خرید و فروش
بیع، مبادله‌ی مال در برابر مال است. معنای یاد شده، معنای لغوی بیع است و در باب تجارت یا بیع- بنابر اختلاف تعبیر در کلمات فقها- به تفصیل از احکام، اقسام و شرایط آن سخن رفته است.
خرید و فروش آلاتی که برای خصوص لهو به کار می‌روند و استفاده عقلایی حلالی برای آنها وجود ندارد، حرام و باطل است.
عنوان مسئله:
خرید و فروش آلاتی که برای خصوص لهو به کار می‌روند و استفاده عقلایی حلالی برای آنها وجود ندارد، حرام و باطل است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا محلّ کارِ ثابت (مانند محلّ خرید و فروش و مغازه که هر روز یا اغلب روزها به آن جا رفت و آمد میشود)، اگر فاصلهاش از محلّ زندگی به اندازه مسافت شرعی باشد، حکم وطن را دارد؟
- من چند سالی به کار خرید و فروش تلفن همراه مشغول بودم. در این سالها چند بار به وسوسة شیطان گوشیهای کارکرده و مستعمل را به عنوان گوشی نو و کارنکرده فروختم. اینک پشیمانم ولی تاکنون نتوانستم صاحبان آن گوشیها را یافته و حلالیت بطلبم. چه کنم؟ آیا میتوان مابهالتفاوت گوشی کارنکرده و کارکرده را به نیت صاحب گوشی صدقه داد؟
- من چند سالی به کار خرید و فروش تلفن همراه مشغول بودم. در این سالها چند بار به وسوسة شیطان گوشیهای کارکرده و مستعمل را به عنوان گوشی نو و کارنکرده فروختم. اینک پشیمانم ولی تاکنون نتوانستم صاحبان آن گوشیها را یافته و حلالیت بطلبم. چه کنم؟ آیا میتوان مابهالتفاوت گوشی کارنکرده و کارکرده را به نیت صاحب گوشی صدقه داد؟
- من چند سالی به کار خرید و فروش تلفن همراه مشغول بودم. در این سالها چند بار به وسوسة شیطان گوشیهای کارکرده و مستعمل را به عنوان گوشی نو و کارنکرده فروختم. اینک پشیمانم ولی تاکنون نتوانستم صاحبان آن گوشیها را یافته و حلالیت بطلبم. چه کنم؟ آیا میتوان مابهالتفاوت گوشی کارنکرده و کارکرده را به نیت صاحب گوشی صدقه داد؟
- بنده چند ماه پیش یک ماشین سواری از شرکت ایران خودرو به قیمت 15 میلیون تومان خریدم و 10میلیون تومان پرداختم تا چند ماه دیگر تحویل دهد الان که موقع تحویل خودرو شده با توجه به اینکه قیمت خودرو را در هنگام فروش قطعی با بنده تمام کردند از لحاظ شرعی اجازه افزایش 44 درصدی خودرو را دارند؟ ایا خرید اینجانب از لحاظ غش در معامله توسط ایشان صحیح است یا معامله را باطل کنم؟
- با توجه به این که اینجانب اخیراً برای زندگی به کشور اتریش در اروپای مرکزی آمدهام و با توجه به این که مردم اینجا بطور کلی هیچ گونه توجه و اصولاً اطلاع یا تقیّدی نسبت به نجسی و پاکی ندارند و مسائل مبتلابه در خصوص نجسی و پاکی برای مسلمانان مقیم در این کشور بسیار زیاد میباشد، مایل بودم سه سؤال در این خصوص بپرسم:1 با توجه به بیتوجهی مردم این کشور به پاکی و نجسی، تحویل دادن لباس پاک به خشکشوئیهای عمومی چه حکمی دارد؟ با توجه به این که احتمال مرطوب شدن لباس و تماس آن با لباسهای دیگر وجود دارد، آیا لباسی که تحویل میگیریم پاک است؟2 خرید و فروش و استفاده از اجناس چرمی مانند کفش و لباس در کشورهای اروپایی چه حکمی دارد؟3 نشستن بر روی توالتهای فرنگی در کشورهای غیر مسلمان با توجه به این که مردم اصولاً طهارت نمیگیرند، چه حکمی دارد؟
