عبادت و اعمال دینی در آیین سیک به چه شکلی است؟

عبادت و اعمال دینی در آیین سیک به چه شکلی است؟

ضرورت وجود گورو یا معلم به عنوان وسیله نجات
یکی از اجزای مهم دین سیک ضرورت وجود یک ~گورو~ یا معلم به عنوان وسیله نجات است. این تاکید، با تاکید دین هندویی بر تعظیم و تکریم گوروهای انسانی متعدد در آن دین و نیز تاکید اسلام بر احترام و تکریم به ~حضرت محمد~ (ص) که چهره انسانی فوق العاده برجسته آن دین است کاملا موافقت و هماهنگ دارد. (در تعلیماتی که گورو به شاگردان خود می دهد این دانش حاصل می شود). (گوروی واقعی مثل یک قایق است. افراد کمی متوجه این مطلب هستند، اما آنهایی را که توجه دارند از روی بخشندگی نجات می دهد). (بدون داشتن گوروی واقعی راه نجات را پیدا نخواهید کرد). (بدن گورو هیچ کس به خدا نخواهد رسید، فارغ از اینکه چه مقدار روی مطلب احتجاج کند). اجتماع یا سنگات (خالص) پیروان و شاگردان سیک نیز یکی دیگر از اجزای مهم دین سیک است. تشکیل این انجمن داوطلبانه دینی در هند یکی از دستاوردهای مشخص حرکت دینی ای بود که ~نانک~ آموزگار آغاز کرد. این انجمن با ~کلیسا~ را گوروهای بعدی تقویت کردند، به ویژه گورو یا آموزگار دهم که به آن یک جنبه تشریفات و مراسم دینی داد. بی تردید این سازمان دینی – اجتماعی از عناصر قوت دین سیکهاست.

اعمال و آداب دینی سیکها
هر چند سیک ها ممکن است ادعا کنند که ریشه اعمال و آداب دینی آنها به زمان حیات خود گوروها برمی گردد، در حقیقت خیلی از آداب و رسوم دینی سیک، در فاصله 1708 میلادی (وفات آخرین گورو) تا زمان ظهور نهضت ~سینگ شاب ها~ در اواخر قرن نوزدهم، که در بین کارهای دیگر، اقدامات زیادی هم در زمینه تهذیب آداب و رسوم آیین سیک به عمل آورد، تحت تاثیر و نفوذ دین هندویی مورد غفلت و یا تحریف قرار گرفتند. بازتاب این اقدامات سرانجام به صورت (~راحت ماریادا~) تدوین یافت.

نقطه محوری حیات و عبادت دین سیک
نقطه محوری حیات و عبادت دین سیک، کتاب مقدس ~گوروگرانت صاحب~ است. عبادت سیک ها اساسا به صورت جماعت است و در حضور این کتاب صورت می گیرد. قطعاتی از سروده های کتاب، تحت رهبری نوازندگان (راگی ها)، توسط جمعیت مومنان حضار در سنگات به آواز خوانده می شود. هم چنین تلاوت کتب و سخنرانی (کاتاها) نیز وظیفه جماعت است. هیچ کشیش و یا کاهنی وجود ندارد. دین سیک کل آداب قربانی هندوئیسم را در می کند. روحانیون (گرانتی ها) مسئول تنظیم برنامه های آن می توانند افرادی آموزش دیده باشند و حقوق هم دریافت کنند. اما از لحاظ نظری هر کس می تواند چنین منصبی را دارا باشد. این واژه در واقع به معنای کسی است که در خواندن کتاب گورو گرانت صاحب مهارت و شایستگی دارد.

روش اصلی عبادت در دین سیک
روش اصلی عبادت در این دین تفکر و اندیشه درباره خدا، به ویژه به صورت تکرار (نام حقیقی) خداوند است. (برادران من، اندیشه درباره ذات باری تعالی تنها آیین و تشریفات مذهبی است). (بالاترین وظیفه همه ما تکرار نام خداوند یکتاست). (نام پاک او پشتوانه من است). (نام بسیار منزه رام را به خاطرداشه باش و هر چیز دیگر را رها کن). (آن نام مقدس را تکرار کن. آن را بگوش جان بشنو و با آن سروکار داشته باش). (توجه خود را به جانب خداوند معطوف دار. در هر دم فرو بردن و دم برآوردن نام او را تکرار کن تا اینکه روح تو جذب نور خدا شود). فقدان مراسم قربانی کردن و یا وجود اصنام نیز از ویژگیهای اصلی دین سیک است. این شیوه عبادت کاملا با روش اسلامی هماهنگ بوده و با بعضی از مراحل خاص دین هندویی نیز مطابقت دارد، اگرچه با بعضی مراحل دیگر هندویی آشکارا تضاد دارد.

