فراموشی
نسیان به معنای فراموشی است و در قرآن چندین بار به کار رفته است.
تخلّف از قسم در صورت اضطرار یا فراموشی کفاره ندارد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- به نظر حضرتعالی، برای هر بار تخلف از نذر یک کفاره واجب می شود یا پس از اوّلین تخلف، کفاره واجب می شود و پس از تخلف های بعدی چیزی بر عهده نذر کننده نیست؟
- کفاره ترک قسم چیست؟
- آیا کفّاره ی نذر با کفّاره ی یمین (قسم) یکی است یا فرق می کند؟
- مراد از انحلال نذر چیست؟ و موارد انحلال کدام است؟ و آیا در صورت انحلال و تخلّف نذر، کفاره بر هر فرد واجب است؟
- شخصی عهد شرعی کرده است که کار خیری را هر چه زودتر انجام بدهد، اگر از قیدِ هر چه زودتر انجام دادن تخلّف کند، آیا لازم است پس از زمان تخلّف، آن کار خیر را انجام نماید و آیا این تخلّف موجب کفّاره می شود؟ کفّاره اش چیست؟ و اگر بخواهد در آینده وفای به عهد کند، آیا مقیّد است به هر چه سریع تر انجام دادن یا فقط نفس کارِ خیر باید محقّق شود و در صورتی که قید هر چه زودتر، همواره با عهد انجام کار خیر باشد، به تعداد تأخیرهایی که می اندازد موجب کفّاره است؟
- کفار تخلف نذر چیست؟
- اگر کسی بنابر اضطرار سر از قبله برگرداند، آیا نمازش باطل می شود؟
- اگر ضمن عقد اجاره شرط شود در صورت تخلّف مستأجر از تخلیه بعد از انقضای مدّت، موظّف است که مثلاً سه برابر مال را بپردازد، آیا در صورت تخلّف بدهکار می شود؟
- آیا عدم شرکت در فعالیت های سیاسی تخلّف محسوب می شود؟
- شرکت و حضور در مجالسی که آلات لهو و فحشا و منکر رواج دارد، در موارد اضطرار چه حکمی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] قسم خوردم که کفّاره روزه قسمهای گذشته را که شکستهام بگیرم لکن در بین روزه با همسرم مجامعت کردم، آیا ادامه کفّاره صحیح است یا خیر و آیا عمل بنده از روی اضطرار بوده یا نه و نیز قسم شکسته شده، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] کفاره عهد و قسم چگونه است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] من نمیدانم که قبلا قسم خورده ام یا عهد کرده ام و الان آن را شکسته ام آیا باید کفاره قسم را بدهم یا کفاره عهد؟
- [سایر] آیا مخالفت با قسم به قرآن کفاره دارد؟
- [آیت الله سیستانی] کفاره 3 بار قسم خوردن قران به دروغ چیست؟
- [آیت الله بروجردی] کفّاره قسم و سر پوشیدن در حال احرام چیست؟
- [آیت الله مظاهری] اگر محرم سهواً یا جهلاً به بدن خود روغن بمالد یا برای درمان این کار را بکند یا اضطرار دیگری داشته باشد، در این صورت باید کفّاره بپردازد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر کسی که قسم شرعی خورده با آن مخالفت کند و از بجا آوردن مورد قسم خودداری کند آیا باید کفاره بدهد؟
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی نذر کند ایام معینی را معتکف شود و از آن تخلف کند، آیا علاوه بر کفاره، قضای آن نیز واجب است یا صرفاً باید کفاره عمل نکردن به نذر را بدهد ؟
- [آیت الله سیستانی] آیا می توان کفاره عهد و قسم و یمین و نذر را بغیر مساکین داد ؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر از روی اختیار به نذر خود عمل نکند، باید کفاره بدهد، و کفاره آن بنابر اظهر کفاره (قَسَم) و بنابر احتیاط مستحب، کفاره افطار عمدی روزه ماه رمضان است. و نیز اگر نذر روزه معین کرده باشد، کفاره آن بنابر احتیاط واجب، همان کفاره افطار عمدی است.
- اگر انسان قسم بخورد که کار واجب یا مستحبی را انجام دهد، و یا معصیت یا مکروهی را ترک کند، باید به مفاد قسم عمل کند و مخالفت آن کفاره دارد.
