دفن میت
دَفْنْ در فقه به معنای به خاک‌سپردن میت (شخصِ درگذشته) است. دفن میت پس از غُسل، کفن و خواندن نماز میت، مطابق با احکام شرعی انجام می‌شود. این عمل، واجب کفایی است.
دفن میت در قبر مرده دیگر جائز نیست، مگر آن که قبر کهنه شده و میت اوّلی از بین رفته باشد.
عنوان مسئله:
دفن میت در قبر مرده دیگر جائز نیست، مگر آن که قبر کهنه شده و میت اوّلی از بین رفته باشد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- حنوط کردن میّت واجب است یا مستحب و در صورت وجوب هرگاه فراموش شود، بعد از دفن نبش قبر برای آن واجب است یا خیر؟
- متداول است بین عوام الناس که به ضرایح و صندوق روی قبر ائمّه و امامزادگان عَلَیْهمُالسَّلَام و علما - به عنوان دخیل - کهنه و ریسمان میبندند و اگر آنها را به حال خود بگذارند صورت ناپسندیده در آن صندوقها پیدا می‌شود، چنان چه خدّام آستانهها آن کهنه و نخها را قطع نمایند جایز است یا خیر؟
- چنان چه میّتی را بیحنوط دفن نموده باشند، نبش قبر برای حنوط آن واجب است؟
- میّتی را در حال کفن و دفن ممکن نشد حنوط کنند یعنی کافور یافت نشد، بیحنوط دفن نمودند، بعد از دفن یافت شد، آیا واجب است نبش قبر او برای حنوط یا خیر؟
- هرگاه میّتی را در مسجدی از روی جهل دفن نمایند، آیا نبش قبر واجب است یا خیر؟
- شخص قبرکن در حال قبر کندن پولی از کیسهاش توی قبر ریخت، ملتفت شد فراموش کرد بردارد، یا آن که بعد از دفن میّت معلوم شد که پول از کیسهاش توی قبر ریخته، ورثه هم حاضر نیستند جبران کنند، میتواند برای برداشتن پول خود نبش قبر بنماید؟
- هر گاه برای دفن میّتی قبری کندند و استخوان میّت در آن پیدا شد که هنوز رمیم نشده، در این صورت میتوان این میّت را در آن دفن نمایند و در صورت جواز، جواز با کراهت است یا بیکراهت؟
- با فرض تمکّن از حنوط چنان چه جهلاً یا نسیاناً بدون حنوط دفن نمودند، آیا واجب است نبش قبر جهت حنوط؟
- در بعض شهرها مرسوم است که بالای قبر میّت درخت بیمیوه به جهت علامت قبر غرس میکنند، آیا آن درخت از ملکیّت غارس بیرون میرود یا بر ملکیّت او باقیست و میتواند در آن تصرّف مالکانه نماید و بعد از او به وارث غارس منتقل می‌شود؟ و در مقابری که چنین درختی مغروس شده و شخص غارس و صاحب قبر و وارث او معلوم نیست، شخص بخواهد آن را قطع کند و صرف ما یحتاج خود نماید جایز است یا نه؟
- زنی وضع حمل نموده بچّه مرده که دو سر دارد یکی از جلو و دیگری از عقب و شکم به هم چسبیده و دارای چهار دست و چهار پا، در غسل و دفن او تکلیف چیست در دفن آن؟ اگر سر و صورت یکی رو به قبله باشد صورت دیگری رو به قبله نخواهد بود، تکلیف غسل و کفن و دفن او چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] دفن کردن چند میّت مسلمان به طور دسته جمعی در یک قبر چه صورتی دارد؟ و اگر جایز است، آیا باید مردها و زنها جداگانه دفن شوند؟
- [سایر] حقیقت فشار و عذاب قبر چیست؟ آیا مرده ای که دفن نمی شود هم فشار قبر دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا دفن کردن میّت در قبری که شخصی در آن سالیان پیش دفن شده است با احتمال قوی به اینکه میّت اولی از بین رفته و تنها استخوانهایش باقیمانده است جایز است یا خیر؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا دفن کردن میت در قبری که شخصی در ا، سالیان قبل دفن شده است با احتمال بر اینکه میت اولی از بین رفته و تنها مقداری از استخوانهایش باقی مانده است جایز است یا خیر ؟
- [آیت الله اردبیلی] با توجه به این که گفته شده نبش قبر مسلمان جایز نیست، آیا لازم است که اجزای جدا شده از میّت را که بعد از دفن او پیدا می‌شود، به همراه میّت دفن نمود؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر سه ماه از دفن آن میّت با کفن آغشته به خون بگذرد، آیا نبش قبر در این حالت جایز است؟
- [آیت الله بهجت] معمولاً در قبرستان های قدیمی مرده ها در قبرهایی دفن می شوند که قبلاً قبر دیگری بوده و مقداری استخوان در آن جا یافت می شود، با توجه به این که ممکن است قبر قدیمی توسط اولیای میّت خریده شده باشد، آیا دفن در آن صحیح است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر به قبری که رو به قبله نبود، برخورد کنیم، آیا جایز و یا واجب است که نبش قبر کرده و میّت را رو به قبله دفن کنیم؟
- [سایر] آیا انسانی که مرده، ولی هنوز دفن نشده، فشار قبر ندارد؟ و سوال و جوابی از او نمیشود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] میت را در قبر برای این که رو به قبله باشد چگونه باید دفن کرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- شکافتن قبر در چند مورد حرام نیست:اوّل:آن که میت در زمین غصبی دفن شده باشد و مالک زمین راضی نشود که در آن جا بماند.دوم:آن که کفن یا چیز دیگری که با میت دفن شده غصبی باشد و صاحب آن راضی نشود که در قبر بماند و همچنین است اگر چیزی از مال خودِ میت که به ورثه او رسیده با او دفن شده باشد و ورثه راضی نشوند که آن چیز در قبر بماند، ولی اگر وصیت کرده باشد که دعا یا قرآن یا انگشتری را با او دفن کنند، برای بیرون آوردن اینها نمیتوانند قبر را بشکافند.سوم:آن که میت بیغسل یا بیکفن دفن شده باشد، یا بفهمند غسلش باطل بوده، یا به غیر دستور شرع کفن شده، یا در قبر او را رو به قبله نگذاشتهاند.چهارم:آن که برای ثابت شدن حقی بخواهند بدن میت را ببینند.پنجم:آن که میت را در جایی که بیاحترامی به اوست مثل قبرستان کفار یا جایی که کثافت و خاکروبه میریزند دفن کرده باشند.ششم:آن که برای یک مطلب شرعی که اهمیت آن از شکافتن قبر بیشتر است قبر را بشکافند، مثلاً بخواهند بچّهی زنده را از شکم زن حاملهای که دفنش کردهاند بیرون آورند.هفتم:آن که بترسند درندهای بدن میت را پاره کند، یا سیل او را ببرد، یا دشمن بیرون آورد.هشتم:آن که قسمتی از بدن میت را که با او دفن نشده بخواهند دفن کنند، ولی احتیاط مستحب آن است که آن قسمت از بدن را طوری در قبر بگذارند که بدن میت دیده نشود.
- اگر بخواهند میت را به شهر دوری ببرند یا به جهت دیگر دفن او تأخیر بیفتد، باید نماز وحشت را تا شب اوّل قبر او تأخیر بیندازند.نبش قبر
- مستحب است کسی که میت را در قبر میگذارد، با طهارت و سر برهنه و پا برهنه باشد و از طرف پای میت از قبر بیرون بیاید و غیر از خویشان میت کسانی که حاضرند، با پشت دست خاک بر قبر بریزند و بگویند:(اِنّا لِلّهِ و اِنّا اِلَیهِ راجِعوُن). اگر میت زن است کسی که با او محرم میباشد او را در قبر بگذارد و اگر محرمی نباشد خویشانش او را در قبر بگذارند.
- بعد از مرگ مستحب است، چشمها و لبها و چانة میت را ببندند و دست و پای او را دراز کنند و پارچه ای روی او بیندازند و اگر شب مرده است در جایی که مرده چراغ روشن کنند و برای تشییع جنازة او مؤمنین را خبر کنند و در دفن او عجله نمایند، ولی اگر یقین به مردن او ندارند باید صبر کنند تا معلوم شود و نیز اگر میت حامله باشد و بچّه در شکم او زنده باشد، باید به قدری دفن را عقب بیندازند، که پهلوی چپ او را بشکافند و طفل را بیرون آورند و پهلو را بدوزند.
- دفن مسلمان در قبرستان کفار و دفن کافر در قبرستان مسلمانان جایز نیست.
- دفن میت در جای غصبی و در زمینی که مثل مسجد برای غیر دفن کردن وقف شده، جایز نیست.
- کفن کردن با پوست مردار و چیز غصبی، اگر [چه] چیز دیگری هم پیدا نشود جایز نیست و چنانچه کفن میت غصبی باشد و صاحب آن راضی نباشد، باید از تنش بیرون آورند، اگر چه او را دفن کرده باشند.
- مستحب است دو چوبِ تَر و تازه در قبر همراه میت بگذارند.
- مخارج انداختن در دریا و مخارج محکم کردن قبر میت را در صورتی که لازم باشد، باید از اصل مال میت بردارند.
- واجب است میت را طوری در زمین دفن کنند که بوی او بیرون نیاید و درندگان هم نتوانند بدنش را بیرون آورند و اگر ترس آن باشد که جانور بدن او را بیرون آورد، باید قبر را با آجر و مانند آن محکم کنند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] دفن میت در قبر مرده دیگر جایز نیست؛ مگر آنکه قبر کهنه شده و میت اولی از بین رفته باشد.
- [آیت الله سیستانی] نبش قبر مردهای برای آنکه مرده دیگر در آن دفن شود ، جایز نیست ، مگر آنکه قبر کهنه شده و میّت اوّلی بکلّی از بین رفته باشد .
- [آیت الله شبیری زنجانی] دفن میت در قبر مرده دیگر بنا بر احتیاط جایز نیست، مگر آن که قبر کهنه شده و میت اولی بکلی از بین رفته باشد.
- [آیت الله مظاهری] دفن میّت در قبر مرده دیگر جایز نیست، مگر آنکه قبر کهنه شده و میّت اوّل به کلی پوسیده شده باشد.
- [آیت الله علوی گرگانی] دفن میّت در قبر مرده دیگر جائز نیست، مگر آن که قبر کهنه شده ومیّت اوّلی از بین رفته باشد وقبر ملک دیگری نباشد وگرنه رضایت او شرط میباشد.
- [آیت الله خوئی] دفن میت در قبر مرد دیگر جایز نیست. مگر آنکه قبر کهنه شده و میت اولی به کلی از بین رفته باشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] دفن میت در قبر مرده دیگر در صورتی که مستلزم تصرف در حق غیر یا نبش قبر میتی که از بین نرفته یا هتک میت باشد جایز نیست و در غیر این صورتها چنانچه ان قبر کهنه شده و میت اولی از بین رفته یا قبر نبش شده باشد اشکالی ندارد
- [آیت الله فاضل لنکرانی] دفن میّت در قبر مرده دیگر جائز نیست مگر آن که قبر، کهنه شده باشد و میت اوّلی حتّی استخوانهایش از بین رفته باشد. و زمین قبر وقف قبرستان باشد یا ملک فردی باشد که اجازه دفن میّت دوم را بدهد یا زمین موات باشد. و اگر احتمال برود که جنازه سابق هنوز به طور کامل از بین نرفته نبش قبر برای دفن مجدد یا هر امر دیگری جایز نیست ولی اگر نبش شد دفن مجدد مانعی ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] دفن میّت در قبر مرده دیگر، اگر موجب نبش قبر شود جایز نیست.
- [آیت الله سبحانی] دفن میّت در قبر مرده دیگر جایز نیست مگر این که جسد مرده از بین رفته باشد.