.خمس گنج , پس از کسر هزینه های کاوشگری برای به دست آوردن آن است, اگر پس از آن، به مقدار نصاب برسد, خمس دارد. - رساله آیت الله جوادی آملی

رساله عملیه آیت الله جوادی آملی
آدرس: http://javadi.esra.ir

.خمس گنج , پس از کسر هزینه های کاوشگری برای به دست آوردن آن است, اگر پس از آن، به مقدار نصاب برسد, خمس دارد.

عنوان مسئله:

.خمس گنج , پس از کسر هزینه های کاوشگری برای به دست آوردن آن است, اگر پس از آن، به مقدار نصاب برسد, خمس دارد.

پرسش‌های مرتبط از این مرجع

برای احداث باغ پسته، باید حدود پانزده سال روی زمین کار کنند تا باغ شروع به باردهی کند. کسانی که در طول این مدت، سال خمسی نداشته و مبالغی که برای کود، آب، شخم و … هزینه کرده‌اند، غیر مخمّس بوده است، آیا اکنون برای محاسبه‌ی خمس، باید آنچه خرج کرده‌اند را کسر کنند؟
برای احداث باغ پسته، باید حدود پانزده سال روی زمین کار کنند تا باغ شروع به باردهی کند. کسانی که در طول این مدت، سال خمسی نداشته و مبالغی که برای کود، آب، شخم و … هزینه کرده‌اند، غیر مخمّس بوده است، آیا اکنون برای محاسبه‌ی خمس، باید آنچه خرج کرده‌اند را کسر کنند؟
اینجانب دارای یک باب منزل مسکونی بوده و از طرف ... یک واحد منزل به من دادند و مدت چند سال این منزل دوّمی خالی است در حال حاضر برای توسعه منزل اوّلی قصد فروش آن دارم، 1- آیا به اصل قیمت منزل دوّمی خمس تعلق می‌گیرد؟ 2- آیا به ارزش افزوده هم خمس تعلق می‌گیرد؟ 3-برای منزل دومی بعد از تحویل گرفتن مقداری هزینه نمودم آیا به مبلغ هزینه شده هم خمس تعلق می‌گیرد.؟
اینجانب دارای یک باب منزل مسکونی بوده و از طرف … یک واحد منزل به من دادند و مدت چند سال این منزل دوّمی خالیست در حال حاضر برای توسعه منزل اوّلی قصد فروش آن دارم، 1 - آیا به اصل قیمت منزل دوّمی خمس تعلق می‌گیرد؟ 2 - آیا به ارزش افزوده هم خمس تعلق می‌گیرد؟ 3 - برای منزل دومی بعد از تحویل گرفتن مقداری هزینه نمودم آیا به مبلغ هزینه شده هم خمس تعلق می‌گیرد. ؟
اینجانب در زمانی که دانشجو بوده‌ام مبلغی پول پس انداز نموده‌ام و در همان سالها هزینه شد این پول هدیه‌های پدرم بود و قسمتی هم وام دانشجویی به صورت وام بوده است با توجه به اینکه یقین ندارم که سال بر آن پول گذشته یا نه و اصل پولها هدیه و وام بود چه حکمی دارد یا مشمول خمس می‌گردد یا نه؟ سؤال 2: اینجانب منزلی جهت سکونت خود خریده‌ام و برای پول آن فرشهای منزل خود که به آنها نیاز بود فروختم که مشکل مسکن حل گردد و در آینده فرش تهیه نمایم، با توجه به اینکه یقین ندارم که از زمان خرید تا فروش آن فرشها سال گذشته یا نه آیا فرشهای مذکور مشمول خمس می‌گردد یا نه؟ سؤال 3: اینجانب مبلغ 200 هزار تومان به صورت رهن و اجاره جهت تهیه منزل مسکونی (قبل از خریدن خانه) در اختیار @ردی صاحب خانه گذاشتم، این پول یک سال در رهن منزل بود حال با توجه به اینکه یقین دارم قبل از رهن سال بر پول نگذشته بود و بعد از رهن و تمام شدن مدت فوراً پول را برای خرید مسکن هزینه نمودم آیا پول مذکور با این شرایط مشمول خمس می‌گردد یا نه؟ سؤال 4: اگر کسی پولی را برای امری در گرو بگیرند و صاحب پول آن کار را انجام ندهد مثلاً پولی در گرو سندی باشد و مدتی بگذرد و پول دست نخورده بماند آیا خمس پول در گردن کیست؟ سؤال 5: آیا اگر از پول بین سال منزلی تهیه گردد که به آن نیاز است خمس دارد یا نه؟ سؤال 6: آیا اگر کسی منزلی داشته باشد و به دلایلی مثلاً عدم امنیت محل آن فعلاً (مثلاً یک سال) آن را اجاره دهد و خودش در محلی دیگر با اجاره‌ی بیشتری منزل اجاره نماید آن منزل آیا مشمول خمس می‌گردد یا نه؟ سؤال 7: آیا اگر کسی خانه داشته باشد و از درآمد بین سال خریداری نماید و مشمول خمس نگردد و بعد از چند سال به دلایلی مجبور باشد آن خانه را بفروشد و با پول آن خانه دیگری بخرد که به آن خانه نیاز دارد، آیا پول فروش منزل مشمول خمس می‌گردد یا نه؟ و اگر قیمت آن بالا رود چه حکمی دارد؟ سؤال 8: آیا هدیه‌های عروسی که از طرف پدر یا پدر همسر و فامیل هدیه می‌گردد مشمول خمس می‌گردد یا نه؟ اگر حتی یک سال مورد استفاده نگیرد در این صورت چطور؟ آیا هدیه دیگر مشمول خمس است یا نه؟ سؤال 9: اگر کسی منزلی داشته باشد که نیاز به تعمیر دارد و در حد شأن خود می‌خواهد آن را تعمیر نماید (این فرد حساب سال دارد ) و از اول سال مثلاً تا 10 ماه پول جمع آوری نمایند و پولها را هزینه نماید آیا آن پولها مشمول خمس می‌گردد یا نه؟
1 در عقد مضاربه‌ای، عامل متعهد شده است، پول سرمایه گذار را در کارهای تجاری صرف کند و از درآمد به دست آمده، هر ماهه مبلغی را علی الحساب به او بپردازد. همچنین متعهد شده، در پایان مدت تعیین شده، درآمد را بررسی کند و افزون بر مقدار تعیین شده را به سرمایه گذار تحویل دهد. طرفین با هم توافق کردند که زیان احتمالی بر عهده عامل است و ارتباطی به سرمایه‌گذار نخواهد داشت و اگر عامل در پایان نتوانست حسابها را به طور دقیق بررسی کند با هم مصالحه کنند. نظر حضرت عالی درباره چنین مضاربه‌ای چیست؟
در عقد مضاربه‌ای، عامل متعهد شده است، پول سرمایه گذار را در کارهای تجاری صرف کند و از درآمد به دست آمده، هر ماهه مبلغی را علی الحساب به او بپردازد. همچنین متعهد شده، در پایان مدت تعیین شده، درآمد را بررسی کند و افزون بر مقدار تعیین شده را به سرمایه گذار تحویل دهد. طرفین با هم توافق کردند که زیان احتمالی بر عهده عامل است و ارتباطی به سرمایه گذار نخواهد داشت و اگر عامل در پایان نتوانست حسابها را به طور دقیق بررسی کند با هم مصالحه کنند. نظر حضرت عالی دربارهی چنین مضاربه ای چیست؟

پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع

[آیت الله مکارم شیرازی] آیا انسان می تواند هزینه هایی را که برای به دست آوردن حق خود خرج کرده از غاصب بگیرد؟
[آیت الله بهجت] حلّیت گنج، در صورت دادن خمس و ضبط گنج از طرف دولت چگونه جمع می شود؟
[سایر] آیا دنبال گنج گشتن و صرف وقت و هزینه برای یافتن آن، اشکال شرعی دارد؟
[آیت الله بهجت] اگر غلاّت اربعه که از ملک ثلث و یا وقفی به دست می آید، به حدّ نصاب برسد، زکات دارد؟
[آیت الله فاضل لنکرانی] اگر معدنی به حد نصاب برسد و خمس آن پرداخت شود و از مؤونه سال زیاد بیاید، آیا دوباره باید خمس آن پرداخته شود؟
[آیت الله فاضل لنکرانی] مالکی مقداری زمین مزروعی خود را بصورت اجاره به دیگری واگذار کرده و مال الاجاره از گندم آن تعیین شده، گندمی که از بابت اجرت به دست می آید، اگر به تنهایی به حد نصاب برسد یا با گندم باقیمانده زمین در دست خود مالک برداشت می شود به نصاب برسد، آیا متعلق زکات می شود؟
[آیت الله بهجت] زمین های زراعی همسر در دست شوهر است که آن ها را همه ساله با زمین های خود کشت می کند. آیا غلّه ی هر کدام باید جداگانه به حدّ نصاب برسد یا مجموع زراعت ملاک نصاب است؟
[آیت الله خامنه ای] من ضامن فردی در یک وام بانکی هستم. وی پس از پرداخت چند قسط، سایر اقساط را نپرداخته و به همین دلیل اقساط وامش از فیش حقوقی بنده کسر گردیده است: 1- اگر وی مبالغ کسر شده از فیش حقوقی مرا پس از سال خمسی به من بپردازد، با توجه به اینکه مبالغ کسر شده از فیش حقوقی ام، قبل از اینکه به دست بنده برسد به حساب بانک وام دهنده واریز شده است، آیا به آن خمس تعلق می گیرد؟ 2- اگر بنده برای خودداری از پرداخت هزینه های اضافی (سود وام)، سایر اقساط را یک جا به بانک بپردازم و وام گیرنده مبالغ کسر شده از فیش حقوقی مرا پس از سال خمسی به من بپردازد، آیا به آن خمس تعلق می گیرد؟
[آیت الله خامنه ای] اگر کسی طلای مسکوک داشته باشد و به حد نصاب هم برسد، آیا علاوه بر زکات، پرداخت خمس آن هم واجب است؟
[آیت الله بهجت] اگر از طریق فروش کاه، هزینه های تولید گندم تأمین شود؛ آیا در این صورت نیز می توان هزینه ها را از خود گندم کسر نمود؟

