تعقیب نماز
تعقیبات، عنوانی در فقه و آداب دینی ناظر به مجموعهای از اعمال مستحب که به دنبال نماز انجام میگیرد.
اگر شک کند که سلام نماز را گفته یا نه ، یا شک کند درست گفته یا نه ، چنانچه مشغول تعقیب نماز یا مشغول نماز دیگر شده ، یا به واسطة انجام کاری که نماز را به هم می زند ، از حال نمازگزار بیرون رفته ، باید به خود اعتنا نکند و اگر پیش از اینها شک کند ، باید سلام را بگوید ، اما اگر در صحیح گفتن سلام شک کند در هر صورت .یانه شد به شک خود اعتنا ننماید چه مشغول کار دیگر شده بأید.
2-شک بعد ا زسلام
عنوان مسئله:
اگر شک کند که سلام نماز را گفته یا نه ، یا شک کند درست گفته یا نه ، چنانچه مشغول تعقیب نماز یا مشغول نماز دیگر شده ، یا به واسطة انجام کاری که نماز را به هم می زند ، از حال نمازگزار بیرون رفته ، باید به خود اعتنا نکند و اگر پیش از اینها شک کند ، باید سلام را بگوید ، اما اگر در صحیح گفتن سلام شک کند در هر صورت .یانه شد به شک خود اعتنا ننماید چه مشغول کار دیگر شده بأید.
2-شک بعد ا زسلام
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
سوال مرتبط یافت نشد
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] کسی در بین نماز شک میکند کاری را که در نماز انجام داده، صحیح به جا آورده یا نه. آیا این فرد باید به شکّ خود اعتنا کند و وظیفهای برعهدهاش آمده است یا نباید به شکّ خود اعتنا کند؟
- [آیت الله بهجت] شخصی در نمازهای خود شک می کند و با این که می تواند مسایل شک را یاد بگیرد؛ اما این کار را نمی کند؛ و نماز را بر هم می زند و از سر می گیرد؛ آیا نمازهای او صحیح است؟
- [آیت الله اردبیلی] در رسالههای عملیه احکام شک در نماز آمده، ولی موارد تعارض آنها حل نشده است. از آنجا که من زیاد شک میکنم و گاه کثیرالشک میشوم، حالتهای مختلف شک برایم زیاد پیش میآید که حکم برخی از آنها را نمیدانم. لطفاً در موارد زیر مرا راهنمایی کنید: الف) فرمودهاید: ظن و گمان در رکعات نماز حکم علم و یقین را دارد. همچنین فرمودهاید: پس از سلام نماز به شک نباید اعتنا کرد. آیا بعد از نماز هم ظن حکم علم را دارد، و شخص در صورت شک باید فکر کند تا ببیند به ظن یا علم میرسد یا نه یا کلاً به هر شک و ظنّی پس از سلام نماز نباید اعتنا کرد؟ ب) اگر کسی در رکعات نماز مستحبی شک کند هم باید فکر کند تا شاید گمان یا علم پیدا شود یا میتواند بدون تأمل حکم شک را اجرا کند؟ ج) شک بعد از نماز یک یا دو رکعتی، پس از سلام نماز چه حکمی دارد؟ چرا شک در مورد این نمازها مبطل نماز است؟ د) گمان کثیرالشک هم حکم یقین را دارد؟ مثلاً اگر کثیرالشک در نماز صبح گمان و ظنش بر سه رکعت باشد، آیا باز هم باید بنا را بر صحت (دو رکعت) بگذارد؟ ه) شک بین 3 و 5، و نیز شک بین 3 و 4 و 5، و نیز شک بین 5 و 6، وقتی نمازگزار در حالت نشسته باشد، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] در رسالههای عملیه احکام شک در نماز آمده، ولی موارد تعارض آنها حل نشده است. از آنجا که من زیاد شک میکنم و گاه کثیرالشک میشوم، حالتهای مختلف شک برایم زیاد پیش میآید که حکم برخی از آنها را نمیدانم. لطفاً در موارد زیر مرا راهنمایی کنید: الف) فرمودهاید: ظن و گمان در رکعات نماز حکم علم و یقین را دارد. همچنین فرمودهاید: پس از سلام نماز به شک نباید اعتنا کرد. آیا بعد از نماز هم ظن حکم علم را دارد، و شخص در صورت شک باید فکر کند تا ببیند به ظن یا علم میرسد یا نه یا کلاً به هر شک و ظنّی پس از سلام نماز نباید اعتنا کرد؟ ب) اگر کسی در رکعات نماز مستحبی شک کند هم باید فکر کند تا شاید گمان یا علم پیدا شود یا میتواند بدون تأمل حکم شک را اجرا کند؟ ج) شک بعد از نماز یک یا دو رکعتی، پس از سلام نماز چه حکمی دارد؟ چرا شک در مورد این نمازها مبطل نماز است؟ د) گمان کثیرالشک هم حکم یقین را دارد؟ مثلاً اگر کثیرالشک در نماز صبح گمان و ظنش بر سه رکعت باشد، آیا باز هم باید بنا را بر صحت (دو رکعت) بگذارد؟ ه) شک بین 3 و 5، و نیز شک بین 3 و 4 و 5، و نیز شک بین 5 و 6، وقتی نمازگزار در حالت نشسته باشد، چه حکمی دارد؟
- [سایر] سلام : من دختری 26 ساله ام. پدرم کارمند بازنشسته و مادرم خانه دار است .دارای لیسانس ریاضی محض از دانشگاه دولتی ام. 2برادر و 1خواهر دارم. سختی درسها را با امید به اینکه روزی کمک پدر میشوم با شیرینی به ا تمام رساندم. حال 3سال است که بیکارم با اینکه رتبه 2 بین هم دوره ایهایم داشتم و در ارزوی یک لحظه تدریسم با اینکه خیلی دنبال کار بوده ام اما حتی به عنوان حق التدریس نیز مشغول به کار نشده ام و شرمنده خستگی ها و زحمات پدرم هستم. شما خودتون میدونید که چرخوندن زندگی 6 نفره با حقوق ناچیز بازنشستگی سخته وپدرم روزانه 8 ساعت کار میکند وما از دیدن خستگیهای او ناراحت میشویم و کاری از دست ما بر نمی اید . خواستگار خوبی هم نداشتم که باری از دوش پدرم بردارم قصدم ناامیدی نیست چون بزرگترین گناه است.در این زمانه دخترای خوب تو خونه میمونند . امیدم به خدا و راهنمایی شماست.
- [سایر] سلام من حدود 2سال است عقد کردم طی این 2 سال متوجه این شدم همسرم به شدت از مادرش حساب می برد واز این واهمه دارد که مبادا کاری کند که مادرش با او برخورد مخالفت آمیز کند.از طرفی مادرش هم به شدت مراقب وعلاقمند به او می باشد.طوری که از راه دور تمام رفتار و برخورد های او را کنترل می کند.حتی حاضر است خواسته های من اجرا نشود که مبادا مادرش ناراحت نشود.او در بعضی برخورد های دیگرش با دیگران نیز آنها را به خواسته های من ترجیح می دهدبه شدت نگران این موضوع است که مبادا مادرش فکر نکند که برای من کاری انجام می دهد.چون مادرش عقیده دارد که او مرد است و نباید برای خانوم کار کند.
