سؤال شما به دفاتر مراجع ارسال گردید و تا کنون جواب زیر دریافت شد: دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): با توجه به این که محل طلوع و غروب ماه در طول سال متغیر است مشرق ها و مغربهای متعددی دارد. نظر فقهی حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) نیز به این شرح است: اگر مقصود سؤال طلوع و غروب ماه در هر شب، مشابه طلوع و غروب خورشید در هر روز، می باشد، پاسخ این است که ماه در هر نقطه از کره زمین طلوع و غروب خاصی دارد. البته چنین چیزی موضوع حکمی در شریعت نمی باشد. اگر مقصود سؤال طلوع و غروب ماه در هر ماه قمری، یعنی به مُحاق رفتن و از مُحاق خارج شدن ماه، باشد و سؤال به مسأله­ی افق ماه نظر داشته باشد، پاسخ این است که از نظر نجومی کره زمین دارای چند افق (معمولاً دو یا سه) نسبت به ماه است ولی از نظر شرعی سه دیدگاه در مورد افق ماه وجود دارد: 1. وحدت حقیقی: بر اساس این نظر ماه یک افق نجومی دارد و اگر ماه در یک نقطه از جهان از مُحاق خارج شود برای همه­ی کره زمین اول ماه است. 2. وحدت حکمی: بر اساس این نظر ماه یک افق شرعی دارد ولو از نظر نجومی دارای افق های متعدد است. پس اگر در یک نقطه ماه از مُحاق خارج شود، از منظر شرع در تمام کره زمین اول ماه خواهد بود. 3. تعدد حقیقی و حکمی افق ماه: بر اساس این دیدگاه همان گونه که افق ماه از نظر نجومی متعدد است، از نظر شرعی هم متعدد است و اگر ماه در یک نقطه از زمین از مُحاق خارج شود، فقط در نقاطی که با آن محل هم افق (البته در افق ماه نه خورشید) هستند، اول ماه ثابت می شود. مرحوم آقای خوئی از طرفداران نظریه اول، شهید صدر از قائلین نظریه دوم و اکثریت فقها تابع نظر سوم می باشند. و نظر صحیح همان رأی مشهور است.
آیا برای کره زمین در رابطه با ماه، شروق متعددی است یا اینکه فقط یک طلوع و غروب برای کل کره زمین می باشد؟
سؤال شما به دفاتر مراجع ارسال گردید و تا کنون جواب زیر دریافت شد: دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): با توجه به این که محل طلوع و غروب ماه در طول سال متغیر است مشرق ها و مغربهای متعددی دارد. نظر فقهی حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) نیز به این شرح است: اگر مقصود سؤال طلوع و غروب ماه در هر شب، مشابه طلوع و غروب خورشید در هر روز، می باشد، پاسخ این است که ماه در هر نقطه از کره زمین طلوع و غروب خاصی دارد. البته چنین چیزی موضوع حکمی در شریعت نمی باشد. اگر مقصود سؤال طلوع و غروب ماه در هر ماه قمری، یعنی به مُحاق رفتن و از مُحاق خارج شدن ماه، باشد و سؤال به مسألهی افق ماه نظر داشته باشد، پاسخ این است که از نظر نجومی کره زمین دارای چند افق (معمولاً دو یا سه) نسبت به ماه است ولی از نظر شرعی سه دیدگاه در مورد افق ماه وجود دارد: 1. وحدت حقیقی: بر اساس این نظر ماه یک افق نجومی دارد و اگر ماه در یک نقطه از جهان از مُحاق خارج شود برای همهی کره زمین اول ماه است. 2. وحدت حکمی: بر اساس این نظر ماه یک افق شرعی دارد ولو از نظر نجومی دارای افق های متعدد است. پس اگر در یک نقطه ماه از مُحاق خارج شود، از منظر شرع در تمام کره زمین اول ماه خواهد بود. 3. تعدد حقیقی و حکمی افق ماه: بر اساس این دیدگاه همان گونه که افق ماه از نظر نجومی متعدد است، از نظر شرعی هم متعدد است و اگر ماه در یک نقطه از زمین از مُحاق خارج شود، فقط در نقاطی که با آن محل هم افق (البته در افق ماه نه خورشید) هستند، اول ماه ثابت می شود. مرحوم آقای خوئی از طرفداران نظریه اول، شهید صدر از قائلین نظریه دوم و اکثریت فقها تابع نظر سوم می باشند. و نظر صحیح همان رأی مشهور است.
