من خیلی زیاد می خندم. طوری که اگه نخندم یعنی اون روز خیلی خیلی ناراحت بودم، و فکر می کنم یه چیز در برنامه اون روز کم بوده. وقتی شروع می کنم به خندیدن نمی تونم دیگه خودم رو کنترل کنم و در حالی که اون مساله تموم شده خنده من هنوز ادامه داره. چه راه حلی برای کنترل این هست؟

من خیلی زیاد می خندم. طوری که اگه نخندم یعنی اون روز خیلی خیلی ناراحت بودم، و فکر می کنم یه چیز در برنامه اون روز کم بوده. وقتی شروع می کنم به خندیدن نمی تونم دیگه خودم رو کنترل کنم و در حالی که اون مساله تموم شده خنده من هنوز ادامه داره. چه راه حلی برای کنترل این هست؟

با سلام و سپاس از اینکه مرکز ما را برای پاسخ و راهنمایی برگزیده اید.
پرسشگر گرامی اگر در نامه خود به سن خود اشاره می کردید ما بهتر می توانستیم به بررسی مشکل شما بپردازیم، اگر در سنین نوجوانی بسر می برید مشکل خنده زیاد، تدریجا برطرف می شود زیرا در این سن هورمون های خاصی(دوپامین) در خون ترشح می شود که باعث حالت شیدایی در نوجوان شده و وی حتی به موضوعاتی که برای دیگران عادی است می خندد؛ و اگر از سنین نوجوانی رد شده اید امکان دارد که هورمون فوق در خون شما هنوز زیاد ترشح می شود لذا می توانید به یک متخصص غدد درون ریز مراجعه نمایید تا وی مشکل فوق را بررسی و در صورت غیر طبیعی بودن اندازه این هورمون با دخالت دارویی آن را بحد نرمال برساند و مشکل شما حل گردد. حال اگر بعد از مراجعه به پزشک متخصص دریافتید که مشکل شما ارگانیکی نیست باید به یک متخصص اعصاب و روان مراجعه نمایید تا شما را در مورد اختلال مانیا که از جمله اختلالات خلقی است مورد معاینه قرار دهد و در صورتی که سایر نشانه های این اختلال را نیز داشتید با تجویز چند داروی ساده به این وضع نگران کننده شما پایان دهد.
اگر خلق بالایی دارید و مدام احساس انرژی زیادی می کنید، اگر افزایش فعالیت شما چشمگیر است، اگر افکار خود مهم پنداری دارید، اگر بیش از اندازه بشاش و خوشبین هستید، اگر سریع و پرحجم تکلم می کنید، اگر خوابتان بطور محسوسی کاهش یافته است، اگر ولخرج شده اید و دائما بدهی بالا می آورید حتماً به متخصصینی که عرض کردم مراجعه نمایید.
لازم به ذکر است که مشکلات روحی روانی در ابتدا به راحتی قابل درمان هستند، اما اگر در درمان آنها سهل انگاری شود پیچیده تر می شوند و درمان آنها از جهت زمانی و اقتصادی هزینه بر می گردد.
البته اگر خنده شما در حد نرم باشد نه تنها زیانی ندارد بلکه فوایدی نیز در بر دارد. درمورد فواید خنده باید عرض کنم که واسطه های شیمیایی مغز ما تحت تأثیر عوامل هیجانی دستخوش تغییر و تحول می شوند. مثلاً وقتی ما غمگین هستیم، تنظیم (سروتونین) که یک ناقل شیمیایی است، در مغز ما به هم می خورد. در واقع وقتی افسرده و غمگین هستیم، سروتونین کاهش پیدا می کند، اما وقتی می خندیم (دوپامین) که به عنوان ناقل شیمیایی در موضوعاتی مثل لذت بردن از زندگی و... اثر دارد، افزایش پیدا می کند و با زیاد شدن دوپامین احساس خوشی و لذت در ما ایجاد می شود و احساس رضایتمندی از زندگی پیدا می کنیم. اثرات واسطه های شیمیایی بسیار شگفت انگیز است، به طوری که با آزاد شدن دوپامین در اثر خندیدن (اگر از ته دل باشد) آنقدر احساس رضایت از زندگی به ما دست می دهد که حتی اگر وضع اقتصادی خوبی هم نداشته باشیم، باز هم از زندگی راضی خواهیم بود، زیرا همین واسطه های شیمیایی میزان رضایت ما را از زندگی بالا می برند. چون دوپامین باعث افزایش یادگیری می شود لذا خنده علاوه بر احساس رضایت و خوشحالی در زندگی اگر از ته دل باشد و تظاهر نباشد باعث افزایش یادگیری نیز می شود. البته اگر خنده واقعی باشد، احساس شادمانی را به وجود می آورد، وفواید بالا را باعث می شود، اما بعضی وقتها خنده ها ظاهری است، یعنی فرد در درون خودش احساس خوشی ندارد و ظاهراً می خندد. به این نوع خنده، خنده متناقض یا (پارادوکس) می گویند، به این معنی که در درون یک احساس و در بیرون احساسی متفاوت وجود دارد. ولی باید بدانید که هر چیزی حتی اگر بهترین و مفیدترین باشد، باید متعادل و نرمال باشد و از استاندارد خود تجاوز نکند. (خنده) هم از این قاعده مستثنا نیست و باید در حد تعادل باشد. ما در احادیث دینی هم داریم که خنده باید حد و اندازه داشته باشد. اگر بی خود و بی جا بخندیم، ضرر دارد. اگر زیاد بخندیم، ضرر دارد. مثلاً اگرکسی در هر شرایط و اتفاقی که حتی ممکن است ناگوار باشد، بخندد و نتواند خودش را کنترل کند. پس باید حضورا به روانشناس مراجعه کند و باشرح دقیق وضعیت خود، از او برای کنترل آن کمک بخواهد. به طور کلی آدمها باید یاد بگیرند، یک زمانی به مشکلاتشان بخندند که بخواهند مشکل را کوچک کنند، اما نه اینکه به همه چیز و همه کس بخندند. آدمهایی که بی خودی می خندند، خنده آنها تأثیری در درمان دردشان ندارد و مشکلی را هم حل نمی کند. چه بسا به مشکلاتشان بیفزاید. بر این اساس، خندیدن باید سنجیده و به موقع باشد. اگر به این صورت باشد، خب در بالا بردن سیستم دفاعی بدن مؤثر است و در افزایش قدرت یادگیری تأثیر دارد و ... در نتیجه قدرت مقابله با بیماریها افزایش می یابد و فرد به بیماریهای جسمی هم کمتر دچار می شود و اگر بیش از حد باشد چه بسا آثار زیان باری را در بر داشته باشد.

کنترل خنده
شما برای کنترل خنده باید در آن لحظه سعی کنید حواس خود را از آن موقعیت که موجب خنده شما می شود پرت کنید و به چیز دیگری فکر کنید. سعی کنید لااقل از لحاظ ذهنی خود را از آن موقعیت خارج کرده و به مسائلی در زندگیتان که اصلا به ان نمی خندید فکر کنید. شما می توانید خود را به کاری مشغول کنید، مثلا از 1 تا 100 بشمارید، روی موضوع خاصی تمرکز کنید، ذکر بگویید، صلوات بفرستید وکارهای دیگری که شما را برای مدت زمانی مشغول می کند انجام دهید. در نهایت اگر مشکل شما با این راهکارها حل نشد همانطور که عرض کردم باید به صورت حضوری به یک روانشناس و یا روانپزشک (متخصص اعصاب و روان) مراجعه کنید.
در پایان به بعضی از روایات در باب حد و مرز خنده و شادی اشاره می کنیم :
1- خنده و شادی نباید موجب آبروی ریزی دیگران شود.
عنبسه عابد می گوید : از امام صادق (ع) شنیدم که می‌فرمود: (خنده زیاد آبرو را می‌برد). ( اصول کافی، ص 632 ( باب الدعابة و الضحک)).
2- خنده و شادی بدون علت نباشد.
