نهضت مشروطه
مشروطیت به عنوان نقطه عطف مهمی در تاریخ ایران، حجم عظیمی از پژوهش‌ها و تحقیقات تاریخی را به خود اختصاص داده است.
نهضت امام خمینی ره با نهضت مشروطه چه تفاوتی دارد؟
نهضت امام خمینی(ره) را با نهضت مشروطیت مقایسه کن اگر بخواهیم انقلاب اسلامی و نهضت مشروطه را مقایسه کنیم، این مقایسه در چند جهت خودش را به نحو بارزی نشان می‌دهد. نخست مسأله رهبری است در انقلاب اسلامی، رهبری حرکت با یک مرجع تقلید است، در حالی که در مشروطه رهبری اولا میان علما و غیر علما پراکنده است و ثانیا میان علمای ساکن ایران و علمای ساکن عراق دوباره پخش شده است و ثالثا در رأس نهضت یک مرجع تقلیدی که مورد اقبال تمام مردم باشد وجود ندارد. در انقلاب اسلامی ما وحدت بی نظیر رهبری را داریم و در واقع اکثریت مردم به گرد شعاع رهبری حضرت امام جمع می‌شوند در حالی که در مشروطه اینگونه نیست. مسأله دیگری که باید بحث شود به اهداف بر می‌گردد. نهضت مشروطه یک نهضت صرفاً ضد استبدادی بود. مردم در آغاز مطالبه عدالت خانه داشتند. بعد که حرکت یک مقدار گسترده‌تر شد از جنبه عدالت خانه تغییر کرد و تبدیل به نهضت در واقع ضد استبدادی شده تا اینکه مطالبه پارلمانی قانون اساسی را داشتندو عده‌ای از مردم هم به سفارت انگلیس رفتند و آنجا تحصیل کردند. با اینکه یکی از دو قدرت زمان یعنی روسیه علیه انقلابیون عمل می‌کرد، انگلیسی‌ها در کنار انقلابیون بودند؛ اما انقلاب اسلامی به لحاظ اهداف هم انقلابی ضد استبدادی و هم ضد استعماری است. هیچ کدام از ابرقدرت‌ها و قدرت‌های زمان از انقلاب اسلامی حمایت نکردند، بلکه از رژیم پهلوی حمایت کردند. از همه مهم‌تر انقلاب اسلامی انقلابی بر پایه ارزش‌های اسلامی بود و مطالبه به صورت جدی اسلامی بود. شعار اصلی مردم در جریان انقلاب، شعار استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی است. استقلال اشاره به نفی وابستگی به بیگانه دارد. آزادی به نفی استبداد و دیکتاتوری حکومت طاغوتی پهلوی اشاره دارد و جمهوری اسلامی به نظامی که تأمین کننده ازادی و استقلال بر پایه ارزش‌های اسلامی و با اتکای به آرا و حضور و مشارکت جدی مردم است اشاره دارد. مسأله دیگری که در مقایسه بین انقلاب اسلامی و مشروطه مهم است ایدئولوژی انقلاب است، که ایدئولوژی‌های التقاطی در حاشیه قرار دارند و جرأت ابراز و اقدام در صحنه عمل ندارند. در نهضت مشروطه ایدئولوژی وارداتی در غالب همان حکومت مشروطه و مخصوصا در جریان تبیین قانون اساسی اول قبل از متمم، نقش پر رنگ و جدی دارد. محور مقایسه بعدی مربوط به پس از انقلاب میشود. پس از پیروزی انقلاب مشروطه برخی علما کنار رفتند و آنهایی هم که ماندند با هم اختلاف داشتند. در جریان انقلاب اسلامی و پس از پیروزی انقلاب، علما به رهبری حضرت امام در صحنه ماندند و به تحقق اهداف انقلاب اسلامی پرداختند و در تمامی مراحل مردم را تنها نگذاشتند و به قول شهید مطهری انقلاب مشروطه طرحی ناتمام بود. در حالی که انقلاب اسلامی به نظر می‌رسد بر پایه تجارب به دست آمده از مشروطه و دیگر تجارب ناتمام، نهضتی تمام و کاملی بود. ابعاد دیگری را