رضایت
رضایت به معنای خشنودی و خرسندی است که در باب بیع ، نکاح و ... به آن پرداخته شده است.
کسی که قرض می‌گیرد چنانچه سود آن را با رضایت کامل بدهد، آیا باز حرام است؟
کسی که قرض می‌گیرد چنانچه سود آن را با رضایت کامل بدهد، آیا باز حرام است؟ همه مراجع: اگر در آن شرط سود شده باشد، حرام است و رضایت دو طرف آن را حلال نمی‌نماید ولی اگر بدون آنکه شرط شود خود قرض گیرنده زیادتر از مقداری که قرض گرفته، پس بدهد اشکال ندارد بلکه مستحب است توضیح المسائل مراجع، م 2283 ؛ وحید، توضیح المسائل، م 2335 ؛ نوری، توضیح المسائل، م 2277.. (رساله دانشجویی، سید مجتبی حسینی، کد: 583/500016)
کسی که قرض می‌گیرد چنانچه سود آن را با رضایت کامل بدهد، آیا باز حرام است؟ همه مراجع: اگر در آن شرط سود شده باشد، حرام است و رضایت دو طرف آن را حلال نمی‌نماید ولی اگر بدون آنکه شرط شود خود قرض گیرنده زیادتر از مقداری که قرض گرفته، پس بدهد اشکال ندارد بلکه مستحب است توضیح المسائل مراجع، م 2283 ؛ وحید، توضیح المسائل، م 2335 ؛ نوری، توضیح المسائل، م 2277.. (رساله دانشجویی، سید مجتبی حسینی، کد: 583/500016)
پاسخ:
کسی که قرض می‌گیرد چنانچه سود آن را با رضایت کامل بدهد، آیا باز حرام است؟
همه مراجع: اگر در آن شرط سود شده باشد، حرام است و رضایت دو طرف آن را حلال نمی‌نماید ولی اگر بدون آنکه شرط شود خود قرض گیرنده زیادتر از مقداری که قرض گرفته، پس بدهد اشکال ندارد بلکه مستحب است توضیح المسائل مراجع، م 2283 ؛ وحید، توضیح المسائل، م 2335 ؛ نوری، توضیح المسائل، م 2277.. (رساله دانشجویی، سید مجتبی حسینی، کد: 583/500016)
- [آیت الله بروجردی] زیادی که در قرض حرام است در صورتیست که عاید قرض دهنده شود، یا مطلق شرط سود حرام است چه به نفع مقرض باشد یا مقترض یا شخص ثالثی؟ و اگر شخصی پولی را به قرض الحسنه بدهد، لکن برای ثبت در دفتر از مقترض حق الزحمه بگیرد، باز داخل در رباست یا خیر؟
- [آیت الله بروجردی] بانک رهنی برای تعمیر خانه و خرید خانه به اشخاص قرض میدهدو ربح می‌گیرد، اگر قرض کننده آن زیادی را به قصد اجرت متصدّی قرض بدهد، یا به او هبه نماید فرار از ربا حاصل میشود یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر بانک هم قرض به شرط سود بدهد و هم در برابر وامی که می دهد چیزی را به عنوان رهن بگیرد چه حکمی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر پولی را به فردی قرض بدهیم و بعداً متوجه شویم که او پول را در یک کسب حرام به کار بسته است و از سود آن کار حرام می خواهد پول ما را پس بدهد. تکلیف چیست؟ می شود پول را از او قبول کرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا قرض گرفتن از بخش های خصوصی، یا دولتی که ربا می گیرند، به این ترتیب که بدون قبول سود فقط قرض را قبول کند، جایز است; هر چند سود را به زور از او می گیرند؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا گذاشتن مبلغی به حساب بانک بابت سپردهگذاری بلند مدّتی که به آن مبلغ سود ثابتی تعلّق می‌گیرد، اشکال دارد؟ آیا خمس به آن تعلّق می‌گیرد؟
- [آیت الله جوادی آملی] 5 - صندوق قرض الحسنه و تعاونی اعتبار از سپردههای واگذاری توسط اعضا با قرارداد مشخص و رضایت طرفین، در فعالیتهای علمی، فرهنگی و انتشاراتی خود و همچنین مشارکت در فعالیت سودآور شرعی و قانونی سایر اعضا استفاده کرده و درصدی از سود حاصله از فعالیتهای مذکور را به عنوان سود مشارکت به سپرده گذاران خود اعطا مینماید. لذا لطف فرموده نظرتان را در این مورد (سود پرداختی به سپرده گذاران) از نظر شرع مقدس بیان بفرمایید.
