احتیاط مستحب
احتیاط غیر الزام‌آور را احتیاط مستحب گویند.
. اگر در جایی که نباید سلام نماز را بگوید سهواً بگوید:
اَلسَّلاَمُ عَلَیْنَا وَعَلی عِبَادِ اللهِ الصّالِحین
یا بگوید:
اَلسَّلاَمُ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَکَاتُه
باید دو سجده سهو بنماید، و هم چنین اگر سهواً مقداری از این دو سلام را بگوید باید دو سجده سهو بنماید. ولی اگر سهواً بگوید:
اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ اَیُّهَا النَّبِیُّ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَکَاتُه
احتیاط مستحب آن است که دو سجده سهو به جا آورد.
عنوان مسئله:
. اگر در جایی که نباید سلام نماز را بگوید سهواً بگوید:
اَلسَّلاَمُ عَلَیْنَا وَعَلی عِبَادِ اللهِ الصّالِحین
یا بگوید:
اَلسَّلاَمُ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَکَاتُه
باید دو سجده سهو بنماید، و هم چنین اگر سهواً مقداری از این دو سلام را بگوید باید دو سجده سهو بنماید. ولی اگر سهواً بگوید:
اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ اَیُّهَا النَّبِیُّ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَکَاتُه
احتیاط مستحب آن است که دو سجده سهو به جا آورد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
سوال مرتبط یافت نشد
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] یکی از مؤمنین مدتی در نمازش به جای (السلام علیک أیها النبیّ ورحمة اللّه وبرکاته) عبارت (السلام علی النبیّ ورحمة اللّه وبرکاته) را گفته است. حکم نمازهایی که این طور خوانده است، چیست؟
- [سایر] در نماز که میخوانیم (السلام علینا و علی عباد الله الصالحین)، منظور از (صالحین) چه کسانی هستند؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی مدّتی با سلام اوّل (السلام علیک ایها النبی ...) از نماز خارج شده است و معتقد بوده که این عمل صحیح است، آیا نمازهای او صحیح است؟
- [سایر] آیا گفتن (السلام علی عباد الله الصالحین الطیبین الطاهرین) در سلام آخر نماز جایز است؟ و حکم نمازهایی که این گونه خواندهام چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] من از سن 9 سالگی تا 23 سالگی عادت داشتم که در سلام نماز بجای سلام های مناسب و صحیح نماز، قبل از (السلام علیکم ورحمة الله), بگویم (السلام علیک یا ابا عبدالله). از سن 23 سالگی, شخصی به من طریقه سلام کردن صحیح را گفت, حال حکم آن نمازهای من چیست؟ از نماینده محلیِ معظم له که سؤال کردم, جواب داد که برای مطلب اضافه ای که در نماز گفته ای، باید برای هر نماز یک سجده سهو بجای آوری ولی نمازهایم درست بوده زیرا (السلام علیکم و رحمة الله) برای تمام کردن نماز، کافی بوده است و لذا جوابتان را به صورت مستقیم می خواستم. اگر همینطور است آیا سجده سهو برای 14 سال نماز یومیه زیاد نیست، بعلاوه من در هر روز چند تا انجام می دهم ولی باز هم بواسطه این سجده ها درد زانو دارم. حال باید چه کنم؟
- [آیت الله سیستانی] پس از گفتن دو سلام آخر هر نماز ، سلام سوم که السلام علیکم ورحمته الله وبرکاته را در حال چرخاندن سر بطرف راست وچپ صحیح گفته شود نماز صحیح است یا خیر؟
- [سایر] آیا خواندن آیه (إِنَّ اللهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلیما) فقط بعد از نماز مغرب استحباب دارد یا بعد از هر نمازی خواندن آن مستحب است؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر کسی سهواً یا جهلاً ذکر رکوع یا سجده یا اذکار در حال قیام را در حال حرکت بدن بگوید و یا کسی میدانسته که نباید در حال حرکت بدن ذکر رکوع یا سجود و یا هر ذکر دیگری را بگوید ولی آن را فراموش کرده باشد و یا بر اثر بیتوجهی و غفلت و عادت، قسمتی از اذکار را در حال حرکت ادا کرده باشد؛ مثلاً قبل از اینکه سر بر سجده گذارده و بدنش آرام گیرد، ذکر سجده را شروع کرده یا قبل از اینکه ذکر سجدهاش را بهطور کامل تمام کند سر از سجده برداشته باشد، در موارد فوق چه حکمی دارد؟ ج) اگر از روی جهل یا سهو یا فراموشی اذکار نماز را در حال حرکت بگوید، نمازش صحیح است و در غیر این صورت نماز اشکال پیدا میکند. س: برخی بهطور عرفی یاد گرفتهاند که در حال برخاستن از رکوع یا سجده ذکر (الله اکبر) بگویند و چه بسا توجهی هم به این ندارند که از باب استحباب میگویند یا به قصد ذکر مطلق و یا تفاوت مستحب بودن ذکر و قصد ذکر مطلق را نمیدانند، در این موارد که در حال حرکت بدن ذکر (الله اکبر) را میگویند، نمازشان چه حکمی دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- . بعد از تشهد رکعت آخر نماز، مستحب است در حالی که نشسته و بدن آرام است بگوید: اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أیُّهَا النَّبِیُّ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَکَاتُهُ و بعد از آن واجب است بگوید: اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَکَاتُهُ یا بگوید: اَلسَّلامُ عَلَیْنَا وَعَلی عِبَادِ اللهِ الصّالِحِینَ ولی اگر این سلام را بگوید احتیاط واجب آن است که بعد از آن: "اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَکَاتُهُ" را هم بگوید، چنان که وجوب گفتن "وَ رَحْمَةُ اللهِ وَبَرَکَاتُهُ" اضافه بر "اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ" نیز بنابر احتیاط است.
- . دستور سجده سهو این است که بعد از سلام نماز فوراً نیت سجده سهو کند، و پیشانی را به چیزی که سجده بر آن صحیح است بگذارد، و ذکر بگوید، و ذکر سجده سهو را به سه نحو می شود انجام داد. اول "بِسْمِ اللهِ وَبِاللهِ وَصَلَّی اللهُ عَلی مُحَمَّد وَآلِه". دوم "بِسْمِ اللهِ وَبِاللهِ اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد". سوم "بِسْمِ اللهِ وَبِاللهِ السَّلاَمُ عَلَیْکَ اَیُّهَا النَّبِیُّ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَکَاتُه"، و احتیاط اختیار قسم سوم است، بعد باید بنشیند و دوباره به سجده رود و ذکر را بگوید و بنشیند و بعد از خواندن تشهد سلام دهد.
- . اگر پیش از گفتن " اَلسَّلاَمُ عَلَیْنَا... " و " اَلسَّلاَمُ عَلَیْکُمْ... " یادش بیاید که دو سجده رکعت آخر را به جا نیاورده، باید دو سجده را به جا آورد و دوباره تشهد بخواند و نماز را سلام دهد.
- . اگر بین سلام نماز و قضای سجده یا تشهد کاری کند که برای آن سجده سهو واجب می شود، مثل آن که سهواً حرف بزند، بنابر احتیاط واجب باید سجده یا تشهد را قضا کند، و غیر از سجده سهوی که برای قضای سجده یا تشهد لازم است، دو سجده سهو دیگر نیز بنماید.
- . اگر سهواً تسبیحات اربعه را نگوید، یا بیشتر از سه مرتبه بگوید احتیاط مستحب آن است که بعد از نماز دو سجده سهو به جا آورد.
- . برای پنج چیز بعد از سلام نماز، انسان باید دو سجده سهو به دستوری که بعداً گفته می شود به جا آورد: اول آن که در بین نماز، سهواً حرف بزند. دوم جایی که نباید سلام نماز را بدهد، مثلاً در رکعت اول سهواً سلام بدهد. سوم آن که یک سجده را فراموش کند. چهارم آن که تشهد را فراموش کند. پنجم آن که در نماز چهار رکعتی بعد از سجده دوم شک کند که چهار رکعت خوانده یا پنج رکعت، و اگر در جایی که باید بایستد، مثلاً موقع خواندن حمد و سوره اشتباهاً بنشیند، یا در جایی که باید بنشیند، مثلاً موقع خواندن تشهد اشتباهاً بایستد، بنابر احتیاط واجب باید دو سجده سهو به جا آورد. بلکه برای هر چیزی که در نماز اشتباهاً کم یا زیاد کند، احتیاط مستحب آن است که دو سجده سهو بنماید. و احکام این چند صورت در مسائل آینده گفته می شود.
