چه عواملی موجب مطالعه صحیح و بازدهی بیشتر می شود؟
درباره روش صحیح مطالعه کتب دانشگاهی توضیح دهید. پاسخ: خوشحالیم شما مخاطب ما هستید امیدواریم راهنمای خوبی در رابطه با این موضوع برای شما باشیم.همانطور که می دانید مقطع تحصیلی،نوع رشته تحصیلی و قوت و ضعف در بعضی از دروس و روش مطالعه هر درس و... نکات مهمی هستند که در مشاوره از آنها جهت راهنمایی موثرتر کمک می گیرند .در اینجا بحث را بصورت کلی در مورد روش و موضوعات مرتبط با مطالعه خدمتتان بیان می داریم. برای رسیدن به یک مطالعه مطلوب و دارای بازده مناسب لازم است تا چندین عامل را در کنار هم قرار داده و آنها را ارزیابی نموده و از تاثیرآنها بر یکدیگر غافل نشویم مواردی مانند موضوع مطالعه، نحوه مطالعه، مکان مطالعه و ...در این راه دخیل هستند لذا برای رسیدن به این موضوع باید موارد مهمی را رعایت نمایید امیدورایم با رعایت این نکات بر علم خود هر روز بیافزایید. نکته اول: مکان مطالعه دکتر فیل ریس در کتاب (500 نکته درباره مطالعه) و دکتر عین الله خادمی در کتاب (مطالعه روشمند) آورده‌اند: 1. برخی افراد ترجیح می‌دهند در سکوت مطالعه کنند و برخی در سروصدا. بعضی صندلی راحتی را می‌پسندند و بعضی دراز کشیدن یا نشستن رسمی را. اصلاً وسواس به خرج ندهید و در هر حالتی که راحت‌تر هستید مطالعه خود را آغاز کنید. 2. اگر مکان مطالعه شما کمی آشفته و به هم ریخته است مرتب کردن آن را به نیم ساعت پس از مطالعه موکول کنید؛ چرا که در این صورت در حین مرتب کردن اتاق به مطالبی که مطالعه کرده‌اید فکر خواهید کرد و زمان مفیدی را از دست نخواهید داد. 3. گاهی اوقات از مکان‌های استثنایی و هیجان‌انگیز استفاده کنید تا مطلبی که مطالعه می‌کنید همراه آن خاطره در ذهن شما ماندگار شود؛ مثلاً در یک شب بارانی با یک چتر و یک چراغ قوه زیر باران روید و مطلب را مطالعه کنید و یا در یک مکان تاریخی و قدیمی به تفکر و مطالعه در مورد مطلب مورد علاقه خود بپردازید. 4. اگر امکان داشته باشد موضوع مورد مطالعه شما با مکانی که انتخاب می‌کنید هماهنگی و سنخیت داشته باشد، به افزایش بهره‌وری شما کمک بسیار می‌کند. این هماهنگی همچنین شامل وجود ابزار و لوازم مورد نیاز نیز می‌شود. 5. قبل از انتخاب محل مطالعه خود، چند خصوصیت عمده و ایده‌آل برای مکان مطالعه در ذهن خود لیست کنید تا راحت‌تر بتوانید آن را بیابید . 6. در مکان مطالعه شما راهی برای خیره شدن به دور دست وجود داشته باشد؛ چرا که توقف در مطالعه و چشم دوختن به بی‌نهایت در افزایش کارآیی مطالعه بسیار سودمند است. حداقل گاه گاهی به سقف اتاق خیره شوید! 7. هیچ‌گاه مطالعه خود را به حضور در مکان خاصی مشروط نکنید؛ زیرا در این صورت بهانه‌ای می‌یابید که در سایر مکان‌ها از مطالعه بگریزید. به یاد داشته باشید که در حقیقت (مکان مطالعه جایی است که شما هستید). 