اختیار
اختیار در چند معنا به کار رفته است:۱. مقابل جبر، ۲. در برابر اکراه، ۳. مقابل ضرورت و اضطرار، ۴. برگزیدن یکی یا بیشتر، از چند چیز. از اختیار به معنای چهارم در باب نکاح سخن رفته است.
نذر کننده باید بالغ و عاقل باشد ، و به اختیار و قصد خود نذر کند ، بنابراین نذر کردن کسی که او را مجبور کرده‌اند ، یا بواسطه عصبانی شدن بی قصد یا بی اختیار نذر کرده ، صحیح نیست .
عنوان مسئله:
نذر کننده باید بالغ و عاقل باشد ، و به اختیار و قصد خود نذر کند ، بنابراین نذر کردن کسی که او را مجبور کرده‌اند ، یا بواسطه عصبانی شدن بی قصد یا بی اختیار نذر کرده ، صحیح نیست .
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر دختری که شاغل و استقلال مالی دارد و فقط در منزل پدری زندگی می کند و عاقل و بالغ می باشد (34 ساله) نیاز به اذن پدر دارد؟
- آیا نذر کردن جهت احرام پیش از میقات از سوی کسی که می داند بدین سبب ناگزیر از در سایه قرار گرفتن تحریم شده می گردد، صحیح است؟
- بانک ها مبلغی را بعنوان مضاربه در اختیار افراد قرار میدهند و پس از مدت معینی مبلغ پرداختی را بعلاوه مبلغی ( معین شده از قبل) پس میگیرند ایا استفاده از این مبلغ برای ما صحیح است؟
- بانک ها مبلغی را بعنوان مضاربه در اختیار افراد قرار میدهند و پس از مدت معینی مبلغ پرداختی را بعلاوه مبلغی ( معین شده از قبل) پس میگیرند آیا استفاده از این مبلغ برای ما صحیح است؟
- بانک ها مبلغی را بعنوان مضاربه در اختیار افراد قرار میدهند و پس از مدت معینی مبلغ پرداختی را بعلاوه مبلغی ( معین شده از قبل) پس میگیرند ایا استفاده از این مبلغ برای ما صحیح است؟
- من حدود یک سال و نیم است که بالغ شده ام. حدود سه ماه هم هست که مرجع تقلید دارم. در مدت این یکسال و نیم یکی از معلمان مدرسه مان میگفت: اگر نماز را با تلفظ صحیح عربی نخوانید اشکال ندارد (البته من نظر برخی مراجع که باید نماز را با تلفظ صحیح خواند میدانستم اما نظر شما را نمیدانستم) و من به گفته معلم قرآنمان استناد کردم و حدود شش یا هفت ماه را با تلفظ معمولی خواندم. شش هفت ماه قبلی اش هم اصلاً نمیدانستم تلفظ صحیح مهم است یا نه. حال میخواستم بدانم تکلیف من چیست؟ لطفاً پاسخ خود را با ذکر منابع بگویید تا من به عده ای از دوستانم که همین مشکل را دارند بگویم.
- هرگاه قسمتی از مسجدالحرام نجس شود، مسؤولین عین نجاست را برطرف می کنند و سپس با پارچه های آغشته به آب و مواد پاک کننده، محل آن را پاک می کنند و معلوم است که این کار برای طاهر کردن محل کفایت نمی کند. سپس رطوبت باقی مانده بر اثر رفت و آمد مردم و پا گذاشتن بر آن به جاهای دیگر مسجد سرایت می کند و در نتیجه علم عادی به نجس شدن بیشتر جاهای مسجد حاصل می شود، آیا در این حال سجده بر کف مسجدالحرام در حال اختیار جایز است، یا فقط در حال تقیه جایز است؟ همچنین حکم طواف کننده اگر به بدنش در مطاف رطوبتی مسری اصابت کرد، آیا طوافش صحیح است، یا آن که لازم است آن را اعاده کند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] در مورد قسامه بفرمائید : آیا کسانی که در زمان وقوع قتل عاقل نبوده یا غیر بالغ بودهاند (کودک یا مراهق) امّا هنگام اجرای قسامه عاقل و بالغ شدهاند میتوانند جهت ادای سوگند در این مراسم شرکت کنند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا کسانی که در زمان وقوع قتل عاقل نبوده، یا غیر بالغ بوده اند، امّا هنگام اجرای قسامه عاقل و بالغ شده اند، می توانند جهت ادای سوگند در این مراسم شرکت کنند؟
