از نظر قانون اساسی و آیین‌نامه داخلی مجلس خبرگان، نمایندگان این مجلس چه شرایطی داشته و چگونه انتخاب می‌شوند؟

از نظر قانون اساسی و آیین‌نامه داخلی مجلس خبرگان، نمایندگان این مجلس چه شرایطی داشته و چگونه انتخاب می‌شوند؟

طبق اصل یکصدوهشتم قانون اساسی، قوانین مربوط به شرایط خبرگان و چگونگی انتخاب آنان را در اولین دوره آن، توسط شورای نگهبان‌معلوم می‌شود؛ بدین صورت که با اکثریت آرای آنان تدوین و آن گاه به تصویب نهایی رهبر انقلاب برسد. از آن پس و برای تشکیل دوره‌های بعدی مجلس خبرگان، هر گونه تغییر و تجدیدنظر در این قوانین و تصویب سایر مقررات مربوط به وظایف خبرگان، در صلاحیت خودِ مجلس خبرگان است متن اصل یکصدوهشتم چنین است: (قانون مربوط به تعداد و شرایط خبرگان، کیفیت انتخاب آن‌ها و آیین‌نامه داخلی جلسه‌های آنان، برای نخستین دوره باید به وسیله فقهای اولین شورای نگهبان تهیه و با اکثریت آرای آنان تصویب شودو به تصویب نهایی رهبر انقلاب برسد. از آن پس، هر گونه تغییر و تجدید نظر در این قانون و تصویب سایر مقررات مربوط به وظایف خبرگان در صلاحیت خود آنان است).. بر این اساس قانون نحوه تشکیل مجلس خبرگان در تاریخ 10/7/1359 تدوین و تنظیم و برای تصویب تقدیم امام خمینی(رحمه‌الله)شده است که برخی از مواد این قانون بعداً در مجلس خبرگان مورد اصلاح قرار گرفته است.
الف. شرایط نمایندگان خبرگان‌
به موجب ماده 3 از فصل دوم آیین‌نامه داخلی، خبرگان منتخب مردم‌باید دارای شرایط زیر باشند:
الف. اشتهار به دیانت و وثوق و شایستگی اخلاقی.
ب. اجتهاد در حدی که قدرت استنباط بعضی مسائل فقهی را داشته باشد و بتواند ولی‌فقیه واجد شرایط رهبری را تشخیص دهد.
ج. بینش سیاسی و اجتماعی و آشنایی با مسائل روز داشته باشد.
د. معتقد بودن به نظام جمهوری اسلامی ایران.
ه. نداشتن سوابق سوء سیاسی و اجتماعی.
مطابق این قانون، (ضرورت ندارد که نمایندگان، ساکن و یا متولّد حوزه انتخابیه خود باشند) آشنایی با مجلس خبرگان، پیشین، ص 41.. تبصره یکم ماده سوم قانون انتخابات مجلس خبرگان نیز، (مرجع تشخیص دارا بودن شرایط مورد نظر را فقهای شورای نگهبان) دانسته است. بر این اساس، فقهای مزبور، برای کسانی که اجتهادشان محرز نیست، اقدام به برگزاری امتحان می‌کنند و شرایط دیگر را با تحقیق و تفحص احراز می‌نمایند. مطابق تبصره دوم ماده 3، کسانی را که رهبر صریحاً و یا ضمناً، اجتهاد آنان را تأیید کرده باشد، از نظر علمی، نیاز به تشخیص‌فقهای شورای نگهبان نخواهند داشت همان..
ب. کیفیت انتخاب‌
فصل پنجم این آیین‌نامه نیز درباره چگونگی انتخاب اعضا چنین می‌گوید: اعضای خبرگان برای یک دورة هشت ساله (ماده 4) و با اکثریت نسبی رأی شرکت‌کنندگان (ماده 8) انتخاب می‌شوند که رأی‌گیری به صورت مخفی و به طور مستقیم انجام می‌شود. (ماده 6) اخذ آرا در سراسر کشور، در یک روز صورت می‌گیرد تبصره 1: چنان‌چه در مواردی انتخابات، به سبب وجود مانع صورت نگیرد، پس از رفع مانع، بلافاصله باید برگزار شود.. (ماده 7) مجری انتخابات مجلس خبرگان، وزرات کشور است. آیین‌نامه اجرایی انتخابات، به پیشنهاد وزارت کشور به تصویب شورای نگهبان خواهد رسید. (ماده 9) فصل اول آیین‌نامه داخلی مجلس خبرگان نیز در 2 ماده، درباره تعداد خبرگان، چنین می‌گوید:
ماده 1. عدّه نمایندگان مجلس خبرگان در هر استان، همان عدد دوره اول خواهد بود.(تعداد نمایندگان دوره اول، 83 نفر بوده است).
ماده 2. استان‌هایی که جدیداً تشکیل شده یا می‌شود، با رعایت ماده اول، تعداد خبرگان به نسبت جمعیت هر استان، بین استان‌های جدید تقسیم می‌شود. و از تاریخ آمارگیری سال 1365 به ازای هر یک میلیون نفری که به جمعیت هر استان اضافه شود، یک نماینده دیگر به نمایندگان آن استان افزوده خواهد شد پرسش‌ها و پاسخ‌هایی درباره مجلس خبرگان رهبری، پیشین.. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 12/500023)