در فتنه ای که کشور، امروز با آن مبتلا شده و گروه های سیاسی یکدیگر را متهم می نمایند، مطابق با دستورات قرآن چگونه باید راه درست را بشناسیم؟ برخی از خطوط و معیارهای کلی شناخت راه درست بر اساس تعالیم قرآن را می توان در این موارد برشمرد: 1- شنیدن سخنان و پیروی از نیکوترین آنها , قرآن کریم کسانی را که سخنان را شنیده و از نیکوترین آنها پیروی می کنند ,هدایت شده از سوی خداوند وصاحبان اندیشه وعقل معرفی می کند. (فبشر العباد الذین یستمعون القول فیتبعون احسنه اولئک الذین هداهم الله و اولئک هم اولواالالباب)( پس بندگان مرا بشارت ده , همان کسانی که سخنان را می شنوند و از نیکوترین آنها پیروی می کنند , آنان کسانی هستند که خداوند هدایتشان کرده و آنها صاحبان خرد و اندیشه هستند .( سوره زمر , آیه 17و 18) بدیهی است در دوران فتنه و زمانی که سخنان ومطالب مختلف و ضدو نقیضی زده می شود با شنیدن سخنان و انتخاب نیکوترین آنها که بر پایه عقل و منطق استوار باشد. می توان مسیر صحیح را شناخت وراه درست از نادرست را تشخیص داد . 2- تحقیق و پیگیری صحت و سقم اخبار و سخنان , یکی از عواملی که ممکن است انسان را به خطا و تصمیم گیری اشتباه بکشاند , تحقیق نکردن در مورد اخبار وسخنانی مطرح شده در جامعه , می باشد. بویژه در زمان فتنه و غبار آلودگی که سخنان مختلف از سوی افراد و گروههای گوناگون و با اهداف متفاوت زده می شود و بازار شایعات و افتراها داغ می باشد .وخصوصا در عصر ما که با وسایل ارتباطی مانند اینترنت و ماهواره و تلفن های همراه و... براحتی می توان هر خبری را در سطح گسترده ای منتشر نمود. از این رو خداوند متعال در قرآن کریم به مومنان دستور می دهد که در مورد صحت وسقم اخباری که به آنها می رسد, تحقیق کنند و هر سخنی را بلافاصله نپذیرند مگر از شخصی که عدالت و دیانت او ثابت باشد. ( یا ایها الذین آمنوا ان جائکم فاسق بنبا فتبینوا ان تصیبوا قوما بجهاله فتصبحوا علی ما فعلتم نادمین ) ( ای کسانی که ایمان آورده اید اگر شخص فاسقی خبری برای شما بیاورد . درباره آن تحقیق کنید , مبادا به گروهی از روی نادانی آسیب برسانید و از کرده خود پشیمان شوید .) ( سوره حجرات , آیه 6) 3- بینش , بصیرت وآگاهی ,از جمله عواملی که موجب می شود که انسان مسیر صحیح را بدرستی تشخیص بدهد و گرفتار گمراهی و انحراف نشود , بصیرت و آگاهی است . با شناخت و بصیرت می توان مسیر صحیح را از مسیر نادرست بازشناخت .( قل هذه سبیلی ادعوا الی الله علی بصیره انا ومن اتبعنی ) ( بگو این راه من است من و پیروانم با بصیرت و آگاهی مردم را به سوی خدا دعوت می کنیم )( سوره یوسف , آیه 108) 4- پیروی از رهبری الهی و محور قرار دادن او در منازعات و اختلافات , اگر رهبری الهی محور جامعه اسلامی قرار بگیرد و در اختلافات مرجع و کلام او فصل الخطاب باشد از بسیاری از انحرافها جلوگیری شده و مسیر صحیح از نادرست بازشناخته می شود. ( یا ایها الذین آمنوا اطیعواالله و اطیعوالرسول و اولی الامر منکم فان تنازعتم فی شی فردوه الی الله و الرسول ان کنتم تومنون بالله و الیوم الاخر ذلک خیر واحسن تاویلا)( ای کسانی که ایمان آورده اید اطاعت کنید خدا را و اطاعت کنید پیامبر خدا واولوالامر را و هرگاه در چیزی نزاع واختلاف داشتید , آن را به خدا و پیامبر باز گردانید اگر به خدا وروز رستاخیز ایمان دارید این برای شما بهتر و عاقبت و پایانش نیکوتر است )( سوره نساء ,آیه 59) هر چند آیه شریفه با توجه به روایات در خصوص اطاعت از خداوند و پیامبر و امامان