مدتی است که به خودارضایی مبتلا شده ‌ام و نمی ‌دانم این عمل را چگونه ترک نمایم؟ خواهش می ‌کنم برای رهایی از مشکل مرا راهنمایی کنید.

مدتی است که به خودارضایی مبتلا شده ‌ام و نمی ‌دانم این عمل را چگونه ترک نمایم؟ خواهش می ‌کنم برای رهایی از مشکل مرا راهنمایی کنید.

پاسخ:
(استمنا) یا خودارضایی، نوعی انحراف جنسی است که برخی از افراد به آن مبتلا می‌شوند و در واقع می‌خواهند نیاز جنسی خود را از این طریق تأمین کنند، غافل از اینکه این عمل، هم از نظر شرعی گناه محسوب می‌شود و هم پیامدهای روانی - جسمانی نامطلوبی دارد! البته کسانی که پای‌بند به آموزه‌های دینی و اخلاقی نیستند، پیامدهای نامطلوب آن را - که موجب بیماری روانی یا کاهش توانایی جنسی می‌شود - افسانه تلقی می‌کنند و بر این باورند که قرائن علمی، برای تأیید این ادعاها در دست نیست.
استمنا اگر به شکل وسواس گونه در آید و از کنترل فرد خارج شود، به عنوان علامتی از یک اختلال هیجانی محسوب می‌شود. اما شواهد نشان می‌دهد کسانی که به این انحراف جنسی مبتلا شده‌اند، با مشکلات فراوانی در حیطه‌های گوناگون زندگی مواجه هستند.
پیامدهای خودارضایی‌
آسیب‌های ناشی از خودارضایی به گونه‌های مختلفی تقسیم‌پذیر است که به اختصار بعضی از آنها اشاره می‌شود:
یک. آسیب‌های جسمانی‌
یکی از روش‌های شناخت پیشرفت بیماری‌ها در پزشکی، مرحله‌بندی علایم بیماری است. بر این اساس، بر حسب عوارض ایجاد شده در بیمار مبتلا به خودارضایی، سه مرحله بیان شده است:
1. مرحله مشکل ساز؛ در افرادی که مدتی است گرفتار خودارضایی شده‌اند، زودرس‌ترین عوارض ناشی از خودارضایی عبارت است از:
الف. خستگی و کوفتگی،
ب. عدم تمرکز حواس،
ج. ضعف حافظه،
د. استرس و اضطراب.
2. مرحله گرفتاری شدید؛ بروز علایم زیر در فرد گرفتار، نشان دهنده آن است که شدت ابتلای وی یا مدت آن، بیش از مرحله اول است و در نتیجه عوارض شدیدتری ظاهر شده است:
الف. خستگی و کوفتگی شدید،
ب. نوسان خلق یا تغییرات سریع خلقی،
ج. حساسیت بیش از حد و زودرنجی،
د. کمردرد،
ه . نازک شدن موها،
و. ناتوانی جنسی زودرس در جوانی،
ز. بی‌خوابی یا بدخوابی و مشکلات مشابه،
3. مرحله گرفتاری بسیار شدید یا حالت اعتیاد؛
الف. خستگی و کوفتگی بسیار شدید،
ب. ریزش شدید موها،
ج. تارشدن دید چشم‌ها،
د. وز وز گوش،
ه . انزال زودرس و غیرارادی یا خروج منی به صورت قطره قطره،
و. درد کشاله ران و ناحیه تناسلی،
ز. دردهای قولنجی در ناحیه لگن و استخوان دنبالچه.
