یوم الحسره
یکی از تعابیر قرآنی برای قیامت، یوم الحسرة است؛ که به معنای روز حسرت می باشد.
تفاوت دارالحسره با یوم الحسره. تفاوت این دو کلمه از لحاظ لغوی مشخص است . می خواستم بیشتر درباره روند بررسی این دو مرحله بدانم که به چه شکل انجام می شود؟
در قرآن و روایات تعبیر (دار الحسرة) نیامده است. تنها عبارت (یوم الحسرة) (به معنای روز حسرت و افسوس خوردن بر چیزهایی که از دست رفته به کار گرفته شده است) یک بار در قرآن ودر روایات فراوان استفاده شده است.منظور از(یوم الحسرة) در قرآن و روایات روز قیامت (رستاخیز) است زیرا در روز رستاخیز اهل بهشت حسرت خواهند خورد که می توانستند بهتر از این باشند و به درجات بالاتری برسند و اهل دوزخ حسرت خواهند خورد که ای کاش گناهکار نبودند و جهنمی نمی شدند.
در قرآن و روایات تعبیر (دار الحسرة) نیامده است. تنها عبارت (یوم الحسرة) (به معنای روز حسرت و افسوس خوردن بر چیزهایی که از دست رفته به کار گرفته شده است) یک بار در قرآن ودر روایات فراوان استفاده شده است.منظور از(یوم الحسرة) در قرآن و روایات روز قیامت (رستاخیز) است زیرا در روز رستاخیز اهل بهشت حسرت خواهند خورد که می توانستند بهتر از این باشند و به درجات بالاتری برسند و اهل دوزخ حسرت خواهند خورد که ای کاش گناهکار نبودند و جهنمی نمی شدند.
عنوان سوال:
تفاوت دارالحسره با یوم الحسره. تفاوت این دو کلمه از لحاظ لغوی مشخص است . می خواستم بیشتر درباره روند بررسی این دو مرحله بدانم که به چه شکل انجام می شود؟
پاسخ:
در قرآن و روایات تعبیر (دار الحسرة) نیامده است. تنها عبارت (یوم الحسرة) (به معنای روز حسرت و افسوس خوردن بر چیزهایی که از دست رفته به کار گرفته شده است) یک بار در قرآن ودر روایات فراوان استفاده شده است.منظور از(یوم الحسرة) در قرآن و روایات روز قیامت (رستاخیز) است زیرا در روز رستاخیز اهل بهشت حسرت خواهند خورد که می توانستند بهتر از این باشند و به درجات بالاتری برسند و اهل دوزخ حسرت خواهند خورد که ای کاش گناهکار نبودند و جهنمی نمی شدند.
- [سایر] سلام.دختری 26ساله هستم که مدت یکسال است با پسری 37ساله آشنا شده ام.البته آشنایی ما به این شکل است که ایشون از همکاران من در شرکتی هستند که کار میکنم.از لحاظ سطح تحصیلات ایشون هم فوق لیسانس هستندو از نظر مسائل مذهبی و اخلاقی هم اینگونه که پیداست کاملا مشابه هستیم. در ضمن از لحاظ ظاهری هم این اختلاف سنی اصلا مشخص نیست .اما اختلاف سنی 11 سال تاحدودی مرا مردد کرده.اما هر روز که میگذره من بیشتر احساس می کنم در کنار ایشون خوشبخت می شم. همیشه سعی کرده ام بر اساس دلیل و منطق تصمیم گیری کنم و در این مورد هم تمامی جوانب را بررسی کرده ام، آیا با توجه به تشابه های موجود و همچنین وجود دیدگاه های مشترک تصمیم به ازدواج با ایشون منطقی است؟ لطفا مرا راهنمایی کنید.