معصوم علیهم السلام است ولی از آنجا که ولایت فقیه در راستای حاکمیت پیامبر ومعصومین علیهم السلام و به عهنوان نیابت عام از معصوم در عصر غیبت مطرح است و با شرایط و ویژگیهایی همچون فقاهت و عدالت وتقوا همراه است و در حقیقت ولایت فقاهت وعدالت است است وبه دلیل برخورداری از این ویژگیها و استفاده از کارشناسان و مشاوران مختلف در زمینه های گوناگون , احتمال خطا واشتباه در او بسیار ناچیز خواهد بود و مطمئن ترین راه و گزینه در زمانی است که مردم از درک حضور معصوم علیه السلام محروم می باشند . 5- دشمن شناسی و شناخت ماهیت واهداف دشمنان و کارهایی که موجب خوشحالی یا ناراحتی آنان می گردد , یکی از عوامل شناخت راه درست از نادرست , دشمن شناسی و آگاهی از اهداف و ماهیت کار دشمن است . معمولاراه و کاری را که دشمن می ستاید و برآن تاکید می کند همواره راهی است که انسان را به مسیر نادرست وانحرافی رهنمون می سازد و اگر از کاری دشمنان خوشحال شدند بیانگر نادرست بودن آن است و اگرکار وراهی بغض وکینه آنان را به همراه داشت این راه , راهی است که برخلاف اهداف دشمن بوده و مسیر صحیحی است . خداوند متعال به مومنان این چنین سفارش می کند ( یا ایها الذین آمنوا لا تتخذوا بطانه من دونکم لا یالونکم خبالا ودوا ما عنتم قد بدت البغضاء من افواههم و ما تخفی صدورهم اکبر قد بینا لکم الایات ان کنتم تعقلون ... ان تمسسکم حسنه تسوهم و ان تصبکم سیئه یفرحوا بها و ان تصبروا وتتقوا لایضرکم کیدهم شیئا ان الله بما یعملون محیط) ( ای کسانی که ایمان آورده اید محرم اسراری از غیر خودتان انتخاب نکنید, آنها از هر گونه شر وفسادی درباره شما کوتاهی نمی کنند . آنها دوست دارند شما در رنج وزحمت باشید دشمنی از دهان ( کلام ) شان آشکار شده و آنچه در دلهایشان پنهان می دارند , از آن بیشتر است . ما آیات را برای شما بیان کردیم اگر تعقل کنید ... اگر نیکی به شما برسد , آنها را ناراحت می کند , واگر حادثه ناگواری برای شما رخ دهد , خوشحال می شوند . و اگر صبر و استقامت و پرهیزگاری پیشه کنید, نقشه های آنان به شما زیانی نمی رساند , خداوند به آنچه انجام می دهند احاطه دارد .( سوره آل عمران, آیه 118 و120) (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 1/100126051)
در فتنه ای که کشور، امروز با آن مبتلا شده و گروه های سیاسی یکدیگر را متهم می نمایند، مطابق با دستورات قرآن چگونه باید راه درست را بشناسیم؟
در فتنه ای که کشور، امروز با آن مبتلا شده و گروه های سیاسی یکدیگر را متهم می نمایند، مطابق با دستورات قرآن چگونه باید راه درست را بشناسیم؟
برخی از خطوط و معیارهای کلی شناخت راه درست بر اساس تعالیم قرآن را می توان در این موارد برشمرد:
1- شنیدن سخنان و پیروی از نیکوترین آنها , قرآن کریم کسانی را که سخنان را شنیده و از نیکوترین آنها پیروی می کنند ,هدایت شده از سوی خداوند وصاحبان اندیشه وعقل معرفی می کند. (فبشر العباد الذین یستمعون القول فیتبعون احسنه اولئک الذین هداهم الله و اولئک هم اولواالالباب)( پس بندگان مرا بشارت ده , همان کسانی که سخنان را می شنوند و از نیکوترین آنها پیروی می کنند , آنان کسانی هستند که خداوند هدایتشان کرده و آنها صاحبان خرد و اندیشه هستند .( سوره زمر , آیه 17و 18) بدیهی است در دوران فتنه و زمانی که سخنان ومطالب مختلف و ضدو نقیضی زده می شود با شنیدن سخنان و انتخاب نیکوترین آنها که بر پایه عقل و منطق استوار باشد. می توان مسیر صحیح را شناخت وراه درست از نادرست را تشخیص داد .
