هیپنوتیزم
خواب مصنوعی، روشی كه بوسيله آن، انسان می‌تواند ديگری را به خواب ببرد.
با سلام. نظر اسلام و فتاوای مراجع در مورد هیپنوتیزم چیست؟ متشکرم.
با سلام. نظر اسلام و فتاوای مراجع در مورد هیپنوتیزم چیست؟ متشکرم. در بررسی های تاریخی به پدیده هایی برخورد می کنیم که در هاله ایی از ابهام و تعابیر درست و نادرست قرار گرفته است و این ابهامات شرایطی را فراهم می آورند که مرزهای واقعی این پدیده ها شناخته نشده و جایگاه واقعی آنها معرفی نگردد. یکی از این پدیده ها (هیپنوتیزم) است. تعریف هیپنوتیزم اصل واژه هیپنوتیزم از واژه یونانی hypnosبه معنای (خواب) مشتق شده است، ولی در هیپنوتیزم علاوه بر قدرت تفکر، امکان محبت، قضاوت، راه رفتن و غیره نیز وجود دارد. فکر هیپنوتیزم شونده بر روی موضوع خاصی (صحبت های هیپنوتیزور) تمرکز فوق العاده ای می کند و بین او و فرد هیپنوتیزور ارتباط عاطفی خاصی بر قرار می شود که در خواب نظیر آن را مشاهده نمی کنیم. تعریفی که می توان برای هیپنوتیزم ارائه نمود چنین است: هیپنوتیزم یک حالت روحی خاص شبیه خواب آلودگی و القایی و ارادی است و در آن هشیاری و آگاهی سوژه (هیپنوتیزم شونده) فوق العاده افزایش می یابد. این آگاهی معمولاً بر روی مطالبی تمرکز می کند که توسط هیپنوتیزور به او ارائه می شود. درحالت هیپنوتیزم تلقین پذیری فرد و قدرت تخیلات و تصویر سازی ذهن افزایش می یابد و هر چه درجه هیپنوتیزم عمیق تر شود این خصوصیات نیز قویتر می گردند.[1] امّا برخی از نظریه پردازان اعتقاد دارند که هیپنوتیزم چیزی جز یک تمرکز برتر نیست: (اصل هیپنوتیزم؛ تمرکز روح است بر شخصی که می خواهیم او را تحت تأثیر اراده خود قرار دهیم. با تمرکز روح بر ارادۀ خود، آنچه را می خواهیم به طرف مقابل القاء می کنیم که با توجه به مجرد بودن نفسْ چنین امکانی در هر کس هست).[2] هیپنوتیزم در اسلام قطعاً نیروی اراده انسان، قدرت و توانایی فراوانی دارد و هنگامی که در پرتو ریاضت های نفسانی قوی تر شود، کارش به جایی می رسد که در موجودات محیط خود تأثیر می گذارد. ریاضت ها گاهی مشروع و گاهی نامشروع است. ریاضت های مشروع در نفوس پاک، نیروی سازنده ایجاد می کند، و ریاضت های نامشروع نیروی شیطانی، و هر دو ممکن است منشأ خارق عادت گردد که در اوّلی مثبت و سازنده و در دومی مخرّب است.[3] از آنجا که پدیدۀ هیپنوتیزم یکی از مسائل نسبتاً جدید در منابع دینی است، سخن از آن در میان علمای گذشته کمتر به چشم می خورد، و علمای معاصر نیز، این موضوع را بیشتر ذیل بحث از سحر و جادو آورده اند. در این باره فقهای اسلام می گویند یاد گرفتن و انجام اعمال سحر و جادوگری حرام است که برای آگاهی بیشتر در این زمینه می توانید به نمایه 2022 (سایت: 2068) (حکم سحر و راه ابطال آن) در همین سایت مراجعه نمایید. توضیح آن که امروزه علومی از قبیل خواب مغناطیسی، هیپنوتیزم، مانیه تیزم و تله پاتی وجود دارد که در گذشته ساحران با استفاده از آنها برنامه های خود را عملی می ساختند. البته این علوم نیز از علوم مثبتی است که می تواند در بسیاری از شئون زندگی مورد بهره برداری صحیح قرار گیرد، ولی ساحران از آن سوء استفاده می کردند و برای فریب مردم، آنها را به کار می گرفتند. لذا اگر امروز هم کسی از آنها چنین