البته برای مقایسه می‌توانیم ذکر کنیم. از جلمه در زمینه حضور مردم که حضور مردم در انقلاب مشروطه با انقلاب اسلامی قابل مقایسه نیست. حضور مردم در انقلاب اسلامی حضور آگاهانه فراگیر و بسیار بسیار انبوه است، در حالی که در انقلاب مشروطه حضور مردم در تهران و دو سه شهر دیگر محسوس است که آن هم نه به لحاظ آگاهی مردم و نه به لحاظ اکثریت، قابل مقایسه با انقلاب اسلامی نیست. (19دی، انقلاب اسلامی و مشروطه ، وب نوشت نجف لک زایی ) و ر.ک : مقایسه انقلاب اسلامی و نهضت مشروطیت، خبرگزاری جمهوری اسلامی .1386/11/15 (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 1/100128072)
نهضت امام خمینی(ره) را با نهضت مشروطیت مقایسه کن اگر بخواهیم انقلاب اسلامی و نهضت مشروطه را مقایسه کنیم، این مقایسه در چند جهت خودش را به نحو بارزی نشان می‌دهد. نخست مسأله رهبری است در انقلاب اسلامی، رهبری حرکت با یک مرجع تقلید است، در حالی که در مشروطه رهبری اولا میان علما و غیر علما پراکنده است و ثانیا میان علمای ساکن ایران و علمای ساکن عراق دوباره پخش شده است و ثالثا در رأس نهضت یک مرجع تقلیدی که مورد اقبال تمام مردم باشد وجود ندارد. در انقلاب اسلامی ما وحدت بی نظیر رهبری را داریم و در واقع اکثریت مردم به گرد شعاع رهبری حضرت امام جمع می‌شوند در حالی که در مشروطه اینگونه نیست. مسأله دیگری که باید بحث شود به اهداف بر می‌گردد. نهضت مشروطه یک نهضت صرفاً ضد استبدادی بود. مردم در آغاز مطالبه عدالت خانه داشتند. بعد که حرکت یک مقدار گسترده‌تر شد از جنبه عدالت خانه تغییر کرد و تبدیل به نهضت در واقع ضد استبدادی شده تا اینکه مطالبه پارلمانی قانون اساسی را داشتندو عده‌ای از مردم هم به سفارت انگلیس رفتند و آنجا تحصیل کردند. با اینکه یکی از دو قدرت زمان یعنی روسیه علیه انقلابیون عمل می‌کرد، انگلیسی‌ها در کنار انقلابیون بودند؛ اما انقلاب اسلامی به لحاظ اهداف هم انقلابی ضد استبدادی و هم ضد استعماری است. هیچ کدام از ابرقدرت‌ها و قدرت‌های زمان از انقلاب اسلامی حمایت نکردند، بلکه از رژیم پهلوی حمایت کردند. از همه مهم‌تر انقلاب اسلامی انقلابی بر پایه ارزش‌های اسلامی بود و مطالبه به صورت جدی اسلامی بود. شعار اصلی مردم در جریان انقلاب، شعار استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی است. استقلال اشاره به نفی وابستگی به بیگانه دارد. آزادی به نفی استبداد و دیکتاتوری حکومت طاغوتی پهلوی اشاره دارد و جمهوری اسلامی به نظامی که تأمین کننده ازادی و استقلال بر پایه ارزش‌های اسلامی و با اتکای به آرا و حضور و مشارکت جدی مردم است اشاره دارد. مسأله دیگری که در مقایسه بین انقلاب اسلامی و مشروطه مهم است ایدئولوژی انقلاب است، که ایدئولوژی‌های التقاطی در حاشیه قرار دارند و جرأت ابراز و اقدام در صحنه عمل ندارند. در نهضت مشروطه ایدئولوژی وارداتی در غالب همان حکومت مشروطه و مخصوصا در جریان تبیین قانون اساسی اول قبل از متمم، نقش پر رنگ و جدی دارد. محور مقایسه بعدی مربوط به پس از انقلاب میشود. پس از پیروزی انقلاب مشروطه برخی علما کنار رفتند