2- تحقیق و پیگیری صحت و سقم اخبار و سخنان , یکی از عواملی که ممکن است انسان را به خطا و تصمیم گیری اشتباه بکشاند , تحقیق نکردن در مورد اخبار وسخنانی مطرح شده در جامعه , می باشد. بویژه در زمان فتنه و غبار آلودگی که سخنان مختلف از سوی افراد و گروههای گوناگون و با اهداف متفاوت زده می شود و بازار شایعات و افتراها داغ می باشد .وخصوصا در عصر ما که با وسایل ارتباطی مانند اینترنت و ماهواره و تلفن های همراه و... براحتی می توان هر خبری را در سطح گسترده ای منتشر نمود. از این رو خداوند متعال در قرآن کریم به مومنان دستور می دهد که در مورد صحت وسقم اخباری که به آنها می رسد, تحقیق کنند و هر سخنی را بلافاصله نپذیرند مگر از شخصی که عدالت و دیانت او ثابت باشد. ( یا ایها الذین آمنوا ان جائکم فاسق بنبا فتبینوا ان تصیبوا قوما بجهاله فتصبحوا علی ما فعلتم نادمین ) ( ای کسانی که ایمان آورده اید اگر شخص فاسقی خبری برای شما بیاورد . درباره آن تحقیق کنید , مبادا به گروهی از روی نادانی آسیب برسانید و از کرده خود پشیمان شوید .) ( سوره حجرات , آیه 6)
3- بینش , بصیرت وآگاهی ,از جمله عواملی که موجب می شود که انسان مسیر صحیح را بدرستی تشخیص بدهد و گرفتار گمراهی و انحراف نشود , بصیرت و آگاهی است . با شناخت و بصیرت می توان مسیر صحیح را از مسیر نادرست بازشناخت .( قل هذه سبیلی ادعوا الی الله علی بصیره انا ومن اتبعنی ) ( بگو این راه من است من و پیروانم با بصیرت و آگاهی مردم را به سوی خدا دعوت می کنیم )( سوره یوسف , آیه 108)
4- پیروی از رهبری الهی و محور قرار دادن او در منازعات و اختلافات , اگر رهبری الهی محور جامعه اسلامی قرار بگیرد و در اختلافات مرجع و کلام او فصل الخطاب باشد از بسیاری از انحرافها جلوگیری شده و مسیر صحیح از نادرست بازشناخته می شود. ( یا ایها الذین آمنوا اطیعواالله و اطیعوالرسول و اولی الامر منکم فان تنازعتم فی شی فردوه الی الله و الرسول ان کنتم تومنون بالله و الیوم الاخر ذلک خیر واحسن تاویلا)( ای کسانی که ایمان آورده اید اطاعت کنید خدا را و اطاعت کنید پیامبر خدا واولوالامر را و هرگاه در چیزی نزاع واختلاف داشتید , آن را به خدا و پیامبر باز گردانید اگر به خدا وروز رستاخیز ایمان دارید این برای شما بهتر و عاقبت و پایانش نیکوتر است )( سوره نساء ,آیه 59) هر چند آیه شریفه با توجه به روایات در خصوص اطاعت از خداوند و پیامبر و امامان معصوم علیهم السلام است ولی از آنجا که ولایت فقیه در راستای حاکمیت پیامبر ومعصومین علیهم السلام و به عهنوان نیابت عام از معصوم در عصر غیبت مطرح است و با شرایط و ویژگیهایی همچون فقاهت و عدالت وتقوا همراه است و در حقیقت ولایت فقاهت وعدالت است است وبه دلیل برخورداری از این ویژگیها و استفاده از کارشناسان و مشاوران مختلف در زمینه های گوناگون , احتمال خطا واشتباه در او بسیار ناچیز خواهد بود و مطمئن ترین راه و گزینه در زمانی است که مردم از درک حضور معصوم علیه السلام محروم می باشند .