استفاده ای در برابر مردم بی خبر داشته باشد، در حکم سحر بوده و جایز نخواهد بود، و این جایز نبودن هم فلسفه های متعددی را داراست، از جمله: 1. خارج ساختن مسیر زندگی از مجرای عادی و طبیعی؛ 2. زمینه بسیاری از فریبکاری ها و شیادی ها چنان که هم اکنون از طریق هیپنوتیزم و اسپریتسم و در گذشته از طریق سحر و جادو و فالگیری مرسوم بوده است. 3. احیاناً موجب کشف و افشای اسرار دیگران شدن؛ زیرا یکی از کارهای خواب واره‌گر خواندن ذهن شخص مورد نظر است. 4. تصرف غیر اختیاری در نفوس دیگران[4] در هر حال، فقها در این موضوع دیدگاه های مختلفی دارند: یک. برخی هیپنوتیزم را به طور مطلق حرام می دانند؛ مانند این که امام خمینی(ره) در پاسخ به پرسشی می گوید: هیپنوتیزم جایز نیست.[5] دو. برخی دیگر نیز با شرایطی هیپنوتیزم را جایز شمرده اند، که در زیر چند نمونه بیان می شود:[6] آیت الله خامنه ای: بطور کلی یادگیری هیپنوتیزم و استفاده از آن به غرض عقلائی حلال و قابل ملاحظه، اشکال ندارد به شرط اینکه با رضایت و موافقت کسی باشد که می‌خواهد به خواب مصنوعی برود و ضرر معتنابهی هم برای او نداشته باشد.[7] آیت الله مکارم شیرازی: استفاده از هیپنوتیزم برای مقاصد طبّی و مانند آن مشروع است، مشروط بر اینکه تجربه و آگاهی کافی داشته باشد، و آثار منفی و خلاف شرعی بر آن مترتب نگردد. ولی برای کشف امور پنهانی، یا اطّلاع از گذشته و آینده و حال جایز نیست.[8] آیت الله تبریزی: در هیپنوتیزم، چنانچه خوف ضرر بر کسی که این عمل با او انجام می‌گیرد یا شخصی دیگر داده شود جایز نیست.[9] آیت الله گلپایگانی: هیپنوتیزم حرام است و برای معالجه [بیمار ]، در صورتی که طریق معالجه منحصر به آن باشد و موجب کشف اسرار دیگران نشود اشکال ندارد.[10] [1]. اورماند، مک گیل، دائرة المعارف هیپنوتیزم، مترجم جمالیان، سید رضا، ص 149، انتشارات جمال الحق، چاپ اول، تهران، 1372 ش. [2]. طاهرزاده، اصغر، جایگاه جنّ، شیطان و جادوگر در عالم، لُب‌المیزان، اصفهان، 1388ش ، ص57. [3]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج1، ص 381، دار الکتب الإسلامیة، تهران، اول، 1374 ش. [4]. با استفاده از نرم افزار پرسمان، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها. [5]. پرسش این گونه است: (آیا هیپنوتیزم از نظر اسلام حرام است؟ اگر هیپنوتیزم در جهت انجام عمل خیر و نیکو انجام شود چه حکمی دارد؟)؛ خمینی، روح الله، استفتاءات ، ج2، ص 22، دفتر انتشارات اسلامی، 1366ش. [6]. جهت آگاهی از نظر سایر مراجع به سایت های ایشان مراجعه کنید. [7]. امام خمینی، توضیح المسائل (محشّٰی)، محقق و مصحح: بنی هاشمی خمینی، سید محمد حسین، ج2، ص 981، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق. .[8] مکارم شیرازی، ناصر، احکام پزشکی، ص 45، س 115، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب علیه السلام، قم، چاپ اول، 1429 ق. [9]. تبریزی، جواد، استفتاءات جدید، ج2، ص 460،س 1864، قم، اول، بی تا. [10]. گلپایگانی، سید محمد رضا، مجمع المسائل، ج5، ص 299،س 609، دار القرآن الکریم، قم، دوم، 1409 ه ق. منبع: اسلام کوئست
