بخشنده
جود صفت نیکو است و در روایات به آن توصیه شده است. این عنوان به مناسبت در باب زکات و صوم به کار رفته است.
اگر چیزی را که خمس آن داده نشده به کسی ببخشند، پنج‌یک آن بر عهدة خود بخشنده است، و چیزی بر این شخص نیست.
عنوان مسئله:
اگر چیزی را که خمس آن داده نشده به کسی ببخشند، پنج‌یک آن بر عهدة خود بخشنده است، و چیزی بر این شخص نیست.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- یک نفر طلبهای که مجاز و مقلد است به یک نفر مجتهد اعلم که در اخذ سهم امام علیه السلام استحقاق را شرط نمیداند بلکه اشتغال و خدمت را کافی میداند، ولی کسی که سهم میدهد مجتهد آن شخص استحقاق را در اخذ و ردّ سهم مبارک ملاک میداند آیا در این صورت طلبه فوق الذکر میتواند از آن شخص سهم بگیرد یا نه؟
- شاگرد دکان عطاری دوران سال ظهر غذای او به عهده صاحب دکان است، ماه مبارک هم او را افطار میدهد، فطره او به عهده کیست؟
- مردی حسابدار بوده در یکی از شرکتهایی که مؤسس آن از مسلمانها و از کتابیین بودهاند، و این شخص مالی را به سرقت برده از این شرکت، حال میخواهد این مال را برگرداند به صاحبان آن، آیا واجب است بر او، از عهده طبقه کتابیین خارج گردد یا خصوص مسلمانها خارج گردد؟
- شخصی غسل واجب کرد و غسل واجب دیگری به عهده او بوده یا داشته و نیت غسل دوم را نکرده یا فراموش کرده یا نمیدانسته غسل دیگری به عهده او هست.
- کسی که زمینی را از یهودی خریده و میداند که یهودی خمس آن را نداده و نمیدهد و حاکم شرع هم نمیتواند از او بگیرد آیا برای شخص خریدار که آن زمین را محل سکونت یا در معرض فروش قرار دهد غیر مخمس حساب میشود، و بر فرض وجوب خمس آیا باید جداگانه پرداخت نماید یا جزو مؤونه سال او است یا آنکه چیزی در این جهت بر ذمه مسلمان نیست؟
- شخصی از طلبهها یک دوره کتاب مانند دوره کتاب تفسیر المیزان را از درآمد سالش میخرد تا اینکه در آینده از آن دوره کتاب استفاده کند و احتمال میدهد که اگر نخرد ممکن است در آینده قدرت بر خریدنش را نداشته باشد حال بر این دوره کتاب سال گذشته و آن شخص از آن دوره کتاب هیچ نخوانده آیا خمس بر او تعلق میگیرد؟
- قبل از غروب عید فطر شد مهمانی آمد و افطار کرد و بعد از دو ساعت رفت، فطره او به عهده کیست؟
- کسی که خمس سرقفلی دکان را داده، خمس ترقی آن را سال به سال باید حساب کند، یا تا نفروخته خمس ندارد؟
- ارتکاب تطبیق عکس تذکره با شخص مانع استطاعت زن نیست؟
- مردی به واسطه تأخیر انداختن طلب مردم به زندان رفته، دولت مخارج او را از طلب کار میگیرد، فطره او به عهده کیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسانی که از حضرتعالی اجازه اخذ وجوهات و دستگردان و مصالحه دارند، آیا می توانند در موقع حساب خمس اشخاص، مقداری از خمس را به آنها ببخشند؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا مراجع عظام یا نمایندگان آنان، میتوانند به شیعیانی که وضع معیشتی خوبی ندارند، خمس مالشان را به آنان ببخشند؟
- [سایر] پرداخت حق بیمه نیروهای حق التدریس بر عهده دستگاه است یا شخص (حق التدریس) اگر چنانچه بر عهده شخص می باشد استناد قانونی آن ذکر شود.
- [سایر] بخشنده ترین انسان ها چه کسانی هستند؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا اگر زن و شوهر پول خود را برای تهیه مسکن به هم ببخشند تا خمس به آن تعلق نگیرد اشکال شرعی دارد؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] دو نفر با یکدیگر قرار میگذارند، که هر سال برای فرار از خمس تمام اموال خود را به یکدیگر ببخشند، آیا این کار جایز است؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر بدانیم در عین مال هدیه داده شده، خمس واجب است، دادن خمس بر عهده کیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا تعیین ضرورت به عهده عرف است یا شخص مکلف و یا افراد صاحب نظر؟
- [آیت الله بهجت] در هبه به ذی رحم که لازم است، آیا می شود برای بخشنده شرط خیار کرد؟
- [آیت الله بهجت] در چه مواردی واهب و بخشنده حق رجوع به هبه را ندارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر غیر از کسب، مالی بهدست آورد، مثلًا چیزی به او ببخشند، چنانچه از مخارج سالش زیاد بیاید، خمس آن را هم بدهد.