8. دقت کنید میزان نور، دمای محیط، فرم صندلی و سایر شرایط در مکان مطالعه شما به گونه‌ای نباشد که شما را خواب آلوده کند. 9. تهویه خوب و هوای پراکسیژن در مکان مطالعه شرطی حیاتی است. نکته دوم: روش مطالعه 1. به قول آدریل جانسون، خوب کتاب خواندن را نمی‌توان از خواص مادرزادی دانست. برای قرائت، بدون شک پرورش خاصی لازم است. 2. بهترین روش کتابخوانی در مجموع روشی است که خواننده در این کار بتواند زیبایی‌های چیزی را که می‌خواند دریابد و به هنگام لزوم معایب آن‌ها را بفهمد و این البته از راه پرورش و ممارست حاصل می‌گردد. 3. در معانی کلماتی که برای نخستین بار به آن‌ها بر می‌خورید دقت کنید. بیهوده تصور نکنید که سیاق مطلب آن معانی را برای ما کشف می‌کند. همان زمان بهترین وقت برای رفتن به سراغ فرهنگ لغت است. 4. امیل فاگه، نویسنده فرانسوی، عقیده دارد که باید در خواندن کتاب استقامت داشته باشیم. استقامت لجاجت نیست بلکه نوعی بردباری است که ذوق ما را می‌پرورد و درک ما را عمیق می‌کند. 5. مون تنی، دانشمند شهیر فرانسوی، در باره انتخاب کتاب و روش کتابخوانی نظرهایی بسیار بدیع و زیبا دارد. یکی از این عقاید آن است که برای وصول به عمق معنای یک کتاب خوب باید آن را دوبار بخوانیم و با آن تماس دائمی داشته باشیم. یک اثر پربها ما را مدت‌ها سعادتمند می‌سازد. نمی‌توانیم با یک بار خواندن به این درجه از خوشبختی برسیم؛ هر چند در این یک‌بار دقت فوق العاده به کار بریم. 6. همچنین وی معتقد است، اگر بخواهیم از کتابی که خوانده‌ایم نظر صائبی پیدا کنیم باید راجع به آن گفت و گو کنیم. کتب خوب باب گفت‌وگوهای پرثمر را به روی ما می‌گشایند. این همان چیزی است که ما آن را مباحثه می‌نامیم. 7. در کتاب (500 نکته درباره مطالعه) آمده است که یکی از روش‌های خوب مطالعه استفاده از یادداشت برداری است. فقط توجه کنید که به جای یادداشت، رونویسی نکنید! طرح‌های گوناگون بریزید. نکات مهم یادداشت را برجسته‌تر بنویسید. اگر مطلبی را درک نمی‌کنید، به صورت سؤال یادداشت بردارید. 8. در کتاب (روش‌های تسریع در خواندن و درک) پیشنهاد شده است هنگام مطالعه ابتدا خلاصه مطلب را که اغلب در ابتدای مقاله یا کتاب آمده است، بخوانید. سپس عنوان‌ها و فهرست اجمالی کتاب را مطالعه کنید سپس چند سطر از ابتدای هر عنوان را مطالعه کنید؛ زیرا مهم‌ترین مطالب معمولاً در همین خطوط اولیه هستند. در نهایت سایر توضیحات و تفاسیر کتاب را بر اطلاعات خود بیفزایید. 9. از همان زمان مطالعه، برای به کار بستن آنچه می‌آموزید برنامه‌ریزی کنید. به قول تولد: (مطالعه و عمل نکردن مانند شخم زدن و بذر نپاشیدن است). 10. بیکن جمله زیبایی در این باره دارد: (برخی کتب را باید چشید، بعضی دیگر را باید بلعید و قلیلی را هم باید جوید و هضم کرد!. نکته سوم: بالا بردن کارآیی مطالعه 1. کیفیت مطالعه را بالا ببرید. به روخوانی سطحی در حالت پراکندگی فکر قناعت نکنید. با مفهوم ومعنای مطلب ارتباط برقرار سازید تا آنچه را که مورد نیاز است به خوبی درک کنید. 2. حجم مطالعه حواس شما را پرت نکند. مطالعه بیش‌تر و سریع‌تر تنها بهانه‌هایی برای بیش‌تر دانستن است. پس ابتدا آنچه را می‌خواهید بدانید و بفهمید برداشت کنید و آن گاه با کلمات (سرعت) و (بیش‌تر) وسوسه شوید. 3.