تشییع جنازه
تشییع جنازه یعنی از پى جنازه حرکت کردن و از مستحبات ماکد است. از آن به مناسبت در باب طهارت و اعتکاف سخن رفته است.
پس از رفتن کسانی که تشییع جنازه کرده‌اند مستحب است ولیّ میّت یا کسی که از طرف ولیّ اجازه دارد دعاهایی را که دستور داده شده به میّت تلقین کند.
عنوان مسئله:
پس از رفتن کسانی که تشییع جنازه کرده‌اند مستحب است ولیّ میّت یا کسی که از طرف ولیّ اجازه دارد دعاهایی را که دستور داده شده به میّت تلقین کند.
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] آیا عمل به وصیتهای غیر مالی میت در صورتی که وصی مشخص نشده باشد واجب است؟ مثل اینکه وصیت کرده باشد من را در زادگاهم دفن کنید و یا اینکه در تشییع جنازهام بانوان حضور نداشته باشند؟
- [آیت الله نوری همدانی] اگر شخصو وصیت نکند اما وارث یا اولیای میت بخواهند جنازه میت مسلمان را به دانشکده پزشکی جهت تعلیم علم طب هدیه نمایند آیا صحیح است ؟ اگر جنازه را بفروشند آیا جایز است ؟ آیا ولی فقیه یا حاکم شرع بدون رضایت صاحب میت می تواند چنین اجازه ای دهد ؟
- [آیت الله خامنه ای] پدر اینجانب در سال 1379 فوت نموده اند و کل هزینه های مربوط به کفن و دفن و تشییع جنازه و مراسمات تا سالگرد مجموعاً چهل میلیون ریال شده است، که طبق وصیت پدرم باید از ثلث مالش که عبارت از یک منزل مسکونی است، برداشته شود. در حال حاضر هشت سال از فوت ایشان می گذرد و می خواهیم منزل را فروخته و هزینه های صرف شده ی مورد اشاره را از ثلث مال میّت برداریم، با توجه به اینکه قیمت منزل نسبت به سال 1379 افزایش داشته است، مبلغ خرج شده را به چه نحوی باید محاسبه کرد؟
- [آیت الله بهجت] حک کردن آیات قرآن و اسمای متبرکه بر روی قبرها چه حکمی دارد؟ و در صورت علم به راه رفتن عابرین از روی آن ها، آیا مسؤولین قبرستان می توانند بدون اجازه از اولیای میّت، آن اسماء را محو نمایند؟
- [آیت الله بهجت] شخصی فوت نموده و او را در قبری دفن کرده اند که ورثه خریده اند و بعد از علم یا اطمینان به خاک شدن میّت و باقی نماندن جنازه ی او، می خواهند فرزند یا همسر او را دفن کنند. آیا اجازه ی همه ی ورثه لازم است؟
- [سایر] سلام؛ آیا زن به هنگام خارج شدن از منزل برای مدت کوتاه با اینکه میداند همسرش دلیلی برای مخالفت ندارد، باید از همسرش اجازه بگیرد؟ اگر اینطور باشد، یعنی زن هیچ اختیاری از خودش ندارد؟ وقتی بیرون رفتن زن هیچ حقی از مرد زایل نمیکند چه نیازی به اجازه گرفتن است؟! خواهشمندم به طور کامل پاسخ بدهید. خیلی از مردان مذهبی این اجازه گرفتن را عَلم کرده‌اند و از زنانشان انتظار دارند که حتی برای انجام یک کار کوچک ساده هم از آنان اجازه گرفته شود. آیا چنین انتظاری بجا است؟ آیا زن برای خود در اسلام شخصیت ندارد؟ آیا هر زن مسلمانی بعد از ازدواج باید اینقدر محدود شود؟!
- [سایر] به نام خدا باسلام ،من31ساله وهمسرم40ساله دارای یک فرزندپسر4ساله هستم.9ساله ازدواج کردم. شوهرم رودوست دارم.جدیداخیلی خشن شدم وقتی عصبانی میشم دستهام شروع به لرزیدن میکنه ویک حس بدی دارم.به دلیل این که توی این همه سال شوهرم سنگ صبورم بوده(رفتارهای خانوادش واطرافیان)الان بسیارحساس شده، توی خانواده مادریم وقتی دامادواردخانواده میشه مثلااگرکاری براشون پیش بیادخوب دامادشونونزدیکترازبقیه میدونند(البته بجزپسر).من چون برادربزرگ ندارم شایدیک جورایی توقع ازاون بالاتررفت البته مادروپدرمن هیچ موقع مستقیم نمی گند که یک چنین توقعی دارند ولی خوب من خودمم میفهمم همسرمن این چیزهاروقبول نداره بااین که این چندسالی که من درس میخوندم آخرترم خواهرهام میومدند برای نگهداری پسرم ومن بهش میگم اگرکاری هم بکنیم برای زحمتهای اینهاست ولی اصلا قبول نمیکنه .هیچ کس خوشش نمیادکه مثلاهمسرم بیاد وجلوی همه ازخواهرم انتقادکنه ولی چون من چندبار بهش گفتم میگه برای تواول خانوادت مهم هستنددرصورتی که واقعا اینطورنیست ولی من براین باورم که هرکسی برای خودش غرورداره وقرارنیست ایشون به خودش اجازه بده وهمه روبه باد انتقادبگیره.چندروزپیش مادربزرگم حالش بدبودومن به شهرستان رفتم مادرشوهرم درنبودمن به تهران آمدند وآخرهفته به شهرستان محل اقامت خودبرگشتندوقتی بهش گفتم بیااینجاپیش ماباش خیلی راحت گفت میخام برم خواهرموببینم وفردای اونروزکه باگریه بهش زنگ زدم بیادبعداز6ساعت باخانوادش برای تشییع جنازه اومددرصورتی که میتونست خودشوزودتربرسونه البته بعدازاومدنش واقعازحمت کشید ولی میگفت چرامن باید انجام بدم ،میگفتم بابابه خاطربابای من که مادرش فوت کرده بابام به تو اعتماد کرده که همه چیز باوجود تومرتبه ولی اون حرف خودشو میزد ومیگفت چرادامادعمت برامجلس ختم چون کارداشت رفت ولی اگه من میخواستم برم توایراد میگرفتی؟خلاصه که نمیدونم چکارکنم دقیقا توهمه لحظاتی که میتونست کنارم باشه (همین بودنش کنارم برام خوب بوداماخودش قبول نداره)یاگردش رفتن باخانوادشویارفتن پیش مادرش(به بهانه اینکه ازاونهادوره)روترجیح داده البته اینم بگم اصلابچه مامانی نیست واگرهم کاری میکنه برااینه که مامانش یک جورایی باحرفهاش تحریکش میکنه.من نسبت به مامانش خیلی حساس شدم.کمکم کنید
- [سایر] سلام این روزا خیلی تنها شدم هیچکس حرفمو نمیفهمه نمی خوام بگم کم آواردم نه اما خسته شدم مدام با پدر و مادرم بخاطر درسام جر و بحث میکنم اونا از همین الان دستور دادن که دیگه نه با دوستام و نه با فامیل رابطه نداشته باشم تا درسام رو بخونم اونا بخاطر این اینکارا رو میکنن چون یکی از استادها که دوتا درس باهاش داشتم هر دوتا درس منو انداخته اونم بخاطر اینکه من یکروز سر کلاسش بخاطر اینکه گفت امام وجود نداره اخم کردم (چون اگه حرفی میزدم منو کلا از دانشگاه مینداخت بیرون) اما تو خونه کسی حرف منو باور نمیکنه همه فکر میکنن من از روی قصد درس نمیخونم حالا موندم چیکار کنم من همین الانش هم با کسی رابطه ندارم فقط با دختر عموم و یکی دوتا از دوستای دانشگام حرف میزنم که دیگه منع کردن رابطه با اونا رو حتی من اجازه بیرون رفتن رو هم ندارم و هیچوقت این اجازه رو نداشتم حالا موندم چیکار کنم خواهش میکنم شما منو راهنمایی کنید با تشکر
- [سایر] سلام اقای دکتر خسته نباشید حدود 5ماه از اغاز زندگی مشترک من وهمسرم میگذره اما هنوز اختلافاتی هست که دلخوری ایجاد میکنه...ایشون 10سال بامن اختلاف سن دارند هنوزم گاهی اوقات ازفکر کردن بهش ناراحت میشم که باوجودچند خواستگار چطور ایشونو انتخاب کردم درکل چون اشنا معرفیش کرده بود تو رودربایستی هم قرار گرفته م وجواب دادم اما بعدعقد که رفتاراشودیدم نظرم عوض شد خیلی مهربون بود خیلی کارا برام میکرد اواخر دوران عقد دیگه عاشق هم بودیم دوران عقدمون هم5 ماه بود اون موقع هم گاهی بحثمون میشد اما هیچوخت به دعوا وقهر نمیرسید...همسرم اینقدرمحبت میکرد که زود فراموش میکردم...من از خانواده نسبتا پولدار یاشاید بهتره بگم تاحالاهرچی خواستم مادروپدرم دراختیارم گزاشتن اما من همیشه قانع بودم حتی گاهی به والدینم چیزی که میخواستمو نمیگفتم خودم پس انداز میکردم ونیازمورفع میکردم مامانم به همه میگفت من خیلی قانع هستم ....حالا رسیدیم به زندگی مشترک...اماهمسر من نتونسته برخی از چیزا رو برام رفع کنه چطور بگم من از زندگیم راضی هستم اما ایشون میگه من لیاقت تورو ندارم نمیتونم نیازاتوبرطرف کنم نمیتونم راضیت کنم اینقدر سر برخی چیزایی که پیش اومده بود این حرفاروزد که به منم تلقین شد...مثلا مادرپدرم رفتن مسافرت شمال اما مانتونستیم باهاشون بریم چون ازحقوقش کم مونده بود ومیگفت نمیتونم بااین پول کم ببرمت باید زیاد تر داشته باشم تابتونیم بریم بالاخره خرید داریم نمیخوام مادرت اینا فکر کنن من نمیتونم نیازاتو رفع کنم اماعقیده من فقط باهم بودن بودن نه خرید ان چنانی همسرم اصلا به پدرمن حسودی نمیکنه باهم دوستن خیلی باهم خوبن اما نمیدونم چرا اینجوری شده .......من تاحالا بهش این حرفارونگفتم که ازت راضی نیستمو و....من خیلی از زندگیم راضیم اما ....ماه میگذره از عروسیمون اما هنوز نتونستیم عکس وفیلمامونو بگیریم چون 1000000تومن هزینه ش بود تواین مدت نزاشتم کسی پی ببره اما خواهرشوهرام وبقیه اینقداین اواخر پرسیدن که کلافه م کردن منم دیروز عصبی شده بودم نمیدونم چرا همسرمم چیزی بهم نگفته بود اما نمیدونم بالاخره وسط حرفام بهش گفتم من دیگه عکسامونمیخوام خسته شدم از حرفا پولشم جور کرده بود که گفتم اون پولم به قرضات...دیگه از دیشب زیاد باهم حرف نزدیم نمیدونم چیکار کنم همسرم انگار خودکم بینی داره اخه من چیکار کنم؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
- [سایر] با سلام من در یکی از سایت ها مطلب زیر را راجع به غدیر از دیدگاه اهل سنت خواندم، اگر ممکن است این مطلب را توضیح دهید. دکتر محمد جواد مشکور که یکی از محققان اهلتشیع است، مینویسد: در اواخر ذیالقعده سال دهم هجری، پیامبر خدا (ص) با تعداد زیادی از یارانش برای ادای فریضه حج به مکه رفتند، حضرت علی (ع) که در این زمان از یک مأموریت جنگی از یمن برگشته بود، شخصی را به جای خود بر لشکریان خویش گمارده، به رسول خدا پیوست، لشکریانی که از یمن آمده بودند، غیبت او را مغتنم شمرده از مال غنیمت، مقداری لباس برداشته و پوشیدند. پس از ادای مراسم حج حضرت علی بازگشت و چون لشکریان را در آن حال دید، برآشفت و به جانشین خود گفت: چرا ایشان بدون اجازه من این جامهها را پوشیدهاند؟ وی عرض کرد: من این جامهها را برآنان پوشانیدم تا آراسته و زیبا باشند، حضرت علی (ع) دستور داد تا جامهها را از تن بیرون کنند، لشکریان از حضرت علی سخت رنجیدند و شکایت پیش رسول خدا بردند، پیامبر برای فرونشاندن این فتنه برخاست و خطبهای ایراد فرموده، در آن میان فرمود: (ای مردم از علی شکوه نکنید، به خدا قسم وی در امری که مربوط به خدا و در راه حق باشد سختگیرتر از آن است که بتوان از او گله کرد. پس از ادای مراسم حج، رسول خدا (ص) با اردوی خود به سوی مدینه بازگشت. در هجدهم ذیالحجه سال دهم هجری در راه، به آبگیری بنام "غدیرخم" که نزدیک محلی بنام "جحفه" بود رسید، مسلمانان در آن جا از شتران خود فرود آمدند تا چندی بیاسایند.... سپس پیامبر، خطبهای ایراد فرمودند و بعد از خطبه در حق حضرت علی فرمود: (من کنت مولاه فعلی مولاه). همه عامه و خاصه (سنی و شیعه) این حدیث را نقل کرده‌اند، منتها محدثان عامه، آن را مربوط به نارضایتی لشکریان علی از او میدانند و محدثان شیعه، مربوط به جانشینی او. [تاریخ شیعه و فرقههای اسلامی] همچنین ابوالفتوح رازی از علمای اهلتشیع، علت نارضایتی بعضی از صحابه با حضرت علی را بیان کرده و مینویسد: ایشان - عدهای از حاضران در حجة الوداع - شکایت حضرت علی را با رسول خدا (ص) کردند از آنچه در دلشان بود. رسولالله (ص) فرمودند: علی صواب کرده. و چون آنان از کینه و بد دلی نسبت به علی خودداری نکردند، رسولالله به خبر آمده و طی خطبهای فرمودند: (ارفعوا السنتکم عن علی، فإنه خشن فی ذات الله غیر مداهن فی دینه). (زبانتان را از علی کوتاه کنید که او مرد درشتی است در ایمان به ذات خدا و در دین خدا مداهنه نمیکند)، مردمان چون خشم رسولالله و مبالغه او بدیدند، زبان کوتاه کردند، چون رسول خدا حج بگذارد و برگشت، در راه به جایی رسید آن را "غدیرخم" گویند، خطبهای بلیغ برای مردم خواند و تمام احکام خدا را که قبلا به مردم رسانیده بود، دوباره بازگو کرد و در آخر خطبه، حدیث (من کنت مولاه فهذا علی مولاه اللهم وال من والاه وعاد من عاداه) برای رفع کدورت و غرض ایجاد محبت او در قلب مسلمانان بیان فرمود. (تفسیر ابوالفتوح، سوره مائده، ص191).
مسائل مرتبط از این مرجع
- بعد از مرگ مستحب است دهان و چشمهای میّت را ببندند و دست و پای او را دراز کنند و پارچهای روی او بیندازند و اگر شب مرده است در جایی که مرده، چراغ روشن کنند، و برای تشییع جنازه او مؤمنین را خبر کنند، و در دفن او عجله نمایند، ولی اگر یقین به مردن او ندارند، باید صبر کنند تا معلوم شود و نیز اگر میّت حامله باشد و بچّه در شکم او زنده باشد، باید بچّه را از شکم او بیرون بیاورند و او را دفن کنند.
- مستحب است شهادتین و اقرار به دوازده امامعلیهم السلام و سایر عقاید حقّه را به کسی که در حال جان دادن است طوری تلقین کنند که بفهمد، و نیز مستحب است چیزهایی را که گفته شد تا وقت مرگ تکرار کنند.
- مستحب است سرپرست طفل غیر ممیّز و دیوانه آنها را محرم کند و اگر ممکن است تلبیه را به آنها تلقین نماید و اگر تلقین ممکن نیست خودش به جای آنها بگوید و بعد از احرام باید آنها را از محرّمات احرام بازدارد و اگر باز ندارد کفّاره بر سرپرست است چنانکه قربانی نیز به عهده اوست و تمام اعمال عمره و حجّ را اگر میتوانند خود آنها به جا آورند و اگر نمیتوانند سرپرست آنها نیابت میکند یا در مثل طواف آنها را طواف دهد.
- مستحب است این دعاها را به محتضر تلقین کنند: (اَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الْکَثیرَ مِنْ مَعاصیکَ وَاقْبَلْ مِنِّی الْیَسیرَ مِنْ طاعَتِکَ یا مَنْ یَقْبَلُ الْیَسیرَ وَ یَعْفُو عَنِ الْکَثیرَ اِقْبَلْ مِنِّی الْیَسیرَ وَاعْفُ عَنِّی اَلْکَثیرَ اِنَّکَ اَنْتَ الْعَفُوُّ الْغَفُورُ اَللَّهُمَّ ارْحَمْنی فَاِنَّکَ رَحیمٌ).(1)
- دوازده چیز در نماز میّت مستحب است: اوّل: کسی که نماز میّت میخواند با وضو یا غسل یا تیمّم باشد. دوّم: اگر میّت مرد است، امام جماعت یا کسی که فرادی به او نماز میخواند مقابل وسط قامت او بایستد و اگر میّت زن است مقابل سینهاش بایستد. سوّم: پا برهنه نماز بخواند. چهارم: در هر تکبیر دستها را بلند کند. پنجم: فاصله او با میّت به قدری کم باشد که اگر باد لباسش را حرکت دهد به جنازه برسد. ششم: نماز میّت را به جماعت بخواند. هفتم: امام جماعت تکبیر و دعاها را بلند بخواند و کسانی که با او نماز میخوانند، آهسته بخوانند. هشتم: در جماعت گرچه مأموم یک نفر باشد، عقب امام بایستد. نهم: نمازگزار به میّت و مؤمنین زیاد دعا کند. دهم: پیش از نماز سه مرتبه بگوید اَلصَّلوة. یازدهم: نماز را در جایی بخوانند که مردم برای نماز میّت بیشتر به آنجامیروند. دوازدهم: زن حائض اگر نماز میّت را به جماعت میخواند در صفی تنها بایستد.
- مستحب است انسان برای این امور وضو بگیرد: 1 - نماز میّت. 2 - زیارت اهل قبور. 3 - رفتن به مسجد. 4 - رفتن به حرم امامانعلیهم السلام . 5 - همراه داشتن قرآن. 6 - خواندن و نوشتن قرآن. 7 - مسّ حاشیه قرآن. 8 - خوابیدن. همچنین مستحب است انسان همیشه با وضو باشد بلکه مستحب است کسی که وضو دارد دوباره وضو بگیرد، و اگر برای یکی از جهاتی که گفته شد وضو بگیرد، هر کاری را که باید با وضو انجام داد، میتواند به جا آورد مثلاً میتواند با آن وضو نماز بخواند.
- مستحب است در شب اوّل قبر، دو رکعت نماز وحشت برای میّت بخوانند و دستور آن این است که در رکعت اوّل بعد از حمد یک مرتبه آیة الکرسی و در رکعت دوّم بعد از حمد ده مرتبه سوره قدر بخوانند.
- شکافتن قبر در هفت مورد حرام نیست: اوّل: میّت در زمین غصبی دفن شده باشد و مالک زمین راضی نشود که در آنجا بماند. دوّم: کفن یا چیز دیگری که با میّت دفن شده غصبی باشد و صاحب آن راضی نشود که در قبر بماند، و همچنین است اگر چیزی از مال خود میّت که به ورثه او رسیده با او دفن شده باشد و ورثه راضی نشوند که آن چیز در قبر بماند ولی اگر وصیّت کرده باشد که دعا یا قرآن یا انگشتری را با او دفن کنند در صورتی که وصیتش بیشتر از یک سوّم مال او نباشد برای بیرون آوردن اینها نمیتوانند قبر را بشکافند. سوّم: میّت بی غسل یا بی کفن دفن شده باشد یا بفهمند غسلش باطل بوده یا به غیر دستور شرع کفن شده یا در قبر او را رو به قبله نگذاشتهاند، در صورتی که موجب هتک احترام میّت نشود. چهارم: برای ثابت شدن حقّی بخواهند بدن میّت را ببینند. پنجم: میّت را در جایی که بیاحترامی به اوست مثل قبرستان کفّار یا جایی که کثافت و خاکروبه میریزند دفن کرده باشند. ششم: برای یک مطلب شرعی که اهمیّت آن از شکافتن قبر بیشتر است قبر را بشکافند مثلاً بخواهند بچّه زنده را از شکم زن حاملهای که دفنش کرده‌اند بیرون آورند. هفتم: بترسند درندهای بدن میّت را پاره کند یا سیل او را ببرد یا دشمن بیرون آورد.
- خوب است قبر را به اندازه قد انسان متوسّط گود کنند و میّت را در نزدیکترین قبرستان دفن نمایند مگر آنکه قبرستان دورتر از جهتی بهتر باشد مثل آنکه مردمان خوب در آنجا دفن شده باشند یا مردم برای فاتحه اهل قبور بیشتر به آنجا میروند و نیز جنازه را در چند ذرعی قبر زمین بگذارند و تا سه مرتبه کمکم نزدیک ببرند و در هر مرتبه زمین بگذارند و بردارند و در نوبت چهارم وارد قبر کنند و اگر میّت مرد است در دفعه سوّم طوری زمین بگذارند که سر او طرف پایین قبر باشد و در دفعه چهارم از طرف سر وارد قبر نمایند و اگر زن است در دفعه سوّم طرف قبله قبر بگذارند و به پهنا وارد قبر کنند و در موقع وارد کردن پارچهای روی قبر بگیرند و نیز جنازه را به آرامی از تابوت بگیرند و وارد قبر کنند و دعاهایی که دستور داده شده پیش از دفن و موقع دفن بخوانند و بعد از آنکه میّت را در لحد گذاشتند گرههای کفن را باز کنند و صورت میّت را روی خاک بگذارند و بالشی از خاک، زیر سر او بسازند و پشت میّت خشت خام یا کلوخی بگذارند که میّت به پشت برنگردد و پیش از آنکه لحد را بپوشانند دست راست را به شانه راست میّت بزنند و دست چپ را به قوت بر شانه چپ میّت بگذارند و دهان را نزدیک گوش او ببرند و بشدت حرکتش دهند و سه مرتبه بگویند: (اِسْمَعْ اِفْهَمْ یا فُلانَ بْنَ فُلان). یعنی (بشنو و بفهم ای فلان فرزند فلان) و به جای فلان اسم میّت و پدرش را بگویند مثلاً اگر اسم او محمد و اسم پدرش علی است سه مرتبه بگویند: (اِسْمَعْ اِفْهَمْ یا مُحَمَّدَبْنَ عَلِیٍّ). پس از آن بگویند: (هَلْ اَنْتَ عَلَی الْعَهْدِ الَّذی فارَقْتَنا عَلَیْهِ مِنْ شَهادَةِ اَنْ لا اِلهَ اِلّا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ وَ اَنَّ مُحَمَّداًصلی الله علیه وآله وسلم عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ سَیِّدُ النَّبیّینَ وَ خاتَمُ المُرْسَلینَ وَ اَنَّ عَلِیّاً اَمیرُالْمُؤْمِنینَ وَ سَیِّدُ الْوَصِیّینَ وَ اِمامٌ اِفْتَرَضَ اللَّهُ طاعَتَهُ عَلَی الْعالَمینَ وَ اَنَّ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ وَ عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ وَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ وَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ وَ مُوسَی بْنَ جَعْفَرٍ وَ عَلِیَّ بْنَ مُوسی وَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ وَ عَلیَّ بْنَ مُحَمَّدٍ وَ الْحَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ وَ الْقائِمَ الحُجَّةَ الْمَهْدِیَّ صَلَواتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ اَئِمَّةُ الْمُؤْمِنینَ و حُجَجُ اللَّهِ عَلَی الْخَلْقِ اَجْمَعین وَ اَئِمَّتُکَ اَئِمَّةُ هُدیً بِکَ اَبْرارٌ یا فُلانَ بْنَ فُلانٍ).(1) و به جای فلان بن فلان، اسم میّت و پدرش را بگوید و بعد بگوید: (اِذا اَتاکَ الْمَلَکانِ المُقَرَّبانِ رَسُولَیْنِ مِنْ عِنْدِاللَّهِ تَبارَکَ وَ تَعالی وَ سَئَلاکَ عَنْ رَبِّکَ و عَنْ نَبِیِّکَ وَ عَنْ دینِکَ وَ عَنْ کِتابِکَ وَ عَنْ قِبْلَتِکَ وَ عَنْ اَئِمَّتِکَ فَلا تَخَفْ وَ لا تَحْزَنْ وَ قُلْ فی جَوابِهِما اَللَّهُ رَبّی وَ مُحَمَّدٌ 6 نَبِیّی وَ الْاِسلامُ دینی وَ الْقُرانُ کِتابی وَ الْکَعْبَةُ قِبْلَتی وَ أَمیرُالمُؤْمِنینَ عَلِیُّ بْنُ اَبیطالِبٍ اِمامی وَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ الْمُجْتَبی اِمامی وَ الحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ الشَّهِیدُ بِکَرْبَلا اِمامی وَ عَلِیٌّ زَیْنُ الْعابِدینَ اِمامی و مُحَمَّدٌ الْباقِرُ اِمامی وَ جَعْفَرٌ الصَّادِقُ اِمامی، وَ مُوسَی الکاظِمُ اِمامی، وَ عَلِیٌّ الرِّضا اِمامی، وَ مُحَمَّدٌ الْجَوادُ اِمامی، وَ عَلِیٌّ الْهادی اِمامی وَ الْحَسَنُ الْعَسْکَریُّ اِمامی وَ الْحُجَّةُ الْمُنْتَظَرُ اِمامی هؤُلاءِ صَلَواتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ اَجْمَعین اَئِمَّتی وَ سادَتی وَ قادَتی وَ شُفَعائی بِهِمْ اَتَوَلّی وَ مِنْ اَعْدائِهِمْ اَتَبَرَّءُ فِی الدُّنْیا وَ الْاخِرَةِ ثُمَّ اعْلَمْ یا فُلانَبْنَ فَلانٍ).(2) و به جای فلان بن فُلان اسم میّت و پدرش را بگوید بعد بگوید: (اَنَّ اللَّهَ تَبارَکَ وَ تَعالی نِعْمَ الرَّبُّ وَ اَنَّ مُحَمَّداً صلی الله علیه وآله وسلم نِعْمَ الرَّسُولُ وَ اَنَّ أمیرَالْمُؤْمِنینَ عَلِیَّ بْنَ اَبیطالِبٍ وَ اَوْلادَهُ الْمَعْصُومینَ الْاَئمَّةَ الاِثْنی عَشَرَ نِعْمَ اَلْاَئِمَّةُ وَ اَنَّ ما جاءَ بِهِ مُحَمَّدٌصلی الله علیه وآله وسلم حَقٌّ وَ اَنَّ الْمَوْتَ حَقٌّ وَ سُؤالَ مُنْکَرٍ وَ نَکیرٍ فِی الْقَبْرِ حَقٌّ وَالْبَعْثَ حَقٌّ وَ النُّشُورَ حَقٌّ وَ الصِّراطَ حَقٌّ وَالْمیزانَ حَقٌّ وَ تَطائُرَ الْکُتُبِ حَقٌّ وَ اَنَّ الْجَنَّةَ حَقٌّ وَ النّارَ حَقٌّ وَ اَنَّ السّاعَةَ اتِیَةٌ لا رَیْبَ فیها وَ اَنَّ اللَّهَ یَبْعَثُ مَنْ فِی الْقُبُورِ).(3) پس بگوید: (اَفَهِمْتَ یا فُلانُ). یعنی(آیا فهمیدی ای فلان؟) و به جای فلان اسم میّت را بگوید، پس از آن بگوید: (ثَبَّتَکَ اللَّهُ بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ وَ هَداکَ اللَّهُ اِلی صِراطٍ مُسْتَقیمٍ عَرَّفَ اللَّهُ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ اَوْلِیائِکَ فِی مُسْتَقَرٍّ مِنْ رَحْمَتِهِ).(4) پس بگوید: (اَللَّهُمَّ جافِ الْاَرْضَ عَنْ جَنْبَیْهِ وَ اصْعَدْ بِرُوحِهِ اِلَیْکَ وَ لَقِّهِ مِنْکَ بُرْهاناً اَللَّهُمَّ عَفْوَکَ عَفْوَکَ).(5)
- در سجده سیزده مورد مستحب است: 1 - کسی که ایستاده نماز میخواند بعد از آنکه سر از رکوع برداشت و کاملاً ایستاد و کسی که نشسته نماز میخواند بعد از آنکه کاملاً نشست، برای رفتن به سجده تکبیر بگوید. 2 - موقعی که مرد میخواهد به سجده برود، اوّل دستها را و زن اوّل زانوها را به زمین بگذارد. 3 - بینی را به مهر یا چیزی که سجده بر آن صحیح است بگذارد. 4 - در حال سجده انگشتان دست را به هم بچسباند و برابر گوش بگذارد به طوری که سر آنها رو به قبله باشد. 5 - در سجده دعا کند و از خدا حاجت بخواهد و این دعا را بخواند: (یا خَیْرَ الْمَسْؤُولینَ وَ یا خَیْرَ الْمُعْطینَ اُرْزُقْنی وَ ارْزُقْ عِیالی مِنْ فَضْلِکَ فَاِنَّکَ ذُوالْفَضْلِ الْعَظیمِ). (یعنی ای بهترین کسی که از او سؤال میکنند و ای بهترین عطا کنندگان، روزی بده به من و عیال من از فضل خودت پس به درستی که تو دارای فضل بزرگی هستی). 6 - بعد از سجده، بر ران چپ بنشیند و روی پای راست را بر کف پای چپ بگذارد. 7 - بعد از هر سجده وقتی نشست و بدنش آرام گرفت تکبیر بگوید. 8 - بعد از سجده اوّل بدنش که آرام گرفت بگوید: (اَسْتَغْفِرُاللَّهَ رَبّی وَ اَتُوبُ اِلَیْهِ). 9 - سجده را طول بدهد و در موقع نشستن دستها را روی رانها بگذارد. 10 - برای رفتن به سجده دوم، در حال آرامی بدن )اَللَّهُ اَکْبَرُ( بگوید. 11 - در سجده صلوات بفرستد و اگر آن را به قصد ذکری که در سجدهها دستور دادهاند بگوید، اشکال ندارد. 12 - در موقع بلند شدن، دستها را بعد از زانوها از زمین بردارد. 13 - مردها آرنجها را به زمین نچسبانند و بازوها را از پهلو جدا نگاه دارند و زنها آرنجها را بر زمین بگذارند و اعضای بدن را به یکدیگر بچسبانند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] پس از رفتن کسانی که تشییع جنازه کرده‌اند، مستحب است وَلِی میت یا کسی که از طرف ولی اجازه دارد، دعاهایی را که دستور داده شده، به میت تلقین کند.
- [آیت الله خوئی] پس از رفتن کسانی که تشییع جنازه کرده‌اند، مستحب است ولی میت یا کسی که از طرف ولی اجازه دارد، دعاهایی را که دستور داده شده به میت تلقین کند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] پس از رفتن کسانی که تشییع جنازه کرده‌اند، مستحب است ولیّ میت یا کسی که از طرف ولیّ اجازه دارد، دعاهایی را که دستور داده شده به میت تلقین کنند.
- [آیت الله سیستانی] پس از رفتن کسانی که تشییع جنازه کرده‌اند ، مستحب است ولیّ میّت یا کسی که از طرف ولیّ اجازه دارد ، دعاهائی را که دستور داده شده به میّت تلقین کند .
- [آیت الله اردبیلی] مستحب است پس از رفتن کسانی که تشییع جنازه کرده‌اند، وَلیّ میّت یا کسی که از طرف ولیّ اجازه دارد، دعاهایی را که دستور داده شده به میّت تلقین کند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . پس از رفتن کسانی که تشییع جنازه کرده اند، مستحب است ولی میت، یا کسی که ازطرف میت اجازه دارد، دعاهایی را که دستور داده شده به میت تلقین کند.
- [آیت الله وحید خراسانی] پس از رفتن کسانی که تشییع جنازه کرده اند مستحب است ولی میت یا کسی که از طرف ولی اجازه دارد دعاهایی را که دستور داده شده به میت تلقین کند
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] پس از رفتن کسانی که تشییع جنازه کرده اند؛ مستحب است ولی میت یا کسی که از طرف ولی اجازه دارد؛ دعاهائی را که دستور داده شده به میت تلقین کند.
- [امام خمینی] پس از رفتن کسانی که تشییع جنازه کرده اند، مستحب است ولی میت یا کسی که از طرف ولی اجازه دارد، دعاهایی را که دستور داده شده به میت تلقین کند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] پس از رفتن کسانی که تشییع جنازه کرده اند مستحب است وَلِیّ میت یا کسی که از طرف ولیّ اجازه دارد، دعاهایی را که دستور داده شده، به میت تلقین کند.