ربا
فزوني و زياده
رباي معاملي (معاوضي): معامله‌اي که در آن دو کالاي هم جنس مکيل يا موزون مبادله مي‌شوند و يک طرف داراي افزوده است. (هم جنس، مکيل، موزون)
اگر با سپردن پول به کسی، بخواهم در هر ماه درصد مشخصی از سود پول از او دریافت کنم ؛ راه حل بدون ربا چیست؟
اگر با سپردن پول به کسی، بخواهم در هر ماه درصد مشخصی از سود پول از او دریافت کنم ؛ راه حل بدون ربا چیست؟ همه مراجع: اگر پول را به شخصی بدهید و هر ماه به طور مشخص سود بگیرید ؛ ربا و حرام است و برای دوری از ربا، چند راه وجود دارد: 1. گیرنده پول را وکیل کنید تا با پول شما، کالایی بخرد و آن را به هر کس که بخواهد (هر چند به خودش )، به صورت نسیه بفروشد. در هر ماه مبلغ مشخصی (علی‌الحساب ) به شما بدهد و در پایان باقی‌مانده را - که شامل اصل پول نیز می‌شود به شما برگرداند. توضیح المسائل مراجع، احکام وکالت، م 2108. 2. او را وکیل کنید تا با پول شما کار حلال و مشروع نماید. هر چه سود به دست آید، به شما تعلق میگیرد و به او حق وکالت بدهید. 3. با او عقد مضاربه انجام دهید ؛ به این ترتیب که سرمایه از شما و کار از او. سودی که حاصل می‌شود، بین هر دو - به نسبتی که در عقد قرار می‌گذارید تقسیم می‌گردد. در مضاربه لازم است نسبت سهم، و درصد سود تعیین گردد. به عنوان مثال قرار می‌گذارند هر چه سود حاصل شد، مقداری از آن (نصف، یک سوم و... ) به مالک تعلق گیرد و مقداری از آن به عامل. العروة الوثقی، ج 2، کتاب المضاربه و توضیح المسائل مراجع، احکام وکالت. تبصره. در قرارداد وکالت، مضاربه و مانند آن، می‌توانید هر شرط مشروعی در ضمن آن قرار بدهید. (رساله دانشجویی، سید مجتبی حسینی، کد: 604/500016)
اگر با سپردن پول به کسی، بخواهم در هر ماه درصد مشخصی از سود پول از او دریافت کنم ؛ راه حل بدون ربا چیست؟ همه مراجع: اگر پول را به شخصی بدهید و هر ماه به طور مشخص سود بگیرید ؛ ربا و حرام است و برای دوری از ربا، چند راه وجود دارد: 1. گیرنده پول را وکیل کنید تا با پول شما، کالایی بخرد و آن را به هر کس که بخواهد (هر چند به خودش )، به صورت نسیه بفروشد. در هر ماه مبلغ مشخصی (علی‌الحساب ) به شما بدهد و در پایان باقی‌مانده را - که شامل اصل پول نیز می‌شود به شما برگرداند. توضیح المسائل مراجع، احکام وکالت، م 2108. 2. او را وکیل کنید تا با پول شما کار حلال و مشروع نماید. هر چه سود به دست آید، به شما تعلق میگیرد و به او حق وکالت بدهید. 3. با او عقد مضاربه انجام دهید ؛ به این ترتیب که سرمایه از شما و کار از او. سودی که حاصل می‌شود، بین هر دو - به نسبتی که در عقد قرار می‌گذارید تقسیم می‌گردد. در مضاربه لازم است نسبت سهم، و درصد سود تعیین گردد. به عنوان مثال قرار می‌گذارند هر چه سود حاصل شد، مقداری از آن (نصف، یک سوم و... ) به مالک تعلق گیرد و مقداری از آن به عامل. العروة الوثقی، ج 2، کتاب المضاربه و توضیح المسائل مراجع، احکام وکالت. تبصره. در قرارداد وکالت، مضاربه و مانند آن، می‌توانید هر شرط مشروعی در ضمن آن قرار بدهید. (رساله دانشجویی، سید مجتبی حسینی، کد: 604/500016)
عنوان سوال:
اگر با سپردن پول به کسی، بخواهم در هر ماه درصد مشخصی از سود پول از او دریافت کنم ؛ راه حل بدون ربا چیست؟
پاسخ:
اگر با سپردن پول به کسی، بخواهم در هر ماه درصد مشخصی از سود پول از او دریافت کنم ؛ راه حل بدون ربا چیست؟
همه مراجع: اگر پول را به شخصی بدهید و هر ماه به طور مشخص سود بگیرید ؛ ربا و حرام است و برای دوری از ربا، چند راه وجود دارد:
1. گیرنده پول را وکیل کنید تا با پول شما، کالایی بخرد و آن را به هر کس که بخواهد (هر چند به خودش )، به صورت نسیه بفروشد. در هر ماه مبلغ مشخصی (علی‌الحساب ) به شما بدهد و در پایان باقی‌مانده را - که شامل اصل پول نیز می‌شود به شما برگرداند. توضیح المسائل مراجع، احکام وکالت، م 2108.