قبل از آن که از موضوع اصلی کتاب منحرف شوید و به مطلب دیگری بپردازید، قسمت‌هایی را که دوست دارید به خاطر بسپارید، مشخص کنید. 4. حتماً برای مطالعه خود برنامه‌ریزی داشته باشید. این که قصد یادداشت برداری دارید یا خیر، در مورد چه موضوعی باید تمرکز کنید، چه سؤالاتی در ذهن دارید که در این کتاب جواب آن‌ها را می‌جویید و... همه باید از قبل برنامه‌ریزی شده باشد. 5. باید کتابی که مطالعه می‌کنید مختص به خود شما باشد تا به راحتی در آن علامت‌گذاری و نکته نویسی کنید. استفاده از مداد یا ماژیک رنگی به شما امکان می‌دهد تا در مراجعه مجدد به کتاب بهره بیش‌تر ببرید. هر چند نباید این خطوط رنگی استفاده شما از سایر خطوط کتاب را کاهش دهد. 6. هنگام مطالعه همواره یک قلم در دست داشته باشید؛ زیرا مطالعه آنگاه کارآیی مطلوب می‌یابد که همراه با مطالعه سؤالات ذهن خود را با آموزه‌های کتاب تطبیق دهید و در حاشیه آن یادداشت کنید. 7. میان مطالعه و سایر کارهای خود تعادلی به وجودآورید که هم از خواندن خسته و دلزده نشوید و هم تجربه و عمل را به بهره‌وری مطالعه خود بیفزایید. 8. مطالعه پراکنده باموضوعات متنافر و متناقض موجب کاهش بهره‌وری شما می‌شود. حتی الامکان در نوع کتابی که برای مطالعه انتخابی می‌کنید مطالعات قبلی خود را در نظر آورید تا نظم فکری شما به هم نخورد. 9. اگر بتوانید از هر کتابی که می‌خوانید نکات مهم و کلیدی آن را خلاصه‌برداری کنید، بر کارآیی مطالعه شما می‌افزاید. این راهکار آنگاه ارزشمندتر می‌شود که خواننده به زبان و عبارات خودش مطالب را یادداشت کند. 10. به یاد داشته باشید علاقه و انگیزه در مورد مطلبی که برای مطالعه انتخاب کرده‌اید به بهره‌وری شما از آنچه می‌خوانید بسیار می‌افزاید. 11. گاه مقرر ساختن یک پاداشِ مشروط برای مطالعه حجم خاصی از کتاب به هیجان و لذت مطالعه می‌افزاید و نوعی اثر تشویقی بر فرد می‌گذارد. این پاداش‌ها می‌تواند دیدن یک برنامه تلویزیونی، رفتن به مکانی خاص، انجام یک فعالیت مورد علاقه یا حتی خوردن یک خوراکی محبوب باشد؛ مشروط بر آن که میزان تعیین شده مطالعه شده باشد! 12. رنگ کاغذ، رنگ قلم، نحوه نشستن، فاصله چشم با کتاب، نور محیط و سایر شرایط مکانی نیز - همان گونه که می‌دانید - در کارآیی مطالعه شما کاملاً مؤثر است. نکته چهارم : بالا بردن تمرکز در مطالعه دکتر خادمی در کتاب (مطالعه روشمند) به نکاتی چند را برای ایجاد تمرکز حواس لازم می‌داند: 1. علاقه به موضوع مورد مطالعه یکی از علل مهم ایجاد تمرکز و دقت در حین مطالعه است. 2. هماهنگی اراده و تخیل نیز در این رابطه کارساز است؛ به عبارت دیگر، چشمان فرد بر صفحه کتاب و افکار ش در حال پرواز به دور دست‌ها نباشد! 3. برخی مسائل جسمی و روحی نیز می‌تواند تمرکز فرد را بر هم زند؛ مانند گرسنگی، تشنگی، سردرد یا سایر دردها، نگرانی و اضطراب. 