چرا عالیترین مقام قضایی هر کشور را رئیس آن کشور انتخاب میکند؟ - پرسش و پاسخ

کشور

آبادی و شهر که محل سکنی و زندگی انسانها می‌باشد را بلد و بلدة گویند. از این عنوان در بیشتر ابواب فقهی همچون طهارت، صلات، زکات، خمس، صوم، حج، جهاد، تجارت، ضمان، وکالت، نکاح، اطعمه و اشربه، غصب و قضاء به مناسبت سخن رفته است.

جمهوری اسلامی ایران

</div> </div>

عباسعلی عمید زنجانی

عباسعلی عمید زنجانی (۱۳۱۶ -۱۳۹۰ ش) فقیه شیعی، نویسنده، عضو هیات علمی و تنها رئیس روحانی دانشگاه تهران بود. او دو دوره نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی ایران بود. کتاب ۱۰ جلدی فقه سیاسی و کتاب «ریشه‌های انقلاب» که یکی از منابع درس عمومی «انقلاب اسلامی» در دانشگاه است، تالیف اوست. عمید زنجانی داماد آیت الله مرعشی نجفی بود.

اختیارات ولی فقیه

وظیفه تشکیل حکومت دینی و مدیریت جامعه و اختیارات لازم در جهت استقرار حکومت و اجرای قوانین الهی رسول خدا (ص) و ائمه معصومین (ع) بر عهده دارد و در عصر غیبت این وظیفه بر عهده مجریان صالح می‌باشد.

جمهوری اسلامی

جمهوری اسلامی به کشوری گفته میشود که در آن مردم به جمهوری بودن و اسلامی بودن کشور الزام دارند وقوانین آن باید مطابق اسلام تصویب شود.علم فقه واصول وعلوم قرآنی دیگر در کشوری مانند جمهوری اسلامی ایران به راحتی توسط علمای شیعه وسنی مطرح میشودواین آزادی باعث پیشرفت در علم فقه اصول وسایر علوم دینی میشود.جمهوری اسلامی ایران وجمهوری اسلامی پاکستان از کشورهایی هستندکه نام جمهوری اسلامی را برای خودانتخاب کرده اند.

عدالت اسلامی

عدالت لفظی است که با معنایی وسیع در کلیه شؤون آدمی حضور مؤثر دارد.

حاکم اسلامی

رجوع کنيد به: حاكم شرع

عمید زنجانی

عباسعلی عمید زنجانی (۱۳۱۶ -۱۳۹۰ ش) فقیه شیعی، نویسنده، عضو هیات علمی و تنها رئیس روحانی دانشگاه تهران بود. او دو دوره نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی ایران بود. کتاب ۱۰ جلدی فقه سیاسی و کتاب «ریشه‌های انقلاب» که یکی از منابع درس عمومی «انقلاب اسلامی» در دانشگاه است، تالیف اوست. عمید زنجانی داماد آیت الله مرعشی نجفی بود.

شورای عالی

شورای عالی حوزه، شورایی متشکل از شماری از مدرّسان و بزرگان حوزه علمیه قم که سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی کلان در بخش‌های مختلف آموزشی، اخلاقی، تبلیغی و اجتماعی حوزه علمیه قم و سایر حوزه‌های وابسته به آن را بر عهده دارد. نامزدهای عضویت در این شورا، که دست کم باید هفت نفر باشند، از سوی جامعه مدرسین به رهبر انقلاب و مراجع تقلید معرفی می‌شوند و پس از تایید، به عضویت شورا در می‌آیند.

احکام الهی

احکام الهی، احکام کلّی قرآنی و احکام صادر از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به اعتبار منصب نبوّت می باشد.

امور حسبیه

حِسْبَه، از تشکیلات اداری و دینی در حکومت‌های اسلامی ناظر بر امور اقتصادی، اجتماعی، مذهبی و بهداشتی.