- [سایر] سلام خدمت شمامشاورگرامی.دختریکی ازآشناهای دورمون توسط خانواده برای ازدواج به من پیشنهادشده.برای اقدام اولیه من دوست ندارم بااعضاء خانواده و باگل وشیرینی به خانه انها برویم وهمه امیدوارباشن تاپس ازگذرازاین مرحله جلسات بررسی آغازبشه وشایدنظریکی ازمامنفی باشه.بااینکه رفت وآمدخانوادگی به اون شکل نداریم ولی غریبه هم نیستیم وخانواده هادرمناسبات مختلف درآینده چشم درچشم خواهندشد.من خودم دوست دارم ابتدای امریکی ازاعضاء خانواده ی من ازپدرومادرش اجازه بگیرن تادریک مکان عمومی مثل پارک بتونیم کمی باهم صحبت کنیم تااصلا ببینیم به دردهم میخوریم یانه.بعدش اگه تاحدودی مناسب هم بودیم خواستگاری رسمی صورت بگیره.آیاچنین چیزی معقول وصحیحه؟
- [سایر] تشخیص جنسیت در چه زمانی اتفاق میافتد؟ یکی از منابعی که مسلمانان معمولاً از قرآن در مورد تولد انسان‌ها از آن نقل قول میکنند، سوره 53 آیه 45 و 46 است. معمولاً این آیات به گونهای تفسیر می‌شوند که خبر از مشخص شدن جنسیت در خود مرحله لقاح دهند اما در جای دیگر قرآن اشاره میکند که جنسیت یک جنین در حال رشد در مرحله لخته خون (!) شکل میگیرد. جالب است بدانیم یونانیان باستان فکر میکردند انسان از لخته خون ساخته میشود؛ زیرا میدیدند زنانی که باردار می‌شوند دیگر پریود نمیشوند. بنابر این، فکر میکردند حتماً همان لختههای خون است که در بدن زن باردار تبدیل به جنین و کودک می‌شوند. گویا همان اندیشه یونانی به قرآن نیز راه یافته است. این درست است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] طبق اصل 167 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران قاضی مکلّف است طبق قانون عمل کند; نه بر مبنای اجتهاد شخصی. و از طرفی قضات مأذون فعلی در واقع قاضی شرع مذکور در فقه نبوده، بلکه کار آنها تقریباً حالت کارشناسی داشته، و از باب تطبیق موضوع بر قوانین مقرّره می باشد. با توجّه به این مطلب، و با پیشرفت روز افزون حضور زنان در مسایل و علوم مختلف، از جمله حقوق به عنوان ابزار اساسی در مسایل قضایی کنونی، بفرمایید: 1 آیا در نظام قضایی موجود، ذکوریّت شرط لازم بر تصدّی قضاوت است؟ 2 آیا زنان می توانند به عنوان قاضی تحکیم، عهده دار فصل خصومت شوند؟ 3 با توجّه به این که امروزه رسیدگی به دعاوی غالباً دو مرحله ای است (مرحله بدوی و تجدید نظر،) و در مرحله بدوی، قاضی اصدار حکم می کند، به خلاف مرحله تجدید نظر، که در بسیاری موارد صرفاً کار آنها رسیدگی شکلی است (یعنی بررسی حکم صادره از لحاظ مطابقت و یا عدم مطابقت با قانون موضوعه) آیا در این صورت زنان می توانند به عنوان قاضی تجدید نظر انجام وظیفه نمایند؟ با توجّه به این که در احکام قابل تجدید نظر، رأی قاضی در دادگاه بدوی قطعی نیست، و در صورت اعتراض هر یک از طرفین، دادگاه تجدید نظر نیز باید به رأی صادره را از لحاظ شکلی، و در مواردی از لحاظ ماهوی، رسیدگی کند، آیا در این گونه موارد می توان از زنان در دادگاه بدوی به عنوان قاضی استفاده کرد؟ 5 با توجّه به این که در مسائل اختصاصی زنان، شهادت آنان معتبر بوده و قاضی نیز بر اساس آن حکم می دهد، آیا می توان گفت زنان در این موارد حقّ قضاوت دارند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] با توجّه به اصل 167 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران قاضی مکلّف است طبق قانون عمل کند نه بر مبنای اجتهاد شخصی و از طرفی قضات مأذون فعلی در واقع قاضی شرع مذکور در فقه نبوده و تقریباکار قضائی حالت کارشناسی داشته و از باب تطبیق موضوع بر قوانین مقرّره میباشد و با پیشرفت روزافزون حضور زنان در مسائل و علوم مختلف، از جمله حقوق به عنوان ابزار اساسی در مسائل قضائی کنونی، بفرمائید : الف - آیا در نظام قضائی موجود، ذکوریّت شرط لازم برای تصدّی امر قضا میباشد؟ ب - آیا زنان میتوانند به عنوان قاضی تحکیم عهدهدار فصل خصومت شوند؟ ج - با توجّه به اینکه امروزه غالبارسیدگی به دعاوی دو مرحلهای است (مرحله بدوی و تجدید نظر) و در مرحله بدوی، قاضی اصدار حکم میکند به خلاف مرحله تجدید نظر که در بسیاری موارد صرفاکار آنها رسیدگی شکلی است، یعنی بررسی حکم صادره از لحاظ مطابقت و یا عدم مطابقت با قانون موضوعه، در این صورت آیا زنان میتوانند به عنوان قاضی تجدید نظر انجام وظیفه نمایند؟ د - با توجّه به اینکه در احکام قابل تجدید نظر، رأی قاضی در دادگاه بدوی قطعی نیست و در صورت اعتراض هر یک از طرفین، دادگاه تجدید نظر نیز باید رأی صادره را از لحاظ شکلی و در مواردی از لحاظ ماهوی رسیدگی کند، آیا در اینگونه موارد میتوان از زنان در دادگاه بدوی به عنوان قاضی استفاده کرد؟ ه - اگر ذکوریّت در قضا شرط باشد با توجّه به اینکه در مسائل اختصاصی زنان شهادت آنان معتبر بوده و قاضی نیز بر این اساس حکم می‌دهد، آیا میتوان گفت زنان در این موارد حقّ قضا دارند؟
- [سایر] با سلام این مشاوره های قبلی شماست.گفتم کامل 2مشاوره رو براتون ارسال کنم تا بهتر منو راهنمایی کنید. با تشکر از شما کد مشاوره قبلی: 940955 سلام 23 سالمه. دانشجو هستم،درسم داره تموم میشه،در حال گرفتن معافیت سربازی هستم،یه کار با حقوق متوسط ماهیانه 200 هزار تومان و بیمه دارم.با پدرو مادرم زندگی میکنم.خواهرم ازدواج کرده یه دختر توی دانشگاه مد نظرمه. خونواده داره.هم سن منه. قبلا توی خونه (17،18 سالگی تا تقریبا 1سال پیش) مادرم میگفته که رو 27،28 سالگی به بعد برا ازدواج حساب کن(احتمالا برا اینکه نیام زود عاشق بشم و زود تصمیم بگیرم) اما تازگی میگه تا زمانی که فلان کارارو نکنی(مثلا آب میخوری لیوان رو سر جاش بذاری) برات خاستگاری نمیرم و فکر ازدواج به سرت نیوفته. منم دارم کم کم خودمو تو اینجور مسایل اصلاح میکنم. اما نگرانم که هم چگونه مطرح کنم هم اینکه اگه مطرح کنم پدر و مادرم مخالفت کنن برای الان!؟ چگونه میتونم به خانوادم بگم که قصد ازدواج دارم؟ ممنون میشم منو راهنمایی کنید. پیشاپیش تشکر h2mbe@yahoo.com یا حق پاسخ : باسلام کاربر گرامی نیاز به ازدواج یک نیاز طبیعی است که مسلما در مقطعی از زمان برای هر جوانی ایجاد می شود اما مهم این است که آیا این نیاز به موقع ایجاد شده و فرد آمادگی لازم را برای ازدواج دارد؟ مثلا شما از لحاظ مالی، سطح شناختی و رفتاری، حتی از لحاظ عاطفی و ... به بلوغ لازم رسیده اید یا اینکه صرفا می خواهید بدون بررسی لازم ازدواج کنید؟ ضمنا شما در مورد ازدواج و انتخاب همسر به اندازه کافی مطالعه و بررسی کرده اید؟ معیارهایتان را مشخص کرده اید؟ می دانید چه نوع فردی را برای همسری می خواهید برگزینید؟ و ... اگر بدانید در چه راهی می خواهید قدم برداشته و هدف و برنامه ریزی روشنی داشته باشید حتی با مخالفت خانواده تان می توانید با ارایه دلیل و منطق آنها را راضی کنید که آمادگی لازم را برای ازدواج دارید. در غیر این صورت با دلایل مخالفت خانواده تان بیشتر فکر کنید و ببینید که آیا منطقی است یا تنها سنگ اندازی است؟ بسیاری از مواقع والدین دلایل منطقی ارایه می دهند که فرزندان باید مورد توجه قرار داده و با رفع این موانع برای ازدواج اقدام کنید. با تشکر از تماس شما کد مشاوره قبلی: 930417 من وقتی با خوانواده ام می خواهم مسئله ازدواج را صحبت کنم سریع میگن: که الان اصلا حرفش رو نزن یا میگن:باشه واسه 6،7 سال دیگه یا یا 28،29 سالگی به بعد. من با این طرز فکرشون چیکار باید بکنم؟ الان احساس میکنم دارم بیهوده زمان رو سپری میکنم.احساس میکنم نیاز به کس دیگه ای دارم که بتونم هدفمندتر باشم. پاسخ : باسلام کاربر گرامی شرایط فعلی شما چیست؟ ایا آمادگی ازدواج را در زمینه های مختلف دارید؟ تصور می کنید چرا خانواده تان تا این حد با ازدواج شما مخالفند؟ شرایط تان برای ازدواج مهیا نیست یا اینکه شرایط تان مطلوب است اما خانواده تصور می کنند که شما بلوغ فکری لازم را ندارید؟ لطفا توضیحات بیشتری دهید تا بتوانم راهنمایی تان کنم. منتظر تماس بعدی شما هستم. با تشکر از تماس شما