4. برخی مسائل محیطی نیز از عوامل برهم زننده تمرکزند: سروصدای زیاد، نور زیاد یا کم، لباس نامناسب و... . آقای حقجو در کتاب (روش‌های تسریع در خواندن و درک) چند نکته مهم دیگر را نیز بر این لیست می‌افزاید: 5. یکی از مهم‌ترین عوامل بر هم خوردن تمرکز عجله و شتاب است. این حالت سطح مطالعه را نازل می‌کند و تمرکز را بر هم می‌زند. 6. یکی از مسائل قابل توجه دیگر سنگینی معده و سیری بیش از حد است. به قول حضرت رسول اکرم(ص) (پری معده و سیری زیاد به وجود آورنده حماقت است!) این همان خواندن و نفهمیدن و به عبارتی عدم تمرکز و ارتباط با مفهوم کتاب است. 7. انتخاب زمان مناسب از عوامل ایجاد تمرکز است؛ مثلاً پس از استراحت خصوصاً در صبحگاهان بهترین تمرکز و در ساعات خستگی و کسالت نامناسب‌ترین تمرکز وجود دارد. البته در صبحگاهان لازم است قدری ورزش کرد تابدن آمادگی لازم را به دست آورد. 8. نظم و انضباط در نوع مطالعه و ساعت مطالعه و مکان مطالعه همگی از عوامل ایجاد کننده تمرکز مطلوب‌ترند. نکات پایانی:برای شکوفا شدن مطالعه نکات زیر را باید در نظر گرفت: . از مطالعه شتاب زده و تند جدا پرهیز کنید. 2. کتاب یا بخش مورد نظر از کتاب را به قسمت های کوچکتر تقسیم کنید و هر قسمتی را مطالعه کرده و بفهمید و بعد به سراغ قسمت بعدی بروید. 3. فضا و مکان مطالعه را برای خود مکانی جذاب و نشاط آفرین بسازید حتی با تغییر دکور و بکارگیری وسائل نشاط آور. 4. نور کافی , حرارت متناسب , وضعیت نشستن و... مناسب برای درس بکارگیری ابزار کمک آموزشی خوب در تحصیل و مطالعه بسیار مؤثر است . 5. ورزش صبحگاهی را فراموش نکنید و در روز در سه الی چهار نوبت و در هر نوبت 5 تا 6 بار تنفس عمیق را فراموش نکنید. 6. متن درسی و مورد مطالعه را هماهنگ و هم طراز با فهم خود برگزینید. 7. خود را به رعایت نظم در مطالعه عادت دهید مانند شروع در ساعت معین - اتمام در ساعت معین , عدم اخلال به روند مطالعه و قطع کردن آن , از انحراف فکر و حواس با تمرین اجتناب ورزید. چند تذکر: 1. تحول جدید و ترک سابقه و روش قبلی به سرعت و سهولت انجام نمی پذیرد. لذا صبر و حوصله و مقاومت شرط موفقیت است . 2. نظارت بر اجرا و اینکه برنامه درسی خود را به دست خودتان ارزیابی کنید لازمه ی پیشرفت است چرا که نواقص را مرتفع و برنامه را رو به رشد پیش می برد بنابراین عملکرد تحصیلی خود را ارزیابی و نقاط ضعف آن را مرتفع سازید. 3. هرگاه در اجرای برنامه تحصیلی خود موفقیت داشتید خود را تشویق کنید و پشتکار خود را افزایش دهید. 4. برای هر روز (هر 24 ساعت ) خود برنامه داشته باشید و بر اساس آن حرکت کنید و شب میزان هماهنگی خود را با برنامه ارزیابی نمایید. منابع: هنر کتاب خواندن، آدریل جانسون. 500 نکته درباره مطالعه، فیل ریس. مطالعه روشمند، عین الله خادمی. روش‌های تسریع در خواندن و درک، محمد حسین حقجو. چگونه فرزندم را به مطالعه علاقه‌مند کنم؟، مانفرد وسپل. سلسله مقالات (دانش، مطالعه، کتاب)، حسین خنیفر. 4500 سخن از بزرگان، مجید اصلان پرویز. اندیشه بزرگان، حسین رحمت‌نژاد.
