روایات مختلفی درباره استحباب خواندن این آیه شریفه[1] بعد از نمازها نقل شده است:
الف. بعد از نماز صبح و نماز مغرب
امام کاظم(ع): «هر آن‌کس پس از نماز صبح و مغرب پیش از آنکه برخیزد یا با کسی سخن گوید آیه "إِنَّ اللهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ ..." را تلاوت کند و سپس بگوید: "اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ ذُرِّیَّتِه"، خداوند صد حاجت او را برآورد؛ هفتاد حاجت در دنیا و سی حاجت در آخرت».[2]
ب. بعد از همه نمازها(واجب و نوافل)[3]
در روایتی از امام صادق(ع) نقل شده است که اگر نمازگزار بعد از تسبیح حضرت فاطمه زهرا(س) بگوید:
«لَا إِلَهَ إِلَّا الله، إِنَّ اللهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِیماً، لَبَّیْکَ رَبَّنَا وَ سَعْدَیْکَ، اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَلَی أَهْلِ بَیْتِ مُحَمَّدٍ وَ عَلَی ذُرِّیَّةِ مُحَمَّدٍ وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکَاتُهُ، وَ أَشْهَدُ أَنَّ التَّسْلِیمَ مِنَّا لَهُمْ وَ الْإِیمَانَ بِهِمْ وَ التَّصْدِیقَ لَهُمْ، رَبَّنا آمَنَّا وَ صَدَّقْنَا وَ اتَّبَعْنَا الرَّسُولَ وَ آلَ الرَّسُولِ فَاکْتُبْنا مَعَ الشَّاهِدِینَ، اللَّهُمَّ صُبَّ عَلَیْنَا الرِّزْقَ صَبّاً صَبّاً بَلَاغاً لِلْآخِرَةِ وَ الدُّنْیَا مِنْ غَیْرِ کَدٍّ وَ لَا نَکَدٍ، وَ لَا مَنٍّ مِنْ أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ إِلَّا سَعَةً مِنْ رِزْقِکَ وَ طَیِّباً مِنْ وُسْعِکَ مِنْ یَدِکَ الْمَلْأَی عَفَافاً، لَا مِنْ أَیْدِی لِئَامِ خَلْقِکَ، إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ، اللَّهُمَّ اجْعَلِ النُّورَ فِی بَصَرِی وَ الْبَصِیرَةَ فِی دِینِی وَ الْیَقِینَ فِی قَلْبِی وَ الْإِخْلَاصَ فِی عَمَلِی وَ السَّعَةَ فِی رِزْقِی وَ ذِکْرَکَ بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ عَلَی لِسَانِی وَ الشُّکْرَ لَکَ أَبَداً مَا أَبْقَیْتَنِی، اللَّهُمَّ لَا تَجِدُنِی حَیْثُ نَهَیْتَنِی وَ بَارِکْ لِی فِیمَا أَعْطَیْتَنِی، وَ ارْحَمْنِی إِذَا تَوَفَّیْتَنِی، إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ»، در این صورت، خداوند، تمام گناهان او را آمرزیده، و از همان لحظه و روز و ماه و سال تا سال دیگر، از ناداری، نیازمندی، دیوانگی، جذام، پیسی، مرگ بد و از هر گرفتاری و بلایی که از آسمان به زمین فرو میآید عافیت می‌بخشد. و برای او در برابر این عمل، شهادت به کلمه اخلاص «لا إله إلّا الله» همراه با ثواب آن تا روز قیامت نوشته میشود، و پاداش آن مسلّماً بهشت است.[4]
ترجمه دعا: معبودی جز الله نیست، «براستی که خدا و فرشتگانش بر پیامبر درود می‌فرستد؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید، بر او درود فرستید و کاملاً تسلیم [فرمان او] باشید». آری، ای پروردگار ما، آری. خدایا! بر محمّد و آل محمّد و اهل بیت و فرزندان حضرت محمّد درود فرست. و سلام و درود و رحمت و برکات خداوند بر او و ایشان باد، گواهی می‌دهم که ما تسلیم آنانیم، به ایشان ایمان آورده و آنان را راستگو می‌دانیم. خدایا! ایمان آوردیم و تصدیق نمودیم و از پیامبر و خاندانش پیروی نمودیم، پس ما را از جمله گواهان بنویس.