- [سایر] با سلام. من چند سالی است که فکر می کنم دچار وسواس شده ام. هم در زمینه ی وضو گرفتن نماز خواندن و مسائل مذهبی و هم در مورد فکرکردن و تصمیم گرفتن. مثلا برای انتخاب یک راه خیلی در مورد آن فکر می کنم که آیا انجام بدهم یانه؟ یا در مورد خرید حتی چیزهای کوچک موقع انتخاب از بین 2 چیز خیلی مردد هستم. در مورد اعداد و ارقام هم وسواسی شده ام که مثلا چند بار چک می کنم که اعداد را درست نوشته ام یانه؟ موقع خروج از منزل شیرهای گاز را چک می کنم البته این مورد شاید خیلی زیاد نیست یا در مورد نماز مثل بعضی افراد وسواس شدید ندارم. اما از این که در فکر کردن هم دچار وسواس شده ام خسته شدم. مثلا اگر قرار باشد غذایی را بپزم چندین بار نمک آن را می چشم. دوست دارم برای کارها یک دستور العمل دقیق بمن بدهندکه لازم نباشد در موردش فکر کنم مثلا برای فلان غذا دقیقا 3 قاشق نمک کافی است و ... در کل در مورد همه چیز خیلی به جزئیات توجه می کنم و این هم خودم را خسته می کندو هم باعث می شود کار اصلی را در زمان خودش به اتمام نرسانم. گاهی وسیله ای را اگر جایی می گذارم می ترسم که بیفتد و یا صدمه ای به کسی بزند و چندین بار جایش را تغییر میدهم و خیلی نگرانم . خانواده ام بهم می گن که کند هستم و کارها را کند انجام می دهم. و بعد از ازدواج به مشکل می خورم. در مورد تغییر دکوراسیون محیط کار و یا آمدن همکاران جدید هم نگرانم. می خواهم بدانم چرا من اینطوری هستم؟ و راهنماییم کنید چکار کنم؟ با تشکر فراوان
- [سایر] با سلام و خسته نباشید خواهشمندم به سوال بنده در اسرع وقت پاسخ دهید : بنده مدت یازده سال است که شدیدا گرفتار وسواس در نماز شده ام به طور میانگین 45 دقیقه حداقل زمانی است که برای خواندن دو نماز صرف می کنم. گاهی حتی 2 تا3 ساعت هم طول کشیده. مرتب نمازم را می شکنم و از سر می گیرم . زنم دیگر به ستوه آمده و از این رفتار من بسیار ناراحت است . خودم هم دیگر نمی خواهم به این رفتارم ادامه دهم ولی هرچه سعی میکنم (حدود 3 سال) که به وسواس خود اعتنا نکنم نمی شود هر چه روایت و فتوا و کتاب و سایت و ... هم بوده سعی کردم بهره بگیرم بعضی اوقات به طور مقطعی و موقت هم جواب داده ولی متاسفانه زود اثرش از بین رفته. من نمی دانم چگونه خودم را راضی به بی اعتنائی و غلط نماز خواندن کنم. البته این وسواس طبعا هی از یک جای نماز به جای دیگر سرایت می کند حتی متاسفانه به وضو و ... بنده هم سرایت کرده. این وسواس من از در انزوا نماز خواندن زیاد در کودگی شروع شد. بعدها که خواستم جلوی دیگران نماز بخوانم وسواس در ریا نشدن پیدا کردم همین بعدها به وسواس در قرائت و وسواس در چیزهای دیگر سرایت کرد. واقعا مستاصل شده ام هر کاری می دانستم کردم دیگر نمی دانم چگونه این تکرارها را ترک کنم و خودم را راضی کنم که نماز غلط هم برای من درست است. البته بنده یقین دارم که نمازی که می خوانم غلط است برای همین هم آن را می شکنم و اصلا ظن و شک ندارم . برای همین هم ترک آن این قدر سخت شده . البته وقتی که وسواس به بنده فشار می آورد و ترس من را فرا می گیرد به طور غیر اختیاری شروع به غلط خواندن می کنم که بعش هم طبیعتا مثل همیشه نمازم را می شکنم . خواهشمندم من را کمک کنید. خسته و ذله شدم. با تشکر فراوان.
