عده وفات
عده در اصطلاح فقها، عبارت از تربص (حـالت انتظار) شـرعـی اسـت کـه زن بـعـد از طلاق و زوال نکاح و یـا وفـات لازم اسـت مـدتـی درنـگ کـرده، سـپـس شـوهـر دیـگـر اختیار کند.
و ابتدای عدّة وفات از موقعی است که زن از مرگ شوهر مُطَّلع شود .
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر شخصی با زنی که در عده وفات و عدّه طلاق خلع و یا عدّه طلاق مبارات است ازدواج کند و آگاه از مسئله نبوده آیا عقد او باطل است یا خیر؟ و آیا آن زن حرام مؤبد می‌شود؟
- زنی از شوهرش طلاق رجعی گرفته بعد از تمام شده عده شوهر کرده ولی در خانه شوهر دوم یقین حاصل کرد که شوهر اولش در اثناء طلاق که هنوز عده تمام نشده بود فوت کرده حال تکلیف این زن در خانه شوهر دوم چیست؟
- شخصی زن خود را طلاق داده و بعداً مطلع شد که زن در حال عادت زنانگی و در حال نفاس بوده آیا این طلاق صحیح است یا خیر؟
- آیا ازدواج کردن مرد با زن بدکاره و متهمه حرام است؟ و اگر حرام نیست آیا می‌توان به سخن آنان مبنی بر اینکه شوهر ندارند یا در عده نیستند اعتماد کرد یا باید درباره آنان تحقیق نمود؟ همچنین در مورد زنانی که زیاد صیغه می‌شوند و این احتمال وجود دارد که از آن دسته زنهایی باشند که عده نگه نمی‌دارند در صورتی که بگویند در عده نیستم آیا باید سخن آنها را قبول کرد یا در مورد آنان تحقیق نمود؟
- زنی با بذل نیمی از مهریه از شوهر خود طلاق خلعی گرفته است و یک روز به انقضاء ایام عدّه باقی مانده به ما بذل خود رجوع می‌نماید ولی شوهر که از این رجوع بی اطلاع است از طلاق خود رجوع نمی‌کند. آیا این طلاق از نظر شرعی صحیح می‌باشد یا خیر؟ و آیا زن می‌تواند صاحب مابذل در فرض مذکور گردد؟
- مردی سند مالکیت خودرو خود را بصورت صوری و بدون قصد تملّک به همسرش منتقل نموده، در حالیکه زن نیز از عدم قصد تملک مطّلع بوده است، اکنون آیا زن می‌تواند ادّعا یا تصرفی در خصوص این خودرو داشته باشد؟
- زنی به مدّت یک سال متعه شده بود و از دبر دخول شده و پس از انقضاء مدت که می‌بایست به مدت دو حیض عده نگه می‌داشت و تزویج نمی‌کرد، به علت ندانستن مسئله و جاهل بودن به موضوع و حکم، قبل از انقضاء عده به عقد مرد دیگری در آمد و مرد هم از اینکه زن قبلاً متعه مردی شده اطلاعی نداشته و ندارد: الف- آیا بر شخص عالم لازم و واجب است که زن و مرد را مطلع نماید و یا لازم نیست؟ ب- آیا عقد مزبور صحیح است و یا باطل؟ و اگر باطل است، احتیاج به عقد جدید دارد و یا موجب حرمت ابدی می‌شود؟ آیا احتیاج به طلاق دارد؟ و یا اینکه حکم مسئله در صورت وقوع دخول قبل از انقضاء عده و در صورت وقوع دخول بعد از انقضاء عده و یا در صورتی که اصلاً دخول محقق نشده باشد متفاوت است؟ لطفاً حکم فروض را بیان فرمایید:
- اگر در عقد نکاح زن و شوهر توافق کنند که شوهر زن دیگری نگیرد و اگر گرفت فلان مبلغ به زوجه بدهد، چه حکمی دارد؟
- زن وقتی شوهر نمود تابع اوست اگر شوهر در شهری دور از زادگاه زن اقامت نمود و در طول سال گاهی یک بار به زادگاه زن می‌روند نماز آن زن چگونه است؟
- آیا ازدواج با دختر زن پدر جائز است؟ و آیا فرقی وجود دارد بین اینکه دختر زن پدر از شوهر سابق بوده یا از شوهر لاحق؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] آیا در صورتهای زیر تلقیح زن با نطفه شوهرش که از دنیا رفته، جایز است؟ الف بعد از وفات شوهر ولی قبل از انقضای عدّة ب بعد از وفات او و بعد از انقضای عدّة ج اگر آن زن بعد از فوت شوهرش با مرد دیگری ازدواج نماید، آیا جایز است خود را با نطفه شوهر اولش تلقیح کند؟ و آیا در صورت فوت شوهر دوم، جایز است خود را با نطقه شوهر اولش بارور کند؟