- [آیت الله علوی گرگانی] پولی که در بانکها میگذارند، گاهی اوقات به قصد سود و گاهی اوقات به قصد امنیّت است، در هر دو حال بعد از مدّتی به آن سود تعلّق می‌گیرد، این سود چه حکمی دارد؟
- [سایر] آیا به سرمایهای که از بانک به عنوان قرض الحسنه دریافت میشود، خمس تعلق می‌گیرد؟
- [آیت الله جوادی آملی] به فتوای حضرتعالی، در حسابرسی سال خمس به پول قرض یا وام، خمس تعلق می‌گیرد؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر بانک یا موءسسه دیگری، پولی به شخصی بدهد و حواله کند که این شخص پول را در محلّ دیگری به شعبه بانک یا طرف خود بپردازد و مقداری به عنوان حقّالزّحمه بگیرد، اشکال ندارد و همین طور اگر به عنوان فروش اسکناس به زیادتر باشد، مانعی ندارد و اگر قرض بدهد و قرار سود بگذارد، حرام است اگرچه قرار سود صریح نباشد و قرض مبنی بر آن باشد و اصل قرض نیز خالی از اشکال نیست.
- [آیت الله اردبیلی] در قرار سود که موجب رباست، فرقی نمیکند که صریحاً قرارداد شود یا بنای طرفین در حال قرض به گرفتن سود باشد؛ پس اگر قانون بانک آن باشد که برای قرضهایی که میدهند سود بگیرند و قرض مبنی بر این قانون باشد، حرام است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] ربا دادن مثل ربا گرفتن حرام است، و کسی که قرض ربایی گرفته چنانچه شرط پرداخت سود را قبول کرده کار حرامی مرتکب شده است ولی به هر حال اصل قرض صحیح است و شرط باطل است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر کسی که قرض میدهد شرط کند که زیادتر از مقداری که میدهد بگیرد، مثلاً یک من گندم بدهد و شرط کند که یک من و پنج سیر بگیرد، یا ده تخممرغ بدهد که یازده تا بگیرد، ربا و حرام است، بلکه اگر قرار بگذارد که بدهکار کاری برای او انجام دهد یا چیزی را که قرض کرده با مقداری جنس دیگر پس دهد، مثلاً شرط کند که هزار تومانی را که قرض کرده با یک کبریت پس دهد، ربا و حرام است و نیز اگر با او شرط کند که چیزی را که قرض می‌گیرد به گونهای که قیمت آن بیشتر است پس بدهد، مثلاً مقداری طلای نساخته به او بدهد و شرط کند که ساخته پس بگیرد، باز هم ربا و حرام میباشد، ولی اگر بدون این که شرط کند، خود بدهکار زیادتر از آنچه قرض کرده پس بدهد اشکال ندارد، بلکه مستحبّ است.
- [امام خمینی] فرقی نیست در قرار نفع که موجب رباست بین آنها که صریحاً قرارداد شود یا بنای طرفین در حال قرض به گرفتن نفع باشد پس اگر قانون بانک آن باشد که به قرضهایی که می‌گیرد سود بدهد، و قرض مبنی بر این قانون باشد حرام است.
- [آیت الله خوئی] اگر کسی که قرض میدهد شرط کند که زیادتر از مقداری که میدهد بگیرد، مثلًا یک من گندم بدهد و شرط کند که یک من و پنج سیر بگیرد، یا ده تخم مرغ بدهد که یازده تا بگیرد ربا و حرام است بلکه اگر قرار بگذارد که بدهکار کاری برای او انجام دهد یا چیزی را که قرض کرده با مقداری جنس دیگر پس دهد، مثلًا شرط کند یک تومانی را که قرض کرده با یک کبریت پس دهد ربا و حرام است و نیز اگر با او شرط کند که چیزی را که قرض می‌گیرد به طور مخصوص پس دهد مثلًا مقداری طلای نساخته به او بدهد و شرط کند که ساخته پس بگیرد، باز هم ربا و حرام میباشد ولی اگر بدوناین که شرط کند خود بدهکار زیادتر از آنچه قرض کرده پس بدهد اشکال ندارد بلکه مستحب است.
