جعاله
التزام به پرداخت عوضی معلوم در ازای انجام دادن کاری را جُعاله میگویند.جعاله، عنوان بابی مستقل در فقه است که از احکام آن در این باب به تفصیل سخن گفتهاند.
بعداز آنکه عامل شروع به کار کند، اگر جاعل بخواهد جعاله را به هم بزند اشکال ندارد، ولی باید مزد مقدار عملی را که انجام داده به او بدهد.
عنوان مسئله:
بعداز آنکه عامل شروع به کار کند، اگر جاعل بخواهد جعاله را به هم بزند اشکال ندارد، ولی باید مزد مقدار عملی را که انجام داده به او بدهد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- هرگاه جاعل، جعاله را فسخ کند و عامل کارهای مقدماتی را انجام داده باشد آیا مستحق اجرت المثل است ؟
- هرگاه عامل در اثناء جعاله عام یا خاص عمل را ترک و جعاله را فسخ کند آیا دوباره می تواند به همان کار مشغول شود؟
- هرگاه عامل پیش از اطلاع از قراردادی که جاعل تعیین کرده، آن کار را انجام دهد مستحق اجرت می باشد؟
- هرگاه جاعل از اجرتی که اعلان کرده بود به اجرت کمتر عدول کند و عامل اطلاع نداشته باشد مستحق چه مقدار اجرت می باشد؟
- آیا مضاربه برای انجام کار تولیدی صحیح است به عنوان مثال سرمایه به عامل بدهد تا کارخانه ای را راه اندازی کند و در منافع آن شریک باشند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] آیا گنجاندن شرائط زیر در قرارداد جعاله صحیح است یا خیر: ( درصورت عدم تصفیه کامل بدهی جاعل به عامل تا سررسید مقرر، به علت تأخیر در تأدیه بدهی از تاریخ سررسید تا تصفیه کامل اصل بدهی، جاعل تعهد نمود علاوه بر بدهی، مبلغی معادل 27% بدهی برای هر سال به بانک (عامل) پرداخت نماید... تبصره: جاعل به بانک حق و اختیار داد که هر مبلغی را پس از سررسید یا معوق شدن دین خود به بانک پرداخت نماید ابتدائاً بابت خسارات تأخیر تأدیه محاسبه و منظور گردد...)
- [آیت الله اردبیلی] آیا گنجاندن شرائط زیر در قرارداد جعاله صحیح است یا خیر: ( درصورت عدم تصفیه کامل بدهی جاعل به عامل تا سررسید مقرر، به علت تأخیر در تأدیه بدهی از تاریخ سررسید تا تصفیه کامل اصل بدهی، جاعل تعهد نمود علاوه بر بدهی، مبلغی معادل 27% بدهی برای هر سال به بانک (عامل) پرداخت نماید... تبصره: جاعل به بانک حق و اختیار داد که هر مبلغی را پس از سررسید یا معوق شدن دین خود به بانک پرداخت نماید ابتدائاً بابت خسارات تأخیر تأدیه محاسبه و منظور گردد...)
- [آیت الله اردبیلی] آیا گنجاندن شرائط زیر در قرارداد جعاله صحیح است یا خیر: ( درصورت عدم تصفیه کامل بدهی جاعل به عامل تا سررسید مقرر، به علت تأخیر در تأدیه بدهی از تاریخ سررسید تا تصفیه کامل اصل بدهی، جاعل تعهد نمود علاوه بر بدهی، مبلغی معادل 27% بدهی برای هر سال به بانک (عامل) پرداخت نماید... تبصره: جاعل به بانک حق و اختیار داد که هر مبلغی را پس از سررسید یا معوق شدن دین خود به بانک پرداخت نماید ابتدائاً بابت خسارات تأخیر تأدیه محاسبه و منظور گردد...)