- [سایر] حشر انسان هایی که خارج از زمین مثلا کره ماه فوت می کنند چگونه است؟
- [آیت الله بهجت] ملاک طلوع و غروب آفتاب چیست؟ آیا طلوع و غروب از پشت کوه است یا چیز دیگری؟
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که در کرهای زندگی میکند که خورشیدی غیر از خورشید منظومه بر آن طلوع میکند، آیا اعمالش را باید طبق حرکت همان خورشید انجام دهد، یا طبق حرکت خورشید کره زمین؟
- [سایر] منظور از طلوع و غروب خورشید در قرآن چیست؟
- [آیت الله سبحانی] نظر حضرتعالی در خصوص فتوای مرحوم آیة الله عظمای خویی چیست که می فرمود(هلال ماه اگر در هر جایی از کره زمین رؤیت شود، همه ی امت اسلام باید اول ماه قمری را در یک روز مشترک آغاز نمایند)؟
- [سایر] شب قدر در کره زمین چند شب است؟
- [آیت الله خوئی] نقاره خانهای که موقع نزدیک طلوع و غروب آفتاب میزنند گوش کردنش چه صورت دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] حکم نماز و روزه در قطب شمال و جنوب و حکم نماز و روزه فضانوردان در ماهوارههایی که به طور ثابت به دور زمین میچرخند و شاهد طلوع و غروب خورشید نیستند، چیست؟
- [سایر] مگر کره زمین گرد نیست؟ و قبله در قسمتی از آن پس می توان به هر جهت نماز خواند چون بالأخره در آن قسمت کره زمین به قبله می رسیم.
- [آیت الله بهجت] اگر راستای خانه ی کعبه را عمود بر سطح زمین امتداد دهیم از آن سمت دیگر کره ی زمین خارج می شود. با توجه به این که فضای بالا و پایین کعبه در حکم خود کعبه است، افرادی که در آن سوی کره ی زمین زندگی می کنند به سمت امتداد کعبه که به آن ها نزدیک تر است نماز بخوانند یا به سمتی که آن ها را از روی سطح کره ی زمین به کعبه وصل می کند؟
- [آیت الله سیستانی] آخر وقت نماز عشا برای شخص مختار همچنان که گذشت نصف شب است . و شب از اول غروب است تا طلوع فجر .
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر کسی هواپیمایی سوار شود که سرعت حرکت ان برابر سرعت حرکت زمین باشد و از طرف شرق به سوی غرب حرکت کند و مدتی به دور زمین بگردد بنابر احتیاط واجب در هر بیست و چهار ساعت نمازهای پنجگانه خود را انجام دهد و قضای ان نماز و روزه را هم به جا اورد و اگر سرعت حرکت هواپیما دو برابر سرعت حرکت زمین باشد واجب است نماز صبح را موقع طلوع فجر و ظهر و عصر را موقع زوال افتاب و مغرب و عشا را موقع غروب به جا اورد و اگر سرعت حرکت به حدی باشد که در هر سه ساعت مثلا یک بار دور زمین می گردد بنا بر احتیاط واجب نمازها را در موقع طلوع فجر و زوال افتاب و غروب بخواند و در هر بیست و چهار ساعت هم یک بار دیگر پنج نماز را به جا اورد واگر هواپیما از غرب به سوی شرق حرکت کند در صورتی که حرکت او برابر و یا کندتر از حرکت زمین باشد واجب است نمازها را در موقع طلوع فجر و زوال افتاب و غروب به جا اورد و اگر سرعت هواپیما بیشتر از حرکت زمین باشد به حدی که مثلا در هر سه ساعت یک بار دور زمین می گردد احتیاط گذشته مراعات شود
- [آیت الله فاضل لنکرانی] بلند بودن ماه یا دیر غروب کردن آن دلیل نمی شود که شب پیش شب اوّل ماه بوده است.
- [آیت الله بروجردی] بلند بودن ماه یا دیر غروب کردن آن، دلیل نمیشود که شب پیش، شب اوّل ماه بوده است.
- [آیت الله علوی گرگانی] بلند بودن ماه یا دیر غروب کردن آن، دلیل نمیشود که شب پیش، شب اوّل ماه بوده است.
- [آیت الله مظاهری] بلند بودن ماه یا دیر غروب کردن آن دلیل نمیشود که شب قبل، شب اوّل ماه بوده است.
- [آیت الله نوری همدانی] بلند بودن ماه یا دیر غروب کردن آن ، دلیل نمی شود که شب پیش شب اول ماه بوده است .
- [آیت الله سبحانی] بلند بودن ماه یا دیر غروب کردن آن، دلیل نمی شود که شب پیش، شب اول ماه بوده است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . بلند بودن ماه یا دیر غروب کردن آن، دلیل نمی شود که شب پیش شب اول ماه بوده است.
- [امام خمینی] بلند بودن ماه یا دیر غروب کردن آن، دلیل نمی شود که شب پیش، شب اول ماه بوده است.