درباره روابط جنسی توضیح دهید. دوست عزیز سوالی که مطرح کرده اید از دو زاویه قابل بررسی است. 1. چگونگی بالا رفتن سطح اطلاعات و آگاهی های جوانان در مورد نیازهای جنسی , نحوه سالم و شرعی ارضای نیاز جنسی( ازدواج) و شیوه های کنترل کشش جنسی قبل از ازدواج و... 2. آگاهی از روابط خاص زناشوئی و نحوه های آمیزش جنسی زن و شوهر و... . در مورد مساله اول باید گفت همانگونه که می دانید هم از لحاظ شرعی و از دید روان شناختی این امر بایسته و لازمی بوده و سنتهای غلط بعضی از افراد نباید مانع این اطلاع رسانی ها بشود . یکی از تحوّلات قابل توجه در دوره نوجوانی، بروز و ظهور تمایلات جنسی و شهوانی است که گاهی نوجوانان را با مشکل مواجه می سازد و این مشکلات به دلیل ناآشنایی با این پدیده و عدم آمادگی برای هدایت این استعداد در مسیری منطقی، موجد گرفتاری هایی برای نوجوان می شود.نوجوانان باید توجه داشته باشند که هر استعداد و قوایی که در وجود آنان خلق شده در جهت رشد و شکوفایی آنان است و اگر بر اساس معیارهای منطقی و درست، از این استعدادها بهره برداری شود موجب کمال و بالندگی انسان می شود. قوای جنسی و نیروی شهوانی از استعدادهایی است که بر اساس آن می توان تشکیل کانون خانواده و ادامه نسل انسان را پی ریزی کرد تا لذتی ارزشمند از این طریق نصیب انسان شود. اما اگر این استعداد و توانایی در مسیر انحرافی و خارج از چارچوب دستور عقل و وحی قرار گیرد، انسان را به سوی هلاکت معنوی و مادی می کشاند و از ارزش های انسانی دور می کند و در دام بیماری های جنسی گرفتار می سازد. حضرت علی(علیه السلام) می فرمایند: (من اتبع هواه ضل)،1 هر کس از هواهای نفس خود پیروی کند گم راه می گردد.به عنوان نمونه، اگر انسان از استعداد و قوای جنسی و نعمت خدادادی خود در مسیر درست و راهی که خداوند برای آن معین کرده است استفاده نکند، در هلاکت و گم راهی وارد شده است. بخشی ازآنچه یک جوان و نوجوان در زمینه مسائل جنسی باید آگاهی داشته باشد بدین شرح است: یکی از نیرومندترین غرایز، غریزه جنسی است که در وجود انسان قرار داده شده. این نیرو، که از ابتدای تولّد به صورت نهفته و غیرفعّال در انسان وجود دارد، تا زمان بلوغ و نوجوانی، از محرّک چندانی برخوردار نیست. اما به محض شروع نوجوانی، آرام آرام زمان بیداری و شکفتگی آن فرامی رسد و به تدریج، وجود نوجوان را فرا می گیرد و تأثیر بسیاری بر ابعاد عاطفی، اخلاقی، اجتماعی و رفتاری او می گذارد، به گونه ای که گاهی نوجوانان خود را در چنگال این غریزه، تقریباً بی دفاع و ناتوان می بینند. نوجوان در این مقطع از زندگی، چند مرحله را به تدریج طی می کند: مرحله اول: ابتدا توجه نوجوان به وضع بدن، به ویژه دستگاه تناسلی اش، معطوف می شود و این آغاز توجه و علاقه به امور جنسی است. مرحله دوم: توجه به علاقه جنسی بیشتر می شود و با عاطفه و محبت به جنس مخالف همراه می گردد. مرحله سوم: علاقه به جنس مخالف بیشتر می شود و در این مرحله، ممکن است عشق و علاقه نوجوان متوجه چندین نفر باشد و بخواهد با افراد متعددی ارتباط عاطفی همراه با عشق داشته باشد. مرحله چهارم: علاقه معطوف به چند نفر، تغییر جهت داده، به جانب یک نفر از جنس مخالف هدایت می شود. این فرد ممکن است حتی از خود وی بزرگ تر باشد. نوجوان احتمالا در این مقطع، می خواهد مورد پشتیبانی عاطفی یک فرد توانا قرار گیرد. مرحله پنجم: نوجوان تغییر عقیده می دهد و توجه خود را معطوف به جنس مخالفی می کند که تناسب سنّی با او داشته باشد.برای غریزه جنسی نیز همانند هر غریزه و نیروی دیگری شیوه های گوناگونی برای ارضا وجود دارد که برخی از آنها با طبیعت انسانی، اخلاقی، دینی و ارزش های بشری، موافقت و همسویی دارد و برخی دیگر، مغایر طبیعت بشر و ارزش های انسانی است و به آن (انحراف جنسی) گفته می شود. غریزه جنسی مانند تشنگی و گرسنگی و سایر نیازها، برای تأمین و ارضا، انسان را به فعالیت وامی دارد و او را به طرف برآورده شدن نیازش برمی انگیزد. در این صورت، نوجوان در مقابل خود، با چندین راه مواجه می گردد و به برخی از آنها اقدام می کند. نوجوانِ با ایمان و جویای کمال به دنبال شیوه ای می رود که با عقل و دستورات دینی سازگار باشد. در ذیل، به چند نمونه از راه هایی که برای ارضای غریزه جنسی در مقابل نوجوان وجود دارد، اشاره می گردد: 1. بلوغ جنسی غالباً زودتر از بلوغ روانی و بلوغ اقتصادی برای نوجوان فرامی رسد; یعنی در نوجوانان، نیاز جنسی و توانایی ارضای آن ایجاد می شود، در حالی که بلوغ و توانایی اداره یک خانواده از نظر اقتصادی و مدیریتی وجود ندارد و او هنوز نمی تواند همسر، پدر یا مادر خوبی برای اداره خانواده بشود. به همین دلیل، نوجوان با شرایطی مواجه می شود که از یک سو، نیاز جنسی دارد و این نیاز، او را به طرف تأمین و ارضا برمی انگیزد و از سوی دیگر، توانایی اداره یک خانواده را از نظر اقتصادی و تدبیر امور ندارد تا بتواند به تشکیل خانواده و ازدواج اقدام کند و مشکل را با ازدواج برطرف کند. پس ناچار است تشکیل خانواده و ازدواج را به تأخیر بیندازد و برای ارضای نیاز جنسی اش چاره ای بکند. اما چگونه؟ عده زیادی از نوجوانان با خویشتن داری و پرهیز از عوامل تحریک کننده شهوت، ارضای این غریزه را به زمان مناسب و در شکل خداپسندانه ای که مطابق فطرت انسانی و سازگار با دستورات اخلاقی شرع مقدّس اسلام باشد، موکول می کنند. این انتخاب و روش گرچه دشواری و پیچیدگی زیادی دارد، ولی انتخابی پسندیده، عقلانی، موافق فطرت انسانی و رمز کمال و سعادت انسانی است و نوجوان با این انتخاب مبارک، به جهاد با نفس، که با ارزش ترین جهاد و مبارزه است، اقدام می کند و از این طریق، هم رضایت الهی و خشنودی او را کسب می نماید و هم سلامتی جسمی و روحی خود را تأمین می کند. حضرت امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) در این باره می فرمایند: هر کس دوست دارد به درجات بلندی نایل آید، باید بر خواهش های شهوانی چیره شود. و در روایتی دیگر فرمودند: با خواهش های نامشروع نفس مخالفت کن تا سالم بمانی.(غررالحکم- ، ج 1، ص 356، ح 24) 2. گرایش دیگر که در نوجوان به وجود می آید و برخی را به دام خود می کشد (خودارضایی) (استمنا) است. این روش با اهداف خلقت انسان و نیز فلسفه آفرینش غریزه جنسی، مغایرت دارد و کاری حرام و ناپسند است. 3. برخی از نوجوانان به سوی همجنس خود کشیده می شوند. این انحراف، که به (همجنس گرایی) معروف است، با اصول انسانی و اسلامی مغایر بوده، گناه بزرگی محسوب می شود. 4. بسیاری از نوجوانان به جنس مخالف متمایل می شوند که البته این تمایل به هر شکلی غیر از پیمان عقد و ازدواج صورت پذیرد، عملی ناشایست محسوب می شود و عواقب وخیمی درپی دارد. اما در مورد مساله دوم یعنی آگاهی از مسائل خاص زناشوئی و نحوه آمیزش و ... : در مورد این مساله باید گفت از نگاه دینی مطرح نمودن این مسایل قبل از ازدواج دردسر ساز است.این مسائل باید بعد از شکل گیری عقد شرعی و در فضائی سالم و عاری از وسوسه ها بین دختر و پسر مطرح گردد و نباید انتظار نابجائی از جوانان مجرد داشت تا بطور صریح و آزادانه در مورد مسائل جنسی زناشوئی سخن به میان بیاورند که خود باعث تحریک شهوانی و مشغولیت ذهنی شده و چه بسا افراد را به سمت معاصی و گناهان بکشاند و این دقیقا چیزی است که دین اسلام با آن مخالف است. و از طرفی این بحث, ارتباط چندانی به تابوی سنتی ایرانی ندارد این محدودیت های قبل از ازدواج را دین اسلام برای حفظ حریم ها و محافظت از گوهر پاک انسانی و آلوده نشدن به گناهان قرار داده است . این انتظار شما شبیه این است که بگوئید: ( چرا پنبه و آتش را کنار هم نمی آورند که اینها درباره نحوه مشتعل شدن بطور صریح سخن بگویند؟!!). بله اگر دختر و پسری با هم عقد شرعی ازدواج بسته اند لازم است به تدریج و کنار نهادن حیاهای نابجا در مورد چگونگی رابطه, اطلاعاتی را کسب نموده و از عوارض و پیامدهای روابط غیر صحیح آگاه شوند. مطمئن باشید برای یاد گیری این مسائل دیر نشده و زمان خیلی زیاد هم برای این یادگیری ها لازم نیست و باید به این نکته دقیق تر از مو توجه داشته باشید که ( هر سخن جائی و هر نکته مکانی دارد!) ما لازم نیست همه مسائل جنسی را یکجا و همه را (با تفصیل کامل آن)قبل از ازدواج فرابگیریم . همیشه موفق باشید! جواد ترکاشوند
درباره روابط جنسی توضیح دهید.
دوست عزیز سوالی که مطرح کرده اید از دو زاویه قابل بررسی است. 1. چگونگی بالا رفتن سطح اطلاعات و آگاهی های جوانان در مورد نیازهای جنسی , نحوه سالم و شرعی ارضای نیاز جنسی( ازدواج) و شیوه های کنترل کشش جنسی قبل از ازدواج و... 2. آگاهی از روابط خاص زناشوئی و نحوه های آمیزش جنسی زن و شوهر و... .
در مورد مساله اول باید گفت همانگونه که می دانید هم از لحاظ شرعی و از دید روان شناختی این امر بایسته و لازمی بوده و سنتهای غلط بعضی از افراد نباید مانع این اطلاع رسانی ها بشود . یکی از تحوّلات قابل توجه در دوره نوجوانی، بروز و ظهور تمایلات جنسی و شهوانی است که گاهی نوجوانان را با مشکل مواجه می سازد و این مشکلات به دلیل ناآشنایی با این پدیده و عدم آمادگی برای هدایت این استعداد در مسیری منطقی، موجد گرفتاری هایی برای نوجوان می شود.نوجوانان باید توجه داشته باشند که هر استعداد و قوایی که در وجود آنان خلق شده در جهت رشد و شکوفایی آنان است و اگر بر اساس معیارهای منطقی و درست، از این استعدادها بهره برداری شود موجب کمال و بالندگی انسان می شود. قوای جنسی و نیروی شهوانی از استعدادهایی است که بر اساس آن می توان تشکیل کانون خانواده و ادامه نسل انسان را پی ریزی کرد تا لذتی ارزشمند از این طریق نصیب انسان شود. اما اگر این استعداد و توانایی در مسیر انحرافی و خارج از چارچوب دستور عقل و وحی قرار گیرد، انسان را به سوی هلاکت معنوی و مادی می کشاند و از ارزش های انسانی دور می کند و در دام بیماری های جنسی گرفتار می سازد.
حضرت علی(علیه السلام) می فرمایند: (من اتبع هواه ضل)،1 هر کس از هواهای نفس خود پیروی کند گم راه می گردد.به عنوان نمونه، اگر انسان از استعداد و قوای جنسی و نعمت خدادادی خود در مسیر درست و راهی که خداوند برای آن معین کرده است استفاده نکند، در هلاکت و گم راهی وارد شده است. بخشی ازآنچه یک جوان و نوجوان در زمینه مسائل جنسی باید آگاهی داشته باشد بدین شرح است:
یکی از نیرومندترین غرایز، غریزه جنسی است که در وجود انسان قرار داده شده. این نیرو، که از ابتدای تولّد به صورت نهفته و غیرفعّال در انسان وجود دارد، تا زمان بلوغ و نوجوانی، از محرّک چندانی برخوردار نیست. اما به محض شروع نوجوانی، آرام آرام زمان بیداری و شکفتگی آن فرامی رسد و به تدریج، وجود نوجوان را فرا می گیرد و تأثیر بسیاری بر ابعاد عاطفی، اخلاقی، اجتماعی و رفتاری او می گذارد، به گونه ای که گاهی نوجوانان خود را در چنگال این غریزه، تقریباً بی دفاع و ناتوان می بینند. نوجوان در این مقطع از زندگی، چند مرحله را به تدریج طی می کند:
مرحله اول: ابتدا توجه نوجوان به وضع بدن، به ویژه دستگاه تناسلی اش، معطوف می شود و این آغاز توجه و علاقه به امور جنسی است.
مرحله دوم: توجه به علاقه جنسی بیشتر می شود و با عاطفه و محبت به جنس مخالف همراه می گردد.
مرحله سوم: علاقه به جنس مخالف بیشتر می شود و در این مرحله، ممکن است عشق و علاقه نوجوان متوجه چندین نفر باشد و بخواهد با افراد متعددی ارتباط عاطفی همراه با عشق داشته باشد.
مرحله چهارم: علاقه معطوف به چند نفر، تغییر جهت داده، به جانب یک نفر از جنس مخالف هدایت می شود. این فرد ممکن است حتی از خود وی بزرگ تر باشد. نوجوان احتمالا در این مقطع، می خواهد مورد پشتیبانی عاطفی یک فرد توانا قرار گیرد.
مرحله پنجم: نوجوان تغییر عقیده می دهد و توجه خود را معطوف به جنس مخالفی می کند که تناسب سنّی با او داشته باشد.برای غریزه جنسی نیز همانند هر غریزه و نیروی دیگری شیوه های گوناگونی برای ارضا وجود دارد که برخی از آنها با طبیعت انسانی، اخلاقی، دینی و ارزش های بشری، موافقت و همسویی دارد و برخی دیگر، مغایر طبیعت بشر و ارزش های انسانی است و به آن (انحراف جنسی) گفته می شود.
غریزه جنسی مانند تشنگی و گرسنگی و سایر نیازها، برای تأمین و ارضا، انسان را به فعالیت وامی دارد و او را به طرف برآورده شدن نیازش برمی انگیزد. در این صورت، نوجوان در مقابل خود، با چندین راه مواجه می گردد و به برخی از آنها اقدام می کند. نوجوانِ با ایمان و جویای کمال به دنبال شیوه ای می رود که با عقل و دستورات دینی سازگار باشد. در ذیل، به چند نمونه از راه هایی که برای ارضای غریزه جنسی در مقابل نوجوان وجود دارد، اشاره می گردد:
1. بلوغ جنسی غالباً زودتر از بلوغ روانی و بلوغ اقتصادی برای نوجوان فرامی رسد; یعنی در نوجوانان، نیاز جنسی و توانایی ارضای آن ایجاد می شود، در حالی که بلوغ و توانایی اداره یک خانواده از نظر اقتصادی و مدیریتی وجود ندارد و او هنوز نمی تواند همسر، پدر یا مادر خوبی برای اداره خانواده بشود. به همین دلیل، نوجوان با شرایطی مواجه می شود که از یک سو، نیاز جنسی دارد و این نیاز، او را به طرف تأمین و ارضا برمی انگیزد و از سوی دیگر، توانایی اداره یک خانواده را از نظر اقتصادی و تدبیر امور ندارد تا بتواند به تشکیل خانواده و ازدواج اقدام کند و مشکل را با ازدواج برطرف کند. پس ناچار است تشکیل خانواده و ازدواج را به تأخیر بیندازد و برای ارضای نیاز جنسی اش چاره ای بکند. اما چگونه؟
عده زیادی از نوجوانان با خویشتن داری و پرهیز از عوامل تحریک کننده شهوت، ارضای این غریزه را به زمان مناسب و در شکل خداپسندانه ای که مطابق فطرت انسانی و سازگار با دستورات اخلاقی شرع مقدّس اسلام باشد، موکول می کنند. این انتخاب و روش گرچه دشواری و پیچیدگی زیادی دارد، ولی انتخابی پسندیده، عقلانی، موافق فطرت انسانی و رمز کمال و سعادت انسانی است و نوجوان با این انتخاب مبارک، به جهاد با نفس، که با ارزش ترین جهاد و مبارزه است، اقدام می کند و از این طریق، هم رضایت الهی و خشنودی او را کسب می نماید و هم سلامتی جسمی و روحی خود را تأمین می کند. حضرت امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) در این باره می فرمایند: هر کس دوست دارد به درجات بلندی نایل آید، باید بر خواهش های شهوانی چیره شود. و در روایتی دیگر فرمودند: با خواهش های نامشروع نفس مخالفت کن تا سالم بمانی.(غررالحکم- ، ج 1، ص 356، ح 24)
2. گرایش دیگر که در نوجوان به وجود می آید و برخی را به دام خود می کشد (خودارضایی) (استمنا) است. این روش با اهداف خلقت انسان و نیز فلسفه آفرینش غریزه جنسی، مغایرت دارد و کاری حرام و ناپسند است.
3. برخی از نوجوانان به سوی همجنس خود کشیده می شوند. این انحراف، که به (همجنس گرایی) معروف است، با اصول انسانی و اسلامی مغایر بوده، گناه بزرگی محسوب می شود.
4. بسیاری از نوجوانان به جنس مخالف متمایل می شوند که البته این تمایل به هر شکلی غیر از پیمان عقد و ازدواج صورت پذیرد، عملی ناشایست محسوب می شود و عواقب وخیمی درپی دارد.
اما در مورد مساله دوم یعنی آگاهی از مسائل خاص زناشوئی و نحوه آمیزش و ... : در مورد این مساله باید گفت از نگاه دینی مطرح نمودن این مسایل قبل از ازدواج دردسر ساز است.این مسائل باید بعد از شکل گیری عقد شرعی و در فضائی سالم و عاری از وسوسه ها بین دختر و پسر مطرح گردد و نباید انتظار نابجائی از جوانان مجرد داشت تا بطور صریح و آزادانه در مورد مسائل جنسی زناشوئی سخن به میان بیاورند که خود باعث تحریک شهوانی و مشغولیت ذهنی شده و چه بسا افراد را به سمت معاصی و گناهان بکشاند و این دقیقا چیزی است که دین اسلام با آن مخالف است. و از طرفی این بحث, ارتباط چندانی به تابوی سنتی ایرانی ندارد این محدودیت های قبل از ازدواج را دین اسلام برای حفظ حریم ها و محافظت از گوهر پاک انسانی و آلوده نشدن به گناهان قرار داده است . این انتظار شما شبیه این است که بگوئید: ( چرا پنبه و آتش را کنار هم نمی آورند که اینها درباره نحوه مشتعل شدن بطور صریح سخن بگویند؟!!). بله اگر دختر و پسری با هم عقد شرعی ازدواج بسته اند لازم است به تدریج و کنار نهادن حیاهای نابجا در مورد چگونگی رابطه, اطلاعاتی را کسب نموده و از عوارض و پیامدهای روابط غیر صحیح آگاه شوند. مطمئن باشید برای یاد گیری این مسائل دیر نشده و زمان خیلی زیاد هم برای این یادگیری ها لازم نیست و باید به این نکته دقیق تر از مو توجه داشته باشید که ( هر سخن جائی و هر نکته مکانی دارد!) ما لازم نیست همه مسائل جنسی را یکجا و همه را (با تفصیل کامل آن)قبل از ازدواج فرابگیریم .
همیشه موفق باشید!
جواد ترکاشوند
- [سایر] چرا باید ازدواج کنیم به نظرشما ازدواج فقط برآورده کردن نیازهای جنسی است یا خیر؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا لازم است وکیل در امر نکاح به خصوصیّات و شروط مورد نظر طرفین ازدواج علم و اطّلاع داشته باشد؟
- [آیت الله بهجت] قبل از ازدواج، مسایل جنسی و غیر جنسی لازم برای زندگی مشترک به دختر و پسر آموزش داده می شود، با توجه به این امر:
- [آیت الله مکارم شیرازی] زمانی که شوهر زن جوانی به مسافرت طولانی مدت رفته در واقع زن شوهری کنار خود ندارد و نمی تواند نیازهای جنسی خود را ارضا کند و وقتی اطمینان دارد شوهرش تا مثلاً یک سال دیگر باز نمی گردد ممکن است که به گناه بیافتد، پس چرا نمی توانند همانند مردی که از زن خود جداست از عقد موقت استفاده کند؟ چرا اسلام به نیازهای جنسی مرد توجه می کند اما به زن بی توجه است؟
- [سایر] خداوند زوجه را محل مودت، آرامش و اطمینان خاطر و رازدار مرد معرفی می کند؛ (و من آیاته أن خلق لکم من أنفسکم أزواجاً لتسکنوا الیها و جعل بینکم مودّة و رحمة انّ فی ذلک لآیات لقوم یتفکرون). در حالی که در ازدواج موقت، زنان متعه ای هرگز مصداق این آیه قرار نمی گیرند و آرامشی در پشت صیغه وجود ندارد و تنها لذت محدود نیاز جنسی یا دیگر نیازهای مادی برای یک مدت محدود است.
- [سایر] آیا مردانی که به احساسات و نیازهای روحی و جنسی همسرانشان توجه ندارند، و براساس قوانین اسلام حق طلاق هم با آنها است، باعث سست شدن اعتقادات دینی همسران نمیشود؟!
- [آیت الله بهجت] فردی ثلث خود را برای هزینه ازدواج دختر و پسر خود وصیت نمود، آیا دختر و پسر به صورت مساوی سهم می برد یا چون هزینه های ازدواج دختر بیشتر است، متناسب با نیازهای ازدواجشان به آن ها می رسد؟
- [سایر] نظر قرآن در باره آموزش چیست؟ آیا آموزش باید مبتنی بر نیازهای فراگیران باشد؟ و یا نیازهای آموزشی قبلاً تعیین شده است؟ به عبارت دیگر چقدر باید فراگیر و نیازهای او را مورد توجه آموزش ها قرار داد؟
- [سایر] سلام 1- اگر دختر و پسر به یک شناخت خوبی از هم رسیدند باز به مشاوره های قبل ازدواج نیاز است و لازم است مراجعه بکنیم ؟ 2- در مورد مسائل جنسی در جلسات خواستگاری باید چه سئوالاتی پرسید که دختر خانم حس نکند آقا برای این موضوع آمده ازدواج بکند ؟ 3- آیا پس از عقد و قبل عروسی زوجین باید با هم ارتباط جنسی نیز داشته باشند ؟ اگر لازم است دلیلش را بفرمایید و این ارتباط باید تا چه حد باشد ؟
- [سایر] فواید ازدواج چیست و آیا ازدواج، صرفا برای ارضای غرایز جنسی است؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] ابتدای عدّه طلاق از موقعیست که خواندن صیغه طلاق تمام میشود، چه زن بداند طلاقش دادهاند یا نداند، پس اگر بعد از تمام شدن عدّه بفهمد که او را طلاق دادهاند، لازم نیست دوباره عدّه نگهدارد، همچنین اگر وکیل شوهر، زن را طلاق دهد و شوهر از آن اطّلاع نداشته باشد و بعد از تمام شدن عدّه بفهمد که وکیل او زنش را طلاق داده، لازم نیست زن دوباره عدّه نگهدارد.
- [آیت الله سیستانی] ازدواج موقت اگر چه برای لذت بردن هم نباشد ، صحیح است ، ولی نمیشود زن شرط کند که مرد از او هیچ لذت جنسی نبرد .
- [آیت الله بهجت] اگر انسان بفهمد کسی او را وصی قرار داده، چنانچه به اطلاع وصیتکننده برساند که برای انجام وصیت او حاضر نیست، لازم نیست بعد از مردن او به وصیت عمل کند. ولی اگر پیش از مردن او نفهمد که او را وصی قرار داده، یا بفهمد و به او اطلاع ندهد که برای عمل کردن به وصیت حاضر نیست، یا اطلاع بدهد ولی به او نرسد، در صورتی که مشقت نداشته باشد، باید وصیت او را انجام دهد.
- [آیت الله سیستانی] اگر نتواند مسجد را تطهیر نماید ، یا کمک لازم داشته باشد و پیدا نکند ، تطهیر مسجد بر او واجب نیست ، ولی چنانچه بداند که اگر به دیگری اطلاع دهد این کار انجام میگیرد اگر باقی گذاشتن نجاست موجب هتک باشد ، باید به او اطلاع دهد .
- [آیت الله مظاهری] فروختن و عاریه دادن چیز نجس اشکال ندارد و اطلاع دادن نیز لازم نیست ولی اگر انسان بداند که عاریه گیرنده و خریدار آن را در خوردن و آشامیدن استعمال میکند یا آنکه نزد عاریه گیرنده نجس شود،باید اطلاع دهد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] انسان نمیتواند بدون اذن زن خود با زنهایی که به واسطه شیر خوردن، خواهرزاده یا برادرزاده زن او شدهاند، ازدواج کند؛ ولی اگر قبلاً با یکی از آنها ازدواج کرده، ازدواج عمه و خاله صحیح است و اگر از عقد قبلی اطلاع پیدا کنند، حقّ به هم زدن عقد آنها را ندارند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر کالایی را برای رفع نیازهای شخصی خود و خانوادهاش از دسترس خرید مردم دور نگاه دارد و به جهت کمیاب شدن، قیمت آن گرانتر شود، اشکال ندارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر نتواند مسجد را تطهیر نماید یا کمک لازم داشته باشد و پیدا نکند، تطهیر مسجد بر او واجب نیست؛ ولی باید به کسی که احتمال میدهد آن را تطهیر میکند اطلاع دهد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر نتواند مسجد را پاک نماید یا کمک لازم داشته باشد و پیدا نکند، پاک کردن مسجد بر او واجب نیست؛ ولی اگر بیاحترامی به مسجد باشد، باید به کسی که میتواند آن را پاک کند، اطلاع دهد.
- [آیت الله خوئی] اگر نتواند مسجد را تطهیر نماید، یا کمک لازم داشته باشد و پیدا نکند، تطهیر مسجد بر او واجب نیست، بنابر احتیاط واجب باید به کسی که میتواند تطهیر کند اطلاع دهد.