تصرف
به هر کار ارادی در یک مال که داراى اثر شرعى است تصرف در آن مال گفته میشود.
مالی را که از انسان غصب کرده‌اند و نمی‌تواند در آن تصرف کند زکات ندارد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- گوشت و مرغهای سر بریده از بلاد خارج میآورند و انسان نمیداند به دستور شرع آن را ذبح کرده‌اند یا خیر، خرید و فروش و خوردن آنها جایز است یا خیر؟
- مالی را که انسان به کسی میبخشد یا ماشینی میخرد یا خانهای برای خود میسازد و نظایر این موارد فرمودهاید که اگر مناسب با شأنش باشد خمس ندارد، ضابطه و ملاک در شناختن آنچه که مناسب شأن مکلّف است چیست؟
- کسی موقع عمل واجب مثل نماز خواندن بدون نیت نماز ظهر و یا عصر و غیره، و یا اداء زکات مالی و بدنی و سایر واجبات، نیت میکند ما فی الذمه را به جا میآورم قربة الی اللََّه چه صورت دارد؟
- زید به پسر خود جنسی میدهد که به بازار بفروشد، پسر نابالغ هم میبرد جنسها را برای پدر میفروشد، آیا چنین ثمن مالی را که پسر زید آورده بر زید جایز است؟ یا خیر، البته باید بر خریدار احراز رضایت ولیّ باشد، اما چون که مردم غالباً شرعی رفتار نمیکنند خریدار میخرد و ثمن را هم با رضایت میدهد آیا بر زید جایز است تصرف به این ثمن؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] آیا تصرف در مالی که متعلّق زکات واقع شده و هنوز زکاتش پرداخت نشده جایز است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] دو شریک در مالی بالاشاعه مقلّد دو مجتهدند که فتوای آنها در مورد خمس و زکات فرق دارد تصرّف آنها چه حکمی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] وظیفه فرزند در برابر پدر و مادر و یا زن در برابر شوهرش، اگر خمس یا زکات اموال را نپردازند، چیست؟ آیا برای آنان تصرّف در مالی که خمس یا زکات آن پرداخت نشده و مخلوط به حرام است با توجه به تأکیدات وارد در روایات مبنی بر عدم استفاده از آن، به سبب آلوده کردن روح انسان جایز است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] وظیفه کسی که مالی را غصب کرده چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا انسان حق دارد در خانهای که از مالی تهیه کرده که خمس یا زکات آن را نداده، نماز بخواند؟
- [آیت الله بهجت] آیا تصرف در مال و پول والدین بدون اجازه آنان حکم سرقت و غصب را دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] مالی که غصب شده چنانچه در مدت غصب افزایش قیمت داشته باشد و پس از آن از بین برود وظیفه غاصب چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] درصورتی که چند نفر مالی را غصب کنند، چه کسی ضامن است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر مالی که غصب کرده از بین برود چه وظیفه ای دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر مالی را که غصب کرده طوری تغییر دهد که از اوّلش بهتر شود تکلیف چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر انسان برای ندانستن مسأله نداند معاملهای که کرده صحیح است یا باطل، نمی‌تواند در مالی که گرفته تصرف نماید.
- فقیری که نمیداند زکات بر انسان واجب نشده اگر چیزی بابت زکات بگیرد و پیش او تلف شود، ضامن نیست و انسان نمی‌تواند عوض آن را بابت زکات حساب کند. توضیح المسائل 251 مسائل متفرقه زکات ..... ص : 249
- اگر کسی مالی را غصب کند و بفروشد و بعد از فروش صاحب مال معامله را اجازه کند، معامله صحیح است، و چیزی را که غصبکننده به مشتری داده و منفعتهای آن از موقع معامله، ملک مشتری است و چیزی که مشتری داده و منفعتهای آن از موقع معامله ملک کسی است که مال او را غصب کرده‌اند.
- انسان نمی‌تواند مخارج کسانی را که مثل اولاد خرجشان بر او واجب است از زکات بدهد، ولی اگر مخارج آنان را ندهد، دیگران میتوانند به آنان زکات بدهند.
- مصارفی که انسان پیش از تعلق زکات نموده بنابر احتیاط واجب نمی‌تواند از حاصل کسر نموده و فقط زکات بقیه را بدهد.