5- دشمن شناسی و شناخت ماهیت واهداف دشمنان و کارهایی که موجب خوشحالی یا ناراحتی آنان می گردد , یکی از عوامل شناخت راه درست از نادرست , دشمن شناسی و آگاهی از اهداف و ماهیت کار دشمن است . معمولاراه و کاری را که دشمن می ستاید و برآن تاکید می کند همواره راهی است که انسان را به مسیر نادرست وانحرافی رهنمون می سازد و اگر از کاری دشمنان خوشحال شدند بیانگر نادرست بودن آن است و اگرکار وراهی بغض وکینه آنان را به همراه داشت این راه , راهی است که برخلاف اهداف دشمن بوده و مسیر صحیحی است . خداوند متعال به مومنان این چنین سفارش می کند ( یا ایها الذین آمنوا لا تتخذوا بطانه من دونکم لا یالونکم خبالا ودوا ما عنتم قد بدت البغضاء من افواههم و ما تخفی صدورهم اکبر قد بینا لکم الایات ان کنتم تعقلون ... ان تمسسکم حسنه تسوهم و ان تصبکم سیئه یفرحوا بها و ان تصبروا وتتقوا لایضرکم کیدهم شیئا ان الله بما یعملون محیط) ( ای کسانی که ایمان آورده اید محرم اسراری از غیر خودتان انتخاب نکنید, آنها از هر گونه شر وفسادی درباره شما کوتاهی نمی کنند . آنها دوست دارند شما در رنج وزحمت باشید دشمنی از دهان ( کلام ) شان آشکار شده و آنچه در دلهایشان پنهان می دارند , از آن بیشتر است . ما آیات را برای شما بیان کردیم اگر تعقل کنید ... اگر نیکی به شما برسد , آنها را ناراحت می کند , واگر حادثه ناگواری برای شما رخ دهد , خوشحال می شوند . و اگر صبر و استقامت و پرهیزگاری پیشه کنید, نقشه های آنان به شما زیانی نمی رساند , خداوند به آنچه انجام می دهند احاطه دارد .( سوره آل عمران, آیه 118 و120) (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 1/100126051)
- [سایر] گاهی احزاب و گروه های سیاسی، یکدیگر را متهم می کنند که شما زمینه ساز تهاجم فرهنگی در کشور بوده اید، نظر شما چیست؟
- [سایر] رقابت های سیاسی گروه ها و جریان های سیاسی باید چگونه باشد تا تجربه فتنه هشتاد وهشت تکرار نگردد؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی نزد قاضی به قتل عمد اعتراف کرده است و قاضی نیز وی را محکوم کرده، اما رأی وی در دیوان عالی کشور نقض می گردد و پرونده به قاضی دیگر ارجاع می نمایند و متهم منکر قتل می شود آیا قاضی دوم می تواند به استناد اعتراف وی نزد حاکم اول وی را محکوم نماید؟
- [سایر] چرا از این همه کشور مسلمانی که داریم هیچ کدام مطلوب نیستند؟ همیشه سوئد سوئیس کانادا تمجید می شوند حتی کشورهای مسلمانی که به اروپا نزدیکترند مثل ترکیه یا مثل مالزی که به ژاپن و کره نزدیکترند ارزش های انسانی بیشتر در آنها رعایت می شود و دموکراتیک ترند و بیشتر مجال رشد انسان ها در آنها مهیا است. همیشه گفته می شود اشکال از مسلمانی ماست. آخر چرا یک کشور مسلمان درست و حسابی نداریم. چرا بیشتر جنگ و فتنه ها و حتی فقر اقتصادی و فکری در بین کشورهای اسلامی است؟ لا اکراه فی الدین قد تبین الرشد من الغی؛ پس چرا با دین رشد نکردیم؟
- [سایر] چرا دیپلماسی کشور ماکه یک کشور اسلامیست بر پایه آیه 51 سوره مائده نیست ؟ چرا علما به وزارت خارجه اعتراض نمی کنند ؟ چرا علمای ما با محوریت این آیه به سایر کشورهای اسلامی و حتی عربی حوزه خلیج فارس و در راس آنها عربستان وهابی این آیه را گوشزد نمی کنند ؟ اینکه دیگر نص صریح قرآن هست ؟ این را که دیگر نمی توانند کتمان نمایند - قرآن که دیگر جز منابه روایی آن هاست ؟ از طریق رسانه ها به صورت گسترده این موضوع مطرح گردد تا مردم کشور خودشان بدانند و بفهمند تا سندی دیگر و مستند باشد بر رسوایی همیشگی وهابیت ؟ یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا الْیَهُودَ وَ النَّصاری أَوْلِیاءَ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ وَ مَنْ یَتَوَلَّهُمْ مِنْکُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمینَ
- [سایر] آیا در دین اسلام و حکومت اسلامی زمانی که گروه احساس قدرت کرد حق حمله به کشورهای دیگه جهت تبلیغ دین رو داره یا نه؟ اگر به این شکل هست (این دوست ما می گفت با توجه به حمله های مسلمونها تو اوایل اسلام این دیدگاه شما رو نشون می ده و اگه تو کشور ایتالیا هم مسلمونها تعدادشون زیاد بشه و احساس قدرت کنند، حتما سعی در تغییر قانون خواهند داشت. پس دولت ایتالیا کار درستی می کنه که جلوی مهاجرت مسلمونها رو به این کشور داره میگیره و من هیچ جوابی نداشتم)، واقعا می خوام بدونم از لحاظ اسلام به چه شکل هست چون مطالعات من هم نشون می ده که اگر مسلمونها قدرت داشته باشند باید سیستم را تغییر بدهند. ولی نمی دونم منابعم درست بوده یا نه. ممنون می شم اگه پاسخ من رو بدید.