- اگر انسان بدون اینکه تصمیم قلبی بر انجام یا ترک کاری داشته باشد قسم بخورد، مثلاً در مکالمات روزمره بگوید: (به خدا چنین شد یا چنین نشد)، اینگونه قسم موجب کفاره نیست، ولی اگر راست باشد مکروه است، و اگر دروغ باشد گناه است.
- اگر قسم بخورد کاری را انجام دهد یا ترک کند، مثلاً قسم بخورد که روزه بگیرد یا سیگار نکشد، چنانچه عمداً مخالفت کند، باید کفاره بدهد؛ یعنی یک بنده آزاد کند یا ده فقیر را سیر کند یا آنان را بپوشاند، و اگر نتواند آنها را انجام دهد، باید سه روز روزه بگیرد.
- قسم چند شرط دارد: 1 کسی که قسم میخورد باید بالغ و عاقل باشد و از روی قصد و اختیار قسم بخورد، پس قسم خوردن بچه، دیوانه، مست و کسی که مجبورش کردهاند درست نیست، و همچنین است اگر در حال عصبانیت بدون قصد قسم بخورد. 2 کاری را که قسم میخورد انجام دهد، باید حرام و مکروه نباشد و کاری را که قسم میخورد ترک کند، باید واجب یا مستحب نباشد و قسم بر ترک امری که راجح است، هر چند دنیوی باشد، منعقد نمیشود، و متعلق قسم با رجحان بهطور قطع کفایت میکند، ولی انعقاد قسم در امر متساویالطرفین، یعنی مباح، مبنی بر احتیاط است. 3 به یکی از اسامی خداوند عالم قسم بخورد که به غیر ذات مقدس او گفته نمیشود؛ مانند (خدا) و (اللّه)، و نیز اگر به اسمی قسم بخورد که به غیر خدا هم میگویند، ولی بهقدری بر خدا اطلاق می‌شود که هر وقت کسی آن اسم را بگوید ذات مقدس حق در نظر میآید، مثل آنکه به (خالق) و (رازق) قسم بخورد، صحیح است. 4 قسم را به زبان بیاورد، و اگر بنویسد یا در قلبش آن را قصد کند، صحیح نیست، ولی شخص لال اگر با اشاره قسم بخورد، صحیح است. 5 عمل کردن به قسم برای او ممکن باشد، و اگر موقعی که قسم میخورد ممکن بوده، ولی بعداً تا آخر وقتی که برای قسم معین کرده عاجز شود، یا برایش مشقت داشته باشد، قسم او از وقتی که عاجز شده بههم میخورد.
- اگر پدر، فرزند را از قسم خوردن نهی کند و یا شوهر، همسرش را از قسم خوردن نهی نماید، قسم آنان صحیح نیست، بلکه اگر پسر بدون اذن پدر، و زن بدون اذن شوهر قسم بخورد، قسم آنان نیز منعقد نخواهد شد.
- اگر به عهد خود وفا نکند باید کفاره بدهد و کفاره آن بنابر احتیاط کفاره افطار عمدی روزه ماه رمضان است.
- اگر زن نداند استحاضه او از چه قسم است، در صورت امکان باید مقداری پنبه داخل فرج نماید و کمی صبر کند و بیرون آورد و بعد از آنکه فهمید استحاضه او کدام یک از آن سه قسم است، کارهایی را که برای آن قسم دستور داده شده انجام دهد.
- عطرهایی مثل ادوکلن، که مقداری الکل دارد، در صورتی که علم به نجاست آن نداشته باشد در غیر موارد اضطرار مقتضای احتیاط اجتناب است و اگر داشتن الکل مشکوک باشد استعمال آن مانعی ندارد.
- اگر برای از بین بردن حق مسلمانی قسم بخورد حرام است، و اگر برای اینکه خودش یا مسلمان دیگری را از شر ظالمی، نجات دهد قسم دروغ بخورد اشکالی ندارد، بلکه گاهی واجب می‌شود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر از روی فراموشی یا اجبار و اضطرار به قسم عمل نکند کفاره ندارد و قسمی که آدم وسواسی می خورد مثل این که می گوید و الله الآن مشغول نماز می شوم، ولی وسواس مانع می گردد اگر وسواس او طوری باشد که بی اختیار به قسم خود عمل نکند کفاره ندارد.