- . در غیر نماز، مستحب است جواب سلام را بهتر از سلام بگوید، مثلاً اگر کسی گفت: "سَلامٌ عَلَیْکُم" در جواب بگوید، "سَلامٌ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ الله". هفتم از مبطلات نماز خنده باصدا و عمدی است. و چنان چه سهواً هم با صدا بخندد، بطوری که صورت نماز از بین برود نماز باطل است، ولی لبخند نماز را باطل نمی کند.
- . اگر بعد از سلام نماز یادش بیاید که یک رکعت یا بیشتر از آخر نماز را نخوانده، چنان چه کاری انجام داده که اگر در نماز عمداً یا سهواً اتفاق بیفتد نماز را باطل می کند، مثلاً پشت به قبله کرده، نمازش باطل است. و اگر کاری که عمدی و سهوی آن، نماز را باطل می کند انجام نداده، باید فوراً مقداری را که فراموش کرده به جا آورد، و برای سلام زیادی نیز دو سجده سهو بنماید.
- . اگر پیش از خواندن نماز احتیاط بفهمد که رکعت های نمازش کم بوده، چنان چه کاری که نماز را باطل می کند انجام نداده، باید آنچه از نماز را نخوانده بخواند، و برای سلام بیجا دو سجده سهو بنماید، و اگر کاری که نماز را باطل می کند، انجام داده، مثلاً پشت به قبله کرده، باید نماز را دوباره به جا آورد.
- . هر گاه بعد از سلام نماز عملی انجام دهد که اگر در نماز عمداً یا سهواً اتفاق بیفتد نماز را باطل می کند، مثلاً پشت به قبله نماید، و بعد یادش بیاید که دو سجده آخر را به جا نیاورده، نمازش باطل است. و اگر پیش از انجام کاری که نماز را باطل می کند، یادش بیاید، باید دو سجده ای را که فراموش کرده به جا آورد، و دوباره تشهد بخواند و نماز را سلام دهد، و دو سجده سهو برای سلامی که اول گفته است بنماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر در جایی که نباید سلام نماز را بگوید سهواً بگوید: )السّلامُ عَلَیْنا وَعَلی عِبادِ اللّهِ الصّالِحین( یا بگوید: )السّلامُ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَُْ اللّهِ وَبَرَکاتُه(، باید دو سجده سهو بنماید، بلکه اگر اشتباهاً مقداری از این دوسلام را هم بگوید بنابر احتیاط واجب دو سجده سهو بجا آورد ولی اگربگوید: )السّلامُ علَیْکَ أیُّها النَبِیُّ وَرَحْمَُْ اللّهِ وَبَرَکاتُه( دو سجده سهو لازم نیست.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر در جائی که نباید سلام نماز را بگوید سهواً بگوید: (السلام علینا وعلی عبادالله الصالحین) یا بگوید: (السلام علیکم ورحمة الله وبرکاته) باید دو سجده سهو انجام دهد و اگر اشتباهاً مقداری از این دو سلام را بگوید یا بگوید: (السّلام علیک أیّها النّبی ورحمة الله وبرکاته) احتیاط آن است که دو سجده سهو بجا آورد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر در جایی که نباید سلام نماز را بگوید، سهوا بگوید: (اَلسَّلامُ عَلَیْنا وَ عَلی عِبادِ اللّهِ الصّالِحینَ) یا بگوید: (اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَکاتُه)، بنابر احتیاط باید دو سجده سهو بجا آورد؛ ولی اگر سهوا مقداری از این دو سلام را بگوید یا بگوید: (اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّها النَّبیُّ وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَکاتُه)، احتیاط مستحب آن است که دو سجده سهو بجا آورد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] بعد از تشهد رکعت آخر نماز مستحب است در حالی که نشسته و بدن آرام است بگوید: (السّلامُ علیکَ أیّها النَّبیُّ ورحمةُ اللَّه وبرکاتُهُ) و بعد از آن باید بگوید: (السّلامُ عَلَیْنا وعلی عِبادِ اللَّهِ الصّالحینَ) و یا بگوید: (السّلامُ عَلَیْکُمْ) و احتیاط مستحب آن است که به جمله (السّلامُ عَلَیْکُمْ) عبارت (ورحمةُ اللَّه وبرکاتُهُ) را اضافه نماید و به صیغه اول (السّلامُ عَلَیْنا وعلی عِبادِ اللَّهِ الصّالحینَ) اکتفا نکند و مستحب است هر دو صیغه را بگوید.