- [سایر] شیعه می گویند: فضائل علی و همچنین نص دال بر امامت او به تواتر ثابت شده است، باید گفت: آن شیعیانی که از اصحاب نبوده اند آنها پیامبر(ص) را ندیده اند و سخن او را نشنیده اند، و اگر آنها روایت خود را به صحابه نسبت ندهند نقل آنها مرسل و منقطع است و صحیح نیست، و آن تعدادی از اصحاب که شیعه آنها را قبول دارند تعداد کمی هستند که ده نفر و اندکی می باشند، و اگر این تعداد خبری را نقل کنند نقل آنها را نمی توان تواتر گفت: و توده بزرگ اصحاب که فضائل علی را نقل کرده اند شیعه آنها را عیبجویی می نمایند و آنان را به کفر متهم می کنند! و وقتی آنها توده بزرگی را که قرآن آنها را می ستاید متهم به دروغ گویی و کتمان حقیقت می کنند، اقدام افراد اندکی به دروغ گویی و کتمان بیشتر محتمل است!
- [سایر] 1- کلمه بدبین (مثلا در قرآن) به چه معنا است؟ علت بدبینی چیست ؟ چرا انسانی بدبین می شود؟ 2- راه درمان بدبینی چیست؟ 3- آیا بدبینی همان سوءظن است؟ 4- نظر قرآن در مورد بدبینان چیست؟ و چه طور باید با آنان برخورد نمود؟ 5- اگر مرض بدبینی درمان شد برای مبتلا نشدن مجدد آن چه کاری لازم است ؟ 6- آیا انسان بدبین نسبت به همه افراد بدبین است یا نسبت به افراد خاصی؟ حال اگر جواب افراد خاص است مثلا چه افرادی (آیا در مورد کسانی که خیلی دوستشان دارد....)؟. 7- برای اینکه به آن مبتلا نگردیم باید چه کار کرد؟ 8- آثار بدبینی چیست؟ 9- ضررها و ضربه هایی که به شخص بدبین وارد می گردد بیشتر از چه جنبه ای است (روحی و...) و اگر ممکن است از همه جنبه ها برایم موضوع را باز کنید؟ 10- اگر کسی خود را در مورد بدبینی نسبت به دیگران اصلاح نکند و همین روند را ادامه دهد چه ضررهایی به دیگران وارد می کند؟ 11- آیا ضرر و ضربه هایی که به خودش وارد می کند بیشتر است یا ضرر و ضربه هایی که به دیگران و یا جامعه وارد می کند؟ 12- آیا برای کسانی که خود را اصلاح نکنند عذابی (اخروی) در پیش است؟ 13- آیا کسانی که به این صفت بد مبتلا هستند با اینکه خودشان از داشتن آن رنج می برند عذاب خواهندشد؟ 14-آیا به غیر از عذاب اخروی عذاب دنیوی هم دارد؟ 15- شخص بدبین چه جایگاهی در جامعه دارد؟ 16- آیا هم نشینی با شخص بدبین تأثیری در ما دارد؟ یعنی این امکان است ما هم بدبین شویم؟ 17- بدبینان بیشتر جوانان هستند یا نه همه قشر ها را شامل می شود در واقع منظورم این است که آیا داشتن این صفت بد در یک دوره سنی است یا نه داشتن آن در همه گروه های سنی یکسان است و محدود به سن نیست؟ 18- نظر روان شناسان نسبت به بدبینان چیست؟