حقوق عمومی

حقوق عمومی، شاخه‌ای از علم حقوق است که سازمان بندی تشکیلات حکومتی و سازمان‌های دولتی و روابط افراد با سازمان‌های حاکم، فرمانروایان با یکدیگر و فرمانروایان با فرمانبران را مورد مطالعه قرار می‌دهد.

اقامه حدود

جاری کردن حدود الـهی بر مجرم را اقامه حدود می‌گویند و از آن در باب حدود بحث شده و احکام آن افزون بر این باب، در باب جهاد نیز آمده است.

امام معصوم

امام به معنی پیشوا است و از این عنوان در باب‌های بسیاری همچون طهارت، صلات، زکات، خمس، انفال، حج، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر، نکاح، اطعمه و اشربه، احیاء موات، ارث، قضاء، حدود، قصاص و دیات، از جهات مختلف سخن رفته است.

تفکیک قوا

تفکیک قوا ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • تفکیک قوا (حقوق عمومی)، اصلی در حقوق عمومی برای جلوگیری از استبداد و تمرکز قدرت• تفکیک قوا در جهان اسلام، تفکیک قوا بر اساس مبانی اسلام با حفظ حاکمیت اسلام

حدود الهی

کیفرهای تعیین شده در شرع برای جرایمی خاص را حدود گویند. حدود عنوان بابی از بابهای فقه است که مباحث آن به تفصیل در آن باب آمده است؛ لیکن از احکام آن در بابهای صلات، صوم، حج، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر، وکالت، قضاء و شهادات نیز به مناسبت سخن رفته است.

انگلستان

بریتانیا، مجموعه‌ای سیاسی شامل کشورهای انگلیس، اسکاتلند، ولز و ایرلند شمالی. بریتانیا در سواحل شمال غربی اروپا و شامل دو جزیره اصلی است؛ یکی که اسکاتلند، ولز و انگلیس را در خود جای داده و دیگری ایرلند شمالی. آشنایی مردم این منطقه با اسلام، ناشی از مواردی تاریخی مانند فتح اندلس به دست مسلمانان، جنگ‌های صلیبی و استعمار کشورهای آفریقایی و آسیایی به خصوص هند است. اولین مسلمانان بریتانیا، مهاجرانی از هند و آفریقا بودند.

ولی فقیه

ولایت فقیه اصطلاح و نظریه‌ای شیعی و فقهی و به معنای سرپرستی و حکومت فقیه است. این سرپرستی و حکومت و نیز شخصی که شایسته آن است، تعریف، شرایط و ویژگی‌هایی دارد که فقهیان شیعه آن‌ها را از منابع روایی شیعی استنباط کرده‌اند. موضوع ولایت فقیه در آثار فقهی بسیاری از فقیهان شیعه آمده است و اختلافی در آن نیست؛ اما درباره کمیت و کیفیت اختیارات فقیه میان آنان اختلافاتی وجود دارد.