- [آیت الله مظاهری] اگر انسان بدون عذر به نذر خود عمل نکند باید کفّاره بدهد و کفّاره آن کفّاره قسم است )ده فقیر را سیر نماید یا بپوشاند و اگر نتواند باید سه روز روزه بگیرد( مگر آنکه برای تخلّف نذر، کفّارهای معیّن کند که در صورت تخلّف همان چیز بر او واجب می‌شود.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر انسان از روی فراموشی یا ناچاری به قسم عمل نکند، کفّاره بر او واجب نیست و همچنین است اگر مجبورش کنند که به قسم عمل ننماید، وقسمی که آدم وسواسی میخورد، مثل این که میگوید وا& الاَّن مشغول نماز میشوم و به واسطه وسواس مشغول نمیشود، اگر وسواس او طوری باشد که بیاختیار به قسم عمل نکند، کفّاره ندارد.
- [آیت الله بروجردی] اگر انسان از روی فراموشی، یا ناچاری به قسم عمل نکند، کفّاره بر او واجب نیست و همچنین است اگر مجبورش کنند که به قسم عمل ننماید و قَسمی که آدم وسواسی میخورد، مثل این که میگوید (وَالله) الآن مشغول نماز میشوم و به واسطهی وسواس مشغول نمیشود، اگر وسواس او طوری باشد که بیاختیار به قسم عمل نکند کفاره ندارد.
- [امام خمینی] اگر انسان از روی فراموشی، یا ناچاری به قسم عمل نکند، کفاره بر او واجب نیست. و همچنین است اگر مجبورش کنند که به قسم عمل ننماید. و قسمی که آدم وسواسی میخورد، مثل این که میگوید و اللَّه الآن مشغول نماز میشوم و به واسطه وسواس مشغول نمیشود، اگر وسواس او طوری باشد که بیاختیار به قسم عمل نکند کفاره ندارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر انسان از روی فراموشی یا ناچاری به قسم عمل نکند، کفّاره بر او واجب نیست و همچنین است اگر مجبورش کنند که به قسم عمل ننماید و قسمی که آدم وسواسی میخورد، مثل این که میگوید واللَّه الآن مشغول نماز میشوم و به واسطه وسواس مشغول نمیشود، اگر وسواس او طوری باشد که بیاختیار به قسم عمل نکند کفّاره ندارد.
- [آیت الله سیستانی] اگر انسان از روی فراموشی یا ناچاری یا غفلت ، به قسَم عمل نکند ، کفاره بر او واجب نیست ، و همچنین است اگر مجبورش کنند که به قسَم عمل ننماید . و قسَمی که آدم وسواسی میخورد ، مثل اینکه میگوید : و اللّه الآن مشغول نماز میشوم ، وبواسطه وسواس مشغول نمیشود ، اگر وسواس او طوری باشد که بی اختیار به قسَم عمل نکند کفاره ندارد .
- [آیت الله خوئی] اگر انسان از روی فراموشی یا ناچاری یا غفلت به قسم عمل نکند، کفاره بر او واجب نیست و همچنین است اگر مجبورش کنند که به قسم عمل ننماید و قسمی که آدم وسواسی میخورد مثل اینکه میگوید و الله الان مشغول نماز میشوم و به واسطة وسواس مشغول نمیشود، اگر وسواس او طوری باشد که بی اختیار به قسم عمل نکند، کفاره ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر برای تخلّف از نذر یا قسم یا عهد خود کفّارهای معیّن کند به عنوان مثال بگوید: (با خدا عهد کردم که دیگر سیگار نکشم و اگر کشیدم صد تومان صدقه بدهم) در صورت تخلّف، باید تنها آنچه را معیّن نموده انجام دهد و کفّاره دیگری واجب نیست.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر انسان از روی فراموشی یا ناچاری یا غفلت به قسم عمل نکند کفاره بر او واجب نیست و همچنین است اگر اکراهش کنند که به قسم عمل ننماید و قسمی که ادم وسواسی می خورد مثل این که می گوید والله الان مشغول نماز می شوم و به واسطه وسواس مشغول نمی شود اگر وسواس او طوری باشد که بی اختیار به قسم عمل نکند کفاره ندارد