نمایندگان مجلس چه ویژگی‌هایی را باید دارا باشند و شرایط یک نماینده مطلوب از نظر اسلام چیست؟
فلسفه وجودی مجلس شورای اسلامی تحقق عینی آیه (وَ أَمْرُهُمْ شُوری بَیْنَهُمْ)؛ شوری (42)، آیه 38. است. قوه مقننه تبلور اراده ملت است و در نظام جمهوری اسلامی عامل مهم رشد، استقلال و آزادی امت اسلامی و دارای اختیاراتی وسیع و گسترده است‌جهت آگاهی بیشتر ر.ک: آشنایی با مجلس شورای اسلامی، روابط عمومی مجلس شورای اسلامی.. از این رو توجه به شرایط نمایندگانی که زیبنده عینیت بخشیدن به پیام الهی و شایسته ملتی سرفراز و متناسب با جایگاه یادشده باشند، از اهمیت فراوانی برخوردار است. در این زمینه به پاره‌ای از روایات گران سنگ درباره صلاحیت‌های لازم و سپس به سخنانی از حضرت امام خمینی(ره) در این باب اشاره خواهیم کرد:
یک. روایات: 1. ایمان:
در تفسیر فرات کوفی آمده است: از پیامبر(ص) سؤال شد:(ای رسول خدا! اگر حادثه‌ای برای ما رخ نمود که درباره آن آیه‌ای از قرآن یا سنتی از شما وجود نداشته باشد، چه کنیم؟ حضرتش فرمود: آن را در میان مؤمنان به مشورت گذارید....).(سئل عن النبی(ص): یا رسول اللَّه ارأیت اذا نزل بنا امر لیس فیه کتاب و سنه منک ما نعمل؟ فقال(ص): اجعلوه شوری بین المؤمنین....)؛ (تفسیر فرات بن ابراهیم کوفی، ص615). 2. خردمندی:
از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است: (با انسان خردمند رایزنی کنید و از رأی او سرمپیچید که پشیمان خواهید شد) (استرشدوا العاقل و لاتعصوه فتندموا)؛ (بحارالانوار، ج 72، ص 105). و (آن که با خردمندان به شور بپردازد، به راه رشد و موفقیت راهنمایی خواهد شد).(من شاور ذوی الالباب دُلّ علی الرشاد) همان. 3. تخصص و دانایی:
(از پیامبر اکرم(ص) پرسیده شد: دوراندیشی چیست؟ فرمود: رایزنی با صاحبنظران و پیروی از آنان). (قیل لرسول اللَّه(ص): ماالحزم؟ قال(ص)؛ مشاوره ذوی الرأی و اتباعهم)؛ همان. 4. خیرخواهی:
پیامبر(ص) می‌فرماید: (رایزنی با خردمندِ خیرخواه رشد و میمنت و توفیقی از سوی خدا است...)(مشاوره العاقل الناصح رشد و یمن و توفیق من اللَّه...)؛ همان، ج 72، ص 105). 5. خوف الهی:
امیرالمؤمنین(ع) فرمود: (در آنچه برایت رخ می‌نماید، با کسانی مشورت کن که از خدا خوف دارند).(شاور فی الذین یخافون اللَّه) همان. امام صادق(ع) هم می‌فرماید: (در امورت با کسی رایزنی کن که خدا ترس باشد).(شاور فی امرک الذین یخافون اللَّه)؛ (همان، ص 98). 6. تقوا و پارسایی:
در روایت است: (مرد خردمند پارسا را به رایزنی طلب که جز به نیکی سفارش نکند و مبادا با غیر او مشورت کنی؛ چرا که ناپارسای بی‌خرد، [باعث] فساد دین و دنیا است). (استشر العاقل من الرجال الورع فانه لایأمر الا بخیر و ایاک و الخلاف فان خلاف الورع العاقل مفسده فی الدین و الدنیا). (همان، ص 100) 7. آزادگی و دین‌داری 8. دلسوزی، صمیمیت و برادری 9. رازداری