عنوان سوال:

چه عواملی موجب مطالعه صحیح و بازدهی بیشتر می شود؟


پاسخ:

درباره روش صحیح مطالعه کتب دانشگاهی توضیح دهید.

پاسخ: خوشحالیم شما مخاطب ما هستید امیدواریم راهنمای خوبی در رابطه با این موضوع برای شما باشیم.همانطور که می دانید مقطع تحصیلی،نوع رشته تحصیلی و قوت و ضعف در بعضی از دروس و روش مطالعه هر درس و... نکات مهمی هستند که در مشاوره از آنها جهت راهنمایی موثرتر کمک می گیرند .در اینجا بحث را بصورت کلی در مورد روش و موضوعات مرتبط با مطالعه خدمتتان بیان می داریم. برای رسیدن به یک مطالعه مطلوب و دارای بازده مناسب لازم است تا چندین عامل را در کنار هم قرار داده و آنها را ارزیابی نموده و از تاثیرآنها بر یکدیگر غافل نشویم مواردی مانند موضوع مطالعه، نحوه مطالعه، مکان مطالعه و ...در این راه دخیل هستند لذا برای رسیدن به این موضوع باید موارد مهمی را رعایت نمایید امیدورایم با رعایت این نکات بر علم خود هر روز بیافزایید.
نکته اول: مکان مطالعه
دکتر فیل ریس در کتاب (500 نکته درباره مطالعه) و دکتر عین الله خادمی در کتاب (مطالعه روشمند) آورده‌اند:
1. برخی افراد ترجیح می‌دهند در سکوت مطالعه کنند و برخی در سروصدا. بعضی صندلی راحتی را می‌پسندند و بعضی دراز کشیدن یا نشستن رسمی را. اصلاً وسواس به خرج ندهید و در هر حالتی که راحت‌تر هستید مطالعه خود را آغاز کنید.
2. اگر مکان مطالعه شما کمی آشفته و به هم ریخته است مرتب کردن آن را به نیم ساعت پس از مطالعه موکول کنید؛ چرا که در این صورت در حین مرتب کردن اتاق به مطالبی که مطالعه کرده‌اید فکر خواهید کرد و زمان مفیدی را از دست نخواهید داد.
3. گاهی اوقات از مکان‌های استثنایی و هیجان‌انگیز استفاده کنید تا مطلبی که مطالعه می‌کنید همراه آن خاطره در ذهن شما ماندگار شود؛ مثلاً در یک شب بارانی با یک چتر و یک چراغ قوه زیر باران روید و مطلب را مطالعه کنید و یا در یک مکان تاریخی و قدیمی به تفکر و مطالعه در مورد مطلب مورد علاقه خود بپردازید.
4. اگر امکان داشته باشد موضوع مورد مطالعه شما با مکانی که انتخاب می‌کنید هماهنگی و سنخیت داشته باشد، به افزایش بهره‌وری شما کمک بسیار می‌کند. این هماهنگی همچنین شامل وجود ابزار و لوازم مورد نیاز نیز می‌شود.
5. قبل از انتخاب محل مطالعه خود، چند خصوصیت عمده و ایده‌آل برای مکان مطالعه در ذهن خود لیست کنید تا راحت‌تر بتوانید آن را بیابید .
6. در مکان مطالعه شما راهی برای خیره شدن به دور دست وجود داشته باشد؛ چرا که توقف در مطالعه و چشم دوختن به بی‌نهایت در افزایش کارآیی مطالعه بسیار سودمند است. حداقل گاه گاهی به سقف اتاق خیره شوید!
7. هیچ‌گاه مطالعه خود را به حضور در مکان خاصی مشروط نکنید؛ زیرا در این صورت بهانه‌ای می‌یابید که در سایر مکان‌ها از مطالعه بگریزید. به یاد داشته باشید که در حقیقت (مکان مطالعه جایی است که شما هستید).
8. دقت کنید میزان نور، دمای محیط، فرم صندلی و سایر شرایط در مکان مطالعه شما به گونه‌ای نباشد که شما را خواب آلوده کند.
9. تهویه خوب و هوای پراکسیژن در مکان مطالعه شرطی حیاتی است.
