شیعه شدن چگونه است و شیعیان چه کسانی هستند؟ اصول عقاید و احکام و اخلاق برای شیعیان شامل چه چیزهایی میشود؟ از چه کتابهایی باید به اصول عقاید بیشتر آگاهی پیدا کنم.
معنای شیعه:
قبل از هر چیز لازم است مختصری شیعه را تعریف کنیم و ببینیم شیعه به چه معناست؟ واژه شیعه در لغت به معنای پیرو است و از نظر کلامی و اعتقادی , شیعه به کسی گفته می شود که اولین خلیفه و جانشین پیامبر(ص ) را علی (ع ) بداند. شیعه بودن بعد از مسلمان بودن است. مسلمان, یعنی کسی که اصل توحید معتقد است و شیعه, یعنی کسی که علاوه بر اعتقاد به توحید، به اصل ولایت نیز اعتقاد دارد. بنابراین شیعه در معنای عام و مصداق کامل آن, یعنی کسی که اهل ولایت و تابع ولایت اولیای خدا است، اعم از ولایت پیامبر و امامان و ولایت امام زمان و ولایت فقیه در عصر غیبت. شیعه یعنی کسی که در مسیر توحید و خدایی شدن خود، سرپرست دارد و سرپرست او اولیای معصوم و عادل خداوند هستند.
شیعه در عمل:
در اصطلاح اخلاقی و عملی، شیعه علی (ع ) بودن به معنی پیرو آن حضرت بودن است، یعنی این که انسان شیوه زندگی و رفتار و اخلاق خود را بر اساس زندگی علی (ع) تنظیم نماید، یعنی آن حضرت و اولاد طاهرینش را عملا راهنما و الگوی زندگی خویش قرار دهد و بکوشد تا کیفیات نفسانی، اخلاقی و همچنین ظواهر زندگی خود را به کیفیات زندگی و کمالات آن حضرات (ع ) نزدیک نماید، یعنی این که انسان در زندگی فردی و اجتماعی اش و همچنین در زندگی طبیعی و معنوی، پایش را جای پای آن اولیائ معصوم (ع ) بگذارد و شیعه و دنباله رو ایشان باشد. نکته قابل توجه این است که این دنباله روی و همانند سازی، بدون محبت، عشق، دلبستگی و ارادت قلبی به ایشان هرگز میسر نمی باشد و از لوازم بسیار ضروری و اساسی شیعه بودن، محبت و علاقه قلبی به ایشان است. البته همان طور که گفتیم از نشانه های شیعه واقعی، پیرو اهل بیت (ع) بودن است، و راه اهل بیت (ع) نیز همان راه قرآن است. لذا در کلام خداوند متعال و ائمه (ع) می توان خصوصیاتی را برای شیعه واقعی جست که با عمل به آنها می توان رضایت اللهی و ائمه(ع) را کسب کرد. از نظر عملی و رفتاری می توان خصوصیات شیعه واقعی را در یک کلمه تقوا و کار برای خداوند دانست که قرآن می‌فرماید: إِنَّما أَعِظُکُمْ بِواحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ- همانا شما را یک موعظه می‌کنم و آن این است که برای خدا قیام و کار کنید. همچنین می‌فرماید: إِنَّما یَتَقَبَّلُ اَللَّهُ مِنَ اَلْمُتَّقِینَ- خداوند فقط از متقین قبول می‌کند. اما م صادق(ع) شیعه واقعی را چنین معرفی می کنند: شیعتنا اهل الورع والاجتهاد و اهل الوفاء والامانة و اهل الزهد والعباده، اصحاب احدی و خمسین رکعة فی الیوم واللیلة، القائمون باللیل، الصائمون بالنهار، یزکون اموالهم و یحجون البیت و یجتنبون کل محرم- شیعیان ما اهل پارسایی و سخت‌کوشی [در عبادت] هستند، اهل وفاداری و امانت‌داری‌اند. اهل زهد و عبادت‌اند. آنانند که در شبانه روز 51 رکعت نماز می گذارند. شب‌ها را به عبادت سپری می کنند و روزها را به روزه داری. زکات اموال خود را می پردازند و به حج می روند و از هر حرامی دوری می کنند (بحارالانوار، ج 68، ص 167 - میزان الحکمه، حدیث 9931) امام باقر(ع) نیز فرموده اند: ما شیعتنا الا من اتقی اللَّه و اطاعه و ما کانوا یعرفون الا بالتواضع والتخشع واداء الامانه و کثرة ذکراللَّه- شیعه ما کسی نیست مگر آن که از خدا بترسد و او را فرمان برد؛ آنان جز با فروتنی و خاکساری و امانت‌داری و بسیاری یاد خدا شناخته نمی‌شوند (تحف‌العقول، ص 295 - میزان الحکمه، حدیث 9933) پس راه شیعه واقعی شدن چیزی نیست مگر رعایت تقوای اللهی و پیروی از ائمه معصومین ع در سختی ها و آسانی ها و در غم و شادی ها است. به طور خلاصه آنچه از مجموعه روایات درباره صفات شیعه می توان فهرست نمود به شرح زیر است:
1- محافظت بر وقت نمازها
2- حفظ اسرار
3- بذل اموال و مواسات با برادران دینی
4- عبادت و شب زنده داری و روزه فراوان
5- گریه و زاری بسیار در برابر خداوند
6- دوری از شهوات و پرخوری
7- اطاعت و پیروی کامل از ائمه (ع) و اوامر آنها.
در پایان چند نمونه از کتب اعتقادی و اخلاقی که در بالا بردن سطح آگاهی شما مؤثر می باشد را برای مطالعه و تحقیق بیشتر معرفی می کنیم:
الف- کتب اخلاقی
- نردبان آسمان (دروس اخلاق حضرت آیت الله بهاءالدینی)، تدوین و ویرایش: اکبر اسدی
- سلوک معنوی، تدوین و ویرایش: آقای اکبر اسدی
- خودشناسی برای خودسازی، محمد تقی مصباح یزدی
- گناهان کبیره، شهید دستغیب
- نامه‌ها و برنامه‌ها، حسن زاده آملی
- نقطه های آغاز در اخلاق عملی، مهدوی کنی.
- ترجمه المراقبات، مرحوم ملکی تبریزی
- گام‌های آغازین در اخلاق عملی، مهدوی کنی
- معراج السعاده، احمد نراقی
- منازل الاخره، شیخ عباس قمی
- تقوا، شهید عبدالحسین دستغیب.
ب- کتب اعتقادی
- جهان بینی اسلامی، شهید مطهری
- 50 درس اصول عقاید برای جوانان، آیت الله مکارم شیرازی
- نبوت ، حجه السلام والمسلمین قرائتی
- شیعه در اسلام، علامه طباطبائی
- آموزش عقاید، آیت الله مصباح
- مجموعه آثار شهید مطهری(ره)از جلد 1 تا 4. ( بهتر است ابتدا ج 4 بعد جلد 3 و جلد 2 و جلد 1 مطالعه شود.)
- سیمای عقاید شیعه، آیت الله سبحانی
- 665 پرسش و پاسخ در محضر علامه طباطبائی
- دورة چند جلدی معارف قرآن، آیت الله مصباح