- [آیت الله بهجت] آیا احکام مربوط به زوجیت بین زن و شوهر، پس از وفات و حتی پس از اتمام عده ی وفات زن باقی است؟ و اگر پس از آن به دلایلی قبر شوهر شکافته شود، آیا زن می تواند بدن او را ببیند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مرد منی خود را در دستگاه پزشکی نگهدارد آیا زن می‌تواند در صورت زیر آن را به خودش لقاح کند : الف - بعد از مرگ مرد و قبل از دفنش؟ ب - بعد از دفنش و در اثناء عدّه وفات؟ ج - بعد از عدّه وفات؟
- [آیت الله علوی گرگانی] قبل از دفن همسر، زن می‌تواند بعد از اتمام عدّه وفات ازدواج کند، حالا بعد از چند ماه شوهر اوّل قرار است دفن شود، آیا زن می‌تواند به او دست بزند و یا او را به خاک بسپارد؟
- [آیت الله مظاهری] مردی زنی را به عقد موقت خود درمی آورد. بعد از یک سال متوجه می شوند که زن در هنگام عقد در عده وفات شوهر خود بوده است. فعلاً حکم این ازدواج چیست ؟
- [آیت الله بروجردی] زنی در عدّه طلاق خُلعی بوده و هنوز عدّه او تمام نشده شوهرش وفات کرده، آیا باید عدّه وفات نگاه دارد یا خیر؟
- [آیت الله بروجردی] مجامعت با زن مطلّقه به طلاق خُلع و مبارات، یا در عدّه وفات نشرحرمت ابدی میکند یا خیر؟
- [آیت الله سبحانی] زنان شوهر مرده در زمان عده وفات از کجا تأمین شوند در حالی که هنوز ورّاث بر سر ارثیه مشاجره می کنند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] با توجّه به حرمت خوشبو کردن زن در عدّه ی وفات، چنانچه زن فوت کند برای حنوط تکلیف چه می باشد؟
- [آیت الله سبحانی] زنی شوهرش مرده و مرد دیگر به گمان اینکه عدّه وفات همانند عدّه طلاق سه ماه است با او ازدواج می کند و بعداً متوجه می شوند که مسأله برخلاف آن بوده است ارتباط را قطع می کنند یا زن را طلاق می دهد اکنون بعد از سرآمدن عدّه وفات می خواهند زندگی مشترک را با عقد جدید از سر بگیرند تکلیف چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر زن یقین کند که شوهرش مُرده و بعد از تمام شدن عّة وفات ، شوهر کند ، چنانچه معلوم شود شوهر او بعداً مرده است ، باید از شوهر دوّم جدا شود و در صورتی که آبستن باشد ، به مقداری که در عدّة طلاق گفته شد ، برای شوهر دوّم عدّه طلاق و بعد برای شوهر اوّل عدّة وفات نگهدارد ؛ و اگر آبستن نباشد ، برای شوهر اوّل عدّة وفات و بعد برای شوهر دوّم عدّة طلاق نگهدارد و ابتدای عدّة وفات را از موقعی که خبر صحیح وفات شوهر به او رسیده قرار دهد .
- زنی که یقین دارد شوهرش در یفر مرده اگر بعد از عدّة وفات که مقدار آن در احکام طلاق گفته خواهد شد ؛ شوهر کند و شوهر اوّل از سفر برگردد باید از شوهر دوّم جدا شود و به شوهر اوّل حلال است ولی اگر شوهر دوّم با او نزدیکی کرده باشد ؛ زن باید عدّه نگهدارد و شوهر دوّم باید مهر او را مطابق زنهائی که مثل او هستند بدهد ولی خرج عدّه ندارد .
- ابتدای عدّة طلاق از موقعی است که خواندن صیغة طلاق تمام می شود ، چه زن بداند طلاقش داده اند ، یا نداند پس اگر بعد از تمام شدن عدّه بفهمد که او را طلاق داده اند ؛ لازم نیست دوباره عدّه نگهدارد . عدّة زنی که شوهرش مُرده :
- زنی که شوهرش مرده اگر آبستن نباشد ، باید تا چهار ماه و ده روز عدّه نگهدارد ، یعنی از شوهر کردن خودداری نماید اگر چه یائسه یا صیغه باشد ، یا شوهرش با او نزدیکی نکرده باشد و اگر آبستن باشد ، باید تا موقع زائیدن عدّه نگهدارد ، ولی اگر پیش ازگذشتن چهار ماه و ده روز ، بچّه اش بدنیا بیاید باید تا چهار ماه و ده روز از مرگ شوهرش صبر کند و این عدّه را عدة وفات می گویند .