- [آیت الله نوری همدانی] گوسفندی را که برای صدقه یا برای یکی از امامان نذر کرده‌اند آیا پشم آن و مقداری که چاق می‌شود جزء نذر است یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] آیا دختر باکره ای را که بالغ و عاقل و رشیده است، بی اذن پدر او می توان متعه کرد؟
- [سایر] آیا فرزندان خود را از کودکی مجبور به پذیرش دین اسلام کنیم و یا خود در سن بلوغ تصمیم بگیرند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر شخصی مسلمان (به ظاهر)، عاقل، بالغ، رشید، غنی از نظر اقتصادی (بدون مشکل اقتصادی) لطیفه یا جوک هایی را آزادانه و به اختیار کامل خود با مضامین و حاوی توهین، ناسزاگویی و فحش نعوذ بالله به پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) و ائمه اطهار(علیهم السلام) یا حضرت امام (ره) و روحانیت بیان کند حکم شرعی وی چیست؟
- [سایر] آیا دختر و پسر عاقل و بالغ، میتوانند بدون اطلاع خانواده برای ازدواج با هم صحبت کنند و سپس خانواده را مطلع سازند؟
- [آیت الله اردبیلی] من دختری 33 ساله بالغ و عاقل (باکره) را بدون اذن پدرش به عقد موقت خود در آوردم. نظر حضرتعالی دربارة این عقد چیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا همسر شخص متوفّی که وصیّت نامه نداشته با حضور پسر بزرگتر که بالغ و عاقل است میتواند خودش را وصیّ قرار دهد؟
- [سایر] اگر زن بدون اذن شوهر نذر کند و بعد از او اجازه بگیرد، آیا این نذر صحیح است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که مالش را با دیگری صلح میکند ، باید بالغ و عاقل و قصد صلح داشته و کسی او را مجبور نکرده باشد ، و باید سفیه و ممنوع از تصرف در آن مال بواسطه ورشکستگی هم نباشد .
- کسانی که بواسطه عقد شرکت با هم شریک میشوند ، باید بالغ و عاقل باشند و از روی قصد و اختیار شرکت کنند ، و نیز باید بتوانند در مال خود تصرف نمایند ، پس سفیه کسی که مال خود را در کارهای بیهوده صرف میکند چون حق ندارد در مال خود تصرف نماید ، اگر شرکت کند صحیح نیست .
- موکِّل یعنی کسی که دیگری را وکیل میکند و نیز کسی که وکیل می‌شود ، باید عاقل باشند و از روی قصد و اختیار اقدام کنند ، و در موکِّل بلوغ نیز معتبر است ، مگر در آنچه از بچه ممیّز صحیح است .
- مردی که زن خود را طلاق میدهد ، باید بالغ ، و عاقل باشد ، ولی اگر بچه ده ساله زن خود را طلاق دهد باید مراعات احتیاط در مورد آن ترک نشود ؛ و همچنین باید مرد با اختیار خود طلاق دهد ، و اگر او را مجبور کنند که زنش را طلاق دهد ، طلاق باطل است ، و نیز باید قصد طلاق داشته باشد ، پس اگر صیغه طلاق را مثلاً به شوخی ، یا در حال مستی بگوید صحیح نیست .
- جاعل باید بالغ و عاقل باشد و از روی قصد و اختیار قرار داد کند و شرعاً بتواند در مال خود تصرف نماید ، بنابراین جعاله آدم سفیه کسی که مال خود را در کارهای بیهوده مصرف میکند صحیح نیست . و همچنین جعاله مفلّس در آن قسم از اموالش که حقّ تصرف در آنها را ندارد ، صحیح نمیباشد .
- کسی که بواسطه مسافرت یا مرض روزه نمیگیرد ، نمیتواند زن روزهدار را مجبور به جماع کند ، ولی اگر او را مجبور نماید ، کفاره بر مرد نیز واجب نیست .
- ضامن و طلبکار باید بالغ و عاقل باشند ، و کسی هم آنها را مجبور نکرده باشد ، و نیز باید سفیه نباشند ، و همچنین طلبکار باید مفلّس نباشد ، ولی این شرطها در بدهکار نیست ، مثلاً اگر کسی ضامن شود که بدهی بچه ، یا دیوانه ، یا سفیه را بدهد صحیح است .
- وقف کننده باید بالغ و عاقل باشد، و با قصد و اختیار وقف کند و شرعاً بتواند در مال خود تصرف نماید، بنابراین سفیه یعنی: کسی که مال خود را در کارهای بیهوده مصرف میکند چون حق ندارد در مال خود تصرف نماید، اگر چیزی را وقف کند صحیح نیست.
- اگر نذر کند نماز واجب خود را در جائی بخواند که بخودی خود ثواب نماز در آنجا زیاد نیست ، مثلاً نذر کند نماز را در اطاق بخواند ، چنانچه نماز خواندن در آنجا از جهتی شرعاً بهتر باشد مثلاً بواسطه اینکه خلوت است انسان حضور قلب پیدا میکند ، اگر نذر او برای آن جهت باشد صحیح است .
- در طرفین قرارداد بیمه، بلوغ، عقل، قصد، اختیار و عدم محجوریت بر اثر سفه یا ورشکستگی شرط است، و در صورتی که طرفین یا یکی از آنها نابالغ، دیوانه، مجبور و یا محجورعلیه، باشند، یا قصد جدی نداشته باشند، قرارداد صحیح نیست.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] نذر کننده باید مکلف و عاقل باشد و به اختیار و قصد خود نذر کند، بنابراین نذر کردن کسی که او را مجبور کرده‌اند، یا به واسط عصبانی شدن بیاختیار نذر کرده، صحیح نیست.
- [آیت الله اردبیلی] نذر کننده باید مکلّف و عاقل باشد و به اختیار و قصد خود نذر کند، بنابر این نذر کردن کسی که او را مجبور کرده‌اند یا به واسطه عصبانی شدن بیاختیار نذر کرده، صحیح نیست.
- [آیت الله بروجردی] نذر کننده باید مکلف و عاقل باشد و به اختیار و قصد خود نذر کند، بنا بر این نذر کردن کسی که او را مجبور کرده‌اند، یا به واسطهی عصبانی شدن بیاختیار نذر کرده صحیح نیست.
- [آیت الله وحید خراسانی] نذر کننده باید بالغ و عاقل باشد و با قصد و اختیار خود نذر کند بنابراین کسی که به واسطه عصبانی شدن بی اختیار نذر کرده یا او را بر نذر اکراه کرده باشند نذر او صحیح نیست
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که نذر می کند باید مکلف و عاقل باشد، و به اختیار خود نذر کند، بنابراین نذر کسی که او را مجبور کرده اند، یا به واسطه عصبانی شدن بی اختیار نذر کرده، صحیح نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] نذر در صورتی صحیح است که از انسان بالغ و عاقل انجام شود و از روی اختیار و قصد باشد، بنابراین نذر از روی اجبار، یا به واسطه عصبانی شدن و از دست دادن اختیار، صحیح نیست.
- [امام خمینی] نذرکننده باید مکلف و عاقل باشد و به اختیار و قصد خود نذر کند، بنا بر این نذر کردن کسی که او را مجبور کرده‌اند، یا به واسطه عصبانی شدن بیاختیار نذر کرده صحیح نیست.
- [آیت الله شبیری زنجانی] نذرکننده باید ممیّز و عاقل باشد و با قصد و اختیار خود نذر کند، بنابراین نذرکردن کسی که او را مجبور کرده‌اند یا به واسطه عصبانی شدن - مثلاً - بیقصد یا بیاختیار نذر کرده صحیح نیست، ولی اگر شخصی که او را به نذر کردن مجبور کرده‌اند بعداً نذر را اجازه دهد، ظاهراً نذر صحیح خواهد بود. نذر مفلّس درباره اموالی که از تصرّف در آنها منع شده، بدون اذن یا اجازه طلبکاران و نذر طفل ممیّز بدون اذن یا اجازه ولیّ وی باطل است ولی اگر طلبکاران یا ولیّ طفل اذن داده یا بعداً نذر را اجازه دهند صحیح خواهد بود.
- [آیت الله مظاهری] نذر کننده باید مکلّف و رشید باشد و آن کار برای او مقدور باشد و به اختیار و قصد خود نذر کند بنابراین نذر کردن کسی که او را مجبور کرده‌اند یا به واسطه عصبانی شدن بیاختیار نذر کرده صحیح نیست و همچنین سفیه و کسی که حاکم شرع او را از تصرّف در اموالش منع کرده است نذرهای مربوط به اموالشان صحیح نیست.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که نذر میکند باید مکلّف وعاقل باشد وباختیار خود نذر کند، بنابراین نذر کردن کسی که او را مجبور کرده‌اند، یا به واسطه عصبانی شدن بیاختیار نذر کرده، صحیح نیست.