- [سایر] سلام خیلی بعیده که تمام این پیام ها بررسی بشه اما با نادیده گرفتن این مطلب برای شما پیام می گذارم: شما رو چندبار در سخنرانیهای دانشگاه دیده ام و در برنامه شبکه دو به حرفایتان گوش می کنم اما جای تعجب از شما که فردی روحانی هستید در برنامه روز دوشنبه مورخ 5/8/86 صحبتهای متفاوتی داشتید شما از ازدواج می فرمودید ولی تنها به این مطلب اشاره کردید که فقط خانم ها به انتظار مرد ایده آل هستند و در زمان ما دیگر پیامبری ظهور نمی کند، باید این مطلب را به عرضتان می رساندم وگرنه یک عمر از پاسخ ندادن به این صحبتها احساس پشیمانی خواهم کرد جناب عالی از آقایان هم بگویید که منتظرند یک خانم زیبا با ثروت فراوان به آنها بله بگوید و آنها بدون هیچ مخارجی او به خانه خود ببرند و او در هر ساعت به آن مرد تعظیم کند این در حالی است که شما نیز یکریز می گویید دخترخانم ها باید مادر شوند و فرزند صالح تربیت کنند البته از این مسئله غافل نیستم زیرا آقایان نمی توانند یک گام درست بردارند چه برسد به تربیت فرزند اما آنقدر این مسئله را تکرار می کنید که انگار از خانم ها هیچ کار دیگری برنمی آید و این در حالی است که بسیاری از آقایان هنوز خانم های خود را ضعیفه خطاب می کنند زن ایرانی در خیابان و در هر مکانی باید خود را ب÷وشاند که آقایان گناه نکنند حجاب بسیار خوب و ارزنده است اما عفیف بودن هم باید در آقایان تقویت شود من به دنبال مرد ایده آل از هر جهت نیستم اما می خواهم کسی وارد زندگی ام شود که به عقاید و اهدافم احترام بگذارد و چنین فردی بسیار کم است اوضاع زندگی از لحاظ اقتصادی در این جامعه روز به روز بدتر می شود آن وقت شما می گویید اگر مرد بی پول بود ازدواج کنید این گفته درست که صالح بودن و ایمان مهمتر است اما مردها هرچه قدر نقطه ضعف بیشتر داشته باشند پر توقع تر هستند آنها سر یک مهریه به هزار شکل چانه می زنند تازه به قول خودشان کی داده و کی گرفته اینها رو فراموش نکنید.
- [سایر] سلام و عرض ادب و احترام فراوان یک سؤال دارم که لازمهاش یک توضیح مختصر است. شرط بندی طبق قاعده اسلام حرام است. فرض میکنیم که در مسابقه فوتبال یا اسب دوانی و غیره دو نفر سر برنده شدن تیمی شرط میبندند که من فکر میکنم این حرامه. حالا سایتی هست که یک مسابقه تفریحی گذاشته به این صورت که دیگه پیش بینی برنده شدن یک مسابقه نیست. بلکه شانزده بازی یا چهارده یا پانزده بازی رو انتخاب کرده که اعضا با پر کردن فرمها به دور از پیشبینی نتیجه بازی. فقط برد مساوی یا باخت تیم. این بازیها توی یک فرم با مبالغ پایه 1024 تومان قرار داده میشه که حالا اگر گزینههاتون رو بیشتر کنید برای انتخاب مبلغ فرم بالاتر میرود. وقتی این پولها جمع شد سایت 75 درصد از پولها رو برای جایزه قرار میده و 25 درصد رو برای خودش بر میداره که طبق گفته خودش از این 25 درصد حقوق اعضاء و کمک به مؤسسات خیریه و بخشی هم درآمدزاییه خودشه. حالا من میتونم 20 تا فرم 1024 تومانی پر کنم یا 1 دانه فرم 1024 تومانی یا یک فرم 50000 هزار تومانی. بر حسب درآمدی که دارم و چند باری که من شرکت کردم واقعاً پیشبینی این نتایج خیلی سخته و احتیاج به اطلاعات قوی فوتبال و نگاه به جداول فوتبال و بررسی اخبار و در آخر سر هم اتفاقات غیر منتظره در فوتبال برندهها رو مشخص میکنه. حالا از این 75 