حاکم، اصطلاحی با معانی مختلف در فقه، حقوق و اصول فقه. این کلمه در لغت به معانی قاضی، داور، فرمانروا، اجراکننده حکم و متصدی اداره یک ایالت یا بخش از جانب حکومت است. کاربرد «حاکم» در منابع فقهی و متون حقوقی به معنای لغوی و غیراصطلاحی رایج است. با وجود این، به سبب قیود و شروطی که برای برخی مصادیق آن، به ویژه در فقه امامی، ذکر شده، به یک اصطلاح تبدیل شده است، همچنان که در اصول فقه نیز معانی اصطلاحی خاصی دارد.

توبه به معنای بازگشت بنده به سوی خدا، یکی از اصطلاحات پرتکرار در قرآن و روایات است. در ۶۹ آیه قرآن به موضوع توبه پرداخته شده و با بیان محبت الهی نسبت به توبه‌کنندگان، مردم را به توبه نصوح دعوت می‌کند. در احادیث نیز جایگاه و اهمیت توبه مورد تأکید قرار گرفته و از تأخیر آن نهی شده است. در بخش دیگری از احادیث، با تقسیم گناهان به حق اللهی و حق الناسی راه‌های توبه از اقسام گناهان بیان شده است.

اِرْتِدادْ، به معنای کافر شدن پس از مسلمانی است. مُرتَد بر اساس اینکه هنگام بلوغ و قبل از ارتداد، مسلمان باشد یا کافر، بر دو نوع «مِلّی» و «فِطری» است که هر یک، احکام شرعی مختص به خود را دارد. بنابر رأی مشهور فقیهان، مرتد فطری در صورت احرازِ ارتدادش کشته می‌شود و همسرش از او جدا می‌شود. اما به مرتد ملی، سه روز فرصت توبه و بازگشت به دین داده می‌شود. مرتد اگر زن باشد، چه ملی و چه فطری تا زمانی که توبه نکند، زندانی می‌شود. مهم‌ترین حکمتی که برای حکم ارتداد بیان شده، مصونیت جامعه اسلامی و مسلمانانی است که قدرت تفکر و تشخیص نظر درست از نادرست را ندارند.

دزدیدن مال کسی به صورت پنهان را سرقت گویند. از احکام آن به تفصیل در باب حدود و به مناسبت درباب صلات و غصب سخن گفته‌اند.

قبول این است که مشتری بگوید: «قبلت» یا «اشتریت» یا «ابتعت» و نظیر آنها، [۱] [۲]که مقابل ایجاب است.

کلید واژگان: مدارا، عفو، خشم، قرآن، حدیث.

مال همان سرمایه و ثروت انسان است که در آموزه‌های دینی از احکام ویژه‌ای برخوردار است.

عفو یکی از خصائص ارزشمند اخلاقی است.

دزدیدن مال کسی به صورت پنهان را سرقت گویند. از احکام آن به تفصیل در باب حدود و به مناسبت درباب صلات و غصب سخن گفته‌اند.

حدّ یکی از اقسام احکام، در اسلام است.