نحوه پیدایش عوارض‌
در دانش پزشکی، روند پیدایش علایم یک بیماری و چگونگی بروز عوارض و نشانه‌های کلینیکی، در شناخت هر چه بیشر آن بسیار مهم است و می‌تواند پزشک را در تشخیص و درمان بهتر بیماری و مریض را در پیشگیری کمک کند. به این دلیل مناسب است درباره نحوه پیدایش برخی از عوارض خودارضایی بیشتر توضیح داده شود تا خواننده با روند پیدایش این عوارض، یا به اصطلاح پاتوفیزیولوژی آن آشنا شود:
1. خستگی و کوفتگی: انقباض شدید و یک مرتبه تمام عضلات بدن در جریان انزال (ارگاسم یا اوج لذت جنسی)، باعث مصرف سریع مواد غذایی ذخیره شده در عضلات و به طور عمده کاهش گلیکوژن (ماده اصلی لازم برای تولید انرژی عضلانی) می‌شود. خستگی عضلانی تقریباً با سرعت تهی شدن عضلات از گلیکوژن رابطه مستقیم دارد و هرچه این سرعت بیشتر باشد خستگی بیشتر است خودارضایی، به علت انقباض‌های مکرر عضلات بدن، ذخایر گلیکوژن عضلات به سرعت تمام می‌شود و خستگی و کوفتگی همیشه از عوارض بدیهی آن است.
2. ریزش مو: خودارضایی به تدریج با تغییرات هورمونی و شیمیایی که در بدن ایجاد می‌کند، باعث افزایش هورمون جنسی مردانه؛ یعنی تستوسترون به دی هیدروتستوسترون می‌شود که از عواقب بالا بودن ماده DHT در خون، ریزش موها و تاسی و بزرگ شدن پروستات و عوارض ناشی از آن در پیری است.
3. خودارضایی مکرر باعث تحریک بیش از حد سیستم عصبی پاراسمپاتیک و افزایش تخلیه استیل کولین از انتهای این رشته‌ها در مغز می‌گردد که این خود باعث پاره‌ای از عوارض جسمانی و روانی، چون حواس پرتی، کمی حافظه، عدم تمرکز حواس، سیاهی رفتن چشم و در نهایت تاری دید می‌شود. تمام این علامت‌ها ناشی از تغییر تعادل میزان مواد شیمیایی موجود در مغز است که بین سلول‌های عصبی رد و بدل می‌شود و انتقال پیام‌های مختلف را بر عهده دارد.
برخی نیز بر این عقیده‌اند که علت بروز اختلالات مغزی (مانند حواس پرتی، عدم تمرکز حواس و کاهش حافظه)؛ ناشی ازظرفیت عظیمی از انرژی بدن است که درهربار انزال، تخلیه شده و هدر می‌رود؛ زیرا مایع منی حاوی مقدار بسیار زیادی DNA(هسته 400-300 اسپرمی که در هر انزال خارج می‌شود)، RNAآنزیم‌ها، پروتئین‌ها، مواد قندی، لسیتین، کلسیم، فسفر، نمک‌های بیولوژیک، تستوسترون و... است. این ذخایر عظیم انرژی - که باید در بدن برای رشد و تقویت بخش‌های مختلف مورد استفاده قرار گیرد - بیهوده و به طور مکرر، از بدن خارج می‌شود و هر کدام عوارضی را به دنبال می‌آورند.
برای مثال از آنجا که سلول‌های خونی و پلاکت‌ها در مغز استخوان‌ها تولید می‌شود و به تکامل نهایی می‌رسد و برای تولید آنها نیز انرژی بسیار زیادی مورد نیاز است؛ در افراد گرفتار خودارضایی، تکامل مغز استخوان و در نتیجه تولید سلول‌های خونی با مشکل مواجه شده و منشأ کم خونی، ضعف و خستگی همچنین دفع فسفر و لیستین بیش از حد از طریق انزال‌های مکرر، باعث کاهش ذخایر این مواد می‌شود که مواد حیاتی برای سلامتی سلول‌های عصبی هستند و در نتیجه اختلال عملکرد سیستم عصبی، مانند حواس‌پرتی، عدم تمرکز حواس و... بروز خواهد کرد.
