اسماعیلیان به چه القابی معروفند؟
اسماعیلیه در متون و کتب مختلف تاریخی و کلامی با القاب مختلفی معرفی شده اند که عبارتند از:
1- سبعیّه یا هفت امامی: اسماعیلیان نخستین و به تبع آنها قرامطه قائل به امامت امام علی، امام حسن، امام حسین، امام سجاد، امام باقر، امام صادق علیهم السلام و محمدبن اسماعیل بودند و وی را مهدی و قائم می دانستند. بنابراین به خاطر اعتقاد آنها به هفت امام به سبعیّه معروف گشتند. لازم به ذکر است که برخی امام علی و بعضی دیگر امام حسن را خارج کرده و به جای آن از اسماعیل بن جعفر به عنوان امام ششم یاد می کردند. آن ها امام علی را برتر از ائمه دیگر و (اساس) دانسته و یا امام حسن را امام مستودع معرفی کرده اند. امام مستودع به معنای امامی است که امامت، به امانت نزد وی به ودیعه گذاشته شده و در واقع امام نیست.
2- قرمطی یا قرمطیان یا قرامطه: نام دیگر عموم اسماعیلیه در تاریخ، قرمطیان است. این لفظ برای تحقیر آنها به کار می رفته و یادآور کارهای زشت قرامطه بحرین است. کشتار حجّاج بیت الله الحرام، آوردن حجر الاسود به بحرین و خونریزی در مسجدالحرام از رفتارهای سوء قرامطه بوده، که در تاریخ ثبت شده است.
3- ملاحده: نام دیگر عموم اسماعیلیه است که به خاطر ترک شریعت از سوی برخی از اسماعیلیان، بر آنان اطلاق شد. گاهی نیز از لفظ اباحیّه برای آنان استفاده شده است.
4- باطنیّه: یکی از اعتقادات مهم اسماعیلیان این است که تمام ظواهر، از باطن برخوردار بوده و تفسیر باطن فقط از عهده امام یا نائب امام بر می آید. بنابراین در طول تاریخ نام باطنیّه با اسماعیلیه قرین گشته است. کتاب فضائح الباطنیّه غزالی در همین راستا به نگارش در آمده است.
5- اساسین یا حشاشین: این نام در کتب قرون وسطی در غرب به کار رفته و به این معناست که رهبران اسماعیلی به فدائیان خود حشیش خورانیده و این افراد با حالت خلسه به قتل دیگران می پرداختند. دکتر فرهاد دفتری در کتاب افسانه های حشاشین، به این افسانه پرداخته است.
لازم به ذکر است که نامهای دیگری نیز برای اسماعیلیان به کار می رود که عمومیت نداشته و به برخی از آنها اطلاق می شود.[47]
منابع
47. درسنامه تاریخ و عقائد اسماعیلیه، مهدی فرمانیان، ص46.