- [سایر] با سلام... ایا این متن زیر درست است یا نه ؟ "یه مدت می گفتن این حادثه که توش مرکز تجارت جهانی آمریکا 11 سپتامبر سال 2001 در نیویورک آمریکا توسط تروریست ها بمباران و تخریب شد و هزاران آدم رو کشت و پیامد های بسیار وخیمی داشته و داره، در قرآن پیش بینی شده بوده و قرآن در 14 قرن پیش خبر آن را داده ، جایی که خداوند در آیه 109 سوره توبه می فرمایند: افمن اسس بنیانه علی تقوی من الله و رضوان خیر ام من اسس بنیانه علی شفا {جرف هار}فانها ربه فی نار جهنم و الله لا یهدی القوم الظالمین؛ آیا کسی که شالوده و اساس مسجد را بر پایه تقوا و پرهیز بنا کرده و هدفش جلب رضایت خدا است بهتر است یا کسی که آن را کنار پرتگاه سستی بنا نموده که ناگهان در آتش جهنم فرو می ریزد، و خداوند گروه ستمگران را هدایت نمی کند. آنگاه تطبیق این آیه را با فاجعه ویرانی مرکز تجارت جهانی آمریکا چنین پنداشته اند: 1- این فاجعه روز یازدهم بود، آیه فوق نیز درجزء 11 سوره توبه است. 2- ماه سپتامبر ماه نهم میلادی است ، سوره توبه نیز سوره نهم قرآن است. 3- سال فاجعه 2001 است، از ابتدای سوره تا آیه فوق 2001 حرف وجود دارد. 4- تعداد طبقات برج 109 عدد بود، آیه مذکور ، آیه 109 سوره توبه است. 5- نام خیابانی که مرکز تجارت جهانی در آن قرار داشت ( جرف هار) نام داشت که این جمله در آیه فوق آمده است.
- [سایر] 1-علت حسادت چیست ؟ چرا انسانی حسود می شود؟ 2-حال کسانی که به آن دچار هستند چطور می شود آن را درمان نمود؟ 3-آیا کسی که حسود است دیگران باعث شدند او حسود گردد؛ یعنی نوع برخورد آنها باعث شده در او این احساس به وجود آید؟ 4-نظر قرآن در موردحسودان چیست؟ و چطور باید با آنان برخورد نمود؟ 5-و حال اگر آن درمان شد برای اینکه به آن دوباره مبتلا نگردیم چه کار لازم است انجام دهیم؟ 6-آیا انسان حسود نسبت به همه افراد حسود است یا نه افراد خاصی؟ حال اگر جواب افراد خاص است مثلاً چه افرادی و چرا (آیا در مورد کسانی که خیلی دوستشان دارد....)؟(این سؤال را به این دلیل مطرح نمودم چون دیدم برخی از افراد نسبت به افراد خاصی حسود هستند) 7-برای اینکه به آن مبتلا نگردیم باید چه کار کرد؟ 8-آثار حسادت چیست؟ 9-ضررها و ضربه هایی که به شخص حسود وارد می گردد بیشتر از چه جنبه است (روحی و ...)و اگر ممکن است از همه جنبه ها برایم موضوع راباز کنید؟ 10-اگر کسی خود را در مورد حسادت نسبت به دیگران اصلاح نکند و همین روند را ادامه دهد چه ضررهایی به دیگران وارد می کند؟ 11-آیا ضرر و ضربه هایی که به خودش وارد می کند بیشتر است یا ضرر و ضربه هایی که به دیگران و یا جامعه وارد می کند؟ 12-آیا برای کسانی که خود را اصلاح نکنند عذابی در پیش است منظور در آخرت ؟ 13- آیا عذابی است حتی برای کسانی که این صفت بد را مبتلا هستند ولی خود از داشتن آن رنج می برند و به قول خود بی گناهند و دست خودشان نیست؟ 14-آیا به غیر از عذاب اخروی عذاب دنیوی هم دارد؟ 15-جایگاه شخص حسود در جامعه؟ 16-آیا هم نشینی با شخص حسود تأثیری در ما دارد؟یعنی این امکان هست ما هم حسود شویم؟ 17-حسودان بیشتر جوانان هستند یا نه همه قشر ها را شامل می شود در واقع منظورم این است که آیا داشتن این صفت بد در یک دوره سنی است یا نه داشتن آن در همه گروه های سنی یکسان است و محدود به سن نیست؟ 18-نظر روان شناسان نسبت به حسودان؟ 19-خود کلمه حسود (مثلاً در قرآن) به چه معنا است ؟ 20-نقطه مقابل حسادت چیست؟ شرح دهید؟