محمد رضا

محمدرضا ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • محمدرضا حکیمی، معروف به ابوالملّه، از علمای مبارز مشروطه‌خواه• محمدرضا اصفهانی، از علمای قرن چهاردهم• محمدرضا بن عبدالمطلب تبریزی، فقیه، خطیب، خوش‌نویس و شاعر شیعی قرن دوازدهم• محمدرضا تنکابنی، از علمای قرن چهاردهم• محمدرضا جباری‌، از محققین حوزه علمیه قم• محمدرضا جرقوئیه‌ای، از علمای شهید معاصر• محمدرضا قمشه‌ای، وی شخصیت برجسته علمی در رشته حکمت و عرفان• محمدرضا کرمانی، از علمای معاصر و از مبارزین با طاغوت• محمدرضا مسجدشاهی، معروف به آقا رضا اصفهانی، فقیه و دانشمند معاصر• محمدرضا مظفر، از علمای شیعه است• محمدرضا معزّی دزفولی، از علما و فقهای معاصر• محمدرضا مهدوی کنی، یکی از علمای فعال در مبارزات سیاسی در مقابل رژیم شاه• محمدرضا والی زاده معجزی، محقق و پژوهشگر معاصر• محمد رضا توسلی محلاتی، از نمایندگان امام خمینی در حج ۱۴۰۰ق./ ۱۳۵۹ ش. و ۱۴۰۱ ق./۱۳۶۰ ش• محمد رضا فوادیان‌، از نویسندگان معاصر• محمد رضا لاهوری مولوی، از صوفیان شیعه مذهب هند در قرن یازدهم هجری قمری • سیّدمحمدرضا بن سیدمحمدمهدی بحرالعلوم، سیّدمحمدرضا بن سیدمحمدمهدی بحرالعلوم تنها پسر بازمانده از بحرالعلوم• سید محمدرضا سعیدی، از علمای معاصر شیعه و از مبارزان و شهدای انقلاب• سید محمدرضا شیرازی، معروف به مجدد ثانی و صاحب موسوعه صد و ده جلدی «الفقه» و اولین نوه آیت‌الله العظمی سید میرزا مهدی شیرازی• سید محمد رضا گلپایگانی، از مراجع بزرگ و علمای معاصر شیعه• سید محمد رضا جلالی حسینی‌، از عالمان و محققان و نسخه شناسان معاصر

مشروعیت

مشروعیت، در بحث از تداوم و بقای یک حاکمیت مطرح می‌شود یعنی باور به حاکمیت، موظف بودن به اطاعت، حق داشتن حاکمیت در اعمال سلطه و وظیفه مردم در قبول سلطه. بنا به تعبیری، مشروعیت هم در پیدایش و هم در مرحله بقای حاکمیت مورد توجه است که باور و پذیرش مردم در آن شرط است.

استقلال

استقلال در معانی انجام کاری بدون تکیه بر فرد یا چیزی دیگر، تحت سلطه دیگری نبودن و انفراد به کار رفته است. استقلال به معنای اول به مناسبت در باب‌های صلات، تجارت، وکالت، وصیّت، نکاح و صید و ذباحه به کار رفته است. و به‌معنای دوم در مسائل مستحدثه از آن سخن رفته است.

اجتناب

اجتناب: به معنای دورى گزیدن است.اجتناب از عناوین کلّى است که در همه ی فقه، کاربرد دارد و در این جا، به اجمال، به مباحث آن اشاره مى‌شود.

احتیاج

حاجت‌ در نیاز و احتیاج استعمال شده است.از اين عنوان در بسياری ابواب فقهی از قبيل طهارت، صلات، حج، امر به معروف و نهی از منکر، تجارت، دین و نکاح سخن رفته است.

زنجانی

زنجانی صفت نسبت به شهر زنجان است و ممکن است به یکی از این افراد اشاره کند:

حاکمیت

بسط در فقه به دو معنا بکار رفته است، یکی به معنای پخش و توزیع کردن و دیگری به معنای حاکمیت.

دادگاه

دادگاه یا همان مجلس قضا و مجلس حکم محل رسیدگى به دعاوى است و از احکام آن در باب قضاء سخن گفته‌اند.

انتصاب

راست کردن چیزی مانند گردن و کمر را انتصاب می‌گویند و از آن در باب صلات سخن رفته است.

پادشاه

پادشاهی از شیوه‌های مسلط سیاسی و قدیمی‌ترین شکل حکومت به ویژه در شرق باستان بوده است و به طور مشخص در نظریه‌های مربوط به «طبقه بندی حکومتها» و «خاستگاه دولت» مورد بررسی اندیشه وران علوم سیاسی قرار می‌گیرد.

اختیار

اختیار در چند معنا به کار رفته است:۱. مقابل جبر، ۲. در برابر اکراه، ۳. مقابل ضرورت و اضطرار، ۴. برگزیدن یکی یا بیشتر، از چند چیز. از اختیار به معنای چهارم در باب نکاح سخن رفته است.

مشاهده

دریافتن چیزی با چشم را دیدن (رؤیت؛ مشاهده) گویند. از احکام آن در بابهای طهارت، صلات، صوم، حج، تجارت، نکاح و شهادات سخن گفته‌اند.