2. او را وکیل کنید تا با پول شما کار حلال و مشروع نماید. هر چه سود به دست آید، به شما تعلق میگیرد و به او حق وکالت بدهید.
3. با او عقد مضاربه انجام دهید ؛ به این ترتیب که سرمایه از شما و کار از او. سودی که حاصل می‌شود، بین هر دو - به نسبتی که در عقد قرار می‌گذارید تقسیم می‌گردد. در مضاربه لازم است نسبت سهم، و درصد سود تعیین گردد. به عنوان مثال قرار می‌گذارند هر چه سود حاصل شد، مقداری از آن (نصف، یک سوم و... ) به مالک تعلق گیرد و مقداری از آن به عامل. العروة الوثقی، ج 2، کتاب المضاربه و توضیح المسائل مراجع، احکام وکالت.
تبصره. در قرارداد وکالت، مضاربه و مانند آن، می‌توانید هر شرط مشروعی در ضمن آن قرار بدهید. (رساله دانشجویی، سید مجتبی حسینی، کد: 604/500016)
- [سایر] آیا شخص میتواند نزد دیگران پول بگذارد و هر ماه سود آن را دریافت کند؟
- [آیت الله اردبیلی] در یکی از سایتهای خارجی، اعلام شد اگر در اینجا سرمایهگذاری کنید در یک هفته صد و بیست درصد پول خود را دریافت میکنید (یعنی پول خود بهاضافة بیست درصد آن به عنوان سود). آیا این پول رباست؟ اگر هست، گفته شده گرفتن ربا از کافر (غیر مسلمان) برای مسلمان جایز است. با این توصیف اینان که شاید مسیحی یا از سایر ادیان الهی باشند جزو غیر مسلمانان محسوب میشوند؟
- [آیت الله سیستانی] قصد خرید جنسی را برای یکی از دوستانم را دارم و قرار است که ایشان که مبلغ را در یک چک برای پنج ماه بعد بدهد آیا جایز است که ماهی سه درصد ازایشان سود دریافت کنم در صورت وجود اشکال لطفاً بفرمایید چگونه می توان سود پول خویش را نیز محاسبه کنم؟
- [آیت الله اردبیلی] مقداری پول در اختیار دارم و با خرید اوراق مشارکت از یکی از بانکهای دولتی مبلغ 16 درصد سود به صورت علی الحساب دریافت می نمایم. خواهشمند است در صورت امکان توضیح بفرمائید آیا سود این اوراق برای اینجانب حلال میباشد؟ در صورت مثبت بودن آیا فرقی بین بانکهای دولتی و بانکهای خصوصی وجود دارد؟ اگر همین مقدار پول را در بانک به صورت سپرده سرمایهگذاری نمایم و سود ماهانه دریافت نمایم نیز حلال میباشد؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا گرفتن سود پولی که در بانکهای دولتهای غیر اسلامی گذاشته می شود جایز است؟ و آیا اگر آن را بگیرد تصرّف در آن اعم از اینکه صاحب بانک اهل کتاب باشد یا مشرک و هنگام سپردن پول، شرط دریافت سود کرده باشد یا خیر، جایز است؟
