سلام علیکم پاسخ های ذیل در باره حد و حدود تمکین زن، از دفاتر مراجع عظام دریافت گردید: دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی): ج1و2) معنای تمکین مطلق این نیست که مرد بتواند به کارهای غیراخلاقی و یا مکروه شدید و یا کاری که موجب اذیّت همسر است مجبور کند، معنای تمکین مطلق این است که مرد نسبت به تمکین و التذاذات متعارف هر وقت بخواهد از همسر خویش و از راه صحیح تمتّع ببرد و اگر زن مانع شرعی و عقلی و عادی نداشته باشد، باید تمکین کند. ج3) اگر زن تمکین مذکور را انجام ندهد، حق نفقه گرفتن از شوهر را ندارد و گناه کرده است. دفتر حضرت آیت الله العظمی فاضل لنکرانی (ره): تمکین مطلق به معنی تمکین متعارف است و نزدیکی از پشت بدون رضایت زن بنابر احتیاط واجب جائز نیست و با رضایت او هم کراهت شدیده دارد، و مرد نیز نمی‌تواند زن را مجبور کند که آلت خود را در دهان او بکند، و استفاده‌ی از زور در مواردی که غیر متعارف است جایز نیست. دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی): زن مکلف است که در مورد تمکین در امور زناشوئی که بر او واجب می باشد که از آنجمله آماده سازی خود جهت ایفاء حق زناشوئی هست همواره بخواست مشروع همسر پاسخ مثبت دهد ودر این مورد روایات بسیاری نیز وجود دارد ودر صورت عدم تمکین زوجة ناشزه محسوب شده و احکام نشوز شامل او خواهد شد وجهت اطلاع از تفصیلات بیشتر مسئله می توانید بتوضیح المسائل مراجع عطام مراجعه فرمائید. والله العالم پاسخ دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی): منظور از تمکین مطلق آن است که در حدود متعارف زن باید با همسرش موافقت برای مسائل جنسی کند اما کارهای غیر متعارف مانند آمیزش از عقب, زن موظف به آن نیست و اگر در حد متعارف تمکین نکند ناشزه محسوب می شود.[1] اما در باره ی خوردن منی باید گفت: منی حیوانی[2] که خون جهنده دارد، نجس است.[3]،[4] از این رو با توجه به این که منی از جمله نجاسات بوده و خوردن نجاسات حرام است، خوردن منی حرام می باشد. لکن ترشحات زن اگر یقین دارد بول یا منی نیست، پاک بوده و خوردن آن نیز از این جهت اشکالی ندارد گرچه ممکن است از جهات دیگر اشکال داشته باشد، مثلا از لحاظ بهداشتی ضرری مترتب بر آن شود[5] یا ترشحات زنانه از خبائث محسوب شود. مرحوم شیخ انصاری در این باره می فرمایند: خوردن خبائث حرام است، و از آن قبیل است، سرگین و بول حیوان و آب دهان[6] و دماغ و چشم و عرق آنها.[7] در ذیل توجه شما را به فتاوایی از فقهای معاصر جلب می کنیم: امام راحل (ره): خوردن سرگین و آب دماغ حرام است و احتیاط واجب آن است که از خوردن چیزهای خبیث دیگر که طبیعت انسان از آن متنفر است اجتناب کنند ولی اگر پاک باشد و مقداری از آن به طوری با چیز حلال مخلوط شود که در نظر مردم نابود حساب شود، خوردن آن اشکال ندارد. (اراکی): خوردن سرگین و بول حیوان و آب دماغ و چیزهای خبیث دیگر که طبیعت انسان از آن متنفّر است حرام می‏باشد .. (گلپایگانی): خوردن خبائث یعنی چیزهایی که طبیعت انسان از آن متنفّر است، حرام می‏باشد .. (نوری): خوردن سرگین و آب دماغ و بطور کلّی چیزهای خبیث که طبیعت انسان از آن‏ متنفر است حرام است. (بهجت): هر چه در نظر مردم جزء چیزهای خبیث باشد و متعارف مردم از آنها متنفّر باشند، خوردن آنها حرام است‏.