مجازات

عقوبت یا مجازات عبارت است از جزای عمل بد انسان. مجازات یکی از قدیمی‌ترین نهادهای بشری است و در بیشتر ادیان، جایگاهی محکم و دیرینه دارد. از این مسأله در ابواب مختلفی در فقه اسلامی نیز بحث شده است.

فرانسه

فرانسه کشوری در غرب اروپا که مسلمانان از قرون اولیه و به دنبال حضورشان در اندلس، در فرانسه نیز حضور دارند. شیعیان نیز در این کشور حضور فعالی دارند و بنابر برخی آمار، جمعیتی بیش از ۳۵۰.۰۰۰ نفر شیعه در این کشور فعال است. شیعیان لبنان، ایران، عراق، پاکستان و همچنین فرانسوی الاصل از مهم‌ترین گروه‌های شیعی این کشور هستند.

ماذون

كسی كه از سوی ديگری در بعضی امور، دارای اجازه است.

ولایت

سزاوارتر بودن برای سرپرستی مسلمانان را ولایت می گویند که در علم کلام بررسی می‌شود.که در مباحثی همچون مباحث امامت، غدیر خم؛ امام مطرح است.

مشروع

مشروعیت، در بحث از تداوم و بقای یک حاکمیت مطرح می‌شود یعنی باور به حاکمیت، موظف بودن به اطاعت، حق داشتن حاکمیت در اعمال سلطه و وظیفه مردم در قبول سلطه. بنا به تعبیری، مشروعیت هم در پیدایش و هم در مرحله بقای حاکمیت مورد توجه است که باور و پذیرش مردم در آن شرط است.

معارف

«معارف»، مجموعه‌ای از مواعظ و سخنان سلطان العلماء ، بهاء الدین، محمد بن حسین خطیبی بلخی، مشهور به بهاءولد، به زبان فارسی است. به طوری که از مطالعه کتاب معلوم می‌شود، غالب مطالب آن، تقریر افکار و اندیشه‌های مؤلف است که از مطالعه و تفکر در آیات قرآنی و احادیث نبوی و یا تامل در ملک و ملکوت بدان‌ها رسیده است.

واسطه

وسیله و علّت ثبوت چیزی برای چیز دیگر را واسطه گویند.

میزان

وسیله سنجش و وزن کردن اشیاء را میزان گویند. میزان هر شیء متناسب با خود آن شیء‌ می‌باشد.

قضاوت

«قضاوت» که عبارت از داوری کردن برای رفع نزاع و کشمکش در میان مردم است، یکی از منصب‌های بزرگی است که از جانب خداوند متعال برای پیغمبر صلی الله علیه و آله و امامان معصوم علیهم السلام و از جانب آنان برای فقیه جامع‌الشرایط تعیین شده است. [۱]

اعمال

عمل، به کار گفته می‌شود.

الزام

واژه الزام ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • الزام (فقه)، يكي از قواعد مشهور فقهي• الزام (منطق)، ناگزير ساختن كسى به قبول يك حكم‌

تامین

بیمه (تأمین)، نوعى تعهّد و پیمان میان دو شخص حقیقى یا حقوقى است که به موجب آن یک طرف متعهّد مى‌گردد در ازاى پرداخت مبلغى از سوى طرف دیگر، در صورت وقوع یا بروز حادثه، خسارت وارده بر او یا بخشى از آن را جبران نماید.متعهّد را «بیمه‌گر»، طرف تعهّد را «بیمه گذار» و وجه پرداختى از سوى طرف تعهّد به متعهّد را «حقّ بیمه» یا «وجه بیمه» گویند.عنوان بیمه از عناوین جدید است که به فقه راه یافته و ضمن مسائل مستحدثه از آن بحث شده است.

تبیین

بیان به معنای رافعِ ابهام یا اجمال یک شیء است. اجمال و بیان به بحثی اصولی پیرامون مبهم و مبیّن اطلاق می‌شود و از مباحث علم اصول است.