و آنهایی هم که ماندند با هم اختلاف داشتند. در جریان انقلاب اسلامی و پس از پیروزی انقلاب، علما به رهبری حضرت امام در صحنه ماندند و به تحقق اهداف انقلاب اسلامی پرداختند و در تمامی مراحل مردم را تنها نگذاشتند و به قول شهید مطهری انقلاب مشروطه طرحی ناتمام بود. در حالی که انقلاب اسلامی به نظر می‌رسد بر پایه تجارب به دست آمده از مشروطه و دیگر تجارب ناتمام، نهضتی تمام و کاملی بود. ابعاد دیگری را البته برای مقایسه می‌توانیم ذکر کنیم. از جلمه در زمینه حضور مردم که حضور مردم در انقلاب مشروطه با انقلاب اسلامی قابل مقایسه نیست. حضور مردم در انقلاب اسلامی حضور آگاهانه فراگیر و بسیار بسیار انبوه است، در حالی که در انقلاب مشروطه حضور مردم در تهران و دو سه شهر دیگر محسوس است که آن هم نه به لحاظ آگاهی مردم و نه به لحاظ اکثریت، قابل مقایسه با انقلاب اسلامی نیست. (19دی، انقلاب اسلامی و مشروطه ، وب نوشت نجف لک زایی ) و ر.ک : مقایسه انقلاب اسلامی و نهضت مشروطیت، خبرگزاری جمهوری اسلامی .1386/11/15 (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 1/100128072)
پاسخ:
نهضت امام خمینی(ره) را با نهضت مشروطیت مقایسه کن
اگر بخواهیم انقلاب اسلامی و نهضت مشروطه را مقایسه کنیم، این مقایسه در چند جهت خودش را به نحو بارزی نشان می‌دهد. نخست مسأله رهبری است در انقلاب اسلامی، رهبری حرکت با یک مرجع تقلید است، در حالی که در مشروطه رهبری اولا میان علما و غیر علما پراکنده است و ثانیا میان علمای ساکن ایران و علمای ساکن عراق دوباره پخش شده است و ثالثا در رأس نهضت یک مرجع تقلیدی که مورد اقبال تمام مردم باشد وجود ندارد. در انقلاب اسلامی ما وحدت بی نظیر رهبری را داریم و در واقع اکثریت مردم به گرد شعاع رهبری حضرت امام جمع می‌شوند در حالی که در مشروطه اینگونه نیست. مسأله دیگری که باید بحث شود به اهداف بر می‌گردد. نهضت مشروطه یک نهضت صرفاً ضد استبدادی بود. مردم در آغاز مطالبه عدالت خانه داشتند. بعد که حرکت یک مقدار گسترده‌تر شد از جنبه عدالت خانه تغییر کرد و تبدیل به نهضت در واقع ضد استبدادی شده تا اینکه مطالبه پارلمانی قانون اساسی را داشتندو عده‌ای از مردم هم به سفارت انگلیس رفتند و آنجا تحصیل کردند. با اینکه یکی از دو قدرت زمان یعنی روسیه علیه انقلابیون عمل می‌کرد، انگلیسی‌ها در کنار انقلابیون بودند؛ اما انقلاب اسلامی به لحاظ اهداف هم انقلابی ضد استبدادی و هم ضد استعماری است. هیچ کدام از ابرقدرت‌ها و قدرت‌های زمان از انقلاب اسلامی حمایت نکردند، بلکه از رژیم پهلوی حمایت کردند. از همه مهم‌تر انقلاب اسلامی انقلابی بر پایه ارزش‌های اسلامی بود و مطالبه به صورت جدی اسلامی بود. شعار اصلی مردم در جریان انقلاب، شعار استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی است. استقلال اشاره به نفی وابستگی به بیگانه دارد. آزادی به نفی استبداد و دیکتاتوری حکومت طاغوتی پهلوی اشاره دارد و جمهوری اسلامی به نظامی که تأمین کننده ازادی و استقلال بر پایه ارزش‌های اسلامی و با اتکای به آرا و حضور و مشارکت جدی مردم است اشاره دارد.