- انسان مالی را میتواند گرو بگذارد که شرعاً بتواند در آن تصرف کند و اگر مال کس دیگر را با اجازه او گرو بگذارد صحیح است.
- کسی که بدهکار است و نمی‌تواند بدهی خود را بدهد اگرچه فقیر نباشد، انسان میتواند طلبی را که از او دارد بابت زکات حساب کند.
- به کسی که بدهکار است و نمی‌تواند بدهی خود را بدهد اگرچه مخارج او بر انسان واجب باشد میشود قرضش را از زکات داد.
- کسی که بدهکار است و نمی‌تواند بدهی خود را بدهد اگرچه مخارج سال خود را داشته باشد، میتواند برای دادن قرض خود زکات بگیرد، ولی باید مالی را که قرض کرده در معصیت خرج نکرده باشد.
- فقیر نمی‌تواند زکات را به کمتر از مقدار آن صلح کند یا چیزی را گرانتر از قیمت آن بابت زکات قبول نماید، یا زکات را از مالک بگیرد و به او ببخشد. ولی کسی که زکات زیادی بدهکار است و فقیر شده و نمی‌تواند زکات را بدهد چنانچه توبه کند، فقیر میتواند زکات را از او بگیرد و به او ببخشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مالی را که از انسان غصب کرده‌اند و نمی‌تواند در آن تصرف کند، زکات ندارد، ولی اگر زراعتی را از او غصب کنند و موقعی که زکات آن واجب میشود در دست غصبکننده باشد، هر وقت به صاحبش برگشت، احتیاط واجب آن است که زکات آن را بدهد.
- [آیت الله بهجت] مالی را که از انسان غصب کرده‌اند و نمی‌تواند بههیچوجه در آن تصرف کند زکات ندارد، و نیز اگر زراعتی را از او غصب کنند و موقعی که زکات آن واجب میشود، در دست غصبکننده باشد، هنگامی که به صاحبش برمیگردد زکات ندارد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مالی را که از انسان غصب کرده اند و نمی تواند در آن تصرّف کند زکات ندارد.
- [آیت الله سبحانی] مالی را که از انسان غصب کرده اند و نمی تواند در آن تصرف کند زکات ندارد. و نیز اگر زراعتی را از او غصب کنند و موقعی که زکات آن واجب می شود، در دست غصب کننده باشد، موقعی که به صاحبش برگشت احتیاط واجب آن است که زکات آن را بپردازد. زکات گندم و جو و خرما و کشمش
- [امام خمینی] مالی را که از انسان غصب کرده اند و نمی تواند در آن تصرف کند زکات ندارد و نیز اگر زراعتی را از او غصب کنند و موقعی که زکات آن واجب می شود، در دست غصب کننده باشد موقعی که به صاحبش برمی گردد زکات ندارد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مالی را که از انسان غصب کرده اند و نمی تواند در آن تصرف کند زکات ندارد ولی اگر زراعتی را از او غصب کنند و موقعی که زکات آن واجب می شود در دست غصب کننده باشد، هر وقت به صاحبش برگشت، احتیاط واجب آن است که زکات آن را بدهد.
- [آیت الله علوی گرگانی] مالی را که از انسان غصب کرده‌اند ونمیتواند در آن تصرّف کند، زکاْ ندارد همچنین اگر زراعتی را از او غصب کنند وموقعی که زکاْ آن واجب میشود در دست غصب کننده باشد، هر وقت به صاحبش برگشت لازم نیست که زکاْ آن را بدهد.
- [آیت الله وحید خراسانی] مالی را که از انسان غصب کرده اند و نمی تواند در ان تصرف کند زکات ندارد ولی اگر غصب شده زراعت گندم و جو و درخت خرما و انگور باشد و موقع تعلق زکات در دست غاصب باشد هر وقت به صاحبش برگشت بنابر احتیاط واجب زکات ان را بدهد
- [آیت الله مکارم شیرازی] مالی را که از انسان غصب کرده اند و نمی تواند در آن تصرف کند زکات ندارد و همچنین هرگاه زراعتی غصب شده و موقعی که زکات آن واجب می شود در دست غاصب باشد، اگر بعداً به مالکش برگردد زکات ندارد.
- [آیت الله بروجردی] انسان نمی‌تواند در مالی که یقین دارد خمسش را ندادهاند تصرف کند، ولی در مالی که شک دارد خمس آن را دادهاند یا نه، میتواند تصرف نماید.