تخفیف

تخفیف ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • تخفیف، به معانی آسان گردانیدن و در شرع به آسان و سهل قرار دادن احکام بر مکلف• تخفیف (علوم قرآنی)، تسهیل در ادای کلام

تداخل

تداخل ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • تداخل (منطق)، از اصطلاحات علم منطق و به معنای دو قضیه مختلف در کم و متحد در ساير امور• تداخل (فقه)، از اصطلاحات علم فقه و به معنای داخل شدن چیزی در چیزی دیگر، بدون افزایش حجم و مقدار آن و همچنین فانی شدن عدد بزرگ‌تر توسط عدد کوچک‌تر

تعزیر

در اسلام به‏ منظور جلوگیری از جرایمی غیر از زنا و لواحق آن، سرقت، شرابخواری و... مجازات‏هایی مقرر گردیده است که در فقه از آن به «تعزیرات» یاد می‏شود.

تعقیب

تعقیب یعنی اشتغال به ذکر، دعا و قرآن پس از نماز و دنبال کردن فرارى. تعقیب به معناى نخست در باب صلات مورد بحث قرار گرفته و از آن به مناسبت در باب تجارت نیز سخن رفته است.

تعیین

تعیین یعنی متمایز کردن چیزى از غیر آن بوسیله خصوصیتی که در او است.

تنفیذ

اعتبار بخشی عمل حقوقیِ قابل ابطال و همچنین اجرای حکم را تَنفیذ گویند و از معنای دوم در بابهای صلات، وصیّت و قضاء سخن گفته شده است.

دستور

امر (انشا) به واداشتن کسی به انجام کاری از طریق دستور اطلاق می‌شود.

دیوان

دفتر رسمی مربوط به فهرست نامها، ارقام و مانند آنها را دیوان گویند. عنوان یاد شده در بابهای جهاد، قضاء و دیات به کار رفته است.

شرایط

شرط امری محتمل الوقوع در آینده که طرفین حدوث اثر حقوقی را متوقف بر حدوث آن امر محتمل الوقوع می‌نمایند. شرط در علم اصول به معنای هر امری که وجود آن برای تحقق امر دیگری لازم است و در اصطلاح حقوق و فقه به معنی مطلق تعهد است اعم از اینکه در ضمن عقد باشد یا مستقل از عقد. به طور کلی در تعریف شرط به معنای حقوقی و نه معنای منطقی و اصولی در فقه چنین آمده است " الشرط امر زاید علی الثمن و المثمن علی وجه التزام دون التعلیق.... " [۱]

تفویض

تَفْویض، اصطلاحی در کلام و اخلاق و عرفان است. تفویض در لغت به معنای واگذار کردن و تسلیم امری به دیگری و حاکم کردن او در آن امر است.[۱] این واژه معانی اصطلاحی متعدد و متفاوتی دارد. در یک تقسیم بندی کلی می‌توان گفت که تفویض گاهی از جانب خداوند به انسان است و گاهی از جانب انسان به خدا. تفویض از جانب انسان به خدا یکی از فضائل اخلاقی و مقامات عرفانی است که در قرآن و احادیث از آن تمجید شده است. تفویض به این معنا با دو مفهوم تسلیم و توکل نزدیک است.

جامعه

جامعه، عنوان برخی از زیارت‌نامه‌های مأثور است. این زیارت‌نامه‌ها را به این سبب «‌جامعه‌» می‌نامند که مخصوص امام خاصی نیستند، بلکه به گونه‌ای انشا و تعلیم شده‌اند که با خواندن آنها می‌توان هر یک از ائمه(ع) را از دور یا نزدیک زیارت کرد.[۱]

ایران

نام حکومت

عدالت

عدالت اصطلاحی فقهی و کلامی است. در فقه، عنوانی است برای صفتی که باعث ترک گناه می‌گردد و در بسیاری از احکام عملی از آن سخن رفته است. از نظر فقهی، عدالت یک شخص با تأیید دو عادل یا معاشرت فراوان با خود او یا باور متدینین به عدالت وی، قابل اثبات است. بیشتر فقها معتقدند حُسن ظاهر (یعنی آراستگی ظاهری از جهت پایبندی به احکام شرعی) برای اثبات عدالت فرد کافی است.