- [آیت الله خامنه ای] ربای قرضی چیست؟ آیا درصدی که سپرده گذاران به عنوان سود از بانکها دریافت می کنند، ربا محسوب می شود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در قرارداد مضاربه بخاطر اینکه حدس زده می‌شود در اثر معامله سود این پول 20 درصد خواهد بود اگر از ابتدا 20 درصد به عنوان سود معیّن گردد چه صورتی دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در قرارداد مضاربه بخاطر اینکه حدس زده می‌شود در اثر معامله سود این پول 20 درصد خواهد بود اگر از ابتدا 20 درصد به عنوان سود معیّن گردد چه صورت دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] در بین بانوان در برخی مناطق، مرسوم است که مقدار پول مشخصی مثلاً هر نفر پنج هزار تومان در ماه میپردازند. سپس هر ماه بین اعضای شرکت کننده قرعهکشی می‌شود و پول جمع‌آوری شده به کسی که قرعه به نام او بوده پرداخت می‌شود و این امر ادامه پیدا میکند تا آخرین فرد به سهم خود برسند. آیا این عمل عنوان ربا پیدا میکند؟
- [سایر] سپردن پول به حساب قرض الحسنه بانکها و یا مؤسسات خصوصی، به قصد دریافت جوایز (بدون شرط شرکت در قرعه کشی )، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] سپردن پول به بانک دولتی به قصد زیاد شدن آن جایز نیست وگرفتن سود و فائده بر آن پول، ربا و حرام است ولی برای جلوگیری از ابتلأ بربا و حرام میتواند در نیّت خود شرط گرفتن سود و فائده قرار ندهد و بنابر این گذارد که اگر بانک سود و فائده ندهد، خود را طلبکار نمیداند ومطالبه نخواهد کرد، در این صورت اگر بانک فائدهای داد میتواند آن فائده را بگیرد و در آن تصرّف کند. این بود حکم بانکهای دولتی و از اینجا حکم بانکهایی که به شرکت با دولت سرمایهگذاری شده است معلوم می‌گردد. چون پول موجود در این بانکها، حکم بانکهای دولتی را دارد. امّا حکم بانکهای غیر اسلامی مانند بانکهای بلاد کفر، چه دولتی باشد چه شخصی، گرفتن پول از این بانکها جائز است، و تصرّف در آن احتیاج به اجازه حاکم شرع یا وکیل او ندارد و امّا سپردن پول به این بانکها حکم آن، حکم سپردن پول به بانکهای اسلامی نیست که قبلاً گفته شد چنانچه شرط سود و فائده شده باشد، تصرّف در آن فائده و سود با اجازه حاکم شرع جائز است چون از باب استنقاذ حقّ مسلمان از کافر حربی است.
- [آیت الله وحید خراسانی] بانکهای غیر اسلامی که سرمایه ان از کفار چه دولتی باشد و چه شخصی گرفتن پول از انها بدون اشکال جایز است و سپردن پول به این بانکها و گرفتن سود از انها مانعی ندارد و همچنین می تواند مقدار سود را به عنوان استنقاذ بگیرد
- [آیت الله اردبیلی] دریافت سود سپردههای کوتاه یا بلند مدّت که افراد واقعا به عنوان مضاربه به بانکها یا مؤسّسات خصوصی میسپارند، اگر بانکها واقعا با پول افراد تجارت نمایند و افراد به صورت ماهانه مبلغی را نه بعنوان سود ثابت، بلکه علی‌الحساب دریافت کنند، اشکال ندارد؛ ولی چنانچه بر اساس سود ثابت دریافت کنند، مضاربه باطل است، مگر این که سود ثابت را در ضمن عقد مضاربه شرط کرده باشند.
- [آیت الله بهجت] وام گرفتن از بانک در صورتی که در آن شرط سود شده باشد، جایز نیست و ربا و حرام است.