دو. آسیب‌های روحی و روانی‌
ضعف حافظه و حواس‌پرتی، اضطراب، منزوی شدن و گوشه‌گیری، افسردگی، بی‌نشاطی و لذت نبردن از زندگی، پرخاشگری، بداخلاقی و تندخویی؛ کسالت دائمی و ضعف اراده، احساس حقارت، عدم اعتماد به نفس، احساس گناه و عذاب وجدان، برون دادهای روانی و روحی خودارضایی است.
سه. آسیب‌های اجتماعی‌
ناسازگاری خانوادگی، بی‌میل شدن به همسر و ازدواج، ناتوانی در ارتباط با جنس مخالف و همسر، احساس طرد شدن، از بین رفتن عزّت، پاکی، شرافت و جایگاه اجتماعی، دیر ازدواج کردن و لذت . نبردن از زندگی مشترک از آسیب‌های، اجتماعی خودارضایی است.‌( جهت آگاهی بیشتر نگاه کنید: علی قائمی، خانواده و مسائل جنسی کودکان، تهران: انتشارات انجمن اولیا و مربیان جمهوری اسلامی ایران، چاپ دهم، 1376)
چهار. آسیب‌های معنوی و اخروی‌
هیچ یک از آسیب‌های پیش گفته، به اهمیت آسیب‌های معنوی نیست؛ زیرا آسیب‌های معنوی، جان و دل و به عبارت دیگر کنه حقیقت وجود آدمی را تباه می‌سازد.
خودارضایی از نظر دین یک گناه است و به تعبیر قرآن زنگار بر دل می‌نهد: (کَلاَّ بَلْ رانَ عَلی‌ قُلُوبِهِمْ ما کانُوا یَکْسِبُونَ) (چنین مباد! بلکه اعمال (ناشایست) دل‌های آنان را زنگار زده است)(مطففین (83) آیه 14. )
زنگ یا زنگار در اشیای مادی، همان چیزی است که روی فلزات و اشیای قیمتی می‌نشیند و معمولاً نشانه پوسیدن و از بین رفتن شفافیت و درخشندگی آن و در نهایت ضایع شدن و از بین رفتن آن است.
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: از آیه شریفه سه نکته استفاده می‌شود:
1. اعمال زشت، نقش و صورتی به نفس و روح انسان می‌دهند؛
2. این نقش و صورت خاص، مانع آن است که نفس آدمی حق و حقیقت را درک کند؛
3. نفس آدمی به حسب طبع اولیه‌اش صفا و جلایی دارد که با داشتن آن، حق را آن طور که‌ هست درک می‌کند (سیدمحمدحسین طباطبایی، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی (تلخیص)، قم: دفتر انتشارات اسلامی، ج‌20، ص‌385. )
همچنین آسیب‌های معنوی جهان گذران را در می‌نوردد و اگر اصلاح نگردد، حیات جاودان آدمی را در معرض تباهی و شوربختی قرار می‌دهد. از این رو در نصوص دینی نسبت به آن هشدارهای لازم داده شده است.
پیامبر اکرم(ص) در این باره می‌فرماید: (با سه گروه خداوند در روز قیامت سخن نمی‌گوید و پاکشان نمی‌خواند و عذابی دردناک دارند ؛ از آن سه‌اند، خودارضایی کننده و کسی که لواط دهد)(همان، ح 19049. ).
در روایت دیگری امام صادق(ع) خودارضایی را گناه عظیم و مورد نهی الهی معرفی فرموده است‌(همان، ح 19050. )
راه‌های درمان‌
1. نخستین گام برای درمان این عادت شوم، اعتقاد و ایمان به درمان پذیری آن و دوری از یأس و نا امیدی است. اما رسیدن به نتیجه و ایجاد هر گونه تغییر و دگرگونی، نیازمند گذشت زمان، انتخاب راه صحیح و به کارگیری دقیق دستورها است. البته ترک عادت نامطلوب، در زمان کوتاه - بدون راهنمای کار آزموده و دلسوز - امکان ندارد. از همه اینها مهم‌تر، اراده و خواست فرد، نقش کلیدی و محوری ایفا می‌کند.