احکام

احکام شرعی، قوانین دینی هستند که خواست و اراده خداوند را نشان داده و وظیفه عملی انسان را مشخص می‌کنند.

اقامه

اَشْهَدُ اَنْ لا اِلَهَ إِلاَّ اللّهُ(۲ بار)

احوال

حال/ احوال، اصطلاحی پرکاربرد در تصوف و عرفان، به‌معنای حالتی که بی‌اختیار در ضمیر سالک پدیدار و در مدت کوتاهی ناپدید می‌شود اما اثری نافذ و ماندگار از خود برجای می‌گذارد.

اجازه

اجازه به معنی اظهار رضایت و صدور جواز انجام عمل یا روی دادن حالتی می باشد. جایگاه اصلی عنوان یاد شده در باب تجارت بحث بیع فضولی است، لیکن به تناسب در دیگر باب‌های عقود و ایقاعات نیز از آن سخن رفته است.

معصوم

عصمت، به معنای اجتناب و دوری از گناه و نافرمانی خداوند است. اعتقاد به عصمت پیامبران و امامان، از گناهان عمدی و سهوی، از آموزه‌ها و اعتقادات شیعیان است. عصمت از سهو و خطا در امور روزمره زندگی این افراد، مورد اختلاف بین علمااست.

سوییس

سوئیس، کشوری در اروپای غربی که از شمال با آلمان، از شرق با اتریش و لیختن اشتاین، از جنوب با ایتالیا و از غرب با فرانسه همسایه است. این کشور ۷.۵ میلیون نفر جمعیت و مساحتی بالغ بر ۴۱.۲۹۰ کیلومتر مربع دارد. سوئیس کشوری چندزبانه است و در آن چهار زبان آلمانی، فرانسوی، ایتالیایی و رومانش به رسمیت شناخته می‌شوند.

عادل

عدالت اصطلاحی فقهی و کلامی است. در فقه، عنوانی است برای صفتی که باعث ترک گناه می‌گردد و در بسیاری از احکام عملی از آن سخن رفته است. از نظر فقهی، عدالت یک شخص با تأیید دو عادل یا معاشرت فراوان با خود او یا باور متدینین به عدالت وی، قابل اثبات است. بیشتر فقها معتقدند حُسن ظاهر (یعنی آراستگی ظاهری از جهت پایبندی به احکام شرعی) برای اثبات عدالت فرد کافی است.

مرجع

مرجع تقلید (به معنای شخص مورد مراجعه برای تقلید)، مجتهدی است که گروهی از شیعیان در مسائل فقهی بر اساس فتاوای او عمل می‌کنند و وجوهات شرعی را در اختیار او قرار می‌دهند. مرجعیت، بالاترین مقام مذهبی در بین شیعیان دوازده امامی است. این مقام، انتصابی نیست و معمولا شیعیان با پرس و جو از روحانیان و عالمان دینی، کسانی را که صاحب این صلاحیت باشند شناسایی می‌کنند. مهمترین شرط احراز این جایگاه، برتری علمی نسبت به سایر مجتهدان است. پیروان مرجع تقلید نیز مُقَلِّدان او خوانده می‌شوند. نظریات فقهی مراجع تقلید معمولاً در کتابی با نام رساله توضیح المسائل منتشر می‌‌شود.

اصلی

اصلی مقابل تبعی و عارضی است.