با سلام. نظر اسلام و فتاوای مراجع در مورد هیپنوتیزم چیست؟ متشکرم. در بررسی های تاریخی به پدیده هایی برخورد می کنیم که در هاله ایی از ابهام و تعابیر درست و نادرست قرار گرفته است و این ابهامات شرایطی را فراهم می آورند که مرزهای واقعی این پدیده ها شناخته نشده و جایگاه واقعی آنها معرفی نگردد. یکی از این پدیده ها (هیپنوتیزم) است. تعریف هیپنوتیزم اصل واژه هیپنوتیزم از واژه یونانی hypnosبه معنای (خواب) مشتق شده است، ولی در هیپنوتیزم علاوه بر قدرت تفکر، امکان محبت، قضاوت، راه رفتن و غیره نیز وجود دارد. فکر هیپنوتیزم شونده بر روی موضوع خاصی (صحبت های هیپنوتیزور) تمرکز فوق العاده ای می کند و بین او و فرد هیپنوتیزور ارتباط عاطفی خاصی بر قرار می شود که در خواب نظیر آن را مشاهده نمی کنیم. تعریفی که می توان برای هیپنوتیزم ارائه نمود چنین است: هیپنوتیزم یک حالت روحی خاص شبیه خواب آلودگی و القایی و ارادی است و در آن هشیاری و آگاهی سوژه (هیپنوتیزم شونده) فوق العاده افزایش می یابد. این آگاهی معمولاً بر روی مطالبی تمرکز می کند که توسط هیپنوتیزور به او ارائه می شود. درحالت هیپنوتیزم تلقین پذیری فرد و قدرت تخیلات و تصویر سازی ذهن افزایش می یابد و هر چه درجه هیپنوتیزم عمیق تر شود این خصوصیات نیز قویتر می گردند.[1] امّا برخی از نظریه پردازان اعتقاد دارند که هیپنوتیزم چیزی جز یک تمرکز برتر نیست: (اصل هیپنوتیزم؛ تمرکز روح است بر شخصی که می خواهیم او را تحت تأثیر اراده خود قرار دهیم. با تمرکز روح بر ارادۀ خود، آنچه را می خواهیم به طرف مقابل القاء می کنیم که با توجه به مجرد بودن نفسْ چنین امکانی در هر کس هست).[2] هیپنوتیزم در اسلام قطعاً نیروی اراده انسان، قدرت و توانایی فراوانی دارد و هنگامی که در پرتو ریاضت های نفسانی قوی تر شود، کارش به جایی می رسد که در موجودات محیط خود تأثیر می گذارد. ریاضت ها گاهی مشروع و گاهی نامشروع است. ریاضت های مشروع در نفوس پاک، نیروی سازنده ایجاد می کند، و ریاضت های نامشروع نیروی شیطانی، و هر دو ممکن است منشأ خارق عادت گردد که در اوّلی مثبت و سازنده و در دومی مخرّب است.[3] از آنجا که پدیدۀ هیپنوتیزم یکی از مسائل نسبتاً جدید در منابع دینی است، سخن از آن در میان علمای گذشته کمتر به چشم می خورد، و علمای معاصر نیز، این موضوع را بیشتر ذیل بحث از سحر و جادو آورده اند. در این باره فقهای اسلام می گویند یاد گرفتن و انجام اعمال سحر و جادوگری حرام است که برای آگاهی بیشتر در این زمینه می توانید به نمایه 2022 (سایت: 2068) (حکم سحر و راه ابطال آن) در همین سایت مراجعه نمایید. توضیح آن که امروزه علومی از قبیل خواب مغناطیسی، هیپنوتیزم، مانیه تیزم و تله پاتی وجود دارد که در گذشته ساحران با استفاده از آنها برنامه های خود را عملی می ساختند. البته این علوم نیز از علوم مثبتی است که می تواند در بسیاری از شئون زندگی مورد بهره برداری صحیح قرار گیرد، ولی ساحران از آن سوء استفاده می کردند و برای فریب مردم، آنها را به کار می گرفتند. لذا اگر امروز هم کسی از آنها چنین استفاده ای در برابر مردم بی خبر داشته باشد، در حکم سحر بوده و جایز نخواهد بود، و این جایز نبودن هم فلسفه های متعددی را داراست، از جمله: 1. خارج ساختن مسیر زندگی از مجرای عادی و طبیعی؛ 2. زمینه بسیاری از فریبکاری ها و شیادی ها چنان که هم