درمان و چاره‌جویی باید منطبق بر خواست فرد باشد؛ زیرا تا وقتی او نخواهد، می‌توان با قاطعیت گفت که درمان نخواهد شد. بنابراین بیمار اگر بخواهد، می‌تواند بر بیماری‌اش غلبه کند و جمله معروف (خواستن توانستن است)، عین حقیقت است. اراده همچون نهالی است که باید آن را پرورش داد تا به مرحله خود شکوفایی و ثمر دهی برسد؛ به عبارت دیگر، اراده تقویت شدنی و پرورش یافتنی است و راه پرورش و تقویت آن این است که برخلاف میل خود، اندک اندک به مقابله با این عادت شوم برخیزد تا پس از مدتی لذت‌ توانستن را بچشد.(مؤسسه پژوهشی فرهنگی اشراق، خودارضایی یا ارضای انحرافی جنسی، ص 29-30)
2. تلاش برای تقویت اراده از گام‌های مهم در امر بهبود است. نگویید اراده از ما سلب شده است!
ممکن است اراده انسان ضعیف شود؛ ولی هیچ گاه از بین نمی‌رود. نشانه اینکه هنوز اراده باقی است، این است که شخص این عمل را در حضور دیگران و در هر شرایطی انجام نمی‌دهد.
برای تقویت اراده، راه‌های زیادی پیشنهاد شده که از جمله آنها تلقین به خود است‌(جهت آگاهی بیشتر نگاه کنید: پرسش‌ها و پاسخ‌های برگزیده، دفتر هفتم، (ویراست جدید)، پرسش 46، قم، نشر معارف. ).
ویکتور پوشه - روان شناس فرانسوی - می‌گوید: (افراد مبتلا به این عادت شوم، هر روز به دفعات مختلف با تمرکز فکر به خود بگویند: (من به خوبی قادرم این عادت بد را از خود دور کنم، من قادرم). تکرار این عبارت ساده، اثر عجیبی در تقویت اراده و روحیه دارد).
پل ژاگو بر آن است که: (تلقین، قبل از خواب نیز مؤثر است)(همان، ص 34 ؛ جهت آگاهی بیشتر نگاه کنید: پرسش‌ها و پاسخ‌های برگزیده، دفتر هفتم، (ویراست جدید) پرسش شماره 46، قم، نشر معارف. ).
3. سعی شود شکم به هنگام خواب، بیش از حد معمول پر نباشد.
4. از پوشیدن لباس‌های تنگ و چسبان اجتناب گردد.
5. از نگاه‌کردن به مناظر، فیلم‌ها و تصاویر تحریک‌کننده، خودداری شود و شخص به محض مواجهه با این امور، چشم خود را بسته و یا به زمین یا آسمان نگاه کند.
6. از شنیدن و خواندن مباحث و مطالب جنسی و حتی شوخی‌های تحریک کننده و فکر کردن در این امور، دوری شود.
7. از خوردن مواد غذایی محرک، (مانند خرما، پیاز، فلفل، تخم مرغ، گوشت قرمز و غذاهای پرچرب) اجتناب و به میزان ضرورت اکتفا شود.
8. قبل از خواب مثانه تخلیه شود.
9. از نوشیدن افراط گونه آب و مایعات پرهیز شود (به خصوص شب‌ها و قبل از خوابیدن).
10. هیچ گاه نباید به بدن عریان خود نگاه کرد.
11. از دست ورزی با اندام جنسی، باید اجتناب نمود و در هیچ شرایطی، نباید دست ورزی کرد!
12. هرگز نباید به رو خوابید.
13. به منظور تخلیه انرژی زاید بدن، به طور منظم و زیاد باید ورزش کرد.
14. هیچ گاه نباید بی‌کار بود؛ شخص باید برای اوقات فراغت خود، برنامه داشته باشد و آن را با مطالعه ورزش، زیارت، عبادت و... پر کند.
15. هرگز در مکانی خلوت و تنها و دور از نظر دیگران نباید بمانید.