مسائل مرتبط از این مرجع

.غوص نیز مانند معدن و گنج , دارای نصاب است و نصاب آن , یک دینار است. اگر ارزش اشیای غوّاصی شده پس از کسر هزینه های غوص به مقدار یک دینار طلا برسد, خمس دارد.
.یک نهاد حقوقی مالک باشد نه اشخاص و چند نفر به اشتراک به آن نهاد حقوق ی خدمت دهند , بدون اینکه سهمی در مالکیّت آن داشته باش ند و گنج کشف شده بعد از کسر هزینه به مقدار نصاب برسد , ادای خمس آن بر مسئول آن نهاد لازم است.
.اگر چند نفر به اشتراک , گنجی را به دست آورند , باید پس از کسر هزینه ها، سهم هر یک به مقدار نصاب برسد . بنابراین اگر سهم هر کدام کمتر از حدّ نصاب باشد, بر هیچ یک از شرکا خمس واجب نیست.
.اگر چند فقره گنج در مکان های مختلف پیدا شود، هر یک جداگانه محاسبه می شود و ارزش هرکدام به مقدار نصاب رسید , خمس دارد و آنکه به مقدار نصاب نرسید، خمس ندارد , اما اگر در یک مکان , چند گنج یافت شود , مجموع آنها یک گنج محسوب میشود و روی هم نصاب سنجی میشود; اگر قیمت آن ها به مقدار بیست مثقال طلا یا دویست مثقال نقره هرکدام که قیمت کمتری داشته باشند رسید، خمس دارد.
.ارزش گنج یافت شده , اگر به حدّ نصاب رسید، خمس دارد و کمتر از حدّ نصاب گنج، خمس ندارد.
.جواهراتی که با چند بار غواصی به دست می آیند, اگر مجموع آنها به مقدار نصاب برسد، خمس دارد و چنانچه بین دفعاتْ فاصلهّ طولانی , مانند دو یا سه سال باشد، برای هر دفعه , جداگانه نصاب سنجی می شود و هرکدام که به مقدار نصاب برسد, خمس دارد.
.اگر یک نهاد حقوقی مالک معدن باشد, نه اشخاص و چند نفر به اشتراک به آن نهاد حقوقی خدمت دهند , بدون آنکه سهمی در مالکیت آن داشته باشند و معدن استخراج شده پس از کسر هزینه به مقدار نصاب برسد , ادای خمس آن بر مسئول آن نهاد واجب است. حکم چند نوع مواد معدنی از یک معدن
.اگر چند نفر به صورت مشارکت، معدنی را استخراج کنند و پس از کسر هزینه های استخراج و تصفیه ماده معدنی , چنانچه مجموع سهام استخراج شده به حد نصاب برسد , ولی سهم هیچ کدام به تنهایی به نصاب نرسد, پرداختن خمس آن واجب نیست.
.قبل از پرداخت خمسِ مواد معدنی باید هزینههای استخراج مانند حفّاری و ماشین آلات و حقوق کارگران و غیره کسر شود و پس از کسر هزینهها, اگر به مقد ار نصاب رسیده است، باید خمس باقی مانده را بپردازد؛ اما هزینه های شخصی صاحب معدن و مخارج اهل و عیال او کسر و محاسبه نمیشود.
.اگر کسی چند بار از یک مکا ن گنجی پیدا کند و میان آنها فاصله زیادی نباشد , همه این ها یک گنج شمرده میشود که اگر مجمو ع آنها به حدّ نصاب رسید , خمس دارد و اگر فاصله زمانی زیاد و چند سال باشد - که عرفاً هر کاوش را جدا از دیگری حساب می کنند - در این صورت, هریک از دفعات , جداگانه نصاب سنجی می شود که اگر به حدّ نصاب برسد, خمس دارد. اشیای به دست آمده از شکم حیوانات خریده شده