اکنون از طریق هیپنوتیزم و اسپریتسم و در گذشته از طریق سحر و جادو و فالگیری مرسوم بوده است. 3. احیاناً موجب کشف و افشای اسرار دیگران شدن؛ زیرا یکی از کارهای خواب واره‌گر خواندن ذهن شخص مورد نظر است. 4. تصرف غیر اختیاری در نفوس دیگران[4] در هر حال، فقها در این موضوع دیدگاه های مختلفی دارند: یک. برخی هیپنوتیزم را به طور مطلق حرام می دانند؛ مانند این که امام خمینی(ره) در پاسخ به پرسشی می گوید: هیپنوتیزم جایز نیست.[5] دو. برخی دیگر نیز با شرایطی هیپنوتیزم را جایز شمرده اند، که در زیر چند نمونه بیان می شود:[6] آیت الله خامنه ای: بطور کلی یادگیری هیپنوتیزم و استفاده از آن به غرض عقلائی حلال و قابل ملاحظه، اشکال ندارد به شرط اینکه با رضایت و موافقت کسی باشد که می‌خواهد به خواب مصنوعی برود و ضرر معتنابهی هم برای او نداشته باشد.[7] آیت الله مکارم شیرازی: استفاده از هیپنوتیزم برای مقاصد طبّی و مانند آن مشروع است، مشروط بر اینکه تجربه و آگاهی کافی داشته باشد، و آثار منفی و خلاف شرعی بر آن مترتب نگردد. ولی برای کشف امور پنهانی، یا اطّلاع از گذشته و آینده و حال جایز نیست.[8] آیت الله تبریزی: در هیپنوتیزم، چنانچه خوف ضرر بر کسی که این عمل با او انجام می‌گیرد یا شخصی دیگر داده شود جایز نیست.[9] آیت الله گلپایگانی: هیپنوتیزم حرام است و برای معالجه [بیمار ]، در صورتی که طریق معالجه منحصر به آن باشد و موجب کشف اسرار دیگران نشود اشکال ندارد.[10] [1]. اورماند، مک گیل، دائرة المعارف هیپنوتیزم، مترجم جمالیان، سید رضا، ص 149، انتشارات جمال الحق، چاپ اول، تهران، 1372 ش. [2]. طاهرزاده، اصغر، جایگاه جنّ، شیطان و جادوگر در عالم، لُب‌المیزان، اصفهان، 1388ش ، ص57. [3]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج1، ص 381، دار الکتب الإسلامیة، تهران، اول، 1374 ش. [4]. با استفاده از نرم افزار پرسمان، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها. [5]. پرسش این گونه است: (آیا هیپنوتیزم از نظر اسلام حرام است؟ اگر هیپنوتیزم در جهت انجام عمل خیر و نیکو انجام شود چه حکمی دارد؟)؛ خمینی، روح الله، استفتاءات ، ج2، ص 22، دفتر انتشارات اسلامی، 1366ش. [6]. جهت آگاهی از نظر سایر مراجع به سایت های ایشان مراجعه کنید. [7]. امام خمینی، توضیح المسائل (محشّٰی)، محقق و مصحح: بنی هاشمی خمینی، سید محمد حسین، ج2، ص 981، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق. .[8] مکارم شیرازی، ناصر، احکام پزشکی، ص 45، س 115، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب علیه السلام، قم، چاپ اول، 1429 ق. [9]. تبریزی، جواد، استفتاءات جدید، ج2، ص 460،س 1864، قم، اول، بی تا. [10]. گلپایگانی، سید محمد رضا، مجمع المسائل، ج5، ص 299،س 609، دار القرآن الکریم، قم، دوم، 1409 ه ق. منبع: اسلام کوئست
پاسخ:
با سلام. نظر اسلام و فتاوای مراجع در مورد هیپنوتیزم چیست؟ متشکرم.
در بررسی های تاریخی به پدیده هایی برخورد می کنیم که در هاله ایی از ابهام و تعابیر درست و نادرست قرار گرفته است و این ابهامات شرایطی را فراهم می آورند که مرزهای واقعی این پدیده ها شناخته نشده و جایگاه واقعی آنها معرفی نگردد. یکی از این پدیده ها (هیپنوتیزم) است.
