جهت استحضار خوانندگان گرامی نظریه فقهای بزرگ شیعه و روایاتی را که از ائمه علیهم السلام آمده ذکر می کنیم و آن سیره خلفای اهل سنت را در گرامی داشتن عید نوروز نقل می کنیم و قضاوت را به عهده خوانندگان گرامی می گذاریم
نظریه فقهای بزرگ شیعه نسبت به نوروز
ابن فهد حلی از فقهای بزرگ شیعه می فرماید: (یوم النیروز یوم جلیل القدر). روز نوروز یک روز با عظمتی است. المهذب البارع، ج 1، شرح ص 191.
حضرت آیت اللّه العظمی خوئی در پاسخ به استفتایی پیرامون فضیلت و اعمال عید نوروز پرسیده اند، ایشان پاسخ داده اند: (لا بأس بالاتیان بالأعمال المذکورة رجاء ، والله العالم). اگر این اعمال را به قصد رجاء باشد نه به قصد ورود، اشکال ندارد. صراط النجاة للمیرزا جواد التبریزی، ج 2، ص 426.
از حضرت آیت اللّه العظمی سیستانی پرسیده اند: (هل یعد اعتبار النیروز عیدا من البدع فی الدین؟)
که آیا معتبر دانستن عید نوروز بدعت است؟
پاسخ داده اند: (لا یعد بدعة). خیر، بدعت شمرده نمی شود.
فقهای شیعه به استناد روایات متعدد، فتوی به استحباب غسل روز نوروز داده اند.
علامه حلی می فرماید: (ویستحب الغسل لیلة الفطر... ویوم النیروز للفرس). غسل شب عید فطر و... و نوروز مستحب است. منتهی المطلب (ط.ق)، ج 1، ص 130.
همین فتوی را مرحوم ابن فهد در مهذب ج 1، ص 191، صاحب حدائق در حدائق، ج 4، ص 234، و مقدس اردبیلی در مجمع الفائدة، ج 7، ص 19.
صاحب جواهر می فرماید: (وأما غسل یوم النیروز فعلی المشهور بین المتأخرین بل لم أعثر علی مخالف فیه».
و اما استحباب غسل روز نوروز، نظریه مشهور میان متأخرین است بلکه در میان فقهاء کسی را مخالف نیافتم. جواهر الکلام، ج 5، ص 41.
سخنان ائمه علیهم السلام در باره نوروز
شیخ صدوق نقل می کند: (وأتی علی علیه السلام بهدیة النیروز ، فقال علیه السلام : ما هذا؟)
خدمت حضرت امیر (ع) هدیه ای آوردند، حضرت فرمود این چه هدیه این است؟ پاسخ دادند: (یا أمیر المؤمنین الیوم النیروز) این هدیه روز نوروز است، حضرت هدیه را پذیرفت و فرمود (اصنعوا لنا کل یوم نیروزا). شما هر روز را برای ما نوروز قرار دهید. (هر روزتان نوروز باد). من لا یحضره الفقیه، ج 3، ص 300، ح 4073 .
از این روایت استفاده می شود که حضرت هیچگونه مخالفتی با عید نوروز نفرمودند، بلکه فرمودند هر روزتان نوروز باد.
و در روایت دیگری حضرت امیر علیه السلام فرمود: (الیوم لنا عید ، وغدا لنا عید ، وکل یوم لا نعصی الله فیه فهو لنا عید
امروز برای ما عید است و فردا هم عید ما هست و هر روز که خدا را معصیت نکنیم آن روز عید ما است.
مستدرک الوسائل، ج 6، ص 154، ح 6679.
شیخ طوسی در مصباح از امام صادق (ع) نقل کرده که حضرت به معلی بن خنیس فرمودند: (إذا کان یوم النیروز فاغتسل والبس أنظف ثیابک ، وتطیب بأطیب طیبک ، وتکون ذلک الیوم صائما
روز نوروز غسل کن و پاکیزه ترین لباست را بپوش و خود را خوشبو نما و این روز را روزه بگیر و بعد از نماز ظهر و عصر چهار رکعت نماز (با آداب خاصی) بجای آور و دعا کن (یغفر لک ذنوب خمسین سنة). خداوند گناه پنجاه سال تو را می آمرزد.
وسائل الشیعة (آل البیت)، ج 8، ص 172 - 173، ح 10338، مصباح المتهجد : 790.
ابن فهد حلی در مهذب نقل کرده که امام صادق (ع) به معلی بن خنیس فرمود: (إن یوم النیروز هو الیوم الذی أخذ فیه النبی ( صلی الله علیه وآله ) لأمیر المؤمنین ( علیه السلام ) العهود بغدیر خم فأقروا له بالولایة ، فطوبی لمن ثبت علیها ، والویل لمن نکثها)
روز نوروز همان روزی است که پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه وآله در غدیر خم، از مردم نسبت به امیر مؤمنان (ع) عهد و پیمان گرفت. و در این روز با ولایت علی (ع) تجدید پیمان نمایید، خوشا به حال کسی که در ولایت علی (ع) ثابت قدم بماند و وای به حال کسی که پیمان شکنی کند.
و حضرت در ادامه فرمود: (وما من یوم نیروز إلا ونحن نتوقع فیه الفرج ، لأنه من أیامنا حفظه الفرس وضیعتموه).
ما در روز نوروز انتظار فرج داریم، زیرا آن روز از روزهای ویژه ما اهل بیت است که شما آن را ضایع کردید ولی فارسها آن را حفظ کردند.
المهذب : 194، وسائل الشیعة (آل البیت)، ج 8، ص 173 ، ح 10339، والبحار 59 : 119.
سیره خلفای اسلامی در عید نوروز
علامه سید جعفر مرتضی می نویسد: اهل سنت روز نوروز را گرامی می داشتند و به همدیگر هدایا می فرستادند، خلیفه اسلامی متوکل عباسی، در بغداد، چیزهای ساخته شده از عنبر و گلهای مخصوصی میان مردم توزیع می کرد. الدیارات / ص 57 ، وراجع ص 39 / 40 ونشوار المحاضرات / ج 8 / ص 246 والعامة فی بغداد / ص 253 / 254 عنهما وعن عجائب المخلوقات / ص 121 وعن صبح الأعشی / ج 2 / ص 420 .
(وقیل إنّه أول من أخر النیروز رفقا بأهل الخراج
گفته اند که ایشان اولین کسی بود که روز عید نوروز را به خاطر مدارا با اقلیتهای مذهبی، به تأخیر انداخت. محاضرة الأوائل / ص 142 .
و مادر مقتدر عباسی این روز را گرامی می داشت. نشوار المحاضرات / ج 1 / ص 293 ، وراجع : المستطرف / ج 2 / ص 52 .
واثق هم این روز را گرامی می داشت. الأغانی / ج 19 / ص 230 .
و مصنور دوانیقی نیز به این روز اهمیت می داد
و اول کسی که روز نوروز را گرامی داشت و عید باستانی اعلام کرد، حجاج بن یوسف ثقفی بود. الأوائل / ج 2 / ص 34.
دکتر صالح وردانی از علمای مصر می نویسد: وکان الفاطمیون بالإضافة إلی ذلک یحتفلون بعید النیروز ویوزعون فیه أصناف الحلوی.
در زمان حکومت فاطمیون، عید نوروز را جشن می گیرفتند و انواع شیرینی جات در این روز توزیع می کردند. الشیعة فی مصر ص 34.
تمام این کارها توسط خلفای اسلامی در سه قرن آغازین اسلام، انجام می گرفت و هیچ یک از علمای بزرگ اعتراض نمی کردند. المواسم والمراسم ص 99.