- [آیت الله سیستانی] اگر در جائی که نباید سلام نماز را بگوید ، سهواً بگوید : (السَّلامُ عَلَیْنا وَعَلَی عِبادِ اللّهِ الصّالِحِینَ) ، یا بگوید : (السَّلامُ عَلَیْکُمْ) اگر چه (وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَکاتُهُ) را نگفته باشد ، باید بنابر احتیاط لازم دو سجده سهو انجام دهد ، ولی اگر اشتباهاً بگوید (السَّلامُ عَلَیکَ اَیُّها النَّبِی ، وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَکاتُهُ) احتیاط مستحب آن است که دو سجده سهو بجا آورد . ولی اگر دو حرف یا بیشتر از سلام را بگوید بنابر احتیاط واجب باید دو سجده سهو انجام دهد .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] بعد از تشهّد رکعت آخر نماز، مستحبّ است در حالی که نشسته و بدن آرام است بگوید: اَلسَّلامُ عَلَیکَ اَیُّها النَّبِیُّ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَکاتُهْ و بعد از آن باید بگوید: اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَة اللهِ وَبَرَکاتُهْ یا بگوید :اَلسَّلامُ عَلَیْنا وَعَلَی عِبادِالله الصَّالِحینَ ولی اگر این سلام را بگوید احتیاط واجب آن است که بعد از آن اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَة اللهِ وَبَرَکاتُه را هم بگوید.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر در جائی که نباید سلام نماز را بگوید؛ سهوا بگوید (السلام علینا و علی عباد اللّه الصالحین) یا بگوید (السلام علیکم) اگرچه (ورحمه اللّه و برکاته) را نگفته باشد؛ باید دو سجده سهو بنماید؛ ولی اگر اشتباها بگوید (السلام علیک ایها النبی و رحمه اللّه و برکاته) ؛ احتیاط مستحب آن است که دو سجده سهو به جا آورد.
- [امام خمینی] اگر در جایی که نباید سلام نماز را بگوید سهوا بگوید: "السلام علینا و علی عباد الله الصالحین" یا بگوید: "السلام علیکم و رحمة الله و برکاته"باید دو سجده سهو بنماید، ولی اگر اشتباها مقداری از این دو سلام را بگوید،یا بگوید: "السلام علیک ایها النبی و رحمة الله و برکاته" احتیاط مستحب آن است که دو سجده سهو بجا آورد.
- [آیت الله مظاهری] اگر در جایی که نباید سلام نماز را بگوید سهواً بگوید: (السّلام علیکم و رحمة اللَّه و برکاته). باید دو سجده سهو بنماید، ولی اگر اشتباهاً مقداری از این سلام را بگوید، یا بگوید: (السّلام علیک ایّها النّبیّ و رحمة اللَّه و برکاته). یا بگوید: (السّلام علینا و علی عباد اللَّه الصّالحین). مستحب است که دو سجده سهو به جا آورد.
- [آیت الله خوئی] اگر در جایی که نباید سلام نماز را بگوید سهواً بگوید: (السلام علینا و علی عباد الله الصالحین) یا بگوید: (السلام علیکم) اگر چه (و رحمة الله و برکاته) را نگفته باشد باید دو سجدة سهو بنماید، ولی اگر اشتباهاً بگوید: (السلام علیک ایها النبی و رحمة الله و برکاته) احتیاط مستحب آن است که دو سجدة سهو بهجا آورد.