تعریف هیپنوتیزم
اصل واژه هیپنوتیزم از واژه یونانی hypnosبه معنای (خواب) مشتق شده است، ولی در هیپنوتیزم علاوه بر قدرت تفکر، امکان محبت، قضاوت، راه رفتن و غیره نیز وجود دارد. فکر هیپنوتیزم شونده بر روی موضوع خاصی (صحبت های هیپنوتیزور) تمرکز فوق العاده ای می کند و بین او و فرد هیپنوتیزور ارتباط عاطفی خاصی بر قرار می شود که در خواب نظیر آن را مشاهده نمی کنیم.
تعریفی که می توان برای هیپنوتیزم ارائه نمود چنین است: هیپنوتیزم یک حالت روحی خاص شبیه خواب آلودگی و القایی و ارادی است و در آن هشیاری و آگاهی سوژه (هیپنوتیزم شونده) فوق العاده افزایش می یابد. این آگاهی معمولاً بر روی مطالبی تمرکز می کند که توسط هیپنوتیزور به او ارائه می شود. درحالت هیپنوتیزم تلقین پذیری فرد و قدرت تخیلات و تصویر سازی ذهن افزایش می یابد و هر چه درجه هیپنوتیزم عمیق تر شود این خصوصیات نیز قویتر می گردند.[1]
امّا برخی از نظریه پردازان اعتقاد دارند که هیپنوتیزم چیزی جز یک تمرکز برتر نیست: (اصل هیپنوتیزم؛ تمرکز روح است بر شخصی که می خواهیم او را تحت تأثیر اراده خود قرار دهیم. با تمرکز روح بر ارادۀ خود، آنچه را می خواهیم به طرف مقابل القاء می کنیم که با توجه به مجرد بودن نفسْ چنین امکانی در هر کس هست).[2]
هیپنوتیزم در اسلام
قطعاً نیروی اراده انسان، قدرت و توانایی فراوانی دارد و هنگامی که در پرتو ریاضت های نفسانی قوی تر شود، کارش به جایی می رسد که در موجودات محیط خود تأثیر می گذارد. ریاضت ها گاهی مشروع و گاهی نامشروع است. ریاضت های مشروع در نفوس پاک، نیروی سازنده ایجاد می کند، و ریاضت های نامشروع نیروی شیطانی، و هر دو ممکن است منشأ خارق عادت گردد که در اوّلی مثبت و سازنده و در دومی مخرّب است.[3]
از آنجا که پدیدۀ هیپنوتیزم یکی از مسائل نسبتاً جدید در منابع دینی است، سخن از آن در میان علمای گذشته کمتر به چشم می خورد، و علمای معاصر نیز، این موضوع را بیشتر ذیل بحث از سحر و جادو آورده اند.
در این باره فقهای اسلام می گویند یاد گرفتن و انجام اعمال سحر و جادوگری حرام است که برای آگاهی بیشتر در این زمینه می توانید به نمایه 2022 (سایت: 2068) (حکم سحر و راه ابطال آن) در همین سایت مراجعه نمایید.
توضیح آن که امروزه علومی از قبیل خواب مغناطیسی، هیپنوتیزم، مانیه تیزم و تله پاتی وجود دارد که در گذشته ساحران با استفاده از آنها برنامه های خود را عملی می ساختند.
البته این علوم نیز از علوم مثبتی است که می تواند در بسیاری از شئون زندگی مورد بهره برداری صحیح قرار گیرد، ولی ساحران از آن سوء استفاده می کردند و برای فریب مردم، آنها را به کار می گرفتند. لذا اگر امروز هم کسی از آنها چنین استفاده ای در برابر مردم بی خبر داشته باشد، در حکم سحر بوده و جایز نخواهد بود، و این جایز نبودن هم فلسفه های متعددی را داراست، از جمله:
1. خارج ساختن مسیر زندگی از مجرای عادی و طبیعی؛
2. زمینه بسیاری از فریبکاری ها و شیادی ها چنان که هم اکنون از طریق هیپنوتیزم و اسپریتسم و در گذشته از طریق سحر و جادو و فالگیری مرسوم بوده است.