[8] (خوئی)، (تبریزی): خوردن بول شتر حلال است و اجتناب از بول سایر حیوانات حلال گو شت و همچنین سایر چیزهایی که طبع از آنها متنفّر است، أحوط و أولی است. (سیستانی): آشامیدن بول حیوانات حرام گوشت حرام است و همچنین بول حیوانات حلال گوشت حتَّی شتر بنا بر احتیاط لازم؛ ولی خوردن بول شتر و گاو و گوسفند اگر برای معالجه باشد، اشکال ندارد. (مکارم): خوردن اشیاء خبیث و پلید که طبع انسان از آن تنفّر دارد (مانند فضله حیوانات و آب بینی و امثال آن) حرام است، هر چند پاک باشد. (صافی): خوردن بول شتر حلال است ولی از بول سایر حیوانات حلال گوشت و چیزهایی که طبیعت انسان از آن متنفر است بنا بر احتیاط اجتناب شود. (زنجانی): بنا بر احتیاط مستحبّ از خوردن چیزهایی همچون آب بینی که طبیعت انسان از آنها متنفر است اجتناب کنند. آشامیدن بول حیوانات حرام گوشت، حرام است، همچنین بول حیوانات حلال گوشت حتی شتر ولی خوردن بول شتر و گاو و گوسفند اگر برای معالجه باشد اشکال ندارد[9]. [1] اقتباس از سؤال 551 (601 سایت) (التذاذات جنسی و حدود آن). [2] خوئی، تبریزی، زنجانی: منی انسان و هر حیوانی ... [3] مکارم: خواه حرام گوشت باشد یا حلال گوشت؛ و احتیاط واجب آن است که از منی حیوانی که خون جهنده ندارد، نیز اجتناب شود. [4] توضیح المسائل مراجع، ج اول، ص69. [5] صراط النجاة (المحشی للشیخ الأنصاری)، ص: 312. [6] مرحوم صدر: در آب دهان و چشم مطلقا معلوم نیست‏. [7] صراط النجاة (المحشی للشیخ الأنصاری)، ص: 312، مسأله 1323. [8] توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج‏2، ص: 598، مسأله 2626 [9] همان، مسأله 2627.
می خواستم بدونم آیا می توان از تمام قسمتهای بدن در رابطه ی جنسی استفاده کرد؟ حکم در دهان گذاشتن آلت و یا خوردن منی مرد یا ترشحات زن چه می باشد؟
سلام علیکم
پاسخ های ذیل در باره حد و حدود تمکین زن، از دفاتر مراجع عظام دریافت گردید:
دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):
ج1و2) معنای تمکین مطلق این نیست که مرد بتواند به کارهای غیراخلاقی و یا مکروه شدید و یا کاری که موجب اذیّت همسر است مجبور کند، معنای تمکین مطلق این است که مرد نسبت به تمکین و التذاذات متعارف هر وقت بخواهد از همسر خویش و از راه صحیح تمتّع ببرد و اگر زن مانع شرعی و عقلی و عادی نداشته باشد، باید تمکین کند.
ج3) اگر زن تمکین مذکور را انجام ندهد، حق نفقه گرفتن از شوهر را ندارد و گناه کرده است.
دفتر حضرت آیت الله العظمی فاضل لنکرانی (ره):
تمکین مطلق به معنی تمکین متعارف است و نزدیکی از پشت بدون رضایت زن بنابر احتیاط واجب جائز نیست و با رضایت او هم کراهت شدیده دارد، و مرد نیز نمیتواند زن را مجبور کند که آلت خود را در دهان او بکند، و استفادهی از زور در مواردی که غیر متعارف است جایز نیست.
دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی):
زن مکلف است که در مورد تمکین در امور زناشوئی که بر او واجب می باشد که از آنجمله آماده سازی خود جهت ایفاء حق زناشوئی هست همواره بخواست مشروع همسر پاسخ مثبت دهد ودر این مورد روایات بسیاری نیز وجود دارد ودر صورت عدم تمکین زوجة ناشزه محسوب شده و احکام نشوز شامل او خواهد شد وجهت اطلاع از تفصیلات بیشتر مسئله می توانید بتوضیح المسائل مراجع عطام مراجعه فرمائید. والله العالم
پاسخ دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):
منظور از تمکین مطلق آن است که در حدود متعارف زن باید با همسرش موافقت برای مسائل جنسی کند اما کارهای غیر متعارف مانند آمیزش از عقب, زن موظف به آن نیست و اگر در حد متعارف تمکین نکند ناشزه محسوب می شود.[1]
اما در باره ی خوردن منی باید گفت: منی حیوانی[2] که خون جهنده دارد، نجس است.[3]،[4]
از این رو با توجه به این که منی از جمله نجاسات بوده و خوردن نجاسات حرام است، خوردن منی حرام می باشد. لکن ترشحات زن اگر یقین دارد بول یا منی نیست، پاک بوده و خوردن آن نیز از این جهت اشکالی ندارد گرچه ممکن است از جهات دیگر اشکال داشته باشد، مثلا از لحاظ بهداشتی ضرری مترتب بر آن شود[5] یا ترشحات زنانه از خبائث محسوب شود.
