اطاعت
فرمان بردن را اطاعت گویند. در فقه از آن در باب‌هایی نظیر طهارت، صلات، صوم، اعتکاف، حج، جهاد و نکاح و مانند آن‌ها سخن رفته است. مطابقت عمل مکلّف با حکم واقعی شرع را اطاعت گویند.
اگر زن در کارهایی که در مسئله پیش گفته شد اطاعت شوهر را نکند، گناه‌کاراست و حق غذا، لباس، منزل و هم‌خوابی ندارد، ولی مهر او از بین نمی‌رود.
عنوان مسئله:
اگر زن در کارهایی که در مسئله پیش گفته شد اطاعت شوهر را نکند، گناه‌کاراست و حق غذا، لباس، منزل و هم‌خوابی ندارد، ولی مهر او از بین نمی‌رود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا زن می تواند در قبال کارهایی که در منزل انجام می دهد، از شوهر خود طلب اجرت کند؟
- در صورت حالّ بودن مهر، زوجه غیر مدخول بها حقّ دارد تا گرفتن مهریه تمکین نکند. امّا آیا حقّ دارد در غیر تمکین، از زوج اطاعت نداشته باشد؛ مثلاً منزل خانواده ی خود بماند و هر جا خواست برود هر کار خواست بکند؟ در این صورت می تواند نفقه را مطالبه نماید؟
- آیا زن می تواند در منزل وظایف خود را انجام ندهد، مثلاً غذا نپزد، خانه را مرتّب نکند؟ آیا مرد می تواند زن را مجبور به انجام این گونه امور نماید؟
- اگر مردی برای انتقام و اذیّت کردن زن خود به او اجازه ندهد که از منزل خارج شود، آیا زن باید اطاعت کند؟
- اگر مرد به زن امر کند فلان شکل برایش آرایش کند، یا فلان لباس را در منزل بپوشد یا به نحو خاصّی نظافت کند، آیا زن باید اطاعت کند؟ با توجّه به این که زن باید منافیات را از خود دور کند؟
- آیا اگر شوهر امر کند که زن موهایش را کوتاه یا بلند بگذارد، اطاعت از او لازم است؟
- آیا به اشیا و اجناسی مثل لباس و جانماز و تسبیح و مهر و... که در طول سال مورد استفاده قرار نگرفته، خمس تعلق می گیرد؟
- آیا فرزندان شوهر به زن فعلیش محرم هستند؟
- هرگاه زن بعد از عقد و قبل از دخول خودکشی کند، آیا تمام مهر را می برد یا نصف را؟
- آیا زن برای یادگیری مسایل شرعی و دینی می تواند بدون اجازه شوهر از منزل خارج شود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] غالب فقهای شیعه فرموده اند زوجه حق دارد مهر غیر مؤجّل را مطالبه و قبل از دخول می تواند از تمکین تا گرفتن مهر امتناع نماید و نیز فرموده اند در صورت بذل تمکین به فرض دریافت مهر (تمکین تعلیقی) استحقاق نفقه نیز دارد. آیا حقّ امتناع زوجه از تمکین مختص به دخول است یا شامل سایر استمتاعات و یا اطاعت از زوج در امور لازم (از قبیل اقامت در منزل شوهر یا مسافرت با رضایت وی) نیز می گردد به نحوی که اگر در این امور از شوهر اطاعت نکند ناشزه محسوب می شود؟
- [سایر] آیا شوهر حق دارد زن را مجبور کند به منزل خویشاوندان خاصی برود؟ آیا اطاعت زن در این امور واجب است؟
- [سایر] اگر شوهر پوشیدن لباس و یا آرایش خاصی را از همسرش درخواست کند، آیا اطاعت او بر زن واجب است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] زن ناشزه ای با ترک منزل بدون اجازه شوهر درخواست کرده که مهر خود را بگیرد و چون شوهر نقداً نمی تواند بپردازد، می گوید به صورت قسطی در چند سال می دهم. اما زن اصرار دارد که شوهرش منزل مسکونی خود را بفروشد و مهریه او را بدهد، آیا بر مرد لازم است خانه را فروخته و مهریه او را بدهد؟
- [آیت الله نوری همدانی] در نکاح دائمی اگر زن قبل از نزدیکی، به علّت عنین بودن مرد طلاق بگیرد یا به هر علّت دیگری عقد نکاح فسخ شود در اینصورت شوهر نسبت به نصف مهر مشغول الذمه است و اگر هم قبلاً کل مهر را پرداخت کرده نسبت به نیمی از آن حق رجوع دارد. حال اگر قبلاً زن مهر خود را به طور کامل به شوهر خود هبه کرده باشد آیا در اینصورت نیز باید به میزان نصف مهر به شوهر سابق خود برگرداند؟