مسأله دیگری که در مقایسه بین انقلاب اسلامی و مشروطه مهم است ایدئولوژی انقلاب است، که ایدئولوژی‌های التقاطی در حاشیه قرار دارند و جرأت ابراز و اقدام در صحنه عمل ندارند. در نهضت مشروطه ایدئولوژی وارداتی در غالب همان حکومت مشروطه و مخصوصا در جریان تبیین قانون اساسی اول قبل از متمم، نقش پر رنگ و جدی دارد. محور مقایسه بعدی مربوط به پس از انقلاب میشود. پس از پیروزی انقلاب مشروطه برخی علما کنار رفتند و آنهایی هم که ماندند با هم اختلاف داشتند. در جریان انقلاب اسلامی و پس از پیروزی انقلاب، علما به رهبری حضرت امام در صحنه ماندند و به تحقق اهداف انقلاب اسلامی پرداختند و در تمامی مراحل مردم را تنها نگذاشتند و به قول شهید مطهری انقلاب مشروطه طرحی ناتمام بود. در حالی که انقلاب اسلامی به نظر می‌رسد بر پایه تجارب به دست آمده از مشروطه و دیگر تجارب ناتمام، نهضتی تمام و کاملی بود. ابعاد دیگری را البته برای مقایسه می‌توانیم ذکر کنیم. از جلمه در زمینه حضور مردم که حضور مردم در انقلاب مشروطه با انقلاب اسلامی قابل مقایسه نیست. حضور مردم در انقلاب اسلامی حضور آگاهانه فراگیر و بسیار بسیار انبوه است، در حالی که در انقلاب مشروطه حضور مردم در تهران و دو سه شهر دیگر محسوس است که آن هم نه به لحاظ آگاهی مردم و نه به لحاظ اکثریت، قابل مقایسه با انقلاب اسلامی نیست. (19دی، انقلاب اسلامی و مشروطه ، وب نوشت نجف لک زایی )
و ر.ک : مقایسه انقلاب اسلامی و نهضت مشروطیت، خبرگزاری جمهوری اسلامی .1386/11/15 (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 1/100128072)
- [سایر] چرا امام خمینی (ره) پیش از سال 1341 و در زمان مرحوم آیت الله بروجردی (ره) نهضت خود را آغاز نکرد؟
- [سایر] چرا امام خمینی (ره) پیش از سال 1341 و در زمان مرحوم آیت الله بروجردی (ره) نهضت خود را آغاز نکرد؟
- [سایر] چرا امام خمینی (ره) پیش از سال 1341 و در زمان مرحوم آیت الله بروجردی (ره) نهضت خود را آغاز نکرد؟
- [سایر] رهبری نهضت امام خمینی چه دستاوردهایی داشته است ؟
- [سایر] استادان امام خمینی (ره) چه کسانی بودند؟
- [سایر] استادان امام خمینی (ره) چه کسانی بودند؟
- [سایر] شیوه مدیریتی امام خمینی ره چه بود؟
- [سایر] امام خمینی (ره) و جنبشهای اسلامی معاصر؟
- [سایر] زندگینامه امام خمینی ره را بفرمایید؟
- [سایر] نقش علی عبدالرزاق در ترویج سکولاریزم در جهان اسلام چیست؟اندیشهی سیاسی او و امام خمینی (ره) چه تفاوتی دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] رساله توضیح المسائل به شیوه مرسوم، ابتدا بر اساس فتاوای زعیم بزرگوار شیعه حضرت آیة اللّه العظمی برجرودی قدسسره به دقت و با زبانی ساده تهیه و چاپ گردید و در معرض استفاده مقلدان و اندیشمندان قرار گرفت و به سبب دقت و سلاست و انتساب به آن مرجع بزرگوار و استاد مسلم فقه، سالها توسط فقیهان متأخر حاشیه و تعلیقه زده شد و سپس با مزج حواشی در متن اصلی، رسالههای بعدی تدوین گردید. حضرت آیة اللّه العظمی موسوی اردبیلی نیز ابتدا نظرات و فتاوای خود را به صورت حاشیهای بر رساله مزبور نگاشتند و پس از رحلت امام خمینی قدسسره به علت این که رساله معظم له در دست بسیاری از مقلدان و فارسی زبانان موجود بود، حواشی خود را به اختصار به رساله مزبور اضافه نمودند که چندین بار مورد چاپ و تجدید نظر قرار گرفت و در اختیار علاقمندان گذاشته شد. اما بازبینی و بازنگری رساله توضیح المسائل، ظهور مسائل جدید و مورد ابتلا، حذف مسائل غیر مورد ابتلا، تغییر در ساختار شکلی، جملات و ترتیب مسائل و برخی ابواب و توجه به نوآوریها و دقائق و کثرت تغییرات رساله پیشین، باعث گردید که رسالهای مستقل با ساختار فعلی تدوین شود تا به شیوهای مناسبتر، در عین حفظ چهارچوب قبلی، پاسخگوی نیاز مراجعین و فرزانگان گردد. لذا در این توضیح المسائل علاوه بر ذکر مسائل و نظرات جدید معظم له، متون مسائل تا اندازهای روانتر و ترتیب ابواب فقهی و مسائل مناسبتر شده و ابواب و مسائلی که مورد نیاز بوده، اضافه گردیده
- [آیت الله خوئی] مسافر میتواند در مسجد الحرام و مسجد پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم بلکه در تمام شهر مکه و مدینه و مسجد کوفه نمازش را تمام بخواند. و نیز مسافر میتواند در حرم حضرت سید الشهدا علیه السلام نماز را تمام بخواند. اگرچه دورتر از اطراف ضریح مقدس نماز بخواند.
