شروع گریه و عزا برای امامان شیعه، از آن زمان بود که علمای شیعه به تدریج ،آن را به صورت یک عبادت و سنّت در آوردند
جواب اجمالی:
اولاً: عزاداری بر امام حسین (ع) از زمان پیامبر اسلام (ص) برپا شده است و این مطلب از طریق شیعه و سنّی نقل شده است.
ثانیاً: بعد از شهادت امام حسین (ع) عزاداری آن حضرت توسط اهل بیت علیهم السلام برپا شد و نخستین عزاداران آن حضرت، اسراء کربلا بودند و مکان عزاداری نیز در کوفه و شام بوده است. در مدینه نیز نخستین فرد عزادار امّ سلمه زوجة رسول اکرم (ص) می باشد و شیعیان پیرو و تابع سنّت نبوی و ائمه اطهار هستند.
جواب تفصیلی:
عزاداری بر ابا عبدالله الحسین (علیه السلام) و گریه بر مظلومیت آن امام، از زمان کودکی آن حضرت می باشد. شخص نبی اکرم (ص) همواره سعی بر زنده نگه داشتن این مطلب می کردند و همواره بر مظلومیت امام حسین (ع) گریه می کرد و دیگران را نیز توصیه می کرد. حاکم نیشابوری نقل می کند که:
(ام فضل دختر حارث می گوید: داخل شدم بر رسول خدا (ص) و گفتم خواب بدی دیدم، حضرت فرمودند خیر است انشاء الله، پس گفتم خواب دیدم که قطعه ای از بدن شما جدا شد و در دامن من افتاد. حضرت فرمودند: به زودی دخترم فاطمه پسری به دنیا می آورد و تو بزرگ کردن آن را بر عهده می گیری. پس از چند روز خدمت رسول خدا (ص) شرفیاب شدم و آن فرزند را در دامن رسول خدا (ص) گذاشتم پس از مدتی دیدم که چشمان آن حضرت از اشک پر شد و شروع به گریه کردند گفتم ای پیامبر خدا (ص) ترا چه می شود؟ فرمودند: جبرئیل بر من نازل شد و به من خبر داد که امت من بعد از من این فرزندم را به قتل می رسانند و سپس مقداری از خاک تربت آن حضرت را که جبرئیل به او داده بود به من دادند.)[1] روایات زیادی وجود دارد و از طریق شیعه و سنّی نقل شده است که پیامبر (ص) در خانة عایشه، امّ سلمه، فاطمه زهرا (سلام الله علیها) و یا حتی در مسجد و میان اصحاب، خود عزای امام حسین (ع) را برپا می کرد.)[2] علاوه بر این مطلب، به طرق مختلف از طریق اهل سنّت و تشیّع نقل شده است که: (حضرت علی (ع) چون برای جنگ صفین حرکت نمودند چون به منطقة کربلا رسیدند فرمودند این مکان جای شهداء می باشد که مثل آن ها شهیدی نمی باشد مگر شهدای بدر.)[3]
نصربن مزاحم نقل می کند: امام علی (ع) به کربلاء رسید به او عرض شد: ای امیر مؤمنان اینجا کربلا است. گفت دارای کرب و بلاء (اندوه و آسیب) سپس با دست خود به جایی اشاره کرد و گفت: اینجا محل فرود آمدن و پیاده شدن ایشان است و به جایی دیگر با دست خود اشاره کرد و گفت: اینجا جای ریختن خون ایشان است...)[4] حافظ ابونعیم در دلائل النبوة [5] و ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه،[6] سیوطی در خصایص الکبری،[7] امام احمد بن حنبل در مسند و...[8] این واقعه را به طرق مختلف نقل می کنند.
بعد از شهادت امام حسین (ع) نیز تنهاشیعیان کوفه نبودند که بر او عزاداری و نوحه سرایی کردند بلکه علاوه بر خاندان رسول خدا (ص) که همواره با عزاداری خود سعی می کردند که این قیام را زنده نگاه دارند، مردم شهرهایی که اسیران کربلا بر آن ها داخل می شدند نیز در این عزاداری، آنها را همراهی می کردند، به طوری که عزاداری امام حسین (ع) در مرکز حکومت ظلم و ستم یعنی شام نیز توسط همین اسرا برپا شد. در مدینه و هر جا که مسلمانان زندگی می کردند نیز عزای امام حسین (ع) برپا شد. حافظ ترمذی نقل می کند که: (... سلمی می گوید: داخل شدم بر ام سلمه (همسر رسول خدا (ص)) در حالی که او گریه می کرد، پس گفتم برای چه گریه می کنی؟ گفت: رسول خدا (ص) را در خواب دیدم در حالی که سر او خاک آلود بود پس گفتم تو را چه می شود ای رسول خدا (ص)؟ فرمودند: شاهد قتل حسین بودم.)[9] یعقوبی نیز نقل می کند که: (نخستین شیونگر و عزاداری که در مدینه صدا به شیون برداشت، ام سلمه همسر پیامبر (ص) بود...)[10]
روایات دالّ بر گریه کردن و عزادار بودن پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) و صحابه پیامبر، به تواتر در کتب شیعه و سنی نقل شده است، همچنین عزاداری ائمه اطهار (علیهم السلام)، برای جدشان ابا عبد الله الحسین(علیه السلام)، برای هیچ انسان سلیم القلب قابل انکار نیست، که در این مختصر فقط این جمله پرمعنای امام مهدی (علیه السلام) در عزای جدشان امام حسین (علیه السلام) را اشاره می کند که فرمودند: (یا جدّاه یا ابا عبدالله لاَبکین علیک بدل الدموعِ دماً)[11]؛ ای جدّم؛ ای ابا عبدالله آن قدر برایت گریه می کنم که به جای اشک، خون گریه کنم.
آری اگر مقام و منزلت اهلبیت(علیهم السلام) را درک کنیم و مظلومیت و غربت آنها را مظلومیت و غربت خود بدانیم، عشق و محبت مان خواه ناخواه ما را عزادار آن عزیزان می نماید.
کلام آخر اینکه؛ وقتی تاریخ شهادت می دهد که اولین عزاداران بر امام حسین(علیه السلام) جد بزرگوارشان پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) و ائمه اطهار علیهم السلام بودند، و شیعیان و علمای آنها افتخار تبعیت و پیروی از آن عزیزان را دارند، حال چگونه بدون دلیل، عده ای غافل ادعا می کنند که عزاداری توسط علمای شیعه شروع و به صورت سنت در آمده است؟!!________________________________________
[1] حافظ الحاکم نیشابوری، مستدرک الصحیح، ج 3، ص 176.
[2] رجوع شود به کتاب ارزشمند سیرتنا و سنتنا، مرحوم علامة امینی.
[3] خوارزمی، مقتل الحسین، ص 162.
[4] همان منبع، ص 197.
[5] دلائل النبوة، حافظ ابونعیم، ج 3، ص 211.
[6] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج 1، ص 278.
[7] خصایص الکبری، سیوطی، ج 2، ص 138.
[8] مسند، امام احمد بن حنبل، ط 2، ج 2، ص 61، 60.
[9] حافظ ترمذی، جامع الصیصح، ج 12، ص 193.
[10] تاریخ یعقوبی، ترجمة آیتی، ج 2، ص 182.
[11] . امام زمان(علیه السلام)، زیارت ناحیه مقدسه