نکته دوم: روش مطالعه
1. به قول آدریل جانسون، خوب کتاب خواندن را نمی‌توان از خواص مادرزادی دانست. برای قرائت، بدون شک پرورش خاصی لازم است.
2. بهترین روش کتابخوانی در مجموع روشی است که خواننده در این کار بتواند زیبایی‌های چیزی را که می‌خواند دریابد و به هنگام لزوم معایب آن‌ها را بفهمد و این البته از راه پرورش و ممارست حاصل می‌گردد.
3. در معانی کلماتی که برای نخستین بار به آن‌ها بر می‌خورید دقت کنید. بیهوده تصور نکنید که سیاق مطلب آن معانی را برای ما کشف می‌کند. همان زمان بهترین وقت برای رفتن به سراغ فرهنگ لغت است.
4. امیل فاگه، نویسنده فرانسوی، عقیده دارد که باید در خواندن کتاب استقامت داشته باشیم. استقامت لجاجت نیست بلکه نوعی بردباری است که ذوق ما را می‌پرورد و درک ما را عمیق می‌کند.
5. مون تنی، دانشمند شهیر فرانسوی، در باره انتخاب کتاب و روش کتابخوانی نظرهایی بسیار بدیع و زیبا دارد. یکی از این عقاید آن است که برای وصول به عمق معنای یک کتاب خوب باید آن را دوبار بخوانیم و با آن تماس دائمی داشته باشیم. یک اثر پربها ما را مدت‌ها سعادتمند می‌سازد. نمی‌توانیم با یک بار خواندن به این درجه از خوشبختی برسیم؛ هر چند در این یک‌بار دقت فوق العاده به کار بریم.
6. همچنین وی معتقد است، اگر بخواهیم از کتابی که خوانده‌ایم نظر صائبی پیدا کنیم باید راجع به آن گفت و گو کنیم. کتب خوب باب گفت‌وگوهای پرثمر را به روی ما می‌گشایند. این همان چیزی است که ما آن را مباحثه می‌نامیم.
7. در کتاب (500 نکته درباره مطالعه) آمده است که یکی از روش‌های خوب مطالعه استفاده از یادداشت برداری است. فقط توجه کنید که به جای یادداشت، رونویسی نکنید! طرح‌های گوناگون بریزید. نکات مهم یادداشت را برجسته‌تر بنویسید. اگر مطلبی را درک نمی‌کنید، به صورت سؤال یادداشت بردارید.
8. در کتاب (روش‌های تسریع در خواندن و درک) پیشنهاد شده است هنگام مطالعه ابتدا خلاصه مطلب را که اغلب در ابتدای مقاله یا کتاب آمده است، بخوانید. سپس عنوان‌ها و فهرست اجمالی کتاب را مطالعه کنید سپس چند سطر از ابتدای هر عنوان را مطالعه کنید؛ زیرا مهم‌ترین مطالب معمولاً در همین خطوط اولیه هستند. در نهایت سایر توضیحات و تفاسیر کتاب را بر اطلاعات خود بیفزایید.
9. از همان زمان مطالعه، برای به کار بستن آنچه می‌آموزید برنامه‌ریزی کنید. به قول تولد: (مطالعه و عمل نکردن مانند شخم زدن و بذر نپاشیدن است).
10. بیکن جمله زیبایی در این باره دارد: (برخی کتب را باید چشید، بعضی دیگر را باید بلعید و قلیلی را هم باید جوید و هضم کرد!.
نکته سوم: بالا بردن کارآیی مطالعه
1. کیفیت مطالعه را بالا ببرید. به روخوانی سطحی در حالت پراکندگی فکر قناعت نکنید. با مفهوم ومعنای مطلب ارتباط برقرار سازید تا آنچه را که مورد نیاز است به خوبی درک کنید.
2. حجم مطالعه حواس شما را پرت نکند. مطالعه بیش‌تر و سریع‌تر تنها بهانه‌هایی برای بیش‌تر دانستن است. پس ابتدا آنچه را می‌خواهید بدانید و بفهمید برداشت کنید و آن گاه با کلمات (سرعت) و (بیش‌تر) وسوسه شوید.