مرحوم شیخ انصاری در این باره می فرمایند: خوردن خبائث حرام است، و از آن قبیل است، سرگین و بول حیوان و آب دهان[6] و دماغ و چشم و عرق آنها.[7]
در ذیل توجه شما را به فتاوایی از فقهای معاصر جلب می کنیم:
امام راحل (ره): خوردن سرگین و آب دماغ حرام است و احتیاط واجب آن است که از خوردن چیزهای خبیث دیگر که طبیعت انسان از آن متنفر است اجتناب کنند ولی اگر پاک باشد و مقداری از آن به طوری با چیز حلال مخلوط شود که در نظر مردم نابود حساب شود، خوردن آن اشکال ندارد.
(اراکی): خوردن سرگین و بول حیوان و آب دماغ و چیزهای خبیث دیگر که طبیعت انسان از آن متنفّر است حرام میباشد ..
(گلپایگانی): خوردن خبائث یعنی چیزهایی که طبیعت انسان از آن متنفّر است، حرام میباشد ..
(نوری): خوردن سرگین و آب دماغ و بطور کلّی چیزهای خبیث که طبیعت انسان از آن متنفر است حرام است.
(بهجت): هر چه در نظر مردم جزء چیزهای خبیث باشد و متعارف مردم از آنها متنفّر باشند، خوردن آنها حرام است.[8]
(خوئی)، (تبریزی): خوردن بول شتر حلال است و اجتناب از بول سایر حیوانات حلال گو شت و همچنین سایر چیزهایی که طبع از آنها متنفّر است، أحوط و أولی است.
(سیستانی): آشامیدن بول حیوانات حرام گوشت حرام است و همچنین بول حیوانات حلال گوشت حتَّی شتر بنا بر احتیاط لازم؛ ولی خوردن بول شتر و گاو و گوسفند اگر برای معالجه باشد، اشکال ندارد.
(مکارم): خوردن اشیاء خبیث و پلید که طبع انسان از آن تنفّر دارد (مانند فضله حیوانات و آب بینی و امثال آن) حرام است، هر چند پاک باشد.
(صافی): خوردن بول شتر حلال است ولی از بول سایر حیوانات حلال گوشت و چیزهایی که طبیعت انسان از آن متنفر است بنا بر احتیاط اجتناب شود.
(زنجانی): بنا بر احتیاط مستحبّ از خوردن چیزهایی همچون آب بینی که طبیعت انسان از آنها متنفر است اجتناب کنند. آشامیدن بول حیوانات حرام گوشت، حرام است، همچنین بول حیوانات حلال گوشت حتی شتر ولی خوردن بول شتر و گاو و گوسفند اگر برای معالجه باشد اشکال ندارد[9].
[1] اقتباس از سؤال 551 (601 سایت) (التذاذات جنسی و حدود آن).
[2] خوئی، تبریزی، زنجانی: منی انسان و هر حیوانی ...
[3] مکارم: خواه حرام گوشت باشد یا حلال گوشت؛ و احتیاط واجب آن است که از منی حیوانی که خون جهنده ندارد، نیز اجتناب شود.
[4] توضیح المسائل مراجع، ج اول، ص69.
[5] صراط النجاة (المحشی للشیخ الأنصاری)، ص: 312.
[6] مرحوم صدر: در آب دهان و چشم مطلقا معلوم نیست.
[7] صراط النجاة (المحشی للشیخ الأنصاری)، ص: 312، مسأله 1323.
[8] توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج2، ص: 598، مسأله 2626
[9] همان، مسأله 2627.