در رابطه با موارد یاد شده، امام صادق(ع) می‌فرماید: (مشورت ثمربخش نیست؛ جز آنکه ارکان چهارگانه آن تحقّق پذیرد: 1. طرف مشورت خردمند باشد؛ 2. آزاد مرد دیندار باشد؛ 3. صمیمی و برادرسان بوده باشد؛ 4. او را از راز خود در مسأله مورد رایزنی چنان آگاه سازی که خود آگاه هستی و او این راز را مخفی دارد و کتمان نماید).(ان المشوره لاتکون الا بحدودها الاربعه... فاوله ان یکون الذی تشاوره عاقلا و الثانیه ان یکون حراً متدینا و الثالثه ان یکون صدیق و اخیا و الرابعه ان تطلعه علی سرک فیکون علمه به کعلمک ثم یسّر ذلک و یکتمه)؛ مکارم الاخلاق، ج 2، ص 80). ناشایستگی‌ها
در نصوص دینی افزون بر شرایط و شایستگی‌های رایزنی، به ابعاد منفی و جهات سلبی آن نیز اشاره شده است؛ پاره‌ای از آنچه در روایات آمده، عبارت است از: 1. ترس و بزدلی 2. بخل 3. حرص
در سفارشات پیامبر اکرم(ص) به امیرالمؤمنین(ع) آمده است: (ای علی! با انسان ترسو مشورت مکن، زیرا راه‌های گشایش را بر تو تنگ می‌کند، با بخیل به رایزنی مپرداز که تو را از هدف باز می‌دارد و انسان حریص را مشاور خود مکن که کام جویی را نزد تو بیاراید).(یا علی لاتشاور جباناً فانه یضیق علیک المخرج و لاتشاور البخیل فانه یقصر بک عن غایتک و لاتشاور حریصاً فانه یزین لک شرها)؛ (علل‌الشرایع، 559). 4. دروغ؛
حضرت علی(ع) می‌فرماید: (از دروغگو رأی مجو که چون سراب است. امور دسترس‌ناپذیر را نزدیک می‌نمایاند و امور دسترس‌ناپذیر را نایافتنی می‌نمایاند).(لا تستشر الکذاب فانه کالسراب یقرب علیک البعید و یبعّد علیک القریب)؛ (غررالحکم، ش 10351). دو. امام خمینی(ره)
امام خمینی(ره) همواره بر حضور پرشور مردم در انتخابات نمایندگان شایسته تأکید فراوان داشت: (نمایندگانی متعهد، متفکر و دلسوز به ملت و خصوص طبقه مستضعف و خدمتگزار به اسلام و مسلمین در مجلس شورای اسلامی بفرستید)آشنایی با مجلس شورای اسلامی(پیام 28 بهمن س358)، ص 13. و فرمود: (امید است ملت مبارز متعهد با مطالعه دقیق در سوابق اشخاص و گروه‌ها، آرای خود را به اشخاصی دهند که به اسلام عزیز و قانون اساسی وفادار باشند و از تمایلات چپ و راست، بری باشند و به حسن سابقه و تعهد به قوانین اسلام و خیرخواهی امت معروف و موصوف باشند).
ایشان همچنین می‌فرماید: (باید به اشخاصی که احتمال انحراف در آنان می‌رود رأی ندهند؛ چه احتمال انحراف عقیدتی و یا اخلاقی) همان، (21 اسفند 1358) ص 14؛ 17 اردیبهشت 359. و (کسانی را انتخاب کنند که صددرصد مسلمان و معتقد به احکام اسلام و متعهد به اجرای احکام اسلام و مخالف با مکتب‌های انحرافی و معتقد به جمهوری اسلامی باشند).همان.
از چند سخن پیشین به دست می‌آید:
1. بررسی سوابق و ویژگی‌های کاندیداهای مجلس لازم و بایسته است و نباید ناآگاهانه و بدون بررسی کافی کسی را برگزید.
2. با احتمال انحراف عقیدتی و اخلاقی، نمی‌توان به کسی رأی داد. به عبارت دیگر باید صلاحیت افراد را احراز کرد.
3. شرایط و صلاحیت‌های لازم برای نمایندگی از دیدگاه امام خمینی(ره) عبارت است از: صددرصد مسلمان بودن، نداشتن انحراف اعتقادی و مخالفت با مکاتب انحرافی، عدم انحراف اخلاقی، متفکر بودن، خیرخواهی، تعهد، دلسوزی و در خدمت اسلام و مردم بودن، وفاداری به نظام جمهوری اسلامی و قانون اساسی و پای‌بندی و التزام به اجرای احکام اسلامی. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 78/500015)