- اگر زن را به ترتیبی که در احکام طلاق گفته شد ، طلاق رجعی بدهند و در بین عدّه بمیرد ، شوهر از او ارث می برد . و نیز اگر شوهر در بین عدّة زن بمیرد ، زن از او ارث می برد . ولی اگربعد از گذشتن عدّة رجعی یا در عدّة طلاق بائن یکی از آنان بمیرد ، دیگری از او ارث نمی برد
- اگر با زنی که در عدّة طلاق رجعی است زنا کند ، آن زن بر او حرام می شود و اگر با زنی که در عدّة متعه ، یا طلاق بائن ، یا عدّة وفات است ، زنا کند بعداً می تواند او را عقد نماید ، اگر چه احتیاط مستحّب آن است که با او ازدواج نکند و معنای طلاق رجعی و طلاق بائن و عدّة متعه و عدّة وفات در احکام طلاق گفته خواهد شد .
- اگر زنی را دو بار طلاق دهد و به او رجوع کند یا دوبار اورا طلاق دهد و بعد از هر طلاق عقدش کند ، بعد از طلاق سوّم آن زن بر او حرام است ، ولی اگر بعد از طلاق سوّم به دیگری شوهر کند ، با چهار شرط به شوهر اوّل حلال می شود ، یعنی می تواند آن زن را دوباره عقد نماید : اوّل : آنکه عقد شوهر دوّم عقد دائم باشد و اگر مثلاً یک ماهه یا یک ساله او را صیغه کند ، بعد از آنکه از او جدا شد ، شوهر اوّل نمی تواند او را عقد کند . دوّم : شوهر دوّم بالغ و با او نزدیکی و دخول کند و بنا بر اقوی باید نزدیکی از جلوی زن صورت بگیرد ولی انزال لازم نیست . سوّم : شوهر دوّم طلاقش دهد یا بمیرد . چهارم : عدّة طلاق یا عدّة وفات شوهر دوّم تمام شود . طلاق خُلع
- کفن زن بر شوهر است ، اگر چه زن از خود مال داشته باشد و همچنین اگر زن را به شرحی که در کتاب طلاق گفته می شود ، طلاق رجعی بدهند و پیششش از تمام شدن عده بمیرد ، شوهرش باید کفن او را بدهد و چنانچه شوهر بالغ نباشد یا دیوانه باشد ، ولی شوهر باید از مال او کفن زن را بدهد .
- زنی که نُه سالش تمام نشده و زن یائِسه عدّه ندارد ؛ یعنی اگر چه شوهرش با او نزدیکی کرده باشد ، بعد از طلاق می تواند فوراً شوهر کند .
- اگر با زنی که می داند عیالش نیست ، زنا کند ، چنانچه زن نداند که آن مرد شوهر او نیست بنابر احتیاط واجب باید عدّه نگهدارد .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] ابتدای عدّه وفات از موقعی است که زن از مرگ شوهر مطّلع شود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . ابتدای عدّه وفات از موقعی است، که زن از مرگ شوهر مطلع شود.
- [آیت الله بهجت] ابتدای عدّه وفات از موقعی است که زن از مرگ شوهر مطلع شود.
- [آیت الله سبحانی] ابتدای عده وفات از موقعی است که زن از مرگ شوهر مطلع شود.
- [آیت الله وحید خراسانی] ابتدای عده وفات از موقعی است که زن از مرگ شوهر مطلع شود
- [امام خمینی] ابتدای عده وفات از موقعی است که زن از مرگ شوهر مطلع شود.
- [آیت الله خوئی] ابتدای عدّة وفات درصورتی که شوهر زن غائب یا در حکم غائب باشد از موقعی است که زن از مرگ شوهر مطلع شود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] ابتدای عده وفات در صورتیکه شوهر زن غائب یا در حکم غائب باشد از موقعی است که زن از مرگ شوهر مطلع شود.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] ابتدای عده وفات در صورتی که شوهر زن غائب یا در حکم غائب باشد؛ از موقعی است که زن از مرگ شوهر مطلع شود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] ابتدای عدّه وفات از موقعیست که زن از مرگ شوهر مطّلع شود.