سلام، آیا کتاب های زیر منابع مطمغنی هستند؟چرا؟ محمد رضا پهلوی: به سوی تمدن بزرگ - کتاب و انتشارات پارس ایران و انقلاب شاه و ملت، 1356. ممنون

سلام، آیا کتاب های زیر منابع مطمغنی هستند؟چرا؟ محمد رضا پهلوی: به سوی تمدن بزرگ - کتاب و انتشارات پارس ایران و انقلاب شاه و ملت، 1356. ممنون

با سلام و احترام خدمت شما، قبل از پرداختن به پاسخ سوال شما، اشاره ای کوتاه به موضوعات و نویسندگان کتب مذکور در سوال داشته باشیم و سپس پیرامون اعتبار و یا عدم اعتبار آنها توضیحاتی داشته باشیم: الف: کتاب(به سوی تمدن بزرگ): این کتاب از سوی محمدرضا شاه پهلوی در سال 1355 منتشر گردیده و بعدها نیز تجدید چاپ شده است. در این کتاب که در دوران حاکمیت شاه بوده، وی با نگاه خوش بینانه و آرمانی، به پیشرفت‌های جاری و برنامه‌های آینده ایران اشاره کرده و برنامه‌ها و آرمان‌های خود را برای ایران و مردم ایران تصویر کرده است. در این کتاب، شاه علاوه بر توصیف پیشرفت‌های کشور در طول 15 سال پس از انقلاب سفید، به بیان چشم‌انداز خود برای تبدیل ایران از یک کشور عقب‌مانده به یک کشور پیشرفته پرداخت که با اجرای برنامه عمرانی ششم درهای تمدن بزرگ برای ایرانیان گشوده خواهد شد. ب: کتاب (انقلاب سفید) به قلم محمدرضا پهلوی در سال 1345 منتشر گردیده است و موضوع آن اوضاع اجتماعی و اقتصادی ایران در قرن چهاردهم شمسی می باشد. شاه در این کتاب به تعریف و تمجید از انقلاب سفید، انقلاب شاه و مردم پرداخته و از آن دفاع نموده است. به عنوان مثال در بخشی از متن کتاب آمده است: ما انقلابی را انجام دادیم که به قول آبراهام لینکلن: بدخواه هیچکس نبود، و در عوض خیرخواه همه کس بود. هدف آن تنها یک چیز بود، و آن این بود که حق را آن طور که خواسته خداوند است به مردم بدهیم و در این راه از هیچ قدرتی به جز از خداوند نهراسیم.... ج: کتاب (زندگی و زمانه شاه) دی ماه سال 1387 روانه بازار کتاب در خارج از کشور شد؛ کتابی 713 صفحه‌ای به زبان انگلیسی به قلم دکتر غلامرضا افخمی، مدیر پروژه تاریخ شفاهی بنیاد مطالعات ایران که انتشارات دانشگاه کالیفرنیا آن را منتشر کرد. کتابی درباره آخرین شاه ایران که نویسنده‌اش که در زمان سلطنت وی معاون وزیر کشور، استاد علوم سیاسی و معاون رییس دانشکدۀ اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه ملی بود، آن را (ثمره نه فقط سال‌ها پژوهش بلکه ثمره زندگی سیاسی - اجتماعی خود و کسانی که در آن زمان در ایران بودند)، خوانده است. نویسنده از تولد محمدرضا پهلوی آغاز و فراز و فرودهای دوران سلطنت او را بررسی کرده و البته تحولات منتهی به انقلاب سال 57 حجم قابل توجهی را به خود اختصاص داده، چنانکه از 26 فصل این کتاب، هفت فصل آن به مسأله انقلاب مربوط می‌شود. بخش پایانی کتاب هم به خروج محمدرضا شاه از ایران و مرگ وی می‌پردازد. د: کتاب(ایرانیان نامدار) عنوان کتاب دوجلدی از عباس میلانی است که دانشگاه سیراکیوز آن را منتشر کرده که پیرامون افراد اثرگذار در دوران سلطنت آخرین پادشاه ایران [1320 تا 1357] نوشته شده است. عباس میلانی در این اثر، زندگی بیش از صد و پنجاه نفر از مردان و زنانی را که در رشته های سیاست و دیپلماسی، صنعت و تجارت، مهندسی و معماری، نظامی گری، تاریخ، ادبیات، روزنامه نگاری، هنر، شعر، پزشکی، ورزشی، کشاورزی، آموزش، بانکداری، مذهب، حقوق، باستان شناسی اثرگذار بوده اند، هدف گرفته است. ه: کتاب (برنامه ریزی و قدرت در ایران: ابتهاج و توسعه اقتصادی تحت حکومت شاه) که موضوع مدیریت و برنامه ریزی توسعه در ایران در زمان پهلوی را مورد بررسی قرار داده است. با توجه به توضیحاتی که ارائه شد، پیرامون اعتبار و یا عدم اعتبار کتب مورد نظر چند نکته قابل توجه به نظر می رسد: 1- این کتابها در مورد حکومت پهلوی و از سوی کسانی نوشته شده که یا از متولیان حکومت بوده اند و یا کسانی هستند که نگاه خوش بینانه به حاکمیت پهلوی دارند. 