- [آیت الله بهجت] اگر کسی که قرض میدهد شرط کند که زیادتر از مقداری که میدهد بگیرد، مثلاً یک من گندم بدهد و شرط کند که یک من و پنج سیر بگیرد، یا ده عدد تخم مرغ بدهد که یازده عدد پَس بگیرد، ربا و حرام است. بلکه اگر قرار بگذارد که بدهکار کاری برای او انجام دهد، یا چیزی را که قرض کرده با مقداری جنس دیگر پس دهد، مثلاً شرط کند یک تومانی را که قرض کرده با یک کبریت پس دهد، ربا و حرام است. همچنین اگر با او شرط کند که چیزی را که قرض می‌گیرد، بهطور خاصی پس دهد، مثلاً مقداری طلای نساخته به او بدهد و شرط کند که ساخته پس بگیرد، باز هم ربا و حرام میباشد. ولی اگر بدون اینکه شرط کند، خود بدهکار زیادتر از آنچه قرض کرده پس بدهد بنابر اظهر اشکال ندارد و بلکه مستحب است.
- [آیت الله سیستانی] اگر کسی که قرض میدهد شرط کند که زیادتر از مقداری که میدهد بگیرد ، مثلاً یک من گندم بدهد و شرط کند که یک من و پنج سیر بگیرد ، یا ده تخم مرغ بدهد که یازده تا بگیرد ، ربا و حرام است ، بلکه اگر قرار بگذارد که بدهکار کاری برای او انجام دهد ، یا چیزی را که قرض کرده است با مقداری جنس دیگر پس دهد ، مثلاً شرط کند ، یک تومانی را که قرض کرده است با یک کبریت پس دهد ، ربا و حرام است . و نیز اگر با او شرط کند که چیزی را که قرض می‌گیرد به طور مخصوصی پس دهد ، مثلاً مقداری طلای نساخته به او بدهد و شرط کند که ساخته پس بگیرد ، باز هم ربا و حرام میباشد ؛ ولی اگر بدون اینکه شرط کند ، خود بدهکار زیادتر از آنچه قرض کرده است پس بدهد ، اشکال ندارد ، بلکه مستحب است .
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی که قرض میدهد شرط کند که زیادتر از مقداری که میدهد بگیرد، مثلاً یک من گندم بدهد و شرط کند که یک من و نیم بگیرد یا ده تخم مرغ بدهد که یازده تا بگیرد، ربا و حرام است؛ بلکه اگر قرار بگذارد که بدهکار کاری برای او انجام دهد یا چیزی را که قرض کرده با مقداری جنس دیگر پس دهد مثلاً شرط کند صد تومانی را که قرض کرده با یک قوطی کبریت پس دهد ربا و حرام است و نیز اگر با او شرط کند که چیزی را که قرض می‌گیرد به طور مخصوص پس دهد، مثلاً مقداری طلای نساخته به او بدهد و شرط کند که طلای ساخته پس بگیرد، باز هم ربا و حرام میباشد؛ ولی اگر بدون این که شرط کند، خودِ بدهکار زیادتر از آنچه قرض کرده پس بدهد، اشکال ندارد، بلکه مستحب است.
- [آیت الله بروجردی] اگر کسی که قرض میدهد شرط کند که زیادتر از مقداری که میدهد بگیرد، مثلاً یک مَن گندم بدهد و شرط کند که یک مَن و پنج سیر بگیرد، یا ده تخم مرغ بدهد که یازده تا بگیرد، ربا و حرام است، بلکه اگر قرار بگذارد که بدهکار کاری برای او انجام دهد، یا چیزی را که قرض کرده با مقداری جنس دیگر پس دهد، مثلاً شرط کند یک تومانی را که قرض کرده با یک کبریت پس دهد، ربا و حرام است و نیز اگر با او شرط کند که چیزی را که قرض می‌گیرد به طور مخصوص پس دهد، مثلاً مقداری طلای نساخته به او بدهد و شرط کند که ساخته پس بگیرد، باز هم ربا و حرام میباشد، ولی اگر بدون این که شرط کند خود بدهکار زیادتر از آنچه قرض کرده پس بدهد، اشکال ندارد بلکه مستحب است.