- [آیت الله مظاهری] رطوبت و ترشّحاتی که از زن یا مرد خارج می شود و علامات منی ندارد، پاک است یا نجس؟ اگر این ترشّحات به هنگام تحریک جنسی خارج شود، تفاوتی می کند؟
- [سایر] تو رو خدا کمکم کنید می خوام بدونم هدف از ازدواج چیه؟ منی که از رابطه جنسی خوشم نمی آید بیمارم؟
- [آیت الله بروجردی] هرگاه بدن ماهی را در آب با آلت آهنی سوراخ کنند و از آب بیرون آورند و در بیرون آب بمیرد، خوردن آن حلال است یا حرام؟ و هر گاه ماهی را بیصدمه از آب بیرون آوردند و در بیرون از آب مرد پس آن را خورد کردند و از بدن آن خون بیرون آمد، خوردن آن حلال است یا حرام؟
- [آیت الله نوری همدانی] زن و مردی به داشتن رابطه جنسی با یکدیگر تمایل داشتهاند و مرد فقط با توجه به اینکه زن به داشتن رابطه جنسی با او تمایل دارد، زن را برای مدتی که میدانسته و یقین داشته که به داشتن رابطه با او (مرد) رضایت دارد بدون اینکه به زن چیزی بگوید به عقد موقت خود در آورده و بعد بین آنها آمیزش صورت گرفته است. حال با توجه به مقدمه ذکر شده آیا عقد فوق باطل است و عمل انجام گرفته زنا محسوب میشود؟ توضیح اینکه زن مذکور از زنان فاسد و بی بندو بار بوده است؟
- [سایر] اگر در عمل جنسی با نامحرم از روی سهو و ناخواسته آلت مرد به میزانی که شک دارد بیشتر از ختنه گاه بوده یا کمتر و گمان مرد به کمتر بودنش است و گمان زن به بیشتر بودنش و هیچ یک یقینی ندارند، آیا زنا محسوب میشود؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر پزشک متخصص برای درمان نازائی زن و شوهر آزمایشی را ارائه کند که احتیاج به گرفتن منی باشد، آیا مرد میتواند با استمناء این آزمایش را انجام دهد با توجه به این که مدت نگهداری از منی نباید کمتر از دو ساعت باشد؟ اگر مرد جوانی که مجرد است، به خاطر اختلالات جنسی بنابر نظر دکتر متخصص احتیاج به آزمایشی داشته باشد که از منی گرفته میشود، آیا میتواند به وسیلة استمناء منی را برای آزمایش بدهد؟
- [سایر] من با یک دختر برای ازدواج دوست شده ام. آن دختر با خواهرم رفیق است. رفیق خواهرم (نامزد آینده من) می گوید که خواهر من به دلیل نداشتن خواستگار و رسیدن به سن ازدواجش (22) با یک مردی که زن و بچه دارد می خواهد فرار کند (به نظر من نداشتن رابطه جنسی خواهرم و فشار زیاد حالت جنسی اش است). آن مرد به خواهرم گفته که من شما را فقط به خاطر ارتباط جنسی می خواهم او هم قبول کرده. حالا من چه کاری باید انجام بدهم با خواهرم رابطه جنسی انجام بدهم. اگر بدهم چگونه از گناه و عذابش فرار کنم، اگر هر راه حلی می دانید بگویید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اطبا در آزمایشگاه، منی مرد (اسپرم) را با منی زن (اوول) در لوله آزمایش قرار داده و آن را رشد می دهند، بفرمایید: الف) آیا نطفه رشد یافته را می توان دور افکند یا این که حکم سقط جنین را پیدا می کند و باید تا طفل کامل (صاحب روح) شدن از وی محافظت نمود؟ ب) اگر دور افکندن آن جایز نباشد، آیا باید دیه سقط جنین پرداخت شود و در صورتی که باید پرداخت شود به عهده کیست؟ ج) آیا دور اندازی آن در زمان قبل از ولوج روح یا بعد از ولوج، فرق دارد، لطفاً بیان نمایید؟ د) در مورد سؤال فوق آیا فرقی بین منی مرد اجنبی با منی زن اجنبیّه برای لقاح و رشد در لوله آزمایشگاهی هست؟ ه) اگر منی مرد و زن اجنبی و اجنبیّه باشد، آیا اصل انجام این عمل جایز است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اطبا در آزمایشگاه، منی مرد (اسپرم) را با منی زن (اوول) در لوله آزمایش قرار داده و آن را رشد می دهند، بفرمایید: الف) آیا نطفه رشد یافته را می توان دور افکند یا این که حکم سقط جنین را پیدا می کند و باید تا طفل کامل (صاحب روح) شدن از وی محافظت نمود؟ ب) اگر دور افکندن آن جایز نباشد، آیا باید دیه سقط جنین پرداخت شود و در صورتی که باید پرداخت شود به عهده کیست؟ ج) آیا دور اندازی آن در زمان قبل از ولوج روح یا بعد از ولوج، فرق دارد، لطفاً بیان نمایید؟ د) در مورد سؤال فوق آیا فرقی بین منی مرد اجنبی با منی زن اجنبیّه برای لقاح و رشد در لوله آزمایشگاهی هست؟ ه) اگر منی مرد و زن اجنبی و اجنبیّه باشد، آیا اصل انجام این عمل جایز است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اطبا در آزمایشگاه، منی مرد (اسپرم) را با منی زن (اوول) در لوله آزمایش قرار داده و آن را رشد می دهند، بفرمایید: الف) آیا نطفه رشد یافته را می توان دور افکند یا این که حکم سقط جنین را پیدا می کند و باید تا طفل کامل (صاحب روح) شدن از وی محافظت نمود؟ ب) اگر دور افکندن آن جایز نباشد، آیا باید دیه سقط جنین پرداخت شود و در صورتی که باید پرداخت شود به عهده کیست؟ ج) آیا دور اندازی آن در زمان قبل از ولوج روح یا بعد از ولوج، فرق دارد، لطفاً بیان نمایید؟ د) در مورد سؤال فوق آیا فرقی بین منی مرد اجنبی با منی زن اجنبیّه برای لقاح و رشد در لوله آزمایشگاهی هست؟ ه) اگر منی مرد و زن اجنبی و اجنبیّه باشد، آیا اصل انجام این عمل جایز است؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر زنی برای معالجه ناچار باشد به مرد نامحرم مراجعه کند و مرد برای معالجه زن نامحرم ناچار باشد که او را نگاه کند و دست به بدن او بزند اشکال ندارد، ولی اگر با نگاه کردن بتواند معالجه کند نباید دست به بدن او بزند و اگر با دست زدن بتواند معالجه کند نباید او را نگاه کند، همچنین اگر معالجه منحصر به پزشک نامحرم نباشد ولی زن در اثر بیاطلاعی از پزشک معالج زن یا محرم، ناچار باشد که به مرد نامحرم مراجعه کند، در صورتی که معالجه مرد بدون دست زدن یا نگاه کردن به قسمتهای محرّم از اعضای زن امکانپذیر نباشد و مرد بداند که معالجه به مثل او منحصر نیست، جایز نیست معالجه کند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر برای غسل دادن میّتی که مرد است، مرد پیدا نشود، زنانی که با او نسبت دارند ومحرمند مثل مادر وخواهر وعمّه وخاله، یا به واسطه شیر خوردن با او محرم شدهاند میتوانند از زیر لباس یا چیزی که بدن او را بپوشاند، غسلش بدهند و نیز اگر برای غسل دادن میّت زن، زن دیگری نباشد، مردهایی که با او نسبت دارند و محرمند، یا به واسطه شیر خوردن با او محرم شدهاند میتوانند از زیر لباس او را غسل دهند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر رطوبتی از مرد خارج شود که نداند منی است یا بول یا غیر اینها چنانچه با شهوت و جستن بیرون امده و بعد از بیرون امدن ان بدن سست شده ان رطوبت حکم منی را دارد و اگر هیچ یک از این سه نشانه یا بعضی از اینها را نداشته باشد حکم منی را ندارد ولی در مریض اگر با شهوت بیرون اید هر چند با جستن و سستی بدن بیرون نیامده باشد حکم منی را دارد و اما زن اگر از شهوت انزال کند غسل جنابت بر او واجب است
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر رطوبتی از مرد خارج شود که نداند منی است یا بول یا غیر اینها چنانچه با شهوت و جستن بیرون امده و بعد از بیرون امدن ان بدن سست شده ان رطوبت حکم منی را دارد و اگر هیچ یک از این سه نشانه یا بعضی از اینها را نداشته باشد حکم منی را ندارد ولی در مریض اگر با شهوت بیرون اید هر چند با جستن و سستی بدن بیرون نیامده باشد حکم منی را دارد و اما زن اگر از شهوت انزال کند غسل جنابت بر او واجب است
- [آیت الله بهجت] اگر رطوبتی از انسان خارج شود و نداند منی است یا بول یا غیر اینها، چنانچه با شهوت و جَستن بیرون آمده و بعد از بیرون آمدن آن، بدن سست شده، آن رطوبت حکم منی را دارد، بلکه اگر فقط با شهوت و جَستن باشد ثابت شدن حکم منی خالی از وجه نیست؛ و اگر هیچ یک از این سه نشانه را نداشته باشد، حکم منی ندارد. و در مریض لازم نیست آن آب، با جَستن بیرون آمده باشد، بلکه اگر با شهوت بیرون آمده باشد در حکم منی است، بنابر اظهر؛ و همچنین در زن مریض بنابر احوط، و لازم نیست بدن او سست شود، بلکه خالی از وجه نیست که حکم زن در صحت و مرض مانند مرد باشد.