16. هرگاه شخص مورد هجوم افکار جنسی واقع شد، باید بلافاصله از مکان خلوت و دور از نظر دیگران خارج شود و خود را به کاری سرگرم کند. در این زمینه گفت و گو با دوستان، مشارکت در عبادت‌های جمعی (مانند جلسات دعا، نماز جماعت و...) بسیار مفید است.
17. هفته‌ای یکی دو روز، روزه مستحبی مفید است و اگر شخص توان آن را ندارد، میزان صرف غذا را کاهش و فاصله هر وعده غذا را افزایش دهد و یا تعداد دفعات غذا را کاهش داده و به حداقل خوراک اکتفا کند.
18. از سخن گفتن ملایمت‌آمیز، شوخی و خنده با نامحرمان خودداری کرده و از نرمی و لینت در کلام اجتناب ورزید.
19. هیچ گاه نباید با نامحرم و جنس مخالف، در مکان خلوت و دور از نگاه دیگران باقی ماند (حتی برای آموزش و...).
20. قرآن بخوانید و درباره معانی آیات آن فکر کنید.
21. باید همیشه برای ذهن و فکر خود، محتوای مطلوب و موضوع مناسب داشته باشید.
22. منشأ این مشکل، عدم پاسخ صحیح و مناسب به یکی از نیازهای واقعی انسان است که باید به طور طبیعی و صحیح (ازدواج) ارضا و تأمین شود. اما اگر به شکل صحیح تأمین نشود شخص دچار خطا و گناه خواهد شد که عواقب سوء آن نیز دامن‌گیر او می‌شود. بنابراین در صورت امکان با کم کردن سطح توقعات و انتظارات، باید برای ازدواج اقدام کرد؛ چرا که بهترین راه حل ازدواج است.
23. از کردارهای پیشین خود، باید توبه کرد. خداوند توبه‌کاران را می‌بخشد. توبه و اطمینان از قبول توبه، بزرگ‌ترین عامل تقویت و دلگرمی برای آغاز حرکتی نو است. گناه هر چه باشد، نباید احساس بی‌ارزشی و ناامیدی به فرد دست دهد، بله! گناه ناراحتی و عذاب وجدان دارد؛ لکن به مفهوم پایان فرصت‌ها و انتهای راه و نابودی نیست. کسی که از صمیم دل رجوع کند و تصمیم قاطع بر جبران لغزش بگیرد، محبوب درگاه خداوند است: (إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ)(بقره (2)، آیه 222. )؛ چه عاملی از این کارسازتر که شخص گنه کار، احساس کند در صورت توبه، خداوند او را دوست دارد و در نظر خداوند چنان است که گویی گناهی مرتکب نشده است.
امام باقر(ع) در این باره می‌فرماید: (التائب من الذنب کمن لاذنب له)(اصول کافی، ج‌2، ص 435. )؛ (توبه کننده مانند کسی است که اصلاً گناه نکرده است).
(توبه) یعنی شروع زندگی پاک و سازنده و حرکت در نور و روشنایی. اگر شخص از گناه خویش می‌ترسد، باید از بالاترین گناه (یأس و نومیدی) بترسد.
در پایان بار دیگر تأکید کنیم که اگر کسی بخواهد و اراده‌ای جدی بر ترک این عمل داشته باشد، مطمئناً موفق می‌شود، فقط شرط اساسی آن داشتن اراده‌ای محکم است علاوه بر این می‌توان با مطالعه تجربه‌های موفق افرادی که مدت‌ها با این معضل دست و پنجه نرم می‌کردند و به خاطر عدم شناخت کافی یا جدی نگرفتن راه مقابله با آن و یا به هر دلیل دیگری گرفتار این رفتار ناپسند بوده‌اند، این احساس را در خود تقویت کرد که واقعاً خواستن توانستن است، زیرا در مسیر مبارزه با این گناه، احساس ضعف و سستی کردن آفتی بزرگ است.
نویسنده: ابوالقاسم بشیری