- [آیت الله سبحانی] مسافر می تواند در مسجدالحرام و مسجد پیغمبر(صلی الله علیه وآله وسلم) و مسجد کوفه نمازش را تمام بخواند و تمام افضل و شکسته احوط است. ولی اگر بخواهد در جائی که اول، جزء این مساجد نبوده و بعد از زمان ائمه(علیهم السلام) به این مساجد اضافه شده نماز بخواند، باید شکسته بخواند و نیز مسافر می تواند در حرم حضرت سیدالشهداء(علیه السلام)در شعاع 25 ذراع(تقریباً 11متر) از ضریح مقدس نماز را تمام بخواند.
- [امام خمینی] مسافر می تواند در مسجد الحرام و مسجد پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم و مسجد کوفه نمازش را تمام بخواند. ولی اگر بخواهد در جایی که اول جزو این مساجد نبوده و بعد به این مساجد اضافه شده نماز بخواند احتیاط مستحب آن است که شکسته بخواند اگر چه اقوی، صحت تمام است و نیز مسافر می تواند در حرم و رواق حضرت سید الشهدا علیه السلام بلکه در مسجد متصل به حرم نماز را تمام بخواند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] آشامیدن شراب حرام و از گناهان کبیره است، بلکه در بعضی از اخبار بزرگ‌ترین گناه شمرده شده است و اگر کسی آن را حلال بداند در صورتی که متوجه باشد که لازمه حلال دانستن آن تکذیب خدا و پیغمبر(صلی الله علیه وآله) می باشد کافر است. از حضرت امام جعفر صادق(علیه السلام) روایت شده است که فرمود: (شراب ریشه بدیها و منشأ گناهان است و کسی که شراب می خورد عقل خود را از دست می دهد و در آن موقع خدا را نمی شناسد و از هیچ گناهی باک ندارد، احترام هیچ کس را نگه نمی دارد و حق خویشان نزدیک را رعایت نمی کند و از زشتیهای آشکار رو نمی گرداند، روح ایمان و خداشناسی از او بیرون می رود، و روح خبیثی که از رحمت خدا دور است در او می ماند، خدا و فرشتگان و پیغمبران و مؤمنین او را لعنت می کنند و تا چهل روز نماز او قبول نمی شود و روز قیامت روی او سیاه است!)
- [آیت الله نوری همدانی] مسافر می تواند در مسجد الحرام و مسجد پیغمبر ( صلی الله علیه و آله و سلم )بلکه در تمام شهر مکه و مدینه و مسجد کوفه نمازش را تمام بخواند . ولی اگر بخواهد در جائی که اول جزء مسجد کوفه نبوده و بعد به این مسجد ا ضافه شده نماز بخواند ، احتیاط واجب آن است که شکسته بخواند و نیز مسافر می تواند در حائز حضرت سیدالشهداء (علیه السلام ) نماز را تمام بخواند ولی احتیاط واجب آن است که اگر دورتر از اطراف ضریح مقدس نماز بخواند شکسته بجا آورد .
- [آیت الله بهجت] خوردن کمی از تربت حضرت سیدالشهدا علیهالسلام برای شفا به اندازه یک نخود، که از قبر مطهر آن حضرت یا از اطراف آن برداشته باشند، اشکال ندارد، و مظنون این است که خوردن تربت حضرت رسول اکرم صلیاللهعلیهوآله و سایر ائمه طاهرین علیهمالسلام برای شفا، در این حکم مثل تربت امام حسین علیهالسلام باشد؛ اگرچه احوط این است که آن را در آب مخلوط کنند بهطوریکه مستهلک شود، و خوردن گِل داغستان و گِل اَرمَنی برای معالجه، اگر علاج منحصر به خوردن آنها باشد، بنابر اظهر اشکال ندارد.
