احتیاط مستحب
احتیاط غیر الزام‌آور را احتیاط مستحب گویند.
اگر پدر یا مادر به فرزند خود امر کند که نماز را با جماعت بخواند ، احتیاط مستحب آن است که نماز را به جماعت بخواند ، البته اگر امر و نهی پدر یا مادر از روی شفقت نسبت به فرزند باشد ، و مخالفتش موجب اذیت آنان شود ، حرام است بر فرزند مخالفت نماید .
عنوان مسئله:
اگر پدر یا مادر به فرزند خود امر کند که نماز را با جماعت بخواند ، احتیاط مستحب آن است که نماز را به جماعت بخواند ، البته اگر امر و نهی پدر یا مادر از روی شفقت نسبت به فرزند باشد ، و مخالفتش موجب اذیت آنان شود ، حرام است بر فرزند مخالفت نماید .
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
سوال مرتبط یافت نشد
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] در چه مواردی امر پدر و مادر ، بر فرزند حرام است ؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر کسی با راه رفتن یا صحبت کردن در مکان عمومی، موجب اذیّت و آزار دیگران شود، چه حکمی دارد؟ بر فرض حرام بودن، آیا باید نهی از منکر کرد؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] آیا پدر و مادر می توانند فرزند خود را در انجام کاری مانند مسافرت و یا رشته تحصیلی و ... امر و نهی کنند؟ آیا اطاعت آنها در این امور واجب است؟
- [سایر] اگر فرزندی 25 ساله، نذر کند که مثلا شبهای جمعه نماز را در مسجد بخواند، اما پدر یا مادر وی، (به جهت غیر متدین بودن یا لجبازی) از این امر ناراحت بوده و او را از این کار نهی کنند، تکلیف فرزند چیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا پدر و مادر میتوانند آن حقّی که بر فرزند خود دارند که اگر ادا نشود موجب عقوق می‌شود، به فرزند خود ببخشند به طوری که اگر فرزند از آنها اطاعت نکرد یا اسباب اذیت آنها شد، دیگر گناهکار محسوب نشود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر مادری نوه اش را به قتل برساند، فرزندش (پدر مقتول) حق دارد قاتل را قصاص نماید. این در حالی است که طبق آیات قرآن و روایات اسلامی، فرزند حق کوچکترین اذیّت نسبت به پدر یا مادر را ندارد، و اگر فرزند از مادرش برای قصاص شکایت کند، موجبات نارضایتی وی را فراهم می آورد. حال سؤال این است: آیا احکام فقهی با محرّمات الهی در تعارض است؟ اگر در تعارض نیست، مثال بالا چگونه توجیه می گردد؟
- [آیت الله اردبیلی] 1. آیا امر به معروف و نهی از منکر بر همه واجب است؟ در صورتی که چندین بار به صورت لفظی شخصی را امر به معروف و نهی از منکر نمودیم، اما ایشان قبول ننمود و این امر سبب کدورت و تیره شدن روابط، کاهش و یا حتی قطع صله رحم گردد، آیا جایز به ادامه آن هستیم؟ 2. در صورتی که خانمی رعایت حجاب ننماید (و ایشان به طرق مختلف امر به معروف و نهی از منکر شده باشند) اما تنها به احترام مادر همسر و همسر در مکانهایی که مادر همسر حضور دارند رعایت حجاب نمایند، در صورتی که بدانیم اگر مجدداً این فرد را امر به معروف نماییم باعث از بین رفتن احترام، قطع صله رحم و حتی نتیجه عکس و دید منفی فرد نسبت به افراد با حجاب میگردد، آیا ادامه امر به معروف لازم است؟ 3. در صورتی که امر به معروف تنها از طریق مادر همسر (غیر از همسر) انجام شده باشد، آیا لازم است پدر همسر به عروس خود و یا برادر شوهر ایشان را امر به معروف نمایند؟ با توجه به اینکه می دانند امر به معروفشان تأثیر نمیگذارد و تنها باعث تیره شدن روابط میگردد؟
- [سایر] فقها چنین فتوا داده اند که در هنگام برپایی نماز جماعت نباید نماز گزار به صورت فرادا نماز بخواند و هم‌چنین گفته اند: نماز فرادا در صورتی که موجب هتک حرمت امام جماعت شود جایز نیست. حال سؤال من این است که: 1. چگونه می توانم تشخیص دهم که آیا هتک حرمت اتفاق می افتد یا نه؟ 2. اگر به فرض، هتک حرمت نیز اتفاق افتد، آیا نماز فرادا باطل است؟
- [آیت الله بهجت] کسی که در رکعت سوم و چهارم شک می کند و بعد از فکر کردن، ظن به چهار برایش حاصل می شود، اگر احتمال دهد که سه رکعت خوانده و یک رکعت احتیاط با نیّت رجای تبعیّت از امر واقعی بخواند؛ آیا نماز احتیاط خوانده شده بی اثر است یا حرام؟
- [سایر] با عرض سلام و احترام. با تشکر فراوان از زحمات و پاسخگویی شما بزرگواران. پیشاپیش سال نو را تبریک عرض می کنم. من دختر مقیدی هستم و مرجع تقلیدم مرحوم آیت الله بهجت هستند. یادمه قبلاً در رساله ایشان خواندم حتی نگاه به پاسور هم حرام است و نباید بازی کرد. من می خواستم چند سوال بپرسم 1. اگر کسی بدون قمار یا شرط بازی کند آیا این هم حرام است؟ خودم بازی نمی کنم اما برادر کوچکم که 7سالشه پدرم برایش پاسور خریده و او از من می خواهد باهاش بازی کنم و من نگران بحث حلال و حرام آن هستم. نمی دانم باید باهاش بازی کنم یا خیر با اینکه علاقه ای ندارم؟ خانواده ام مذهبی اند ولی من مقیدتر و بااحتیاط تر در مسائل مذهبی نسبت به آنها هستم و این اختلاف عقاید گاهی به بحث و ناراحتی مبدل می شود و من همش سکوت می کنم که جواب آنها را ندهم. پدر و مادر خوبی هستند اما 2. چکار کنم وقتی غیبت می کنند؟ وقتی بهم میگند تو خشک مذهبی و ...؟ پس حقوق آنها نسبت به من فرزند چیه؟ 3. من با افتخار هنوز مقلد مرحوم آیت الله بهجت هستم این اشکالی ندارد؟ بسیار متشکرم.
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر فرزند بدون اجازه پدر یا مادر روزه مستحبی بگیرد ، و در بین روز پدر یا مادر او را نهی کند ، چنانچه مخالفت او موجب اذیتش که ناشی از شفقت اوست باشد باید افطار نماید .
- در نذر فرزند ، اجازه پدر شرط نیست ، ولی اگر پدر یا مادر از عملی که نذر آن را کرده است منعش کنند اگر نهی آنها از روی شفقت باشد و مخالفت موجب ایذاء آنها باشد نذرش باطل می‌شود .
- روزه مستحبی اولاد ، اگر اسباب اذیت ناشی از شفقت پدر و مادر شود حرام است .
- سفری که واجب نیست اگر سبب اذیت ناشی از شفقت پدر و مادر باشد حرام است ، و انسان باید در آن سفر نماز را تمام بخواند و روزه هم بگیرد.
- - اعتکاف باید با اذن کسی که اذن او شرعاً معتبر است باشد. بنابراین زمانی که توقّفِ زن در مسجد حرام باشد مثل موردی که زن بدون اجازه از منزل خارج شده باشد، اعتکاف باطل است، و در صورتی که توقّفِ زن در مسجد، حرام نباشد ولی اعتکاف منافی با حق شوهر باشد، صحّت اعتکافش در صورتی که بدون اذن شوهرش باشد، محلّ اشکال است. هم‌چنین در صورتی که اعتکاف موجب آزار و اذیت والدین باشد و این اذیت، ناشی از شفقت و دلسوزی باشد، اذن فرزند از آنان لازم است و اگر موجب اذیت آنان نباشد، احتیاط مستحب آن است که اجازه بگیرد. نهم: معتکف محرّمات اعتکاف را ترک نماید.
- وجوب أمر به معروف و نهی از منکر ، بر هر مکلّف نسبت به خانواده و نزدیکان شدیدتر است ، بنابراین اگر کسی در خانواده و نزدیکان خود نسبت به واجبات دینی ، از قبیل نماز ، و روزه و خمس و . . . بی توجّهی و سبک شمردن احساس نماید ، و نسبت به ارتکاب محرّمات از قبیل غیبت ، و دروغ و . . . بی مبالاتی و بی باکی ببیند ، باید اهمّیّت بیشتری ، با مراعات مراتب سه گانه أمر به معروف و نهی از منکر جلو کارهای زشت آنها را بگیرد ، و آنها را با انجام کارهای خوب دعوت نماید . ولی نسبت به پدر و مادر احتیاط واجب است که با ملایمت و نرمی آنها را راهنمائی بکند و هیچوقت با خشونت با آنها روبرو نشود .
- أمر به معروف و نهی از منکر ، در صورتی واجب می‌شود که انجام دادن معروف و انجام دادن منکر حرام باشد ، و در این صورت امر به معروف و نهی از منکر واجب کفائی است ، و اگر بعضی از افراد به این وظیفه عمل کند ، از دیگران ساقط می‌شود ، ولی بر همه لازم است که اگر با فعل حرام و ترک واجبی مواجه شدند بی تفاوت نباشند ، و انزجار خود را با گفتار و کردار ابراز نمایند و این مقدار واجب عینی است . و از حضرت امیر المؤمنین علیهالسلام چنین آمده است که : (أمرنا رسول اللّه صلیاللهعلیهوآلهوسلم أن نلقی أهل المعاصی بوجوه مکفهرّة) . (رسول أکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم به ما دستور داد که با گنهکاران با صورتی درهم کشیده مواجه شویم) . در صورتی که انجام دادن معروف مستحب است نه واجب و انجام دادن منکر مکروه است نه حرام امر به معروف و نهی از منکر ، نیز مستحب است . و در أمر به معروف و نهی از منکر باید حیثیّت و شخصیّت خلافکار در نظر گرفته شود ، که به او اذیّت و اهانت نگردد ، هم‌چنین نباید خیلی سخت و دشوار گرفت که سبب انزجار او از دین و برنامههای دینی شود .