- [آیت الله علوی گرگانی] در وامهای جعاله که قانونابانک موظف است مورد قرارداد را انجام دهد بانک فقط پول در اختیار جاعل قرار می‌دهد و از او می‌خواهد که به وکالت از طرف بانک کار خود را انجام دهد و بعداعلاوه بر پول دریافتی مبلغی به عنوان حقّ الجعاله به بانک بپردازد که در حقیقت جاعل شخصامورد جعاله را با پول بانک به انجام رسانده و حقّ الجعاله را بانک دریافت می‌دارد بفرمائید اینگونه قرارداد صورت شرعی دارد یا خیر؟
- [آیت الله نوری همدانی] در وامهای جعاله که قانوناً بانک موظف است مورد قرار داد را انجام دهد، بانک فقط پول در اختیار جاعل قرار می‌دهد و از او می‌خواهد که بوکالت از طرف بانک کار خود را انجام دهد و بعداً علاوه بر پول دریافتی مبلغی بعنوان حق الجعاله به بانک بپردازد که در حقیقت جاعل شخصاً مورد جعاله را با پول بانک به انجام رسانده و حق الجعاله را بانک دریافت می‌دارد، بفرمائید اینگونه قرار داد صورت شرعی دارد یا خیر؟
- [آیت الله خوئی] کارگری چند ساعت از روز کارکرد و به علت باران و برف مثلاً کار تعطیل شد، آیا مزد این مقدار را طلب کار است یا نه؟
- [آیت الله سیستانی] آیا مضاربه به این نحو که مبلغی را به عامل بدهد که کار کند و ? درصد سود ماهانه از او بگیرد صحیح است یا خیر ؟
- [آیت الله نوری همدانی] اگر صاحب سرمایه، سرمایه خود را از عامل طلب نماید ولی عامل سرمایه او رإ؛ظط ظظ به صورت جنس در دست داشته باشد و در همین حال عامل از شخص ثالثی پول جهت انجام کار دریافت نماید و همان پول را به شخص اول بدهد و جنس را به حساب شخص ثالث بگذارد چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بهجت] کارفرمایی شخصی را به کار گماشته است و از بی اطّلاع بودن کارگر نسبت به ارزش و مقدار حقوقش استفاده کرده و حقوق و مزد کمتر از نصف حقوق کارکنان هم ردیف او داده است. 1) آیا کارفرما نسبت به مزد واقعی این کارگر مدیون است؟
- [آیت الله بهجت] کسی که پول را به کسی می دهد تا کار کند و هر چه سود کرد نصف آن را به مالک بدهد و ضمن مضاربه شرط می کند که اگر تلف یا خسارتی متوجه سرمایه شد، عامل ضامن باشد که از مال خودش جبران کند، اشکال دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- پیش از آنکه عامل شروع به کار کند، جاعل و عامل می توانند جعاله را به هم بزنند.
- اگر عامل کار را ناتمام بگذارد; چنانچه آن کار مثل پیدا کردن اسب است که تا تمام نشود، برای جاعل فائده ندارد عامل نمی تواند چیزی مطالبه کند و همچنین است اگر جاعل مزد را برای تمام کردن عمل قرار بگذارد مثلاً بگوید هر کس لباس مرا بدوزد هزار تومان به او می دهم.
- اگر جاعل مزد معینی برای کار قرار ندهد، مثلاً بگوید هر کس بچه مرا پیدا کند پولی به او می دهم و مقدار آن را معین نکند، چنانچه کسی آن عمل را انجام دهد باید مزد او را به مقداری که کار او در نظر مردم ارزش دارد بدهد. مگر این که ظاهر گفتار او این باشد که کمتر از آن در نظر گرفته است.
- جعاله آن است که انسان قرار بگذارد در مقابل کاری که برای او انجام می دهند مال معینی بدهد، مثلاً بگوید هر کس گمشده مرا پیدا کند، هزار تومان به او می دهم و به کسی که این قرار را می گذارد جاعل و به کسی که کار را انجام می دهد عامل می گویند، و فرق بین جعاله و اینکه کسی را برای کاری اجیر کنند، این است که در اجاره بعد از خواندن صیغه; اجیر باید عمل را انجام دهد و کسی هم که او را اجیر کرده اجرت را به او بدهکار می شود، ولی در جعاله عامل می تواند مشغول عمل نشود و تا عمل را انجام ندهد، جاعل بدهکار نمی شود.
- اگر عامل پیش از قرارداد، کار را انجام داده باشد، یا بعد از قرارداد، به قصد اینکه پول نگیرد انجام دهد، حقی به مزد ندارد.