- [سایر] سلام علیکم و رحمه الله و برکاته این جانب 37 ساله ام و دارای دو فرزند دختر می باشم. 25 سال است که در بروکسل (پایتخت بلژیک) زندگی می کنم و به تازگی بواسطه کمک گرفتن از یک بانک و دیگر مواردی همچون دستمزد، خانه ای را خریداری نمودم. اما سؤال این جانب در خصوص شغل من است: 1. یازده سال است که در یک رستوران در شهر بروکسل به عنوان پیشخدمت مشغول به کار هستم. و مشغول سرو نمودن مشروبات الکلی برای مردان و زنان غربی می باشم. به من بفرمایید که به عنوان یک فرد مسلمان با تمام هزینه هایی که برای زندگی کردن دارم آیا این شرایط (وضعیت کاری) قابل قبول است یا خیر؟ چرا که هر چه درباره آن فکر می کنم نمی توانم تصمیمی بگیرم. 2. در مورد پولی که از این طریق کسب می کنم توضیح دهید که آیا درست است یا خیر؟ 3. در مورد موقعیت و جایگاه این جانب در جامعه اسلامی توضیح دهید (که به عنوان یک فرد مسلمان در اینجا چه باید بکنم)؟ 4. در خصوص اثر و نتیجه ای که در این موقعیت (شغلی) برای من، زندگی ام و فرزندانم بوجود می آید نیز توضیح فرمایید؟ پیشاپیش از پاسخی که برای سؤالاتم تهیه می کنید بسیار متشکرم. و السلام علیکم
- [سایر] سلام حاج اقا.قبلا از پدرم براتون گفتم و شما هم منو به خوندن ضوابط توصیه کردید. این یه پیام دیگه هست با طرح یه مشکل دیگه: 1-23 سالمه دانجوی پزشکی 2-با مادرم خیلی رفیقم ولی با پدرم بسیار مشکل دارم. 3-برای همه بابا و برای ما زن باست! 4-بیشتر وقتشو سر کار و توی ماموریته.وقتیم میاد خونه یا به زور میبرمون خونه ی این و اون یا مشغول تلوزیونه. 4-به هر چیزی گیر میده: این چیه می÷وشی؟این چیه گوش میدی؟ این چه عکسیه رفتی انداختی؟ چرا اینجوری میشینی؟چرا اینجوری راه میری؟ ووووو 5-هر کاری میکنم نمیتونم این رفتارهاشو هضم کنم. 6-به خاطر این رفتاراش نمیتونم ببخشمش! 7-ایا فرزند حقی بر گردن پدر و مادر ندارد؟ فقط من به عنوان یه فرزند باید باب میل اون باشم؟ آخه این چه امتحانیه که خدا داره از من میگیره؟مطوئنم رفوزه میشم!
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر بعد از گذشتن وقت شک کند که نماز را درست خوانده یا نه به شک خود اعتنا نکند .
- اگر شک کند عملی را که رکن نیست بجا آورد ه یا نه ، چنانچه مشغول کاری که بعد از آن است شده ، باید به شک خود اعتنا نکند ، مثلاً موقعی که مشغول خواندن سوره است ، اگر شک کند که حمد را خوانده یا نه ، باید به شک خود اعتنا نکند و اگر بعد یادش بیاید که آن را بجا نیاورده ، در صورتی که مشغول رکن بعد نشده ، باید بجا آورد و اگر مشغول رکن بعد شده ، نمازش صحیح است ، بنابر این اگر مثلاً در قنوت یادبیاید که حمد را نخوانده باید بخواند و اگر در رکوع یادش بیاید نماز او صحیح است .
- اگر شک کند نماز احتیاطی را که بر او واجب بوده بجا آورده یا نه ، چنانچه وقت نما ز گذشته به شک خود اعتنا نکند و اگر وقت دارد ، در صورتی که مشغول کار دیگری نشده و از جای نماز برنخاسته و کاری هم مثل رو گرداندن از قبله که نماز را باطل می کند انجام نداده باید نماز احتیاط را بخواند و اگر مشغول کار دیگری شده یا کاری که نماز را باطل می کند بجا آورده ، یا بین نماز و شک او زیاد طول کشیده ، احتیاط آن است که نماز احتیاط را بجا آورد و نماز را هم دوباره بخواند .
- اگر بعد از آنکه وارد قسمتی از تیمم شد شک کند که قسمت پیش از آن را فراموش کرده یا نه ، اعتنا نکند و تیمم او صحیح است و نیز اگر بعد از بجا آوردن هر جزء شک کند که درست بجا آورده یا نه اعتنا نکند و تیمم او صحیح است .
- اگر در بین نماز شک کند که یکی از کارهای واجب آن را انجام داده یا نه ، مثلاً شک کند که حمد خوانده یا نه ، چنانچه مشغول کاری که باید بعد از آن انجام دهد نشده ، مثلاً به رکوع نرفته است باید آنچه را که در انجام آن شک کرده بجا آورد یعنی حمد را بخواند و اگر مشغول کاری که باید بعد از آن انجام دهد شده ، مثلاً به رکوع رفته است به شک خود اعتنا نکند .
- موقعی که مشغول نماز احتیاط است اگر در یکی از کارهای آن شک کند ، چنانچه محل آن نگذشته ، باید بجا آورد و اگر محلش گذشته ، باید به شک خود اعتنا نکند ، مثلاً اگر شک کند که حمد خوانده یا نه ، چنانچه به رکوع نرفته باید بخواند ، واگر به رکوع رفته باید به شک خود اعتنا نکند .
- هر گاه شک کند که آیه یا کلمه ای را درست گفته یا نه ، اگر به چیز ی که بعد از آن است مشغول نشده ، باید آن آیه یا کلمه را به طور صحیح بگوید و اگر به چیزی که بعد از آن است مشغول شده ، چنانچه آن چیز رکن باشد مثل آنکه در رکوع شک کند که فلان کلمه از سوره را درست گفته یا نه، باید به شک خود اعتنا نکند ، واگر رکن نباشد ، مثلاً موقع گفتن ( الله الصمد ) شک کند که ( قل هو الله احد ) را درست گفته یا نه ، باز هم می تواند به شک خود اعتنا نکند ، ولی اگر احتیاطا آن آیه یا کلمه را به طور صحیح بگوید اشکال ندارد ، و اگر چند مرتبه هم شک کند ، می تواند چند بار بگوید اما اگر به وسواس برسد و باز هم بگوید ، بنابر احتیاط واجب باید نمازش را دوباره بخواند .
- اگر بعد از سلام نماز شک کند که نماز ش صحیح بوده یا نه ، شک کند رکوع کرده یا نه ، یا بعد از سلام چهار رکعتی شک کند که چهار رکعت خوانده یا پنج رکعت ، به شک خود اعتنا نکند ولی اگر هر دو طرف شک او باطل باشد ، مثلاً بعد از سلام نماز چهار رکعتی شک کند که سه رکعت خوانده یا پنج رکعت ، نمازش باطل است . 3-شک بعد از وقت
- اگر شک کند که یکی از رکنهای نماز را بجا آورده یانه ، چنانچه مشغول کاری بعد از آن است نشده ، باید آن را بجا آورد ، مثلاً اگر پیش از خواندن تشهد شک کند که دوسجده را بجا آورده یا نه ، باید بجا آورد و چنانچه بعد یادش بیاید که آن رکن را بجا آورده بوده ، چون زیاد شده ، نمازش باطل است .
- کسی که نشسته یا خوابیده نماز می خواند ، اگر موقعی که حمد یا تسبیحات می خواند ، شک کند که سجده یا تشهد را بجا آورده یا نه ، باید به شک خود اعتنا نکند و اگر پیش از آنکه مشغول حمد یا تسبیحات شود ، شک کند که سجده یا تشهد را بجا آورده یا نه ، باید بجا آورد .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر شک کند که سلام نماز را گفته یا نه، چنان چه مشغول تعقیب نماز یا مشغول نماز دیگر شده، یا به واسطه انجام کاری که نماز را به هم می زند، از حال نمازگزار بیرون رفته، باید به شک خود اعتنا نکند. و اگر پیش از اینها شک کند باید سلام را بگوید. و اگر شک کند سلام نماز را درست گفته یا نه اعتنا نکند، هر چند وارد عمل دیگر نشده باشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر شک کند که سلام نماز را گفته یا نه چنانچه مشغول نماز دیگر شده یا به واسطه انجام کاری که صورت نماز را به هم می زند از حال نمازگزار بیرون رفته باید به شک خود اعتنا نکند و اگر پیش از اینها شک کند باید سلام را بگوید اگر چه مشغول تعقیب باشد و اگر شک کند که سلام را درست گفته یا نه در هر صورت به شک خود اعتنا نکند
- [آیت الله سبحانی] اگر شک کند که سلام نماز را گفته یا نه، یا شک کند درست گفته یا نه، چنانچه مشغول تعقیب نماز یا مشغول نماز دیگر شده; یا به واسطه انجام کاری که نماز را به هم می زند; از حال نمازگزار بیرون رفته، باید به شک خود اعتنا نکند و اگر پیش از اینها شک کند، باید سلام را بگوید. 2. شک بعد از سلام
- [امام خمینی] اگر شک کند که سلام نماز را گفته یا نه یا شک کند درست گفته یا نه ، چنانچه مشغول تعقیب نماز یا مشغول نماز دیگر شده، یا به واسطه انجام کاری که نماز را به هم می زند از حال نمازگزار بیرون رفته باید به شک خود اعتنا نکند و اگر پیش از اینها شک کند باید سلام را بگوید ، اما اگردر صحیح گفتن سلام شک کند در هر صورت باید به شک خود اعتنا ننماید چه مشغول کارد یگر شده باشد یا نه.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر شک کند که سلام نماز را درست گفته یا نه، اعتنا به شک خود به هر حالی که هست نکند و اگر شک کند که سلام نماز را گفته یا نه، چنانچه مشغول تعقیب نماز شده و یا مشغول نماز دیگر شده، یا به واسطه انجام کاری که نماز را به هم بزند، از حال نمازگزار بیرون رفته، در این صورت هم باید به شک خود اعتنا نکند و اگر پیش از اینها شک کند، باید سلام را بگوید.
- [آیت الله بهجت] اگر شک کند که سلام نماز را گفته یا نه، در صورتی که مشغول تعقیب نماز شده یا بهسبب انجام کاری که نماز را بههم میزند از حال نمازگزار خارج شده، به شک خود اعتنا نمیکند، و در صورت دوم در بعضی از موارد احتیاط مستحب در اعاده است، و اگر پیش از اینها شک کند باید سلام را بگوید، و امّا اگر در صحیح بودن سلام شک کند، چه مشغول کار دیگر شده باشد یا نه، باید به شک خود اعتنا ننماید.
- [آیت الله بروجردی] اگر شک کند که سلام نماز را گفته یا نه، یا شک کند درست گفته یا نه، چنانچه مشغول تعقیب نماز یا نماز دیگر شده، یا به واسطهی انجام کاری که نماز را به هم میزند از حال نمازگزار بیرون رفته، باید به شک خود اعتنا نکند و اگر پیش از اینها شک کند باید سلام را بگوید.
- [آیت الله بهجت] اگر شک کند که سلام نماز را گفته یا نه، در صورتی که مشغول تعقیب نماز شده یا به سبب انجام کاری که نماز را بهم می زند از حال نمازگزار خارج شده، به شک خود اعتنا نمی کند، و در صورت دوم در بعضی از موارد احتیاط مستحب در اعاده است، و اگر پیش از اینها شک کند باید سلام را بگوید، و امّا اگر در صحیح بودن سلام شک کند، چه مشغول کار دیگر شده باشد یا نه، باید به شک خود اعتنا ننماید.
- [آیت الله اردبیلی] اگر شک کند که سلام نماز را گفته یا نه یا شک کند آن را درست گفته یا نه، چنانچه مشغول تعقیب نماز یا مشغول نماز دیگر شده باشد یا به کاری مشغول شود که عرفا بگویند از نماز خارج شده و به کار دیگری مشغول شده، نباید به شک خود اعتنا کند و اگر پیش از آنها شک کند، باید سلام را بگوید.
- [آیت الله سیستانی] اگر شک کند که سلام نماز را گفته یا نه ، چنانچه مشغول به تعقیب نماز یا مشغول نماز دیگر شده ، یا چیزی که منافی نماز است انجام داده است ، باید به شک خود اعتنا نکند ، و اگر پیش از اینها شک کند ، باید سلام را بگوید . و اگر شک کند که سلام را درست گفته یا نه ، به شک خود اعتنا نکند ، در هر جائی که باشد . 2 شک بعد از سلام :