2- در این کتب مطالب و اطلاعات درست و نادرست در کنار هم قرار گرفته و بیشتر به دنبال تطهیر حکومت پهلوی و دفاع از آن حاکمیت می باشند. 3- این کتب برای افرادی که دارای تحصیلات و مطالعات دانشگاهی در موضوع تاریخ معاصر ایران نیستند، مفید به نظر نمی رسد و به ارزیابی های یکسویه منجر می گردد. 4- افرادی که در زمینه تاریخ معاصر ایران مطالعات کافی داشته باشند، می توانند از اطلاعات این کتب استفاده نموده و به تحلیل و ارزیابی این کتب نیز بپردازند. در رابطه با نقد منابع مذکور و یا منابعی شبیه این کتابها، به کتاب (سبک شناسی تاریخ نگاری معاصر ایران)، نوشته یعقوب توکلی مراجعه نمایید. در ادامه به عنوان نمونه پیرامون انقلاب سفید و پیامدهای آن در کشور توضیحاتی حضورتان تقدیم می گردد: مطالبی که در کتاب انقلاب سفید شاه و یا در منابع منتسب به سلطنت پهلوی انتشار یافته است، اغلب با هدف تطهیر حکومت پهلوی بوده است. البته ما منکر این نیستیم که در سایه انقلاب سفید و اصلاحات ارضی تحولاتی در کشور رخ داد اما مساله اینجاست که ماهیت این تحولات و سمت و سوی آن هر چه بود قطعا به نفع و صلاح ملت ایران نبود و به همین جهت علیرغم تمامی تغییراتی که در پرتو این اتفاقات رخ داد هرگز با استقبال ملت ایران مواجه نشد و در نهایت ملت، با انقلاب اسلامی خود، انقلاب آمریکایی شاه را به زباله دان تاریخ ریختند؛ انقلابی که به دلیل ماهیت استعماری که داشت علما و در راس آنها امام خمینی ره با آن مخالفت کرده و بر علیه آن افشاگری کردند. حضرت امام ( ه ) در مورد ماهیت سلطنت شاه و انقلاب سفید او می فرمایند : آمریکا با کودتای نظامی ، مجددا شاه را بر ایران تحمیل کرد و به نام مدرنیزه کردن مملکت ، انقلاب آمریکایی شاه را به راه انداخت و دیدیم که نتیجه تمام این انقلاب به سود آمریکا و خرابی ایران بود . کشاورزی مملکت نابود شد و ایران بازار مصرف مواد غذایی آمریکا شد ، مخازن زیرزمینی از نفت گرفته تا مس و سایر مخازن ، همه به نفع آمریکا تاراج شده و می شود و در عوض سلاح هایی به ایران داده شد که به درد مملکت نمی خورد و زیان دیگرش تحمیل بیش از چهار هزار مستشار نظامی با هزینه های سرسام آ ور آن است که گذشته از اینکه ارتش ما را از حیثیت انداخته است ، تمامی مقدورات کشور را هم به دست آنها سپرده است. نتایج و اثرات اصلاحات ارضی شاه هر چند در ظاهر برنامه اصلاحات ارضی در جهت بهبود وضعیت کشاورزان و رشد و توسعه کشور اعلام گردید اما هدف اصلی از انجام این برنامه به انجام رساندن مانوری سیاسی برای جلب نظر روستائیان و کاستن از قدرت و نفوذ مالکان بزرگ بود ، هر چند دولت موفقیتی در کاستن قدرت و نفوذ مالکان کسب کرد ، ولی اصلاحات ارضی اثرات مخربی بر وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشور داشته و سبب گسترش نارضایتی ها در جامعه گردید . در اینجا به صورت مختصر به برخی از مهمترین این پیامدها می پردازیم: الف - پیامدهای اقتصادی : تا اوایل دهه 1340 و پیش از انجام اصلاحات ارضی ، علیرغم وجود محرومیت