اصول

واژه اصول ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • اصول فقه (علم)، یکی‌ از شاخه‌های‌ علوم‌ اسلامی‌• أصول دین، (در مقابل‌ فروع‌ دین)، اصطلاحی‌ کلامی‌

الهی

اللّه، اسم خاصی که بر ذات دارای جمیع اوصاف کمالی خداوند اطلاق می‌شود. این واژه که مشهورترین اسم خداوند است، در اصل عربی است و احکام خاصی دارد؛ مانند ممنوعیت لمس کردن لفظ نوشته شده آن بدون طهارت. از جمله مهمترین خصوصیات این واژه می‌توان به قرار گرفتن در کلمه توحید و شهادت به توحید و ممنوعیت استفاده از آن برای غیر خداوند اشاره کرد.

فقها

مجتهد یا فقیه، کسی که توانایی اجتهاد یا استنباط احكام شرعى را از منابع معتبر دارد. واژه مجتهد در متون فقهی کاربرد دارد و در روایات، واژه فقیه به کار رفته است. مجتهد مطلق و متجزی، مجتهد بالفعل و بالقوه، مجتهد اعلم و مجتهد جامع الشرایط، از اقسام فقیه یا مجتهد است. شیخ طوسی، محقق حلی، علامه حلی، شیخ انصاری و میرزای شیرازی از مجتهدان و فقیهان به‌نام شیعه هستند.

فقیه

مجتهد یا فقیه، کسی که توانایی اجتهاد یا استنباط احكام شرعى را از منابع معتبر دارد. واژه مجتهد در متون فقهی کاربرد دارد و در روایات، واژه فقیه به کار رفته است. مجتهد مطلق و متجزی، مجتهد بالفعل و بالقوه، مجتهد اعلم و مجتهد جامع الشرایط، از اقسام فقیه یا مجتهد است. شیخ طوسی، محقق حلی، علامه حلی، شیخ انصاری و میرزای شیرازی از مجتهدان و فقیهان به‌نام شیعه هستند.

حاکم

حاکم، اصطلاحی با معانی مختلف در فقه، حقوق و اصول فقه. این کلمه در لغت به معانی قاضی، داور، فرمانروا، اجراکننده حکم و متصدی اداره یک ایالت یا بخش از جانب حکومت است. کاربرد «حاکم» در منابع فقهی و متون حقوقی به معنای لغوی و غیراصطلاحی رایج است. با وجود این، به سبب قیود و شروطی که برای برخی مصادیق آن، به ویژه در فقه امامی، ذکر شده، به یک اصطلاح تبدیل شده است، همچنان که در اصول فقه نیز معانی اصطلاحی خاصی دارد.

دنیا

دنیا: جهان محسوس و مادّی، مقابل آخرت است .

حقوق

حقوق، از مهم ‌ترین شاخه های علوم اجتماعی که به مطالعه قواعد حاکم بر روابط میان اشخاص (حقیقی و حقوقی) در عرصه جامعه می‌پردازد.

تلقی

تلقی ممکن است در معانی ذیل به کار رفته و یا عنوان برای کتاب‌های ذیل باشد: معانی• تلقی قرائت، به معنای شنیدن قرائت از زبان استاد توسط قاری• تلقی رکبان، استقبال شهروندان از کاروانهای تجاری در بیرون شهر کتاب‌ها• تلقی النبی ألفاظ القرآن‌، تألیف عبدالسلام مقبل المجیدی، کتابی پیرامون دریافت وحی توسط پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از طرف جبرئیل

تماس

برخورد و ملاقات جسمی با جسمی دیگر را تماس گویند و از آن در بابهای طهارت، نکاح، طلاق و ظهار سخن گفته شده است.

جهان

جهان همان عالَم (به فتح لام) می‌باشد و عالم کلمه‌ای عربی است.

ثابت

ثابِت، اصطلاحی است در کلام معتزله که بحث‌های مختلفی را در فلسفه و کلام به همراه داشته، و در شکل‌گیری نظریات عرفانی مؤثر بوده است.

کشور

آبادی و شهر که محل سکنی و زندگی انسانها می‌باشد را بلد و بلدة گویند. از این عنوان در بیشتر ابواب فقهی همچون طهارت، صلات، زکات، خمس، صوم، حج، جهاد، تجارت، ضمان، وکالت، نکاح، اطعمه و اشربه، غصب و قضاء به مناسبت سخن رفته است.