- عامل می تواند عمل را ناتمام بگذارد، ولی اگر تمام نکردن عمل اسباب ضرر جاعل شود; باید آن را تمام نماید. مثلاً اگر کسی بگوید هر کس چشم مرا عمل کند فلان مقدار به او می دهم و پزشک شروع به عمل کند، چنانچه طوری باشد که اگر عمل را تمام نکند، چشم معیوب می شود; باید آن را تمام نماید و در صورتی که ناتمام بگذارد، حقی به جاعل ندارد و عیبی را که در ناتمامی عمل حاصل می شود ضامن می باشد.
- اگر مقداری خاک نقره دار را به همان مقدار نقره خالص و یا مقداری خاک طلادار را به همان مقدار طلای خالص بفروشند، معامله باطل است. ولی فروختن خاک نقره به طلا و خاک طلا به نقره به هر صورت اشکال ندارد. مواردی که انسان می تواند معامله را به هم بزند
- اگر کسی مقداری پول طلا یا نقره قرض کند و قیمت آن کم شود، یا چند برابر گردد، چنانچه همان مقدار را که گرفته پس بدهد کافی است ولی اگر هر دو به غیر آن راضی شوند اشکال ندارد.
- نمازخواندن در مسافرخانه و حمام و مانند اینها که برای واردین آماده است، اشکال ندارد. ولی در غیر این جاها; در صورتی می شود نماز خواند که مالک آن اجازه بدهد، یا حرفی بزند که معلوم شود، برای نمازخواندن اذن داده است، مثل اینکه به کسی اجازه دهد در ملک او بنشیند و بخوابد، که از اینها فهمیده می شود برای نمازخواندن هم اذن داده است.
- اگر برای جلوگیری از صدای خنده حالش تغییر کند; مثلاً رنگش سرخ شود، چنانچه از صورت نمازگزار بیرون رود; باید نمازش را دوباره بخواند. هشتم از مبطلات نماز آن است که برای کار دنیا عمداً با صدا و یا بی صدا گریه کند، و اگر از ترس خدا یا برای آخرت گریه کند، آهسته باشد یا بلند اشکال ندارد; بلکه از بهترین اعمال است. نهم از مبطلات نماز کاریست که صورت نماز را به هم بزند مثل دست زدن و به هوا پریدن و مانند اینها کم باشد یا زیاد; عمداً باشد یا از روی فراموشی. ولی کاری که صورت نماز را به هم نزند مثل اشاره کردن با دست اشکال ندارد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [امام خمینی] بعد از آن که عامل شروع به کار کرد، اگر جاعل بخواهد جعاله را به هم بزند اشکال ندارد. ولی باید مزد مقدار عملی را که انجام داده به او بدهد.
- [آیت الله اردبیلی] بعد از آن که عامل شروع به کار کرد، اگر جاعل بخواهد جعاله را به هم بزند، اشکال ندارد، ولی باید مزد مقدار عملی را که انجام داده به او بدهد.
- [آیت الله مظاهری] بعد از آنکه عامل شروع به کار کرد، اگر جاعل بخواهد جعاله را به هم بزند اشکال ندارد ولی باید مزد مقدار عملی را که انجام داده به او بدهد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] بعد از آن که عامل شروع به کار کرد، اگر جاعل بخواهد جعاله را به هم بزند، اشکال دارد.
- [آیت الله بروجردی] بعد از آن که عامل شروع به کار کرد، اگر جاعل بخواهد جعاله را به هم بزند، اشکال دارد.
- [آیت الله نوری همدانی] بعد از انکه عامل شروع به کار کند ، اگر جاعل بخواهد جعاله را بهم بزند اشکال دارد .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . بعد از آن که عامل شروع به کار کرد، اگر جاعل بخواهد جعاله را به هم بزند اشکال دارد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] بعد از آن که عامل شروع به کار کرد، اگر جاعل بخواهد جعاله را به هم بزند اشکال دارد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] بعد از آنکه عامل شروع به کار کرد؛ اگر جاعل بخواهد جعاله را به هم بزند اشکال دارد.
- [آیت الله خوئی] بعد از آن که (عامل) شروع به کار کرد اگر (جاعل) بخواهد جعاله را به هم بزند اشکال دارد.