ها و مشکلات متعدد فرهنگی ، بهداشتی ، رفاهی و . . . در روستاها و اکثر مناطق کشور ، ایران عمدتا از نظر تهیه موادغذایی خودکفا بود و حتی می توانست کمبود ارز خارجی را هم با صدور پنبه ، میوه و خشکبار و . . . تأمین کند ولی دیری نپایید که در پی اجرای اصلاحات ارضی شاه که به وسیله دولت آمریکا و در زمان ( کندی ) طرح ریزی شده بود از نظر تأمین مواد غذایی به خارج وابسته و وضعیت روستاییان به شدت بدتر شد . یکی از دلایل این امر ، این بود که دولت پس از کوچک شدن قطعات زمین که تولید را پایین آورد ، علاوه بر تعاونی های روستایی ، به ایجاد شرکت های کشت و صنعت ، شرکت های سهامی زراعی و تعاونی های تولید ، روی آورد . در شرکت های کشت و صنعت زمین های کوچک را برای ایجاد یک زمین حدودا 500 هکتاری می خرید و آن را به شرکت های خصوصی یا دولتی اجاره می داد . در شرکت های سهامی زراعی ، زارعان مالکیتشان را با سهام شرکت عوض می کردند و هیئت مدیره آنها را دولت استخدام می کرد ولی تعاونی های تولید ، زارع مالکیتش را حفظ می کرد . هم واحدهای بزرگ تجاری - کشاورزی کشت و صنعت ، هم شرکت های زراعی مورد حمایت سازندگان ماشین آلات کشاورزی خارجی و صاحبان منافع خاص در ایران بودند و تأکید عمده آنها روی محصولاتی بود که به درد صادرات می خورد . در نتیجه ، سطح تولید مواد غذایی پایین آمد و وابستگی به واردات این مواد افزایش یافت. از دلایل دیگر این موضوع ، باقی ماندن زمین هایی با موقعیت زیربنایی برتر در دست مالکان ، عدم کفایت بودجه های مربوط به وام کشاورزی ، فقدان خدمات توسعه کشاورزی ، حفر چاه های عمیق و آسیب دیدن سیستم قنوات ، کنترل قیمت فرآورده های کشاورزی به یاری واردات ، پایین آمدن شانس استخدام کشاورزان بدون زمین به وسیله مالکان جدید ، کافی نبودن زمین های کوچک ارائه شده به کشاورزان برای باقی ماندن در روستا ، ملی کردن مراتع و جنگل ها و در نتیجه کوتاه کردن دست چوپانان و قبایل کوچ نشین از مراتع و . . . ، به عمیق تر شدن شکاف طبقاتی انجامید و سیل روستاییان مهاجر را به سمت شهرها جاری ساخت . اصلاحات ارضی تنها 800 هزار کشاورز را به خرده مالک تبدیل کرد . از این تعداد 100 هزار نفر قبلا زمین داشتند و بدهی نیز نداشتند . بقیه باید ظرف 12 تا 15 سال اقساط مربوط را بپردازند . شرایط زندگی آنها تغییری نکرد . سپس اکثر زمین ها فقط تحت عنوان تشکیل تعاونی های روستایی و اغلب در پیوند با تعدادی کمپانی تجاری - کشاورزی آمریکایی از مالکیت آنها درآمد به گفته هوگلند : ( موفقیت عملی از لحاظ منافع مثبت واقعی برای دهقانات مشمول قانون عملا صفر بود . . . اصلاحات ارضی ایران عملا یک برنامه محافظه کارانه بود که مزایای مثبت معدودی داشت . . . در 1971 م ( 1350 ش ) . . . اکثر روستانشینان از نظر موقعیت اقتصادی بهتر از سال های قبل از اجرای برنامه نبودند ) حضرت امام نیز می فرماید : ( اصلاحات ارضی به امر دولت آمریکا بود برای آن که بازار درست کند که چیزهای آنها به فروش برود یعنی زراعت ما به هم بخورد ، ما محتاج بشویم ) و نیز : ( اصلاحات ارضی یعنی بازار درست کردن برای آمریکا و اذناب آمریکا ، . . . گندم ها دیگر توی دریا ریخته نمی شود ، گندم ها را می دهند پول می گیرند ) ب - پیامدهای اجتماعی : به دنبال اجرای اصلاحات ارضی و به هم خوردن سیستم مالکیت زمین های کشاورزی و نظام ارباب - رعیتی ، دیگر سیستم و وضعیت جدید پاسخگو و تأمین کننده معیشت خود روستائیان نیز نبود زیرا از یک سو با