خدایا! روزی‌ای که ما را به خواسته‌های آخرت و دنیا برساند، بسیار بسیار بر ما فرو بار، بدون این‌که سخت بکوشیم و اندک بدست آوریم، و یا کسی از آفریدگانت بر ما منّت نهد، بلکه روزی وسیع و گسترده و پاکیزه‌ات را از دست پُر رحمت خویش همراه با پاکدامنی، و نه از دست خلایق پستت [به ما ارزانی دار].
خدایا! در دیده‌ام روشنایی، و در دینم بصیرت و روشندلی، و در عملم اخلاص، و در روزی‌ام وسعت، و یادت را در شبانه روز بر زبانم قرار ده، و سپاسگزاری از خویش را پیوسته و تا زمانی که در این دنیا پاینده‌ام داشته‌ای، ارزانی‌ام دار.
خدایا! هرگز مرا در آنجا که نهی فرموده‌ای(یعنی گناهان و غفلت) نیاب، و آنچه که عطا فرموده‌ای پر خیر و برکت گردان، و هنگامی که جانم را می‌ستانی بر من رحم کن، به راستی که تو بر هر چیز توانایی.
جمع‌بندی:
1. هرچند که خواندن آیه قرآن و صلوات بر پیامبر(ص) در هر وقت و زمانی ایراد ندارد، اما با توجه به روایت اول؛ خواندن این آیه شریفه - به همراه دعای بعد از آن - تنها بعد از نماز صبح و نماز مغرب مستحب است. ولی در روایت دوم؛ سفارش به ذکر و دعایی شده است که مستحب است بعد از تسبیحات حضرت فاطمه(س) در همه نمازها خوانده شود و آیه شریفه «إِنَّ اللهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ...» بخشی از آن می‌باشد.
2. به هرحال؛ در روایتی از امام علی(ع) سفارش شده است که اگر کسی این آیه را شنید، زیاد صلوات بفرستد.[5] [1] . احزاب، 56: «خدا و فرشتگانش بر پیامبر درود می‌فرستد؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید، بر او درود فرستید و سلام گویید و کاملاً تسلیم [فرمان او] باشید». [2] . شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 156، قم، دار الشریف الرضی للنشر، چاپ دوم، 1406ق؛ شعیری، محمد بن محمد، جامع الاخبار، ص 62، نجف، مطبعة حیدریة، چاپ اول، بی‌تا؛ در برخی منابع در ادامه این‌گونه آمده است: «... وَ عَلَی أَهْلِ بَیْتِهِ»؛ ابن طاووس، علی بن موسی، فلاح السائل و نجاح المسائل، ص 230، قم، بوستان کتاب، چاپ اول، 1406ق. [3] . شیخ طوسی و سید ابن طاوس؛ خواندن این دعا را ذیل اعمال بعد از نمازهای واجب و نوافل(51 رکعت) ذکر کرده و خواندن آن‌را مستحب دانسته‌اند. [4] . فلاح السائل و نجاح المسائل، ص 135 – 137؛ شیخ طوسی در «مصباح المتهجد» ای دعا را کوتاه؛ یعنی تا «فَاکْتُبْنا مَعَ الشَّاهِدِینَ» ذکر کرده است. شیخ طوسی، محمد بن حسن، مصباح المتهجد و سلاح المتعبّد، ج 1، ص 51، تهران، المکتبة الإسلامیة، بی‌تا. [5] . ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول(ص)، ص 119، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1404ق.