امام صادق (ع) فرمودند : (خنده بدون سبب نشانه نادانی است). (اصول کافی، ج2 ص 622( باب الدّعابة و الضّحک))
همچنین ایشان فرمودند : (چه بسیارند کسانی که خنده بیهوده می‌کنند و گریه آنها در روز قیامت زیاد است، و چه بسیارند کسانی که از خوف خدا زیاد گریه می‌کنند و در روز قیامت در بهشت خنده و شادی آنان زیاد است) (عیون اخبار الرضا، ص 179.)
و در جایی دیگر فرمودند : (سه چیز مورد غضب شدید خداست: 1- خوابیدن بدون شب‌زنده‌داری. 2- خنده بدون علّت. 3- غذا خوردن از روی سیری). (خصال صدوق، ج 1، ص 44.)
3- خنده و شادی موجب گستاخی طرف مقابل بر تو نشود.
امام صادق (ع) فرمودند : (مجادله نکن، زیرا آبروی تو می‌رود، و شوخی نکن که نسبت به تو گستاخ می‌شوند). (اصول کافی، ج2 ص 632 ( باب الدعابة و الضحک).)
در حدیث دیگری از امام صادق علیه السلام می‌خوانیم که فرمودند: (لا تُمازِحْ فَیُجْتَرَءُ عَلَیْکَ؛ مزاح مکن که افراد بر تو جری و جسور نمی‌شوند). ( همان، صفحه 665، حدیث 18.)
4- خنده و شادی لطمه به وقار و ابهت تو نزند.
امام علی علیه السلام می فرمایند: (وقار خود را در برابر خوشمزگی ها و حکایت های مضحک و یاوه ها و هرزه گویی ها حفظ کنید). ( ری شهری، میزان الحکمه، همان، ج 7، ص 3229)
در حدیثی از امام صادق علیه السلام می‌خوانیم: (ایَّاکُمْ وَ الْمَزاحَ فَانَّهُ یَذْهَبُ بِماءِ الْوَجْهِ وَ مَهابَةِ الرِّجالِ؛ از مزاح بپرهیزید که آبرو و ابهّت انسان را می‌برد).( اصول کافی، جلد 2، صفحه 665، حدیث 16.)
5- خنده و شادی برای احیای حق یا از بین رفتن باطل باشد.
امام علی(ع) در نامه‌ای به (عبدالله بن عباس) می‌فرمایند: (اما بعد، انسان گاهی مسرور می‌شود به خاطر رسیدن به چیزی که هرگز از دستش نمی‌رفت و گاهی محزون می‌شود به خاطر از دست دادن چیزی که هرگز به آن نمی‌رسد. پس باید شادی تو به خاطر احیای حق یا نابودی باطل باشد).
6- خنده و شادی در مجالس جشن ها و اعیاد اسلامی باشد.
یکی از شادی‌های مثبت و پسندیده، خنده و شادی در مجالس جشن و سرور به مناسبت روزهای شادی معصومان(ع) است، مانند: سالروز میلاد پیامبر اکرم(ص) و موالید ائمه معصومین(ع) و مناسبت‌هایی مانند: عید مبعث، عید فطر، عید قربان، عید غدیر و....
امام رضا(ع) به ریان بن شبیب فرمودند: (اگر دوست داری در درجات عالیه بهشت با ما باشی، به حزن ما محزون و به شادی ما شاد باش)
7- خنده و شادی نباید در حدی باشد که سخنان جدی بی ارزش شود.
کسانی که زیاد شوخی می‌کنند سخنان جدی آنها از ارزش می‌افتد، و مردم سخنان آنان را به عنوان جدّی قبول نمی‌کنند، چنانکه در حدیث امیرمؤمنان علی علیه السلام وارد شده است (مَنْ کَثُرَ هَزْلُهُ بَطَلَ جِدُّهُ؛ کسی که شوخی‌اش زیاد شود، جدّی‌اش باطل می‌شود)( غررالحکم، شماره 8356، جلد 5، صفحه 279)
موفق باشید. باز هم با ما مکاتبه کنید. نویسنده : غلامرضا مهرانفر