درصدی که به جوایز اختصاص دادن 80 درصدش به نفرات اول یعنی کسانی که هر 16 بازی رو پیش بینی کنن (و یا اینکه اگر هیچ کس نبود که همه بازیها رو کامل پیش بینی درست کنه نفرات اول کسانی هستند که کمترین خطا رو داشته باشند) و 20 درصد به نفرات دوم که با یک خطا باشند و 10 درصد به نفرات سوم میرسه. خود سایت هم این قضیه رو سرلوحه خودش قرار داده که هر کی میخواد شرکت کنه به نیت خیر شرکت کنه. منظور از پول زندگیش به این کار نزنه. از پول های اضافی. و باز هم تأکید میکنه که با مبالغ بالا اصلاً و ابداً شرکت نکنید. نیتتون این باشه که فرضاً 2000 نفر جمع شدید و یه مبلغی رو گذاشتید به نیت خیر تا بلکه چند نفر جایزه خوبی گیرشون بیاد. حالا این مسابقه که دیگه پیشبینی تک مسابقه استادیومی نیست از لحاظ شرعی جایز هست یا خیر. در ضمن من شرکت کننده کسی رو نمیبینم یعنی اعضای سایت رو نمیبینم و سایر شرکتکنندگان رو نمیبینم. ولی با پیگیریهایی که کردم هیچ خللی در صحت کار این سایت وارد نمیشه. حالا بفرمائید شرعاً مجازه یا غیر مجاز. با تشکر
- [سایر] سلام نماز و روزتون قبول اقای دکتر شما در جواب کد سوال892555 گفتید (که اگر در ازدواج به دنبال این بوده اید که از زندگی لذت بیشتری ببرید و مشکلاتتان کمتر بشود اشتباه فکر کرده اید!!!!) منظورتون چی؟!! پس اگه اینطوری هست خیلی ببخشید مگه عقلمون کمه که دستی دستی برای خودمون زحمت اظافی درست کنیم؟ اقای دکتر بیشتر از 30 تا خواستگار تا الان داشتم از دکتر و مهندس گرفته تا یه ادم دیپلمه ولی از هیچ کدوم خوشم نیومده بله همه بهم گفتن خود شما هم بهم گفتید که ادم سخت گیری هستم ولی از بدبختی من یا نمی دونم از روی چه مصلحتی خدا ی خواستگار فرستاد دم خونمون ارشد مدیریت داشت 33 ساله با ظاهر خوب به معنای واقعی کلمه تموم او ن چیزی بود که من از یه مرد به عنوان همسر می خواستم فوق العاده بود اونم من رو پسندیده بود ولی خوانوادم با این وصلا مخالفت کردند البته خیلی دیر یعنی بعد از 3 جلسه صحبت من با این اقا و به توافق رسیدن کامل ما تازه رفتن تحقیق و دیدند این اقا به درد من و خانوادم نمی خوره پدرشون چند بار ازدواچ کرده بودند مادرشونم 2 بار ازدواج کرده بودندالبته اینها رو گفته بودند ولی خوانوادم به خاطر تعریف اعتقادی که از این اقا شنیده بودند سعی کردند زود قضاوت نکنند ولی از اولم می تونستم حدس بزنم از لحاظ اعتقادی و مذهبی واسشون یه جور عار که دخترشون تو یه همجین خانواده ای بره بعد از تحقیقم مشخص شد که یکی از برادرای ناتنی این اقا هم 2 بار ازدواج کرده و خانواده بی اعتقادی داره و همسرهای برادر این اقا پیشش سر لخت می گردند باور کنید اینا واسه منم مهم بود یعنی خانواده واسه خودمم خیلی شرط بود ولی این اقا انقد ر شبیه اون چیزی بودند که من می خواستم نمیتونستم باور کنم که باید به خاطر خانوادیش ردش کنم همه ی خانوادمم قبول داشتند که خود این اقا بجه خیلی خوبی و حیفه که تواین خانوادست در نهایت اینا رو پیراهن عثمان کردند و گفتند تصمیم گیری ببا خودم ولی چه تصمیم گیری ای با زبون بی زبونی بهم فهموندند ازدواچ با این اقا یعنی بایکوت شدن از طرف خانواده اقای دکتر هنوزم باورم نمی شه این اتفاقات به این سرعت افتاده و من جواب رد به این اقا دادم به یکی از دوستام میگفتم که حال خودم از خودم واسه اینهمه عاقلانه برخورد کردن با این قضیه بهم می خوره من دختری قشنگیم باور کنید اشکم داره در میاد واسه این قشنگی هم خیلی ها بیرون با اینکه من با چادر و حجاب کامل بودم ازم دلبری می کردند ولی من واسه خاطر خدا ابروی پدرم و.... گند زدم به این دنیام به خاطر اون دنیام