- [آیت الله سیستانی] درصورتی که شوهر پرداخت مهر زن را به تأخیر بیاندازد تا روزی که تصادفا در اثر حادثه ای شوهر بمیرد و عملا ً توان پرداخت مهر از او سلب شود وترکه ای که ارزش معادل مهر را داشته باشد بجا نگذارد حکم شرعی چیست؟
- [آیت الله سیستانی] اگر طلاق را با تهدید انشاء کنند آیا صحیح واقع می وشد یا خیر ؟ و اگر زن با مهر خود مبلغی را بعنوان خلع به شوهر خود ببخشد و سپس فقط به مهر خود رجوع کند و شوهر بگوید اگر به مهر خود رجوع کنی من هم رجوع می کنم آیا این رجوع صحیح است یا خیر ؟
- [آیت الله سیستانی] اطاعت زن از شوهر در چه مواردی واجب است؟
- [آیت الله نوری همدانی] هرگاه یکی از زن و شوهر قبل از آمیزش و قبل از دخول بمیرد، آیا تمام مهر را باید به زن داد یا نصف را؟
- [آیت الله سبحانی] هرگاه مهریه ی زن را شخصی غیر از شوهر تبرعاً بپردازد و شوهر قبل از نزدیکی آن زن را طلاق دهد، نصفِ مهر به شوهر برمی گردد یا به آن شخص ثالث؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- زنی که عقد دائم شده، نباید بدون اجازه شوهر از خانه بیرون رود، و باید خود را برای هر لذتی که او میخواهد تسلیم نماید و بدون عذر شرعی از نزدیکی کردن او جلوگیری نکند، و اگر در این امور از شوهر اطاعت کند، تهیه غذا، لباس، منزل و لوازم دیگری که در کتب فقهی ذکر شده بر شوهر واجب است، و اگر تهیه نکند، چه توانایی داشته باشد، یا نداشته باشد، مدیون زن است.
- اگر هنگام خواندن عقد دائم برای دادن مهر، مدتی معین نکرده باشند، زن میتواند قبل از گرفتن مهر از نزدیکی کردن شوهر جلوگیری کند، چه شوهر توانایی دادن مهر را داشته باشد، چه نداشته باشد. ولی اگر قبل از گرفتن مهر به نزدیکی راضی شود و شوهر با او نزدیکی کند، دیگر نمیتواند بدون عذر شرعی از نزدیکی شوهر جلوگیری نماید.
- اگر بهعلت آنکه مرد عِنّین است و نمیتواند نزدیکی کند، زن عقد را بههم بزند، شوهر باید نصف مهر را بدهد، ولی اگر بهعلت یکی از عیوب دیگر که گفته شد، مرد یا زن عقد را بههم بزند، چنانچه مرد با زن نزدیکی نکرده باشد، چیزی بر او نیست و اگر نزدیکی کرده، باید تمام مهر را بدهد.
- اگر مردی در حال مرض با زنی ازدواج دائم نماید و در آن مرض بمیرد و نزدیکی هم نکرده باشد، زن از آن مرد ارث نمی برد و حق مهر هم ندارد، و اگر نزدیکی کرده باشد و یا از آن مرض خوب شده و به غیر آن مرض از دنیا رفته باشد آن زن هم از او ارث می برد و هم حق مهر دارد، و اگر زنی که شوهرش با او نزدیکی نکرده در زمان مریضی شوهر از دنیا رفت شوهر از آن زن ارث نمی برد و حق مهر هم برای زن نیست بنابر اظهر، اگرچه احتیاط مستحب در صلح است.
- اگر در عقد دائم مهر را معین نکنند، عقد صحیح است و چنانچه مرد با زن نزدیکی کند، باید مهر او را مطابق مهر زنانی که مثل او هستند، بدهد.
- در صورت فوت زن یا مرد قبل از دخول، بنابر اقوی، مهر نصف میشود.
- اگر زنی، شخصی را وکیل کند که مهر او را به شوهرش ببخشد و شوهر، همان شخص را وکیل کند که زن را طلاق دهد، چنانچه اسم شوهر محمد و اسم زن فاطمه باشد وکیل، صیغه طلاق را به این صورت میخواند: (عَنْ مُوَکلَتی فاطِمَةَ بَذَلْتُ مَهْرَها لِمُوَکّلِی مُحَمَّد، لَیَخْلَعَهَا عَلَیه)، پس از آن بلافاصله میگوید: (زَوْجَةُ مُوَکّلِی خالَعْتُها عَلی ما بَذَلَتْ هِی طالِق)؛ و اگر زنی کسی را وکیل کند که غیر از مهر چیز دیگری را به شوهر او ببخشد که او را طلاق دهد وکیل باید به جای کلمه (مَهرَها) آن چیز را بگوید؛ مثلاً اگر صد تومان داده باید بگوید: (بَذَلْتُ مِأَةَ تُومان).
- زن میتواند برای آنکه از شیرش استفاده کنند اجیر شود، و اگر اطمینان دارد حق شرعی شوهرش از بین نمی‌رود، لازم نیست از شوهر خود اجازه بگیرد، ولی اگر بهسبب شیر دادن حق شوهر از بین برود، بدون اجازه او نمیتواند اجیر شود، مگر اینکه شوهر، خودش او را برای شیر دادن طفل دیگر اجیر کند.
- اگر مرد، زن را و زن، مرد را در غیر موارد ضرورت غسل بدهد، باطل است؛ ولی زن میتواند شوهر خود را غسل دهد و شوهر هم میتواند زن خود را غسل دهد، و احتیاط مستحب در غسل زوجین، از زیر لباس است، اگرچه احتیاط مستحب آن است که زن، شوهر خود و شوهر، زن خود را غسل ندهد.
- اگر مرد پیش از آنکه زنی را برای خود عقد کند، بگوید بهواسطه شیر خوردن، آن زن بر او حرام شده، مثلاً بگوید، شیر مادر او را خوردهام نمیتواند با آن زن ازدواج کند، و اگر بعد از عقد بگوید، و خود زن هم حرف او را قبول نماید، عقد باطل است، پس اگر مرد با او نزدیکی نکرده باشد، یا نزدیکی کرده باشد، ولی در وقت نزدیکی کردن، زن بداند که بر آن مرد حرام است، مهر ندارد، و اگر بعد از نزدیکی بفهمد که بر آن مرد حرام بوده، شوهر باید مهر او را مطابق زنهایی که مثل او هستند، بدهد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر زن در کارهایی که در مسأله پیش گفته شد اطاعت شوهر را نکند، گناهکار است، و حق غذا و لباس و منزل و هم‌خوابی ندارد، ولی مهر او از بین نمی‌رود.
- [آیت الله بروجردی] اگر زن در کارهایی که در مسألة پیش گفته شد اطاعت شوهر را نکند گناهکار است و حق غذا و لباس و منزل و هم‌خوابی ندارد، ولی مَهر او از بین نمی‌رود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر زن در کارهایی که در مسأله پیش گفته شد بدون عذر شرعی اطاعت شوهر نکند، گناهکار است و حقّ غذا و لباس و منزل و سایر لوازم و هم‌خوابی ندارد ولی مهر او از بین نمی‌رود.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر زن در کارهائی که در مسأله پیش گفته شد اطاعت شوهر را نکند، گناهکار است وحقّ غذا ولباس ومنزل وهمخوابی ندارد ولی مهر او از بین نمی‌رود.
- [آیت الله خوئی] اگر زن در کارهایی که در مسأل پیش گفته شد اطاعت شوهر را نکند حق هم‌خوابی ندارد و گناهکار است و مشهور فرمودهاند که حق غذا و لباس و منزل نیز ندارد. ولی این حکم مادامی که زن نزد شوهر است محل اشکال است. و اما مهر او بدون اشکال از بین نمی‌رود.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر زن در کارهایی که در مساله پیش ذکر شد اطاعت شوهر را نکند گناهکار است و حق غذا و لباس و منزل و سایر ما یحتاج و هم‌خوابی ندارد ولی مهر او از بین نمی رود
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر زن در کارهایی که در مسأله پیش گفته شد اطاعت شوهر را نکند گناهکار است و حق غذا و لباس و منزل و هم‌خوابی ندارد ولی مهر او از بین نمی رود.
- [آیت الله سبحانی] اگر زن در کارهائی که در مسأله پیش گفته شد اطاعت شوهر را نکند، گناهکار است و حق غذا و لباس و منزل و هم‌خوابی ندارد ولی مهر او از بین نمی رود.
- [آیت الله سبحانی] اگر زن در کارهائی که در مسأله پیش گفته شد اطاعت شوهر را نکند، گناهکار است و حق غذا و لباس و منزل و هم‌خوابی ندارد ولی مهر او از بین نمی رود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر زن در کارهایی که در مسأله پیش گفته شد اطاعت شوهر را نکند، گناهکار است و حق غذا و لباس و منزل و هم خوابی ندارد، ولی مهر او از بین نمی رود.