مساقات
واگذاری نخلهایادرختان انگوربه دیگری به منظوراصلاح،آبیاری وآبادسازی. [۱]
اگر انسان با کسی به این قصد معامله کند که درختهای او را تا مدّت معیّنی تربیت نماید و آب دهد و به مقداری که قرار میگذارند از آن بردارد این معامله را مساقات میگویند.
عنوان مسئله:
اگر انسان با کسی به این قصد معامله کند که درختهای او را تا مدّت معیّنی تربیت نماید و آب دهد و به مقداری که قرار میگذارند از آن بردارد این معامله را مساقات میگویند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
سوال مرتبط یافت نشد
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] معمول است متعاملین قبل از اجرای صیغه عقد معاوضه با یکدیگر قرار میگذارند در صورتی که هر یک از آنان منصرف شوند مقدار معینی به دیگری بدهد در صورت انصراف آیا شرعاً لازم است آن پول را بدهد یا نه؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در مورد درختانی که احتیاج به آبیاری ندارند و از آب باران یا رطوبت زمین استفاده می‌کنند، آیا معامله مساقات صحیح است؟
- [آیت الله خوئی] معمول است دو نفر با یکدیگر معامله می‌کنند قرار میگذارند هر کدام پشیمان شدند یک هزار تومان یا بیشتر و کمتر به طرف دیگر بدهند این مبلغ پول چه صورت پیدا می‌کند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی وصیت کرده است یک مبلغ معینی را به دیگری بدهند، ولی متصدی به وصیت عمل نمی کند آیا آن شخص می تواند مقداری که اختصاص به او داده شده، خودش از آن مال بردارد یا نه؟
- [آیت الله علوی گرگانی] بعضی از روستائیان ته ظرف شیر را مقداری آب می‌ریزند تا شیری که به خاطر غلظت در ته ظرف مانده پاک شود، آیا این غشّ در معامله است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] زارعین، هنگام چیدن پنبه صبح زود می‌روند تا بر اثر شبنم پنبه سنگین تر شود و یا این که مقداری قوزه نشکفته را درون کیسه میگذارند، آیا این غشّ در معامله است یا خیر؟ و اگر کسی بخواهد در آخر عمر برئ الذمّه شود چه باید بکند؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] آیا اگر انسان آب بینی را بالا بکشد و مقداری از آن وارد حلق شود، روزه باطل است؟
- [آیت الله بروجردی] معمول است در بعض جاها که انگور را با خوشه و چوب می‌فشارند و آب آن را شیره می‌کنند و تفال و سفله آن را - که عبارت است از دانه‌های بی آب و خوشه و چوب - در ظرفی میگذارند و چند روز که ماند ترش می‌شود، پس مقداری آب در آن می‌ریزند و آن را می‌فشارند و تفال و سفله آن را دور می‌اندازند و آب این سرکه است می‌خورند، آیا حلال و پاک است یا خیر؟
- [آیت الله بروجردی] در مسأله (2117) (69) احکام نقد و نسیه مرقوم است: کسی که جنسی را نسیه فروخته و برای گرفتن پول آن مدّتی قرار داده، اگر مثلاً بعد از گذشتن نصف مدّت، مقداری از طلب خود را کم کند و بقیّه را نقد بگیرد اشکال ندارد. آیا در مثل این معامله خریدار یا فروشنده در موقع انجام معامله می‌توانند شرط کنند که در بین مدّت هر کدام بخواهد تصفیه حساب نماید مقداری کم کند و حساب را تصفیه نماید یا خیر؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] آیا حقوق مانند حق امتیاز تلفن، حق انشعاب آب و برق، حق سرقفلی، حق تألیف و حق تحجیر را می‌توان ثمن یا مثمن معامله قرار داد؟ آیا در این صورت، این حقوق به ملکیت طرف مقابل در می‌آید؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- باید قرار معامله مساقات را وقتی بگذارند که درختها احتیاج به کاری مانند آبیاری که برای تربیت درخت لازم است داشته باشند و در هنگام چیدن میوه و نگه داری آنها معامله به طور مساقات صحیح نیست.
- مضاربه آن است که مالک با عامل به این صورت معامله کند که مقداری از مال خود را به عنوان رأس المال به او بدهد تا با آن تجارت کرده و به مقداری که قرار میگذارند از منافع آن بردارد، و همین مقدار که مالک به قصد مضاربه مال را به عامل بدهد و او هم به همین قصد بگیرد مضاربه صحیح است.
- مدّت مساقات باید معلوم باشد و اگر اوّل و آخر آن را موقعی قرار دهند که مثلاً درخت احتیاج به آب دارد معامله صحیح است.
- دو نفری که مساقات کرده‌اند اگر بفهمند که معامله مساقات باطل است، پس اگر درختها مال صاحب زمین بوده، بعد از تربیت هم مال اوست و باید مزد کسی که آنها را تربیت کرده بدهد، و اگر مال کسی بوده که آنها را تربیت کرده بعد از تربیت هم مال اوست و می‌تواند آنها را بکند، ولی باید گودالهایی را که به واسطه کندن درختها پیدا شده پر کند و اجاره زمین را از روزی که درختها را کاشته به صاحب زمین بدهد، ولی صاحب زمین نمی‌تواند او را مجبور نماید که درختها را بکند و فقط می‌تواند اجاره زمین را بگیرد.
- اگر مالک، درختها را به کسی بدهد که آنها را آب دهد و تربیت کند و مبلغ ده هزار تومان - مثلاً - به او بدهد، یا استفاده درختها مال او باشد و او ده هزار تومان به مالک بدهد، معامله صحیح است گرچه مساقات نیست.
- درختی که از آب باران یا رطوبت زمین استفاده می‌کند و به آبیاری احتیاج ندارد، اگر به کارهای دیگری مانند بیل زدن و کود دادن محتاج باشد، معامله مساقات در آن صحیح است، ولی چنانچه آن کارها در زیاد شدن یا خوب شدن‌میوه و یا رشدبهتر درخت اثری‌نداشته باشد، معامله مساقات صحیح نیست.
- در معامله بیع شرط که مثلاً خانه هزار تومانی را به دویست تومان می‌فروشند و قرار میگذارند که اگر فروشنده سر مدّت پول را بدهد بتواند معامله را به هم بزند در صورتی که خریدار و فروشنده قصد خرید و فروش داشته باشند معامله صحیح است.
- باید سهم هر کدام نصف یا ثلث حاصل و مانند اینها باشد و اگر قرار بگذارند که مثلاً صد من از میوه‌ها مال مالک و بقیّه مال کسی باشد که کار می‌کند معامله صحیح است، گرچه احکام مساقات را ندارد.
- اگر مال معیّنی از انسان نزد کسی باشد و او منکر شود، می‌تواند آن را به هر نحو ممکن بدون اجازه بردارد ولی اگر معیّن نباشد در صورتی که دسترسی به حاکم‌شرع نداشته‌باشد می‌تواندتقاص کند )به اندازه طلب خود از مال او بردارد(.
- جعاله آن است که انسان قرار بگذارد در مقابل کاری که برای او انجام می‌دهند مال معیّنی بدهد. مثلاً بگوید هر کس گمشده مرا پیدا کند ده تومان به او می‌دهم، و به کسی که این قرار را می‌گذارد جاعل، و به کسی که کار را انجام می‌دهد عامل میگویند، و فرق بین جعاله و اینکه کسی را برای کاری اجیر کنند این است که در اجاره بعد از قرارداد، اجیر باید عمل را انجام دهد و کسی هم که او را اجیر کرده، اجرت را به او بدهکار می‌شود ولی در جعاله عامل می‌تواند مشغول عمل نشود و تا عمل را انجام ندهد، جاعل بدهکار نمی‌شود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] اگر انسان با کسی به این قسم اتفاق ببندد که مثلاً درختهای میوهای را که میوه آن مال خود اوست ، یا اختیار میوه های آن با اوست تا مدت معیّنی به آن کس واگذار کند که تربیت نماید ، و آب دهد و به مقداری که قرار میگذارند از میوه آن بردارد ، این معامله را ( مساقات ) میگویند .
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر انسان با کسی به این قسم معامله کند که درختهای میوهای را که میوه آن مال خود اوست و یا اختیار میوه‌های آن با اوست، تا مدّت معیّنی به آن کس واگذار کند که تربیت نماید وآب دهد و به مقداری که قرار میگذارند از میوه آن بردارد، این معامله را مساقات میگویند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر انسان با کسی به این قسم معامله کند که درختهای میوهای را که میوه آن مال خود اوست، یا اختیار میوه‌های آن با اوست، تا مدّت معیّنی به آن کس واگذار کند که تربیت نماید و آب دهد و مقداری از میوه آن که قرار میگذارند، مال او باشد، این معامله را (مساقات) میگویند.
- [آیت الله بروجردی] اگر انسان با کسی به این قسم معامله کند که درختهای میوهای را که میوه‌ی آن مال خود اوست، یا اختیار میوه‌های آن با اوست، تا مدّت معینی به آن کس واگذار کند که تربیت نماید و آب دهد و به مقداری که قرار میگذارند از میوه‌ی آن بردارد، این معامله را مُساقات میگویند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر انسان با کسی به این قسم معامله کند که درختهای میوه ای را که میوه آن مال خود اوست، یا اختیار میوه های آن با اوست تا مدّت معیّنی به آن کس واگذار کند که تربیت نماید و آب دهد و به مقداری مشاع که قرار می گذارند از میوه آن بردارد، این معامله را مُساقات می گویند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر انسان با کسی به این قِسم معامله کند که درختهای میوه ای را که میوة آن مال خود او است ، یا اختیار میوه های آن با او است ، تا مدّت معینی به آن کس واگذار کند که تربیت نماید و آب دهد و به مقداری که قرار می گذارند از میوة آن بردارد ، این معامله را مساقات گویند .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر انسان با کسی به این قسم معامله کند که درختهای میوه ای را که میوه آن مال خود او است؛ یا اختیار میوه های آن با او است تا مدت معینی به آن کس واگذار کند که تربیت نماید و آب دهد و به مقداری که قرار می گذارند از میوه آن بردارد؛ این معامله را مساقات می گویند.
- [امام خمینی] اگر انسان با کسی به این قسم معامله کند که درختهای میوهای را که درختها یا منافع آن، مال خود او است و یا اختیار آن با او است تا مدت معینی به آن کس واگذار کند که تربیت نماید و آب دهد و به مقداری که قرار میگذارند از میوه آن بردارد، این معامله را مُساقات میگویند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر انسان با کسی به این قسم معامله کند که درخت های میوه ای را که میوه آن مال خود اوست، یا اختیار میوه های آن با اوست، تا مدت معینی به آن کس واگذار کند که تربیت نماید و آب دهد و به مقداری که قرار می گذارند از میوه آن بردارد، این معامله را مساقات می گویند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر انسان با کسی قرارداد کند که درختهای میوه ای را که میوه ان مال خود او است یا اختیار میوه های ان با او است تا مدت معینی به ان کس واگذار نماید که تربیت کند و اب دهد و به حصه مشاعی که قرار می گذارند از میوه ان بردارد این قرارداد را مساقات می گویند