- مستحب است انسان در مرگ خویشان ، مخصوصاً در مرگ فرزند صبر کند ، و هر وقت میّت را یاد می‌کند (إنّا للّهِ وَاِنّا اِلَیْهِ راجِعُونَ) بگوید ، وبرای میّت قرآن بخواند ، و سر قبر پدر و مادر از خداوند حاجت بخواهد ، و قبر را محکم بسازد که زود خراب نشود .
- انسان باید قرائت نماز را صحیح بخواند ، و کسی که به هیچ قسم نمیتواند همه سوره حمد را صحیح بخواند ، باید به همان نحو که میتواند بخواند ، اگر مقداری را که صحیح میخواند معتنابه باشد ، ولی اگر آن مقدار ناچیز باشد ، باید بنابر احتیاط واجب مقداری از بقیه قرآن را که میتواند صحیح بخواند و به آن ضمیمه کند ، و اگر نمیتواند باید تسبیح را به آن ضمیمه کند . و اما کسی که نمیتواند به کلی سوره را صحیح بخواند ، لازم نیست چیزی عوض آن بخواند . و در هر صورت احتیاط مستحب آن است که نماز را به جماعت بجا آورد .
- چند چیز در نماز میّت مستحب است : اول : آنکه نماز گزار بر میّت با وضو یا غسل یا تیمم باشد ، و احتیاط آن است در صورتی تیمم کند که وضو و غسل ممکن نباشد ، یا بترسد که اگر وضو بگیرد یا غسل کند به نماز میّت نرسد . دوم : اگر میّت مرد است ، امام جماعت یا کسی که فرادی بر او نماز میخواند مقابل وسط قامت او بایستد ، و اگر میّت زن است مقابل سینهاش بایستد . سوم : پا برهنه نماز بخواند . چهارم : در هر تکبیر دستها را بلند کند . پنجم : فاصله او با میّت بقدری کم باشد که اگر باد لباسش را حرکت دهد به جنازه برسد . ششم : نماز میّت را به جماعت بخواند . هفتم : امام جماعت تکبیر و دعاها را بلند بخواند ، و کسانی که با او نماز میخوانند آهسته بخوانند . هشتم : در جماعت اگر چه مأموم یک نفر باشد ، عقب امام بایستد . نهم : نماز گزار ، به میّت و مؤمنین زیاد دعا کند . دهم : پیش از نماز در جماعت سه مرتبه بگوید : (الصلاة) . یازدهم : نماز را در جائی بخوانند که مردم برای نماز میّت بیشتر به آنجا میروند . دوازدهم : زن حائض اگر نماز میّت را به جماعت میخواند ، تنها بایستد و در صف نماز گزاران نایستد .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر پدر یا مادر به فرزند خود امر کنند که نماز را با جماعت بخواند در صورتی که ترک ان موجب ایذاء انها شود مخالفت انها حرام است
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر پدر یا مادر به فرزند خود امر کنند که نماز را به جماعت بخواند در صورتی که ترک آن موجب اذیت و ناراحتی یا اسائه ادب به پدر یا مادر باشد واجب است نماز را به جماعت بخواند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر پدر یا مادر به فرزند خود امر کند که نماز را به جماعت بخواند و از نافرمانی او اذیت شوند، نماز جماعت بر او واجب می شود.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر پدر یا مادر به فرزند خود امر کند که نماز را به جماعت بخواند ، در صورتی که ترک آن موجب اذیت و ناراحتی آنها شود نماز جماعت بر او واجب می شود .
- [امام خمینی] اگر پدر یا مادر به فرزند خود امر کند که نماز را به جماعت بخواند چون اطاعت پدر و مادر واجب است، بنابر احتیاط واجب باید نماز را به جماعت بخواند و قصد استحباب نماید.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر فرزند بدون اجازه پدر روزه مستحبی بگیرد و در بین روز پدر او را نهی کند چنانچه مخالفت او موجب اذیتش باشد باید افطار نماید و هم‌چنین اگر مادر او را نهی کند و مخالفت او موجب اذیتش باشد
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر پدر یا مادر به فرزند خود امر کند که نماز را به جماعت بخواند، باید امر آنها را اطاعت کند و نماز را به جماعت بخواند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر پدر یا مادر به فرزند خود امر کند که نماز را به جماعت بخواند؛ در صورتی که ترک آن موجب عقوقش شود؛ نماز جماعت براو واجب می شود.
- [آیت الله خوئی] اگر پدر یا مادر به فرزند خود امر کند که نماز را با جماعت بخواند، درصورتی که ترک آن موجب عقوقش شود نماز جماعت بر او واجب می‌شود و در غیر این صورت واجب نیست.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر پدر یا مادر به فرزند خود امر کند که نماز را با جماعت بخواند، در صورتی که ترک آن موجب اذیّتشان شود، نماز جماعت بر او واجب می‌شود و در غیر این صورت، واجب نیست.