گذشت

کلید واژگان: مدارا، عفو، خشم، قرآن، حدیث.

وحدت

قرآن کریم به مسئله «اتحاد» از دیدگاه اجتماعی نگریسته و بر اهمیت اتحاد میان جهانیان، ادیان، مسلمانان و نهاد خانواده تاکید کرده است و پیوند میان دلهای مومنان را نوعی تصرف الهی می‌شمارد و برای ایجاد و حفظ چنین یگانگی، ارسال پیامبران به همراه شرایع را ضروری می‌داند.

نافذ

جاری، روا، اطاعت شده؛ قابل اجرا

ماده

منشاء و منبع آب (چاه و چشمه ماده دارند برخلاف آب حوض)

اخذ

آخِذ: از اسما و صفات الهی می‌باشد.

کلی

عام، غير معين

نقض

نقض (النقض)، کتاب، اثری در تبیین و اثبات عقاید امامیه و رد اتهامات مخالفان و در نقض کتاب بعض فضائح الروافض، به فارسی، نوشتۀ عبدالجلیل قزوینی رازی در حدود سال ۵۶۰ می‌باشد.

عفو

عفو یکی از خصائص ارزشمند اخلاقی است.

فصل

كليّات خمس از اصطلاحات علم منطق است و مقصود از آن، نوع ، جنس ، فصل ، عرض خاص و عرض عام مى‌باشد.

قضا

انجام عمل بعد از سپری شدن وقت مخصوص آن را قضا گویند.

جدی

جدی ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • جدی (بزغاله نر)، به فتح جیم و سکون دال؛ اطلاق شده به بزغاله نر• جدی (مقابل شوخی)، به کسر جیم و تشدید دال؛ حالت انسان در مقابل شوخی• جدی (ستاره قطبی)، به ضم جیم و فتح دال؛ به معنای ستاره قطبی

جرم

جرم ممکن است در معانی ذیل استعمال شده باشد: • جرم (گناه)‌، به ضم جيم، در لغت به معناي گناه و خطا و اصطلاحی فقهی‌ و حقوقی‌• جرم (ماده دارای جسمیت ملموس)، به کسر جیم، به معنای مواد دارای جسمیت• جرم (فلسفه)، واژه‌ای در متون فلسفی و علمی دوران اسلامی گاه مترادف با جسم و غالباً به معنایی متفاوت اما نزدیک به آن

حفظ

حفظ در دو معنا استعمال شده است.از حفظ به معنای نخست به مناسبت در بابهایی نظیر جهاد، ودیعه، اطعمه و اشربه و حدود سخن گفته‌اند.۱-مراقبت و نگهداری کردن از کسی یا چیزی.۲-به یاد سپردن.

رضا

رضا یکی از درجات و مقام‌های بالای معنوی است که در علم اخلاق دارای جایگاه ویژه ای می باشد.

رفع

رَفع به معنی منع از استمرار وجود یک شیء است.

اصل

اَصل ، اصطلاحی در علم حدیث است. برخی از کسانی که مستقیم و بی‌واسطه از معصومین (ع) روایت شنیده‌اند، متن شنیده شده را به صورت نوشتاری ثبت کرده‌اند. به هر یک از این نوشته‌ها اصل می‌گویند. چهارصد اصل روایی موسوم به اصول اربعمائه ، از مهمترین زیربناهای شکل گیری جوامع حدیثی بعدی است.

نظم

برهان نظم ، ساده‏‌ترین و عمومی‌ترین برهانی است که برای اثبات وجود خداوند ارائه شده است. قرآن کریم از موجودات جهان به عنوان «آیات» یعنی علائم و نشانه‏‌هایی از خداوند یاد می‌کند. در این برهان به طور خلاصه چنین گفته می‌‏شود که نظم و نظام اشیاء دلیل و نشانه‌ای است بر این که نیروی نظم ‏دهنده‏‌ای در کار است.