3. احیاناً موجب کشف و افشای اسرار دیگران شدن؛ زیرا یکی از کارهای خواب واره‌گر خواندن ذهن شخص مورد نظر است.
4. تصرف غیر اختیاری در نفوس دیگران[4]
در هر حال، فقها در این موضوع دیدگاه های مختلفی دارند:
یک. برخی هیپنوتیزم را به طور مطلق حرام می دانند؛ مانند این که امام خمینی(ره) در پاسخ به پرسشی می گوید: هیپنوتیزم جایز نیست.[5]
دو. برخی دیگر نیز با شرایطی هیپنوتیزم را جایز شمرده اند، که در زیر چند نمونه بیان می شود:[6]
آیت الله خامنه ای: بطور کلی یادگیری هیپنوتیزم و استفاده از آن به غرض عقلائی حلال و قابل ملاحظه، اشکال ندارد به شرط اینکه با رضایت و موافقت کسی باشد که می‌خواهد به خواب مصنوعی برود و ضرر معتنابهی هم برای او نداشته باشد.[7]
آیت الله مکارم شیرازی: استفاده از هیپنوتیزم برای مقاصد طبّی و مانند آن مشروع است، مشروط بر اینکه تجربه و آگاهی کافی داشته باشد، و آثار منفی و خلاف شرعی بر آن مترتب نگردد. ولی برای کشف امور پنهانی، یا اطّلاع از گذشته و آینده و حال جایز نیست.[8]
آیت الله تبریزی: در هیپنوتیزم، چنانچه خوف ضرر بر کسی که این عمل با او انجام می‌گیرد یا شخصی دیگر داده شود جایز نیست.[9]
آیت الله گلپایگانی: هیپنوتیزم حرام است و برای معالجه [بیمار ]، در صورتی که طریق معالجه منحصر به آن باشد و موجب کشف اسرار دیگران نشود اشکال ندارد.[10]
[1]. اورماند، مک گیل، دائرة المعارف هیپنوتیزم، مترجم جمالیان، سید رضا، ص 149، انتشارات جمال الحق، چاپ اول، تهران، 1372 ش.
[2]. طاهرزاده، اصغر، جایگاه جنّ، شیطان و جادوگر در عالم، لُب‌المیزان، اصفهان، 1388ش ، ص57.
[3]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج1، ص 381، دار الکتب الإسلامیة، تهران، اول، 1374 ش.
[4]. با استفاده از نرم افزار پرسمان، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها.
[5]. پرسش این گونه است: (آیا هیپنوتیزم از نظر اسلام حرام است؟ اگر هیپنوتیزم در جهت انجام عمل خیر و نیکو انجام شود چه حکمی دارد؟)؛ خمینی، روح الله، استفتاءات ، ج2، ص 22، دفتر انتشارات اسلامی، 1366ش.
[6]. جهت آگاهی از نظر سایر مراجع به سایت های ایشان مراجعه کنید.
[7]. امام خمینی، توضیح المسائل (محشّٰی)، محقق و مصحح: بنی هاشمی خمینی، سید محمد حسین، ج2، ص 981، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق.
.[8] مکارم شیرازی، ناصر، احکام پزشکی، ص 45، س 115، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب علیه السلام، قم، چاپ اول، 1429 ق.
[9]. تبریزی، جواد، استفتاءات جدید، ج2، ص 460،س 1864، قم، اول، بی تا.
[10]. گلپایگانی، سید محمد رضا، مجمع المسائل، ج5، ص 299،س 609، دار القرآن الکریم، قم، دوم، 1409 ه ق.
منبع: اسلام کوئست
- [سایر] با سلام. نظر اسلام و فتاوای مراجع در مورد هیپنوتیزم چیست؟ متشکرم.