- هرگاه انسان از تجارت یا صنعت، یا کسبهای دیگر مالی بهدست آورد، اگرچه مثلًا نماز و روزه میتی را بهجا آورده و از اجرت آن مالی تهیه کند، چنانچه از مخارج سال خود و عیالاتش زیاد بیاید، باید خمس، یعنی پنج‌یک آن را بهدستوری که بعداً گفته خواهد شد بدهد.
- اگر خرجی رفتن و برگشتن و خرجی عیالات کسی را در مدتی که مکه میرود و برمیگردد، به او ببخشند و با او شرط کنند که حج کند، و او قبول نماید حج بر او واجب میشود، اگرچه قرض داشته باشد و در موقع برگشتن هم مالی که بتواند با آن زندگی کند نداشته باشد.
- اگر کسی چیزی را وقف کند، از ملک او خارج میشود و خود او و دیگران نمیتوانند آن را ببخشند یا بفروشند و کسی هم از آن ملک ارث نمیبرد، ولی در بعضی موارد که در مسأل (2102 و 2103) گفته شد، فروختن آن اشکال ندارد.
- اگر میت وصیت کرده باشد که شخص معینی بر او نماز بخواند، احتیاط مستحب آن است که آن شخص از ولی میت اجازه بگیرد.
- اگر مالی به ارث به او برسد، و بداند کسی که این مال از او به ارث رسیده خمس آن را نداده، بنابر احتیاط واجب خمس آن را بدهد. ولی اگر در خود مال خمس نباشد و وارث بداند کسی که مال از او به ارث رسیده، خمس بدهکار است. باید خمس را از مال او بدهد.
- اگر کافر ذمی موقع خرید زمین شرط کند که خمس ندهد یا شرط کند که خمس بر فروشنده باشد، شرط او صحیح نیست و باید خمس را بدهد ولی اگر شرط کند که فروشنده مقدار خمس را از طرف او به صاحبان خمس بدهد، بر فروشنده لازم است که عمل به شرط نماید.
- به سیدی که عادل نیست، میشود خمس داد ولی به سیدی که دوازده امامی نیست، نباید خمس بدهند.
- اگر جنسی را بخرد و بعد از معامله قیمت آن را از پول خمس نداده بدهد معاملهای که کرده صحیح است. و خمس پولی را که بفروشنده داده بصاحبان خمس مدیون میباشد.
- کسی که خمس بدهکار است، نمیتواند آن را به ذمه بگیرد، یعنی خود را بدهکار اهل خمس بداند و در تمام مال تصرف کند، و چنانچه تصرف کند و آن مال تلف شود، باید خمس آن را بدهد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] اگر چیزی را که خمس آن داده نشده به مسلمان اثنا عشری ببخشد ، خمس آن به عهده خود بخشنده است ، و چیزی بر این شخص نیست .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر چیزی را که خمس آن داده نشده به کسی ببخشد؛ پنج یک آن به عهده خود بخشنده است و چیزی بر این شخص نیست.
- [آیت الله اردبیلی] اگر چیزی را که خُمس آن داده نشده به کسی هبه کنند یا ببخشند، خمس آن بر عهده هدیه دهنده است و هدیه گیرنده تمام آن را مالک میشود و بر عهده او چیزی نیست.
- [آیت الله بروجردی] اگر چیزی را که خمس آن داده نشده به کسی ببخشند، پنج یک آن چیز مال او نمیشود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر چیزی را که خمس آن داده نشده به کسی ببخشند پنج یک آن چیز مال او نمی شود. و باید خمس آن را بدهد.
- [امام خمینی] اگر چیزی را که خمس آن داده نشده به کسی ببخشند، پنج یک آن چیز مال او نمی شود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر چیزی را که خمس آن داده نشده به کسی ببخشند، یک پنجم آن چیز، مال او نمیشود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر از غیر کسب، مالی بدست آورد مثلا چیزی به او ببخشند چنانچه از مخارج سالش زیاد بیاید احتیاط واجب آن است که خمس آن را بدهد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر از غیر کسب مالی به دست آورد مثلاً چیزی به او ببخشند، واجب است خمس آن را بدهد، اگر از مخارج سالش زیاد بیاید.
- [آیت الله بروجردی] اگر از غیر کسب مالی به دست آورد، مثلاً چیزی به او ببخشند، واجب نیست خمس آن را بدهد، اگر چه احتیاط مستحب است که اگر از مخارج سالش زیاد بیاید، خمس آن را هم بدهد.