- [آیت الله سیستانی] سپردهگذاری در بانکهای دولتی به معنای قرض دادن به آنها با شرط گرفتن سود جایز نیست و آن سود ربا است. بلکه مال به این سپردهگذاری بانکها هرچند بدون دریافت سود باشد، شرعاً به منزله اتلاف مال است؛ زیرا آنچه را بعداً از بانک باز پس میگیرند، مال بانک نیست، بلکه از اموال مجهولالمالک است. بنابراین سپردن درآمدها و فایدههایی که شخص در طول سال بدست میآورد، در بانکهای دولتی، بدون پرداخت خمس آن، مشکل است؛ زیرا او اجازه صرف این اموال را برای مؤونه خود دارد و به اتلاف آن مجاز نیست، و اگر آن را اتلاف کند، ضامن خمس برای صاحبان آن می‌شود. البته این در صورتی است که سپردهگذاری بدون اجازه حاکم شرع باشد اما چنانچه حاکم شرع به شخصی اجازه سپردهگذاری داد و به سیستم بانکی نیز اجازه داد که سپرده را از اموال موجود در بانک بپردازد، سپردهگذاری اشکال شرعی ندارد همانگونه که جایز است سپردهگذار سود شرط نشده را دریافت کرده، و نیمی از آن را در امور شخصی خود صرف نموده و نیمی دیگر را به عنوان صدقه به افراد مستحق و فقیر تسلیم نماید، و عامه مؤمنین از طرف ما مجاز در سپردهگذاری و دریافت سود و صرف آن به نحو مذکور میباشند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] ربا دادن مثل ربا گرفتن حرام است، و کسی که قرض ربایی گرفته چنانچه شرط پرداخت سود را قبول کرده کار حرامی مرتکب شده است ولی به هر حال اصل قرض صحیح است و شرط باطل است.
- [آیت الله وحید خراسانی] در مساله قبل گذشت که حکم قرض دادن به بانک مانند حکم قرض گرفتن از بانک است و چنانچه در قرارداد وام شرط فایده و سود شده باشد ربا و حرام است و فرق نمی کند پولی که به بانک داده می شود به نحو سپرده ثابت باشد یعنی صاحب پول بر حسب قرار داد تا مدت معینی نمی تواند از پول خود استفاده نماید یا به نحو حساب در گردش باشد که هر موقع بخواهد می تواند از پول خود استفاده کند ولی چنانچه شرط سود نشود و خود را طلب کار نداند اگرچه بانک به او سود بدهد گذاشتن پول نزد ان بانک جایز است و در بانک های دولتی و مشترک که به شرکت دولت و مردم تاسیس شده است بنابر احتیاط واجب یک پنجم ان سود را به نیت مافی الذمه به سادات فقیر بدهد و بقیه از منافع ان سال می باشد که اگر در موونه ان سال صرف نشود باید خمس ان را بپردازد
- [آیت الله بهجت] در مسائل قبل گفته شد که حکم قرض دادن به بانک مانند حکم قرض گرفتن از بانک است، و چنانچه در قرارداد وام شرط سود شده باشد ربا و حرام است، و فرق نمیکند که پولی که به بانک داده می‌شود بهصورت (سپرده ثابت) باشد، یعنی صاحب پول بر حسب قرارداد تا مدت معینی نمی‌تواند از پول خود استفاده کند، یا بهنحو (حساب در گردش) باشد، که هر موقع بخواهد میتواند از پول خود استفاده کند، و در هر دو صورت حرام است.
- [آیت الله سبحانی] هرگاه نذر کند که سه روز در ماه معینی و مشخصی معتکف شود، ولی بعداً فراموش کند که کدام یک از ماه ها را نیّت کرده بود، اگر حرجی پیش نیاید، باید احتیاط کند، مثلاً اگر ماه مردّد بین دو ماه یا سه ماه باشد، سه روز از هر سه ماه معتکف گردد.
- [آیت الله نوری همدانی] ربا دادن مثل ربا گرفتن حرام است و کسی که قرض ربائی گرفته مالک آن نمی شود ونمی تواند در آن تصرّف کند . ولی چنانچه طوری باشد که اگر قرار ربا را هم نداده بودند ، صاحب پول راضی بود که گیرندة قرض در آن پول تصرّف کند ، قرض گیرنده ، می تواند در آن تصرّف نماید .