گرفتن زمین ها از اربابان ، بسیاری بیکار شدند چون بیش از نیمی از خانوارهای روستانشین مشمول قانون اصلاحات ارضی نشدند چون قرارداد رسمی سهم بری نبسته بودند و حق نسق نداشتند ، لذا این عده روز به روز فقیرتر شدند و اکثریت دهقانانی که صاحب زمین شدند قطعه زمین های کوچک و نامرغوبی به دست آوردند و نیمی از زمین ها اصولا تقسیم نشد و در اختیار بزرگ مالکان باقی ماند و بسیاری از این دهقانان درگیر مسائلی از قبیل تأمین آب کشاورزی ، چگونگی پرداخت اقساط و . . . شدند و ادامه این روند برایشان غیرقابل تحمل می نمود لذا بسیاری از آنان زمین های خود را به مالکان فروختند . نتیجه این تحول ، این بود که در اوایل دهه 1350 ، نرخ مهاجرت به % 8 رسید که از رقم متوسط های 1355 - 1335 ، بسیار بیشتر بود . این مهاجرت نه تنها باعث کاهش تولید مواد غذایی و وابستگی اقتصادی به خارج گردید ، بلکه مشکلات اجتماعی بسیار زیادی را نیز به وجود آورد . مهاجران در شهرها با فقدان کار کافی ، مسکن و امکانات زیست مناسب روبه رو شدند و در حاشیه شهرها و محله های فقیرنشین و کثیف استقرار یافتند. روستائیان که به امید یافتن شغل مناسب به شهرها هجوم آورده بودند طبقه کارگر روزمرد شهری را به وجود آرودند . این افراد که اغلب تنها و بدون خانواده خود به شهرها مهاجرت می کردند ، با فرهنگ غرب زده شهری که با آن بیگانه بودند روبرو و مجبور می شدند برای کسب درآمد در ساختمان ها ، کاخ ها و ویلاهای مجلل که هزینه گزافی صرف ساختن آنها می شد به کار مشغول شوند اگر چه درآمد آنها نسبتا مناسب بود ، اغلب به خاطر تورم سرسام آور مغلوب هزینه ها می شدند. حضرت امام در این باره می فرماید : ( این اصلاحات ارضی از بزرگترین خیانتهایی است بر این مملکت که زراعت مملکت را به کلی از بین بردید و دهقان های بیچاره را همچو کردید که هجوم آوردند به شهرستان ها . تهران الان پر است از این دهقان های بیچاره ای که از اطراف آمدند توی این زاغه ها و توی این چادرها و توی این کثافت کاری ها ، بیچاره ها دارند زندگی می کنند با عائله در زمستان سخت ، اینها خیانت بر یک ملت نیست ؟ ) ج - پیامدهای سیاسی : اصلاحات ارضی در کوتاه مدت توانست قدرت سیاسی دولت را در روستاها افزایش داده و جایگزین قدرت اربابان و مالکان بزرگ نماید سپاه بهداشت ، سپاه دانش ، سپاه ترویج و آبادانی ، سازمان دولتی نهادهای روستایی ( تعاونی ها ، واحدهای اعتباری ، خانه های اصناف ) کنترل قیمت ها و قدرت اجبار کننده ژاندارمری نیز هر یک به نوعی پایه های قدرت دولت مرکزی در روستاها را تحکیم نمودند و از قدرت و نفوذ ملاکین کاست و به نوعی خواسته شاه را بر بسط و نفوذ قدرت خویش حتی در دورافتاده ترین نقاط کشور میسور نمود اما با این همه زمینه های نارضایتی بخش عظیمی از جهت کشور - به واسطه پیامدهای منفی این برنامه بر وضعیت اقتصادی و اجتماعی و . . . - را فراهم نمود که خود در بلند مدت در شکل گیری انقلاب اسلامی و سقوط نظام پهلوی مؤثر بود . منابع . 1 اصلاحات ارضی ، باشگاه اندیشه . 2 . اسدالهی ، علی اکبر - مراحل سه گانه اصلاحات ارضی - مدیریت امور اراضی قزوین - بهمن 1384 . 3 . اصلاحی ، حسن - قزاقی ، حمید - محمدنیا احمدی ، محمد - جزوه آموزشی مجموعه قوانین و مقررات اصلاحات ارضی - سازمان امور اراضی - شهریور 1381 . 4 . اصلاحات ارضی واقتصاد روستایی ایران ، احمد میرزاده ، 5. عباس خلجی اصلاحات آمریکایی و قیام پانزده خرداد، تهران : مرکز اسناد انقلاب اسلامی ،1381 .