اگر مرجع تقلید بر اساس قرآن و حدیث فتوا می دهد، چرا پس از مرگ وی، فتوایش بی اعتبار می شود؟

باید دانست که اجتهاد، دارای عناصری است که بعضی از آنها مثل منابع اجتهاد (قرآن، سنت، عقل و...) ثابت و برخی دیگر مثل موضوعات و شرایط آنها، علم و برداشت مجتهد از متون و... متغیرند و یک مجتهد، دائماً باید به این متغیرها توجه داشته باشد. به همین دلیل ممکن است که فتوای یک مجتهد در یک مسئله­ی خاص، بعد از گذشت زمان تغییر کند. بر اساس یک قاعده ی کلی، اگر فتوا و رأی مرجع تقلیدی عوض شود نمی توان طبق فتوای قبلی او عمل کرد بلکه باید به فتوای جدیدش عمل نمود، حال اگر مرجع تقلیدی وفات یافت، بعد از ارتحال از دنیا نمی دانیم که آیا به همان نظر اولی باقی است یا بعد از مرگ و کشف حقایق، فتوا و نظر او عوض شده است؟ چون بعد از مرگ بالاخره روشن می شود که کدامیک از این آرا حق بوده است. زیرا قبل از مرگ، فتوا را از کتاب دریافت می کرد ولی بعد از مرگ دیگر سخن از کتاب و مدرسه و حوزه نیست، بلکه خود واقع برای او روشن می شود. با این همه، این گونه نیست که بعد از مرگ مرجع تقلید، فتوای او بی اعتبار شود بلکه نظر اکثر فقها این است که مقلدین او می توانند با اجازه ی یک مرجع تقلید زنده بر تقلید او باقی بمانند. و حتی بعضی از علمای بزرگ، تقلید ابتدائی از مرجع تقلید اعلم میت را جایز می دانند.