راگوردوارا یا مکان اعمال عبادی
جایی که این اعمال عبادی در آن جا انجام می شوند راگوردوارا می خوانند که از لحاظ تحت اللفظی به معنای در (دوارا) یا اقامتگاه یک گورو می باشد در حقیقت، این نام را می توان به اتاقی در یک خانه شخصی و یا به عبادتگاهی متعلق به جمعیت سیک های یک محله یا منطقه، به شرطی که یک نسخه از کتاب مقدس در آن جا قرار داشته باشد، اطلاق کرد. خانوده ای که نسخه ای از کتاب مقدس سیک را در منزل دارد باید همه روزه با آن مشورت کند، یعنی این که آن را تلاوت کند، که احتمالا این کار را شب ها انجام خواهد داد. احساس این که مبادا انسان نتواند به اندازه کافی در مورد آن دقت و مراقبت کند، می تواند یکی از دلایلی باشد که چرا تمام خانوده ها نسخه ای از آن را در منزل نگه نمی دارند. در مناسبت های محلی مخصوص، آنان برای استفاده مرتب روزانه به قرائت قسمت های منتخبی از کتاب مقدس از روی یک (گوتگا) یا (نیتنم) و تامل در مورد آن می پردازند. برای این گلچین ها اسامی مختلفی وجود دارند.

روزهای مهم در دین سیک
عبادت جمعی (دیوان) می تواند در هر روزی انجام شود. سیک ها هیچ (روز مقدس) (تعطیل) هفتگی را رعایت نمی کنند. لیکن از آن جایی که روز (اکادشی) (یازدهمین روز ماه قمری) از نظر (هندوهای پیرو ~ویشنو~) روز مهمی است و روز سانگرانه (روزی که خورشید از یک علامت برجی به علامت دیگ نقل مکان می کند) نیز در مناطق شمالی هند از روزهایی است که معمولا مهم شمرده می شود، لذا در این دو روز، مراسم عبادی خاصی در گوردوارا برگزار می شود. هم چنین، بعضی از سیک ها، به مناسبت (پوران- ماشی) یا غروب روز چهاردهم ماه (ماه کامل) نیز مراسم مشابهی اجرا می کنند. مطابق یک روایت مشهور، گورو نانک در چنین روزی متولد شده است. سیک ها می توانند هر وقت که بخواهند به گوردوارا سر بزنند، هدیه یا نذری را تقدیم کنند، به سخنان گروو گرانت صاحب گوش فرا دهند، از غذای تبرک (کاراه پراساد) چیزی دریافت کنند، و سرانجام در آشپزخانه عمومی زیارتکده (معبد) (لنگر) غذا و نوشیدنی صرف کنند.

معابد و مراسم مذهبی سیک ها
پنجمین رهبر سیکها که ~گورو ارجن~ خوانده می شود، معبدی از طلا در شهر امریتسار هندوستان بنا کرد و کتابی به نام گرانت صاحب (GranthSahib) نوشت که مهمترین کتاب مقدس آیین سیک است. معابد سیکها به لحاظ معماری به سبک معماری اسلامی در هند، ساخته شده است. در هند به معابد سیکها گودواره می گویند. مرکز سیکها ایالت کشمیر می باشد. در ادوار گذشته، برخی از سیکها، مسلمان شدند، برخی به مذهب تسنن روی آوردند و برخی از سیکهای کشمیر به مذهب ~تشیع امامیه~ گرویدند و به کشورهای اسلامی مهاجرت کردند. معبد طلائی مقدس ترین معبد سیکهاست که در آمریتسار واقع است. این معبد در سال 1589 ساخته شد. در سال 1820 مهاراجه مقتدر پنجاب، بخشهائی از این معبد را از طلای ناب مزین ساخت و به مبعد طلایی شهرت یافت. در این معبد یکصد و ده کیلو طلا به کار رفته است. معابد دیگر سیکها عبارتند از: معبد ننگانه صاحب؛ محل تولد نانگ. معبد گورودواره بال لیدو؛ محل ریاضت نانگ. معبد کیاره صاحب؛ محل چرای احشام نانگ، معبد مال هی صاحب محل تفکر نانگ، معبد مولوی دی پش، محل آموزش زبان فارسی نانگ، معبد بابایی دی پیر یادگار سفر نانگ به سیالکوت. معبد دیره چایل اقامت گاه جد مادری نانگ، معبد چکی صاحب، محل اقامت نانگ در شهر امین آباد، معبد رودی صاحب، محل بیتوته یک شبه نانگ و... سیکها دارای سی و سه معبد هستند و هر جا که نانگ قدم گذاشته، معبدی برافراشته اند. کلیه مراسم عبادی و غیر عبادی سیکها در معبد انجام می گیرد (ازدواج، مرگ و... ) مراسم در معبد این گونه آغاز می شود:

آیین ازدواج در دین سیک
هنگامی هم که یک زوج جوان تصمیم به ازدواج با یک دیگر گرفته اند، آیین ازدواج شامل چهار مرتبه طواف کتاب مقدس در جهت حرکت عقربه های ساعت و خواندن چهار بیت مربوط به ازدواج (لاوان) است که توسط ~گورو رام داس~ سروده شده اند. شرایط شرعی بودن یک ازدواج از دیدگاه سیک های، تنها رضایت طرفین و اجرای ازدواج در محضر گورو گرانت صاحب است.

مراسم ازدواج:
1- قرائت سرودی از کتاب گوروگرانت صاحب که پوری نامیده می شود که اعتراف به وحدانیت حق تعالی است.
2- مراسم دعا و نماز که داس نام دارد تا مثلا ازدواج مبارک باشد.
3- پیشوای روحانی معبد، ضمن سخنانی به عروس و داماد اندرز می دهد (در فرقه سیکها طلاق رسمیت ندارد).
4- خواندن بخشی از کتاب مقدس گوروگرانت صاحب که ناپایداری دنیا را یادآوری می کند. آنگاه عروس و داماد یک بار دور کتاب مقدس ‌ طواف می کنند و سپس سه قسمت دیگر از کتاب مقدس خوانده می شود و بار دیگر عروس و داماد طواف می کنند... جمعا چهار مرتبه طواف می کنند، آنگاه روبروی کتاب مقدس ایستاده، تعظیم می کنند. بعد از خواندن کتاب مقدس، سرور و شادمانی و دعا و نیایش به شکرانه ازدواج صورت می گیرد. آنگاه همه حاضرین در مجلس از جای خود برخاسته و برای عروس و داماد دعا می کنند. و بعد پذیرائی انجام می شود.
سن ازدواج برای پسر 24 سال و برای دختر 18 سال است. انتخاب همسر به عهده والدین است. دوران نامزدی کوتاه و معاشرت بین دختر و پسر ممنوع است. تعیین زمان ازدواج با رضایت طرفین است (خانواده پسر و دختر) و...

نحوه نام گذاری فرزندان
هنگام نام گذاری فرزندان و یا مراسم ازدواج نیز از کتاب مقدس استفاده می شود. در مراسم نام گذاری بچه یکی باید به کتاب گوروگرانت صاحب، تفأل بزند و اولین واژه اولین بیت صفحه سمت چپ را بلند بخواند.

مراسم وفات و خاکسپاری در آئین سیکها
اگر چه واژه سیک به معنای شیر آمده، ولی به معنای شاگرد گفته می شود. نانگ بر خلاف کبیر افکارش را با موسیقی نشر می داد. نانگ مراسم سوزانیدن زنده را با شوهرش (که مرده بود) ممنوع کرد. سیکها در موقع ورود به معبد کفش را از پای در می آورند. زنان یکطرف و مردان در طرف دیگر جلوس می کنند. در اعیاد همگی با لباس نو وارد معبد می شوند. هر سیکی که وارد می شود، از فاصله یک متری به کتاب مقدس تعظیم می کند. در مذهب سیکها تعدد ازدواج ممنوع است. در صورتی که زن نازا باشد، با موافقت وی مرد می تواند زن دیگری اختیار کند. متوفی باید سوزانده شود و خاکسترش در آب جاری ریخته شود. مراسم وفات و خاکسپاری نیز شامل خواندن بخش هایی از کتاب مقدس است لیکن بدن متوفا را نباید در محض کتاب مقدس حاضر کنند. در روستاهای کوچک هند، آیین سوزاندن اجساد هنوز هم در فضای آزاد صورت می گیرد، هرچند امروزه شهرای بزرگ برای این کار محل های مخصوصی تعبیه کرده اند.

نیایش در معبد طلایی آمریتسار
در معبد طلایی آمریتسار نیایش روزانه قبل از طلوع آفتاب شروع می شود و تا ساعت هایی از شب ادامه پیدا می کند. خیلی از گوردواراهای عمده نیز برنامه عبادت روزانه معبد را از ساعت 5 یا 6 صبح شروع می کنند و تا حدود 8 شب ادامه می دهند. در کشورهای ماورای بحار، بعضی از گوردواراها را فقط آخر هفته ها باز می کنند تا افراد بتوانند در برنامه های قرائت کتاب مقدس و ادای مراسم عبادی حضور یابند هرچند هدف این است که گوردوارا همه روزه و در تمام طول روز در دسترس باشد.