3.قبل از آن که از موضوع اصلی کتاب منحرف شوید و به مطلب دیگری بپردازید، قسمت‌هایی را که دوست دارید به خاطر بسپارید، مشخص کنید.
4. حتماً برای مطالعه خود برنامه‌ریزی داشته باشید. این که قصد یادداشت برداری دارید یا خیر، در مورد چه موضوعی باید تمرکز کنید، چه سؤالاتی در ذهن دارید که در این کتاب جواب آن‌ها را می‌جویید و... همه باید از قبل برنامه‌ریزی شده باشد.
5. باید کتابی که مطالعه می‌کنید مختص به خود شما باشد تا به راحتی در آن علامت‌گذاری و نکته نویسی کنید. استفاده از مداد یا ماژیک رنگی به شما امکان می‌دهد تا در مراجعه مجدد به کتاب بهره بیش‌تر ببرید. هر چند نباید این خطوط رنگی استفاده شما از سایر خطوط کتاب را کاهش دهد.
6. هنگام مطالعه همواره یک قلم در دست داشته باشید؛ زیرا مطالعه آنگاه کارآیی مطلوب می‌یابد که همراه با مطالعه سؤالات ذهن خود را با آموزه‌های کتاب تطبیق دهید و در حاشیه آن یادداشت کنید.
7. میان مطالعه و سایر کارهای خود تعادلی به وجودآورید که هم از خواندن خسته و دلزده نشوید و هم تجربه و عمل را به بهره‌وری مطالعه خود بیفزایید.
8. مطالعه پراکنده باموضوعات متنافر و متناقض موجب کاهش بهره‌وری شما می‌شود. حتی الامکان در نوع کتابی که برای مطالعه انتخابی می‌کنید مطالعات قبلی خود را در نظر آورید تا نظم فکری شما به هم نخورد. 9. اگر بتوانید از هر کتابی که می‌خوانید نکات مهم و کلیدی آن را خلاصه‌برداری کنید، بر کارآیی مطالعه شما می‌افزاید. این راهکار آنگاه ارزشمندتر می‌شود که خواننده به زبان و عبارات خودش مطالب را یادداشت کند.
10. به یاد داشته باشید علاقه و انگیزه در مورد مطلبی که برای مطالعه انتخاب کرده‌اید به بهره‌وری شما از آنچه می‌خوانید بسیار می‌افزاید.
11. گاه مقرر ساختن یک پاداشِ مشروط برای مطالعه حجم خاصی از کتاب به هیجان و لذت مطالعه می‌افزاید و نوعی اثر تشویقی بر فرد می‌گذارد. این پاداش‌ها می‌تواند دیدن یک برنامه تلویزیونی، رفتن به مکانی خاص، انجام یک فعالیت مورد علاقه یا حتی خوردن یک خوراکی محبوب باشد؛ مشروط بر آن که میزان تعیین شده مطالعه شده باشد!
12. رنگ کاغذ، رنگ قلم، نحوه نشستن، فاصله چشم با کتاب، نور محیط و سایر شرایط مکانی نیز - همان گونه که می‌دانید - در کارآیی مطالعه شما کاملاً مؤثر است.
نکته چهارم : بالا بردن تمرکز در مطالعه
دکتر خادمی در کتاب (مطالعه روشمند) به نکاتی چند را برای ایجاد تمرکز حواس لازم می‌داند:
1. علاقه به موضوع مورد مطالعه یکی از علل مهم ایجاد تمرکز و دقت در حین مطالعه است.
2. هماهنگی اراده و تخیل نیز در این رابطه کارساز است؛ به عبارت دیگر، چشمان فرد بر صفحه کتاب و افکار ش در حال پرواز به دور دست‌ها نباشد!
3. برخی مسائل جسمی و روحی نیز می‌تواند تمرکز فرد را بر هم زند؛ مانند گرسنگی، تشنگی، سردرد یا سایر دردها، نگرانی و اضطراب.
4. برخی مسائل محیطی نیز از عوامل برهم زننده تمرکزند: سروصدای زیاد، نور زیاد یا کم، لباس نامناسب و... .