- [سایر] سلام لطفا به این مقاله که در سایت ایرانیکا درج شده بود و توسط رهام برکچی زاده نوشته شده است پاسخ بدهید که به نوعی فلسفه اسلامی را ( به قول نویسنده مقاله ) زیر سؤال می برد. متن مقاله: برهان نظم از منظر شهید مطهری: مقدمه: عمومی ترین و ساده ترین طریقت در اثبات وجود خداوند برهانی است که از آن به برهان نظم یا غایت شناختی یاد می کنند. معمول ترین ادله بر وجود خداوند در تمامی ادیان و مذاهب الهی در طول تاریخ همواره برهان نظم بوده است. از این رو چه در تفکر اسلامی و چه در تفکر غربی مناظرات و جدلهای فراوانی حول این برهان شده است. بسیاری بر این اعتقادند که برهان نظم اساسا یک برهان فلسفی نیست بلکه ریشه و پایه ی تجربی دارد. زیرا اساس شکل گیری برهان نظم را روش تمثیل می دانند. از اینرو ادله ی نظم را دارای استحکام کمتری نسبت به سایر براهین خداشناختی می دانند. ویلیام پالی معاون اسقف کارلیسل و فیلسوف برجسته ی قرن هجدهم برهان نظم را در کتاب " الاهیات طبیعی " اینگونه تقریر کرده است: " فرض کنید در حال عبور از صحرایی پای من به سنگی برخورد کند و با این سوال رو برو شوم که چگونه این سنگ در آنجا قرار گرفته است. ممکن است پاسخ دهم که تا آنجا که من می دانم، این سنگ همواره اینجا بوده است. احتمالا اثبات نامعقول بودن این پاسخ چندان آسان نخواهد بود. اما فرض کنید که بر روی زمین ساعتی یافته ام و باید بررسی شود که بودن ساعت در آن مکان چگونه اتفاق افتاده است. بسیار بعید است که پاسخ قبلی به ذهن من خطور کند. یعنی اینکه تا آنجا که می دانم این ساعت همواره اینجا بوده است. اما چرا این جواب نباید آنگونه که برای سنگ مفید بود برای ساعت مفید باشد؟ چرا جواب مذکور آنگونه که در مورد اول قابل قبول بود در مورد دوم پذیرفتنی نیست؟ تنها دلیل آن است که وقتی ساعت را وارسی می کنیم می بینیم اجزای گوناگون آن برای هدفی پرداخته و به یکدیگر مرتبط شده اند. ( چیزی که در مورد سنگ نمی توان کشف نمود. ) مثلا این هدف که اجزای مذکور آنگونه طرح ریزی و به هم پیوند داه شده اند که تولید حرکت کنند و حرکت مذکور چنان تنظیم شده است که زمان را در شبانه روز نشان دهد. یعنی اگر اجزای مختلف به گونه ای متفاوت از آنچه هستند ساخته می شدند، مثلا در اندازه ای متفاوت با آنچه که دارند یا به هر روش یا ترتیب دیگری غیر از وضعیت کنونی تعبیه شده بودند، در این صورت یا اساسا هیچ حرکتی در ساعت به وقوع نمی پیوست و یا هیچ حرکتی که تامین کننده ی کاربرد کنونی آن باشد، واقع نمی شد. " در حقیقت پالی برهان خود را اینگونه مطرح می کند: او می پرسد اگر ساعتی را در بیابان ببینید در مورد آن چه فکری می کنید؟ مسلما هیچوقت فکر شما به این سمت سوق پیدا نمی کند که به طور اتفاقی این ساعت در بیابان و با کمک پدیده های طبیعی ساخته شده است. بلکه تصور می کنید این ساعت با این نظم و هماهنگی بین اعضایش باید صانعی آگاه و مدبر داشته باشد. زیرا عوامل طبیعی دارای خصیصه و ابزار مناسبی برای ایجاد این تدبیر نیستند. مهمترین عاملی که وجود صانع را تایید می کند وجود هدف و غایت به خصوصی ( نمایش زمان ) برای این شئ است که تعیین آن تنها از عهده ی شعوری آگاه بر می آید و امکان شکل گیری تصادفی این ساعت را منتفی می کند. بدین سبب حتی اگر هماهنگی و نظم موجود در شئ تصادفی و وابسته به خصائل ذاتی طبیعت باشد غایتمندی آن تنها می تواند معلول شعوری مدبر باشد. بنابراین هماهنگی ای که غایتمند باشد دلالت بر وجود ناظمی آگاه دارد و این هماهنگی متناسب با نوع و میزان آگاهی و تدبیر ناظم است. در نتیجه نظم گسترده تر حاکی از وجود ناظم آگاه تر است. با توجه به این دانسته ها پیلی به اقامه ی برهانی می پردازد: 1- هر نظمی (هماهنگی غایتمندی ) دال بر وجود ناظمی است و نظم گسترده تر حاکی از وجود ناظم بزرگتر است. 2- با توجه و دقت به ساختار اجزای عالم به این نتیجه می رسیم که نظمی بس عظیم و سترگ در عالم موجوداست. 3- بنابراین وجود عالم حاکی از وجود ناظم بزرگی است. روش تمثیل در تفکر غربی دست مایه ی انتقادات محکم بسیاری از فیلسوفان برجسته ی اروپایی شد و این باعث شد تا از قدرت برهان نظم به مرور زمان بیشتر و بیشتر کاسته شود. بسیاری از فلاسفه از هیوم گرفته تا میل و راسل معتقد بودند که تمثیل مورد استفاده در برهان نظم از لحاظ منطقی، قیاس معتبری نیست و مسلما نمی تواند ضامن یک نتیجه ی یقینی و الزامی باشد. آنها معتقد هستند استفاده از روش تمثیل تنها در شرایطی مقدور است که بتوان از منظر موضوع مورد بحث شباهتی اساسی بین مثال مطرح شده و شئ مورد بررسی پیدا کرد و اگر شباهت اساسی و مبتنی بر موضوع مورد بحث یافت نشود کارآمد نخواهد بود. نظر آنها این است که در برهان نظم این شباهت اساسی میان ساختار عالم و اشیاء مورد بررسی، مانند ساعت مصداق پیدا نمی کند.آنها این عدم شباهت را در نوع تجربه ای می داند که ما از عالم و اشیای مثال زده شده (مثلا ساعت ) داریم. در نگاه این دسته از فلاسفه، تجربه ی ما نسبت به ساعت و دیگر ابزار و مصنوعات انسان ساز پیشینی است اما مسلما ما چنین تجربه ای نسبت به عالم نداریم. مقصود از تجربه ی پیشینی حافظه ی ما درباره ی منشا شئ مورد نظر است. مثلا ما به خوبی می دانیم که ساعت شئی انسان ساز است زیرا واجد این تجربه هستیم که همیشه ساعتها به دست انسان ساخته شده اند و هیچ وقت خلاف این، مشاهده یا گزارش نشده است. بنابراین ذهن ما به روش استقراء و با تکیه بر تجربیات قبلی نتیجه می گیرد که ساعت شئی انسان ساز است و این می تواند ناشی از نظم ذاتی موجود در ساعت نباشد و فقط تجربه ی پیشینیمان ما را به این نتیجه برساند. اما ما هیچ وقت ناظر پیدایش جهان نبوده ایم که چنین تجربه ی پیشینی ای داشته باشیم. در نتیجه دلیلی وجود ندارد که بر مبنای آن نتیجه بگیریم در جهان نوعی نظم ذاتی غایتمند وجود دارد که مصنوع شعور آگاه و مدبر است. از اینرو این عدم مشابهت ضعف بزرگی در برهان نظم به حساب می آید. این دیدگاه خدشه ای به روش استقرائی برهان نظم وارد نمی کند و تنها روش تمثیل را از لحاظ منطقی نامعتبر می شمارد. در نتیجه می توان پذیرفت که احتمال شکل گیری تصادفی عالم بعید است و این هماهنگی و دقت موجود در پدیده ها باید هدفمند باشد. این انتقاد موجب می شود که دیگر دلیلی برای قائل شدن به علت فاعلی برای پدیده های عالم نداشته باشیم و احتمال قائم به ذات بودن پدیده ها را منتفی نشماریم در حالی که فلسفه ی الهی علت غایی را متضمن وجود علت فاعلی قائم به غیر می داند. برای مثال دیوید هیوم، فیلسوف تجربه گرای انگلیسی در کتاب " محاورات درباره ی دین طبیعی " از زبان فیلون شکاک که مظهر دیدگاههای شک گرایانه ی خود هیوم است نظریه ی کلئانتس، شخصیت دیگر داستان را که به برهان نظم معتقد است، چنین نقد می کند: " اگر ما خانه ای ببینیم، کلئانتس! با بزرگترین یقین و اطمینان نتیجه می گیریم که آن خانه معمار یا بنایی داشته، زیرا این دقیقا آن نوع معلولی است که تجربه کرده ایم که از آن نوع علت ناشی و صادر می شود. اما مطمانا تصدیق نخواهیم کرد که جهان چنین شباهتی به یک خانه دارد که ما بتوانیم با همان یقین و اطمینان، یک علت مشابه استنباط کنیم. یا بگوییم شباهت در اینجا تمام و کامل است. این عدم شباهت طوری روشن است که بیشترین ادعایی که می توانی بکنی فقط یک حدس و ظن و فرضی درباره ی یک علت مشابه است. ممکن است ماده، علاوه بر روح، در اصل منشا یا سرچشمه ی نظم در درون خود باشد و تصور اینکه چندین عنصر به واسطه ی یک علت درونی ناشناخته ممکن است به عالی ترین نظم و ترتیب در آید، از تصور اینکه صور و معانی آنها در روح بزرگ جهانی به واسطه ی یک علت درونی ناشناخته ی همانند به نظم و ترتیب درآِید مشکل تر نیست. آیا کسی جدا به من خواهد گفت که یک جهان منظم باید ناشی از فکر و صنعتی انسان وار باشد، زیرا که ما آن را تجربه کرده ایم؟ برای محقق ساختن این استدلال لازم است که درباره ی مبدا جهانها تجربه داشته باشیم و مطمانا این کافی نیست که دیده باشیم که کشتی ها و شهرها ناشی از صنعت و اختراع انسانی است. ...آیا می توانی ادعا کنی که چنین شباهتی را میان ساخت یک خانه و پیدایش یک جهان نشان دهی؟ آیا طبیعت را در چنان وضعی همانند نخستین نظم و ترتیب عناصر دیده ای؟ آیا جهانها زیر چشم تو صورت پذیرفته اند وآیا فرصت و مجال آن را داشته ای که تمام پیشرفت ( فنومن ) را از نخستین ظهور نظم تا کمال نهایی آن مشاهده کنی؟ اگر داشته ای پس تجربه ی خود را ذکر کن و نظریه ی خویش را ارائه ده. ثانیا تو بنا به نظریه ی خودت دلیلی نداری برای اسناد کمال به خدا، یا برای این فرض که او از هر خطا و اشتباه یا بی نظمی در افعال خود منزه و مبرا است... لااقل باید اعتراف کنی که برای ما غیر ممکن است که با افکار و انظار محدود خود بگوییم که آیا این نظام اگر با سایر نظامهای ممکن و حتی واقعی مقایسه شود، شامل اشتباهات و خطاهای بزرگ است یا شایسته ی تحسین و تقدیری شگرف؟ آیا یک روستایی اگر " انئید " ( شعر حماسی ویرژیل ) برای او خوانده شود می تواند اظهار نظر کند که آن شعر مطلقا بی عیب است، یا مقام شایسته ی آن را در میان محصولات هوش انسانی تعیین کند در حالی که وی هیچ محصول دیگری هرگز ندیده است؟ اما اگر این عالم محصول کاملی باشد باز هم نامعلوم و مشکوک است که همه ی خوبی های آن اثر را بتوان به حق به سازنده ی آن نسبت داد. اگر یک کشتی را بررسی کنی، البته اندیشه ی عالی و بلند درباره ی هوشمندی سازنده ی چنین ماشین پیچیده و سودمند و زیبایی پیدا خواهیم کرد، اما وقتی دانستیم که آن مکانیک دان کودنی است که به دیگران تاسی کرده و از صنعتی تقلید نموده که طی ادوار و اعصار متوالی پس از بسی آزمایشها و اشتباهات و تصحیحات و سنجشها و گفتگوها تدریجا اصلاح شده و پیشرفت کرده است، آیا باز نسبت به او همان احساس را خواهیم داشت؟ پیش از اینکه نظام موجود رقم زده شود، ممکن است عوالم بسیار در سراسر ازل سرهم بندی شده باشد و پیشرفت و بهبود، آهسته اما مداوم در طی ادوار و اعصار نامتناهی، صنعت ساخت جهان را پیش برده باشد. در چنین مسائلی چه کسی می تواند تعیین کند که حقیقت چیست و حتی که می تواند حدس بزند که در میان بسی فرضها که ممکن است پیشنهاد یا تصور شود، فرضی که بیشتر احتمال وقوع دارد کدام است؟ ما هیچ معلوماتی برای اظهار نظر درباره ی تکوین جهان ( نظر درباره ی مبادی جهان ) نداریم. تجربه ی ما که خود، هم از جهت قلمرو و هم از حیث دوام و استمرار، این قدر ناقص و محدود است نمی تواند هیچ فرضیه ای درباره ی کل اشیا به ما تلقین کند. اما اگر ما ناگزیر و لزوما باید فرضیه ای برگزینیم، بر حسب چه قاعده ای بایستی انتخاب خود را معیین کنیم؟ آیا قاعده ی دیگری غیر از بیشتر بودن شباهت میان اشیای مورد مقایسه وجود دارد؟ و آیا یک گیاه یا یک حیوان که با رویش و زایش بوجود می آید بیش از یک ماشین مصنوعی که از عقل و تدبیر ناشی می شود، شباهت قوی تری به عالم ندارد؟ استدلال تمثیلی که در آن برهان بکار رفته، به فرض اینکه وجود ناظمی را ثابت کند به هیچ وجه مشعر بر صفات پسندیده ای که به آن ناظم نسبت می دهند نیست. تصور خداوندی نیکوکار و عادل و مهربان از مقایسه ی آثار طبیعی با اعمال انسان نتیجه نمی شود. اگر آن ناظم فرض شود که مانند انسان است، دیگر دلیل نداریم برای این فرض که صفت اخلاقی خاصی وجود دارد که متعلق به خالق طبیعت است. وقتی کسی محصول ( یعنی طبیعت )
مسئله مرتبط یافت نشد