- [آیت الله مظاهری] مکروه است که در گریه بر میّت صدا را خیلی بلند کنند. ______ 1) آیا تو بر پیمانی - که با آن ما را ترک کردی - وفاداری؟ پیمان بر شهادت به اینکه نیست خدایی غیر از خداوند متعال، او که یکتاست و شریکی برای او نیست و به اینکه محمد صلی الله علیه وآله وسلم بنده و رسول اوست و سید پیامبران و خاتم آنان است و به اینکه علی علیه السلام امیر مومنان و سید امامان و امامی است که خداوند متعال، فرمانبرداری از او را بر همه عالمیان واجب فرموده است و به اینکه حسن و حسین و علی بن الحسین و محمد بن علی و جعفر بن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمد بن علی و علی بن محمد و حسن بن علی و قائم آل محمد - که درودهای خداوند بر آنان باد - امامان مومنان و حجّتهای خداوند بر همه خلائق و امامان تو هستند، که پیشروان هدایت و نیکوکاری هستند. 2) هنگامی که دو فرشته نزدیک به خداوند (نکیر و منکر) که فرستادگان از جانب خدای متعالند، به سوی تو آمدند و از تو در مورد خدایت و پیامبرت و دینت و کتابت و قبلهات و امامانت سوال کردند،پس نترس و اندوهگین نشو و در جواب آنان بگو: خداوند، پروردگار من و محمد صلی الله علیه وآله وسلم، پیامبر من و اسلام، دین من و قرآن، کتاب من و کعبه، قبله من و امیر مومنان علی بن ابی طالب، امام من و حسن بن علی، امام من و حسین بن علی، امام من و زین العابدین، امام من و محمد باقر، امام من و جعفر صادق، امام من، و موسی کاظم، امام من و علی رضا، امام من و محمد جواد امام من و علی هادی، امام من و حسن عسکری، امام من و حجّت منتظَر، امام من میباشند، اینان - که درودهای خداوند بر آنان باد - امامان و سروران و رهبران و شفیعان من میباشند، در دنیا و آخرت به آنان دوستی میورزم و از دشمنان آنان دوری میجویم، سپس بدان ای فلان فرزند فلان. 3) بدرستی که خداوند متعال، بهترین پروردگار و محمد صلی الله علیه وآله وسلم، بهترین پیامبر و امیر مومنان علی بن ابی طالب و فرزندان معصوم او یعنی دوازده امام، بهترین امامان هستند و آنچه را محمد صلی الله علیه وآله وسلم آورده است حقّ است و مرگ حقّ است و سوال منکر و نکیر در قبر حقّ است و برانگیخته شدن (برای روز قیامت)، حقّ است و رستاخیز، حقّ است و صراط، حقّ است و میزان (اعمال)، حقّ است و تطایر کتب، حقّ است و بهشت، حقّ است و جهنم، حقّ است و آن ساعت معهود (روز قیامت)، خواهد آمد و هیچ تردیدی در آن نیست و به تحقیق خداوند متعال کسانی را، که در قبرها هستند، بر خواهد انگیخت. 4) خداوند تو را بر قول ثابت، پایدار فرماید و به راه مستقیم هدایت فرماید و بین تو و امامان تو در جایگاهی از رحمتش، شناخت ایجاد فرماید. 5) خداوندا زمین را از دو پهلوی او گشاده گردان و روح او را بسوی خودت بالا بر و او را با برهانی از خودت روبرو گردان، خداوندا (درخواست میکنیم)عفو تو را، عفو تو را. 6) خداوندا زمین را از دو پهلوی او گشاده گردان و روح او را بسوی خودت بالا بر و او را از جانب خودت با رضوان روبرو کن و قبر او را از بخشایش خودت آرام فرما، رحمتی که بوسیله آن از مهربانی هر کس دیگری بی نیاز گردد.