- [آیت الله بهجت] اگر برای غسل دادن میّتی که مرد است، مرد پیدا نشود، زنانی که با او نسبت دارند و محرمند، مثل مادر و خواهر و عمه و خاله، یا بهواسطه شیر خوردن با او محرم شدهاند، بنابر احوط باید از زیر لباس یا چیزی که بدن او را بپوشاند غسلش بدهند. و نیز اگر برای غسل میّت زن، زن دیگری نباشد، مردهایی که با او نسبت دارند و محرمند، یا بهواسطه شیر خوردن با او محرم شدهاند بعد از اینکه از سایر اولیای میّت خصوصاً شوهر او اجازه بگیرند، بنابر احوط باید از زیر لباس او را غسل دهند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر برای غسل دادن میت مرد، مرد پیدا نشود، زنانی که با او نسبت دارند و محرمند، مثل مادر و خواهر و عمه و خاله، یا به واسطه ازدواج با او محرم شدهاند، مثل عروس و مادرزن، یا به واسطه شیر خوردن با او محرم شدهاند غسلش میدهند و بنا بر احتیاط در هنگام غسل باید لباس یا چیزی که بدن او را بپوشاند بر او باشد و نیز اگر برای غسل میت زن، زن دیگری نباشد، مردهایی که با او نسبت دارند و محرمند، یا به واسطه ازدواج یا شیر خوردن با او محرم شدهاند او را غسل میدهند و بنا بر احتیاط او را با لباس غسل دهند.
- [آیت الله بروجردی] اگر برای غسل دادنِ میتی که مرد است، مرد پیدا نشود، زنانی که با او نسبت دارند و مَحرمند مثل مادر و خواهر و عمّه و خاله، یا به واسطهی شیر خوردن با او محرم شدهاند میتوانند از زیر لباس یا چیزی که بدن او را بپوشاند، غسلش بدهند و نیز اگر برای غسل میت زن، زن دیگری نباشد، مردهایی که با او نسبت دارند و محرمند، یا به واسطهی شیر خوردن با او محرم شدهاند، میتوانند از زیر لباس او را غسل دهند.
- [آیت الله خوئی] اگر برای غسل دادن میتی که مرد است مرد پیدا نشود، زنانی که با او نسبت دارند و محرمند مثل مادر و خواهر و عمه و خاله، یا به واسطة شیر خوردن یا ازدواج با او محرم شدهاند، میتوانند از زیر لباس یا چیزی که بدن او را بپوشاند غسلش بدهند، و نیز اگر برای غسل میت زن، زن دیگری نباشد، مردهائی که با او نسبت دارند و محرمند، یا به واسطة شیر خوردن یا ازدواج با او محرم شدهاند، میتوانند از زیر لباس و مانند آن او را غسل دهند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] چند چیز برای روزه دار مکروه است، و از آن جمله است: دوا ریختن به چشم، و سرمه کشیدن در صورتی که مزّه یا بوی آن بحلق برسد، انجام دادن هر کاری که مانند خون گرفتن و حمام رفتن باعث ضعف می شود، أنفیه کشیدن اگر نداند که بحلق می رسد و اگر بداند بحلق می رسد جایز نیست، بو کردن گیاههای معطّر، نشستن زن در آب، استعمال شیاف، تر کردن لباس که در بدن است، کشیدن دندان و هر کاری که بواسطه آن از دهان خون بیاید، مسواک کردن به وسیله چوب تر، و نیز مکروه است انسان بدون قصد بیرون آمدن منی، زن خود را ببوسد یا کاری کند که شهوت خود را به حرکت آورد، و مطمئن باشد که با این قبیل کارها از او منی بیرون نمی آید و اگر اطمینان نداشته باشد که منی بیرون نمی آید در صورتی که منی بیرون آید روزه او باطل می شود.