مسائل مرتبط از دیگر مراجع

[آیت الله مکارم شیرازی] گنج دارای نصاب است و نصاب آن صد و پنج مثقال نقره یا پانزده مثقال طلا است، یعنی اگر قیمت چیزی را که از گنج به دست آمده به این مقدار برسد خمس آن واجب است، اما اگر کمتر از آن باشد خمس آن واجب نیست و اگر قیمت آن به پانزده مثقال طلا نرسد ولی به صدو پنج مثقال نقره برسد باز خمس آن واجب است و همچنین عکس آن.
[آیت الله علوی گرگانی] نصاب گنج همان اوّلین نصاب طلا ونقره در زکاْ است یعنی‌هرکدام از طلا ونقره که اوّلین نصاب آنها قیمتش کمتر باشد همان نصاب گنج است ومخارج به دست آوردن او از نصاب کم می‌شود و خمس او بعد از اخراج مخارج است.
[آیت الله بهجت] نصاب گنج 10? مثقال نقره یا 1? مثقال طلاست؛ یعنی اگر قیمت چیزی را که از گنج به‌دست می‌آورد، بعد از کم کردن هزینه اخراج، به 10? مثقال نقره سکه‌دار یا 1? مثقال طلای سکه‌دار برسد، باید خمس آن را بدهد، و در تعلق خمس به گنج نیز گذشتن سال معتبر نیست.
[آیت الله سیستانی] نصاب معدن (15) مثقال معمولی طلای مسکوک است ، یعنی اگر قیمت چیزی را که از معدن بیرون آورده پس از کم کردن هزینه بیرون آوردن ، به (15) مثقال معمولی طلای مسکوک برسد ، مخارج بعدی آن از قبیل هزینه خالص سازی ، از آن کسر می‌شود ، و خمس باقی را بدهد .
[آیت الله شبیری زنجانی] در وجوب خمس گنج لازم نیست که تمام مقدار نصاب را در یک جا پیدا کند، بلکه اگر در چند جا هم گنج پیدا کند که بر روی هم به مقدار نصاب باشد، باید خمس آن را بدهد، البتّه گنجهای طلا و گنجهای نقره به همدیگر ضمیمه نشده، بلکه هر دسته جداگانه محاسبه می‌شوند و اگر مقداری گنج پیدا کند که به مقدار نصاب نرسیده و پس از مصرف کردن یا از بین رفتن آن مقداری دیگر پیدا کند که به ضمیمه مقدار مصرف شده به اندازه نصاب برسد خمس ندارد، بنابراین در وجوب خمس شرط است که مقدار گنجهایی که در یک یا چند جا و در یک یا چند زمان پیدا کرده و هنوز موجود است، به مقدار نصاب برسد.
[آیت الله صافی گلپایگانی] . نصاب گنج در غیر طلا و نقره بنابر احتیاط 105 مثقال نقره سکه‌دار یا 15 مثقال طلای سکه‌دار است، یعنی اگر قیمت چیزی را که از گنج به دست می‌آورد، بعد از کم‌کردن مخارجی که برای آن کرده به یکی از این دو نصاب برسد، بنابر احتیاط واجب باید خمس آن را بدهد، و اما نصاب گنج طلا، 15 مثقال طلای سکه‌دار، و گنج نقره 105 مثقال نقره سکه‌دار است.
[آیت الله شبیری زنجانی] خرجهایی را که انسان برای به دست آوردن فایده می‌کند مانند دلّالی و حمّالی؛ از منفعت کسر شده و نسبت به آن مقدار خمس لازم نیست.
[آیت الله بهجت] اگر چند نفر با شراکت، معدن را استخراج کنند، چنانچه بعد از کسر هزینه استخراج، نصیب هر کدام به حد نصاب برسد، باید خمس آن را بدهند؛ و بنابر احتیاط واجب، اگر نصیب مجموع همه به حد نصاب برسد، باید هرکدام خمس نصیب خود را بدهد.
[آیت الله علوی گرگانی] اگر دو نفر گنجی پیدا کنند که قیمت آن به نصاب گنج که 20 مثقال طلای شرعی است، برسد، اگرچه سهم هریک آنان به این مقدار نباشد، بنابر احتیاط واجب باید خمس آن را بدهند.
[آیت الله اردبیلی] اگر در ظرف‌های متعددی که در یک جا دفن شده‌اند، اموالی پیدا کند که قیمت آنها روی هم به حدّ نصاب برسد، باید خُمس آنها را بدهد؛ ولی چنانچه در چند جا گنج پیدا کند، اگر عرفا بیش از یک گنج محسوب شود، خُمس هر کدام از آنها که قیمت آن به حدّ نصاب برسد، واجب است و گنجی که قیمت آن به این مقدار نرسد، حکم درآمد کسب و کار را دارد.

1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین