حقیقت فشار و عذاب قبر چیست؟ آیا مرده ای که دفن نمی شود هم فشار قبر دارد؟

علما در پاسخ به این سوال، پاسخ هایی ذکر کرده‌اند که به‌طور خلاصه بیان می شود:

پاسخ اوّل: خداوند عزّوجلّ امور مربوط به آخرت را از امور غیبی قرار داده و از دید بندگان در این جهان پنهان داشته است و این از کمال حمکت‌ خداوند است تا مؤمنانی که غیب را می‌پذیرند از کسانی که نمی‌پذیرند ممتاز گردند؛ چنان‌که به گواهی قرآن و حدیث، هنگام احتضار و جان‌کندن هر شخص، فرشتگان نزد او آمده و با او سخن می‌گویند و به او بشارت و یا وعید می‌دهند، امّا از حاضران مجلس کسی آنها را مشاهده نمی‌کند. پس اگر کسی با چشم ظاهر نتواند عذاب قبر را مشاهده کند، بر عدم وجود آن نمی‌تواند حکم کند.

پاسخ دوّم: جهان آخرت در بسیاری از امور با این جهان متفاوت است و به هیچ وجه نمی‌توان این دو جهان را در همه امور با یکدیگر مقایسه کرد؛‌ قبر هم منزلی از منزل‌های آخرت است و سنجیدن عذاب آن در این جهان امکان‌پذیر نیست. آدمی با چشم ظاهری بسیاری چیزها را نمی‌بیند، ولی به وجود آنها باور دارد. غزالی می‌گوید: اگر به عذاب قبر ایمان و باور نداری، پس بر تو لازم است تا نخست اصل ایمان به فرشتگان و وحی را تصحیح کنی، و اگر این را می‌پذیری که پیامبر صلّی‌الله علیه وسلّم چیزهایی را می‌بیند که امّت نمی‌بینند، پس درباره عذاب قبر چرا این حقیقت را نمی‌پذیری و همان‌گونه که فرشته شبیه موجودات دنیا نیست، پس مار و کژدم قبر نیز که میّت را نیش می‌زنند از جنس مارهای این‌جهانی نیستند، بلکه از جنس دیگری بوده و با حاسّه دیگری قابل درک‌اند. (إحیاء‌علوم‌الدین: 1986)

پاسخ سوّم: توجّه به مسئله خواب بسیاری از حقایق را در این زمینه برای ما روشن می‌کند. گاهی دو نفر را می‌بینیم که کنار هم خوابیده‌اند، یکی خواب‌های ترسناک می‌بیند که مار و یا درنده‌ای به او حمله می‌کند و او در خواب فریاد می‌کشد و با تمام وجودش درد و رنج احساس می‌کند؛ و دیگری در خواب بسیار شادمان است، خواب‌های خوش می‌بیند و از خوابش لذّت می‌برد. این دو نفر در کنار هم قرار دارند، امّا از حال یکدیگر خبر ندارند و کسی هم که در کنار آن دو نشسته است خوشی و رنج آن دو را احساس نمی‌کند. پس در قبر هم حالاتی بر انسان طاری می‌شود که برای مردم دنیا قابل درک نیستند و هیچ انسانی نمی‌‌تواند عذاب و خوشی قبر را با امکانات و معیارهای این دنیا مشاهده کند. بنابراین ندیدن و احساس نکردن احوال مردگان در قبر، دلیل بر عدم وجود آنها نیست.

پاسخ چهارم: یکی از دلایل متقن در این زمینه این آیه است: (فلولا إذا بلغت الحلقوم و أنتم حینئذ تنظرون و نحن أقرب إلیه منکم و لکن لاتبصرون)[واقعه: 83 85]؛ پس هنگامی که [جان‌ها] به حلقوم می‌رسد و شما آن‌گاه [حاضرید و] می‌نگرید و ما از شما به او (محتضر) نزدیکتریم ولی شما نمی‌بینید.
وقتی انسان‌ها حالات میّت را در این جهان و درحالی‌که بالای سر او نشسته‌اند، نمی‌بینند و درک نمی‌کنند، پس چگونه فشار و عذاب قبر و یا خوشی‌اش را درک می‌کنند؟

پاسخ پنجم: امروزه همه مشاهده می‌کنیم که انسان‌ها به‌وسیله فرستنده‌های رادیویی و تلویزیونی، صداها و تصویرهایی را پخش می‌کنند، و این صداها و تصویرها که مسافت‌های بسیار طولانی را از طریق فضا می‌پیمایند، تنها برای کسانی قابل مشاهده و شنیدن‌اند که از دستگاه رادیو و تلویزیون استفاده می‌کنند و افراد دیگر این صداها و تصویرها را نمی‌شنوند و نمی‌بینند، گرچه این امواج از کنار آنها بگذرند. بنابراین انسان‌ها نیز حالات قبر را با وجود نزدیک بودن به آن، درنمی‌یابند و نمی‌بینند، مگر آن کسی که از این دنیا رفته و در عالم برزخ است.
با توجّه به دلایل فوق بر هر مسلمان لازم است که به غیب ایمان داشته باشد و در حقیقت احوال قبر شک نکند.