- [آیت الله سبحانی] پیش از داخل شدن در حرم مکه، شهر مکه، مسجدالحرام، خانه کعبه، حرم مدینه، شهر مدینه، مسجد پیغمبر و حرم امامان (علیهم السلام) (که غسل در زیارت آنها وارد شده) مستحب است انسان غسل کند و اگر در یک روز چند مرتبه مشرف شود، یک غسل کافی است و کسی که می خواهد در یک روز داخل حرم مکه و مسجدالحرام و خانه کعبه شود، اگر به نیّت همه یک غسل کند کافی است و نیز اگر در یک روز بخواهد داخل حرم مدینه و شهر مدینه و مسجد پیامبر(صلی الله علیه وآله) شود، یک غسل برای همه کفایت می کند و برای زیارت پیامبر(صلی الله علیه وآله) و امامان (علیهم السلام) از دور یا نزدیک و برای حاجت خواستن از خداوند عالم و همچنین برای توبه و نشاط به جهت عبادت و برای سفر رفتن خصوصاً سفر زیارت حضرت سیّدالشّهدا(علیه السلام)مستحب است انسان غسل کند و اگر یکی از غسل هایی را که در این مسأله گفته شد به جا آورد و بعد کاری کند که وضو را باطل می کند مثلا بخوابد; غسل او باطل می شود و مستحب است دوباره غسل را به جا آورد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] نماز رابطه انسان با خداست و مایه صفای روح و پاکی دل و پیدایش روح تقوا و تربیت انسان و پرهیز از گناهان است. نماز مهمترین عبادات است که طبق روایات اگر قبول درگاه خدا شود عبادات دیگر نیز قبول خواهد شد و اگر قبول نگردد اعمال دیگر نیز قبول نخواهد شد. و نیز بر طبق روایات، کسی که نمازهای پنجگانه را انجام می دهد از گناهان پاک می شود همان گونه که اگرشبانه روز پنج مرتبه در نهر آبی شست و شو کند اثری از آلودگی در بدنش باقی نمی ماند. به همین دلیل، در آیات قرآن مجید و روایات اسلامی و وصایا و سفارشهای پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله) و ائمه هدی(علیهم السلام)از مهمترین کارهایی که روی آن تأکید شده همین نماز است و لذا ترک نماز از بزرگ‌ترین گناهان کبیره محسوب می شود. سزاوار است انسان نماز را در اول وقت بخواند و به آن اهمیت بسیار دهد و از تند خواندن نماز که ممکن است مایه خرابی نماز گردد جداً بپرهیزد. در حدیث آمده است روزی پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله) مردی را در مسجد مشغول نماز دید که رکوع و سجود را بطور کامل انجام نمی دهد، فرمود: اگر این مرد از دنیا برود در حالی که نمازش این گونه باشد به دین من از دنیا نخواهد رفت. روح نماز (حضور قلب) است و سزاوار است از آنچه مایه پراکندگی حواس می شود بپرهیزد، معانی کلمات نماز را بفهمد و در حال نماز به آن توجه داشته باشد و با حال خضوع و خشوع نماز را انجام دهد، بداند با چه کسی سخن می گوید و خود را در مقابل عظمت و بزرگی خداوند بسیار کوچک ببیند. در حالات معصومین(علیهم السلام) آمده است به هنگام نماز آنچنان غرق یاد خدا می شدند که از خود بی خبر می گشتند، تا آنجا که پیکان تیری در پای امیرالمؤمنین علی(علیه السلام)مانده بود، در حال نماز بیرون آوردند و آن حضرت متوجه نشد. برای قبولی نماز و کمال و فضیلت آن علاوه بر شرایط واجب باید امور زیر را نیز رعایت کند: قبل از نماز از خطاهای خود توبه و استغفار نماید و از گناهانی که مانع قبول نماز است مانند (حسد) و (تکبر) و (غیبت) و (خوردن مال حرام) و (آشامیدن مسکرات) و (ندادن خمس و زکات) بلکه هر معصیتی بپرهیزد. همچنین سزاوار است کارهائی که ارزش نماز و حضور قلب را کم می کند انجام ندهد، مثلاً در حال خواب آلودگی و خودداری از بول و در میان سر و صداها و در برابر منظره هایی که جلب توجه می کند به نماز نایستد و کارهایی که ثواب نماز را زیاد می کند انجام دهد، مثلاً لباس پاکیزه بپوشد، موهای خود را شانه زند و مسواک کند و خود را خوشبو نماید و انگشتر عقیق به دست کند.