آقای حقجو در کتاب (روش‌های تسریع در خواندن و درک) چند نکته مهم دیگر را نیز بر این لیست می‌افزاید:
5. یکی از مهم‌ترین عوامل بر هم خوردن تمرکز عجله و شتاب است. این حالت سطح مطالعه را نازل می‌کند و تمرکز را بر هم می‌زند.
6. یکی از مسائل قابل توجه دیگر سنگینی معده و سیری بیش از حد است. به قول حضرت رسول اکرم(ص) (پری معده و سیری زیاد به وجود آورنده حماقت است!) این همان خواندن و نفهمیدن و به عبارتی عدم تمرکز و ارتباط با مفهوم کتاب است.
7. انتخاب زمان مناسب از عوامل ایجاد تمرکز است؛ مثلاً پس از استراحت خصوصاً در صبحگاهان بهترین تمرکز و در ساعات خستگی و کسالت نامناسب‌ترین تمرکز وجود دارد. البته در صبحگاهان لازم است قدری ورزش کرد تابدن آمادگی لازم را به دست آورد.
8. نظم و انضباط در نوع مطالعه و ساعت مطالعه و مکان مطالعه همگی از عوامل ایجاد کننده تمرکز مطلوب‌ترند.
نکات پایانی:برای شکوفا شدن مطالعه نکات زیر را باید در نظر گرفت:
. از مطالعه شتاب زده و تند جدا پرهیز کنید.
2. کتاب یا بخش مورد نظر از کتاب را به قسمت های کوچکتر تقسیم کنید و هر قسمتی را مطالعه کرده و بفهمید و بعد به سراغ قسمت بعدی بروید.
3. فضا و مکان مطالعه را برای خود مکانی جذاب و نشاط آفرین بسازید حتی با تغییر دکور و بکارگیری وسائل نشاط آور.
4. نور کافی , حرارت متناسب , وضعیت نشستن و... مناسب برای درس بکارگیری ابزار کمک آموزشی خوب در تحصیل و مطالعه بسیار مؤثر است .
5. ورزش صبحگاهی را فراموش نکنید و در روز در سه الی چهار نوبت و در هر نوبت 5 تا 6 بار تنفس عمیق را فراموش نکنید.
6. متن درسی و مورد مطالعه را هماهنگ و هم طراز با فهم خود برگزینید.
7. خود را به رعایت نظم در مطالعه عادت دهید مانند شروع در ساعت معین - اتمام در ساعت معین , عدم اخلال به روند مطالعه و قطع کردن آن , از انحراف فکر و حواس با تمرین اجتناب ورزید.
چند تذکر:
1. تحول جدید و ترک سابقه و روش قبلی به سرعت و سهولت انجام نمی پذیرد. لذا صبر و حوصله و مقاومت شرط موفقیت است .
2. نظارت بر اجرا و اینکه برنامه درسی خود را به دست خودتان ارزیابی کنید لازمه ی پیشرفت است چرا که نواقص را مرتفع و برنامه را رو به رشد پیش می برد بنابراین عملکرد تحصیلی خود را ارزیابی و نقاط ضعف آن را مرتفع سازید.
3. هرگاه در اجرای برنامه تحصیلی خود موفقیت داشتید خود را تشویق کنید و پشتکار خود را افزایش دهید.
4. برای هر روز (هر 24 ساعت ) خود برنامه داشته باشید و بر اساس آن حرکت کنید و شب میزان هماهنگی خود را با برنامه ارزیابی نمایید.
منابع:
هنر کتاب خواندن، آدریل جانسون.
500 نکته درباره مطالعه، فیل ریس.
مطالعه روشمند، عین الله خادمی.
روش‌های تسریع در خواندن و درک، محمد حسین حقجو.
چگونه فرزندم را به مطالعه علاقه‌مند کنم؟، مانفرد وسپل.
سلسله مقالات (دانش، مطالعه، کتاب)، حسین خنیفر.
4500 سخن از بزرگان، مجید اصلان پرویز.
اندیشه بزرگان، حسین رحمت‌نژاد.





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین