برای جلوگیری از هول شدن، کم‌جرأتی، تپق زدن هنگام حرف زدن و دست و پای خود را در مقابل جمع گم کردن، چه باید کرد. در ضمن برای کسب اعتماد به نفس، مرا راهنمایی کنید؟
پاسخ:
در این باره باید گفت این مسأله‌ای که شما مطرح کردید، گرچه آزاردهنده و گاهی اوقات مشکل‌آفرین است، اما قابل حل است و شما می‌توانید به راحتی بر این مشکل غلبه پیدا کنید، منتها برای حل آن؛ اول باید عوامل آن را بشناسید بعد با پشتکار، جدیت و حوصله به تدریج آنها را برطرف کنید.
به نظر می‌آید این مشکل ناشی از اضطراب اجتماعی است؛ یعنی، شما علیرغم این که توانایی‌هایی دارید اما در اجتماع و در حضور دیگران جرأت ارائه آنها را ندارید و معمولاً به قول خودتان هول می‌شوید.
برای روشن‌تر شدن مطلب کمی بیشتر در مورد اضطراب توضیح می‌دهیم.
اضطراب در واقع جزء ساختار شخصیت انسان است و اگر در حد اعتدال‌آمیز باشد نه تنها هیچ مشکلی برای انسان ایجاد نمی‌کند بلکه بسیاری از خطرات را نیز دفع می‌کند و موجب انجام کارها در زمان خودش می‌شود مثلاً این اضطراب است که باعث می‌شود ما برای درمان به پزشک مراجعه کنیم. این اضطراب است که باعث می‌شود راننده با دقت رانندگی کند یا کتابی را که ما از کتابخانه به امانت گرفته‌ایم به موقع آن را برگردانیم یا خودمان را برای امتحانی که در پیش داریم آماده کنیم. اگر اضطراب جزء ساختار شخصیت انسان نبود مشکلات جدی و خطرناکی، زندگی وی را تهدید می‌کرد پس اضطراب اعتدال‌آمیز موجب استمرار و دوام زندگی انسان می‌شود.
اما گاهی اوقات به هر دلیلی ممکن است سطح اضطراب افزایش پیدا کند و از حد اعتدال خارج شود. در این صورت نه تنها اضطراب مفید نیست بلکه موجب اختلال در عملکرد و فعالیت‌های انسان می‌شود. از جمله این اضطراب‌ها که جنبه مرضی دارد، اضطراب اجتماعی است که نتیجه آن کم‌رویی است و موجب می‌شود انسان نتواند در حضور جمع و در برخورد با افراد جدید کار خودش را درست انجام دهد و یا ارتباط مناسب با دیگران برقرار کند.
منشأ این اضطراب عدم یادگیری مهارت‌های اجتماعی است. یکی از جنبه‌ها و ابعاد وجودی انسان که باید از همان اوایل کودکی مورد توجه خانواده و مدرسه قرار گیرد تا رشد کند بعد اجتماعی‌است و اگر این رشد خوب تحقق پیدا نکند در نوجوانی و جوانی فرد دچار اضطراب اجتماعی می‌شود و با مشکلاتی مواجه می‌گردد. گاهی اوقات اعضاء خانواده به دلایل گوناگونی از این امر غفلت می‌کنند یا این که کودک افراد تأثیرگذار را از دست می‌دهد یا به خاطر شلوغی خانواده بعضی از برنامه‌ریزی‌های تربیتی مورد کم‌توجهی قرار می‌گیرد، یا این که خود والدین نیز دچار این مشکل هستند و کم‌کم به فرزندان آنها نیز سرایت می‌کند و آنها نیز دچار این مشکل می‌شوند. ولی خوشبختانه انسان تا پایان عمر می‌تواند در مؤلفه‌های شخصیتی خود تغییر ایجاد کند رفتار خود را اصلاح کند یا رفتارهای مطلوبی را که یاد نگرفته است یاد بگیرید.
یکی از رفتارهایی که انسان باید یاد بگیرد، مهارت‌های ارتباطی است؛ یعنی، نحوه ارتباط مناسب با دیگران، صحبت کردن در جمع، توانایی در بیان خواسته‌های خود. اگر به هر دلیلی این یادگیری در زمان کودکی محقق نشد، در نوجوانی و جوانی و حتی بزرگسالی می‌توان جبران کرد؛ یعنی، مثل رانندگی که اگر انسان در نوجوانی امکان یادگیری آن برایش فراهم نبود در جوانی و بزرگسالی نیز می‌توان یاد گرفت، بنابراین هیچ جای نگرانی نیست.
برای یادگیری روابط اجتماعی توجه و عمل به راه‌کارهای زیر مناسب است:
1. اجتناب از زندگی فردی و حضور پیدا کردن در جمع.
2. پیش‌قدم شدن در سلام و احوال‌پرسی کردن.
3. به عهده گرفتن مسؤولیت در خانه، کلاس و محل کار و...
4. یادداشت کردن اصطلاحات متعارفی که در برخورد با دیگران باید به کار برد و تمرین کردن آن در روابط با دیگران.
5. اجتناب از منفی‌بافی و شکسته‌نفسی.
6. یادآوری کردن جنبه‌های مثبت و نقاط قوت خود (یعنی انسان به خودش تلقین کند که دارای توانایی‌هایی است. مثلاً همین که در دانشگاه قبول شده این جنبه مثبت و حاکی از توانمندی اوست).
7. شرکت در گردش‌های دسته‌جمعی و مسؤولیتی را در جمع به عهده گرفتن.
8. ایجاد ارتباط و دوستی با افراد خوش‌مشرب و با نشاط.
9. موارد فوق را خیلی باید تمرین کنید و خیلی زود و با عجله و شتاب‌زده نخواهید به نتیجه برسد بلکه به تدریج و با حوصله کار را دنبال کنید حتماً موفق خواهید شد.
10. به خود تلقین کنید که می‌توانم فلان کار را انجام دهم و با تلقین به خود آرامش بدهید.
11. در همه کارها به خداوند قادر متعال و غنی مطلق توکل کنید زیرا از آثار روانی توکل ایجاد اعتماد و اطمینان به تکیه‌گاهی محکم در فراز و نشیب‌های زندگی، عزت نفس، خودپنداره مثبت و بالاخره افزایش اعتماد به نفس است.
چنانچه قرآن کریم می‌فرماید: (مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ)؛(طلاق (65)، آیه 3) و (وَ تَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ وَ کَفی بِاللَّهِ وَکِیلاً)؛(احزاب (33)، آیه 3.)