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا هیپنوتیزم از نظر اسلام حرام است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا هیپنوتیزم از نظر اسلام جایز است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا هیپنوتیزم از نظر اسلام مشروع است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا هیپنوتیزم از نظر اسلام حرام است؟
- [آیت الله سبحانی] آیا می توان به دلخواه، به فتاوای چند نفر از مراجع در ابواب مختلف رجوع کرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] با سلام و عرض ادب و ارادت. از یکی از نمایندگان مراجع در شب نوزدهم رمضان شنیدم که فرمود؛ اگر یک بسته یکصد هزار تومانی را به یکصد و ده هزار تومان برای سی روز بعد بفروشیم بلامانع است؛ و حتی فرمودند تمام مراجع باتفاق در این مورد هم نظرند و فرمودند چون بحث قرض نیست و بحث فروش است. نظر جنابعالی چیست؟ متشکرم
- [سایر] آیا اختلاف در فتاوای مراجع از مصادیق اختلافاتی که حضرت علی (ع) در خطبۀ 18 نهج البلاغه از آن نهی فرموده اند، نیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] سلام لطفا نظر خود را درباره مدیتیشن و مراقبه بفرمایید. متشکرم
- [سایر] به نظر اسلام، یک مسلمان می تواند برای دفاع از حق مستقیماً اقدام نموده و یا باید به حکومت و مراجع صلاحیت دار مراجعه کند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر مراوده و معاشرت عالمان با ستمگران و سلاطین جور، موجب تخفیف ظلم آنها شود، باید ملاحظه کنند که آیا ترک معاشرت اَهمّ است زیرا ممکن است معاشرت موجب سستی عقاید مردم شود و موجب هتک اسلام و مراجع اسلام شود یا تخفیف ظلم، پس هر کدام اَهمّ باشد، به آن عمل کنند.
- [آیت الله مظاهری] جواب سلام کسی که از روی مسخره یا شوخی سلام می‌کند واجب نیست و خوب است در جواب سلام غیر مسلمان گفته شود علیک.
- [آیت الله بروجردی] جواب سلام کسی که از روی مسخره یا شوخی سلام می‌کند و جواب سلام مرد و زن غیر مسلمان واجب نیست.
- [آیت الله اردبیلی] مستحب است مسلمان هنگام برخورد با مسلمان دیگر سلام کند و نسبت به سلام کردنِ (سواره به پیاده) و (ایستاده به نشسته) و (کوچکتر به بزرگتر) زیاد سفارش شده است.
- [آیت الله نوری همدانی] جواب سلام کسی که از روی مسخره یا شوخی سلام می کند واجب نیست و احتیاط واجب آن است که در جواب سلام مرد و زن غیر مسلمان بگوید سلام یا فقط ، علیک .
- [امام خمینی] جواب سلام کسی که از روی مسخره یا شوخی سلام می کند واجب نیست و احتیاط واجب آن است که در جواب سلام مرد و زن غیر مسلمان بگوید:(سلام ) یا فقط (علیک ).
- [آیت الله اردبیلی] جواب سلام کسی که از روی تمسخر یا شوخی سلام می‌کند، واجب نیست و احتیاط واجب آن است که در جواب سلام مرد و زن غیر مسلمان فقط بگوید: (سَلام) یا (عَلَیک).
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه سلام از روی مسخره یا شوخی باشد و یا طوری غلط بگوید که سلام حساب نشود جواب آنها لازم نیست و احتیاط واجب آن است که در جواب سلام غیر مسلمان فقط (سلام) بگوید، یا تنها (علیک).
- [آیت الله مظاهری] تعارفهایی که مردم با یکدیگر دارند نظیر ارادتمندم، نوکر شما هستم و امثال اینها حرام نیست، زیرا از اینگونه الفاظ معنی واقعی اراده نمیشود، ولی مسلمان باید از الفاظی که واقعیّت ندارد احتراز کند و در تعارفها به الفاظی که واقعیّت دارند نظیر متشکرم، الحمدللَّه و امثال اینها اکتفا کند.
- [آیت الله بهجت] تقلید از مجتهدی که مرد، بالغ، عاقل، شیعه دوازده امامی، حلال زاده ، آزاد، زنده و عادل باشد، جایز است و بنا بر اظهر باید از مجتهدین دیگر اَعلَم باشد یعنی در استنباط احکام الهی تواناتر باشد ، و یا اینکه از نظر علمی و اجتهاد مساوی دیگر مجتهدین باشد، و در صورتی که شناختن اعلم یا به دست آوردن فتاوای او مشکل باشد ( مستلزم عُسر و حَرَج باشد ) می تواند با رعایت اَلاَعلَم فَالاَعلَم و سایر شرایط، از غیراعلم تقلید نماید.