- ما کارگرانی هستیم که در محلّی مشغول به کار هستیم. سعودیها تعدادی از ما را به عمره بردند و بعد از مُحرم شدن در میقات، ما را سوار بر اتوبوسها کردند و به مکه بردند. هیچ یک از ما نمیدانست که تظلیل در حالت احرام، حرام است و کسی هم به ما تذکّر نداد و بر فرض تذکّر هم ترک تظلیل ممکن نبود؛ چون سفر باید با شرایط آنها انجام میشد. آیا در این صورت کفّاره دادن یک گوسفند بر عهده ما آمده است یا خیر؟ در صورتی که عمره ما باطل شده باشد، آیا کفّاره ساقط است؟
- پدر همسر من حدود یک سال پیش به رحمت خدا رفت. ایشان کارگر ساده بود و تمام عمر در یک شرکت ساختمانی کار میکرد. در طول سالیان دراز از پسانداز و نیز خرید یک خانه و فروش آن، مبلغی حدود 2،500،000 درهم پسانداز داشت که در زمان زنده بودنش این مبلغ را در بانک گذشته بود و طی سالیان، سودی از بانک میگرفت و با آن گذران زندگی میکرد. پس از فوت ایشان این مبلغ به ارث به فرزندانش رسید. سؤال من این است که آیا ایشان میبایست خمس این مبلغ را میپرداخت؟ همسر من حدود 280،000 درهم سهمش شده است. آیا ما باید خمس این مقدار را از طرفه آن مرحوم پرداخت کنیم؟
- من و همسرم هر دو معلم هستیم. بعد از مدتی با فروش زمینی که تازه 3 ماه از خرید آن برای ساختن خانه نگذشته بود و همچنین فروش طلا و هدایایی که به همسرم داده شده و پس انداز همسرم که به من بخشیده شده بود (کمک به من جهت برگزاری مراسم عروسی که پس از عروسی پدرم به من برگرداندند) زمینی را با نام من خریداری نموده و پس از چند سال (به دلیل نداشتن پول و همچنین رفتن به استان دیگر برای ادامه تحصیل) با وامی که از بانک گرفته ایم 3 واحد مسکونی ساخته ایم که به دلیل کوچک بودن واحدها 2 واحد را برای زندگیمان و یک واحد را هم به همسرم بخشیدم. لذا مستدعی است با پیش فرض های فوق الذکر در خصوص مسائل ذیل حکم شرع را بیان فرمایید: 1- آیا به واحد همسرم خمس تعلق می گیرد؟ 2- خمس مبلغ اجاره ای که از واحد همسرم می گیرم. 3- اگر به دلیل مشکلات اقتصادی یکی از واحدهای در نظر گرفته شده برای سکونت خود را اجاره دهم، خمس اصل خانه و مال الاجاره آن چگونه است؟ 4- جهت خرید ماشین در شأن خودم از مستاجران خود پول قرض کردم. (اصطلاحاً منزل خود را رهن دادم) هر ماهه با صرفه جویی، مقداری از حقوقمان را در صندوق های قرض الحسنه جهت دریافت وام و مقداری هم در یک حساب دیگر پس انداز می کنیم که بتوانم قرض خود را ادا، و خانه را از حالت رهن خارج نمایم. حال سر سال خمسی ام می باشد و مبلغ جمع شده نصف مقدار رهن می باشد. آیا به مبلغ جمع شده خمس تعلق می گیرد (لازم به ذکر است که مستأجر کل قرض خود را یکجا می خواهد که به جای دیگر جهت رهن برود).
- با توجه به اینکه قرض دادن به شرط سپردهگذاری ربای حکمی بوده و حرام است؛ بعضی بانکها اخیراً قراردادی را تنظیم کرده و اجرا میکنند به این صورت که مشتری یک سپرده سرمایه گذاری افتتاح میکند که طبق قرارداد و بر اساس وکالتی که به بانک میدهد بانک سپرده او را به همراه سرمایه خود بانک و سپردههای سایر سپردهگذاران در کارهای اقتصادی سودآور شرعی و قانونی به کار میگیرد و از سود حاصله به صورت علیالحساب 10% به او سود میدهد و ضمن همین قرارداد توافق میکنند اگر مشتری بخواهد میتواند کل سود یا بخشی از آن را با دریافت یک تسهیلات مثلاً فروش اقساطی به مبلغی چهار برابر آنچه وی سرمایه گذاری کرده معاوضه کند. در صورت درخواست سپرده گذار، سودهای سپرده به وی پرداخت نشده و مال بانک خواهد بود و به وی یک تسهیلات مثلاً فروش اقساطی داده میشود و هر وقت اقساط این تسهیلات به پایان رسید، مشتری میتواند پولی را که به عنوان سرمایه گذاری در آن بانک گذاشته بردارد و یا سود آن را دوباره خودش دریافت کند. با توجه به این که ماهیت این سپرده وکالت است نه قرض، آیا انجام چنین معاوضه و معامله صحیح است یا نه؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] آیا خرید و فروش سه تار، گیتار، ارگ و . . . جایزاست و آلات لهو محسوب می شود؟
- [آیت الله بهجت] آیا آنتن ماهواره جزو آلات لهو است؟ خرید و فروش و استفاده از آن، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] استعمال و خرید و فروش نوشیدنی های حلالی که نام بعضی از مشروبات الکلی خارجی بر آنها گذاشته شده است چه حکمی دارد؟
- [سایر] باسلام من دانشجوی حقوق هستم و تو درس هامون فقه معاملات داریم تو شرح لمعه که متن درسی ماست نوشته خرید و فروش اعیان نجس حرام است. ولی امروزه فتوا ی حلیت خرید و فروشش رو فقها می دن !!!! می خواستم بدونم نظریه منفعت عقلایی در بیع اعیان نجس تا چه حد نزد فقها به خصوص آقای خامنه ای پذیرفته شده است ؟ در مورد خرید و فروش خوک برای احصاء سلول های بنیادین خوک چه طور ؟ آیا این سلول ها که از خوک گرفته می شوند نجس هستند یا نه ؟ با تشکر
- [آیت الله بهجت] نظر مبارک را در خصوص کشت، تولید، نگهداری، مخفی کردن، حمل، توزیع و خرید و فروش مواد مخدر بیان فرمایید؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] آیا خرید و فروش جنس ضروری و غیر ضروری در اعتکاف، باعث بطلان اعتکاف می شود؟ آیا کار حرام انجام داده است؟
- [آیت الله سبحانی] آیا خرید و فروش دیش(بشقاب) ماهواره، حرمت وضعی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] خرید و فروش ماهیهای حرام گوشت چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا خرید و فروش با بهائیان حرام می باشد؟
- [آیت الله بهجت] خرید و فروش انگشتر طلای زرد مردانه که فقط مورد استفاده ی مردان قرار می گیرد، باطل است یا فقط حرام می باشد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- خرید و فروش مست کنندهها و مواد مخدر، حرام و معامله آنها باطل است.
- اگر روباه و مانند آن را به غیر دستوری که در شرع معیّن شده کشته باشند یا خودش مرده باشد، خرید و فروش پوست آن حرام و معامله آن باطل است؛ مگر آن که در آن منفعت عقلایی حلالی وجود داشته باشد، مانند این که با آن لباس تهیه کنند تا در غیر نماز و طواف از آن استفاده کنند که در این صورت معامله آن =============================================================================== 1 وسائل الشیعة، چاپ آل البیت، باب 86 از (أبواب ما یکتسب به)،ح11،ج17،ص283. جایز و صحیح است.
- گوشتها یا مرغهای سر بریدهای که از کشورهای غیر اسلامی وارد میشوند، محکوم به نجاست و حرمت و مردارند، مگر آن که ذبح شرعی آنها ثابت شود؛ ولی گوشتهایی که در بازار مسلمانان به فروش می‌روند و احتمال داده میشود که به طور شرعی ذبح شده باشند، حلال و خرید و فروش آنها جایز است.
- خرید و فروش ظرف طلا و نقره و پول و عوضی که فروشنده میگیرد احتیاطا حرام است.
- خرید و فروش چیزهای بی ارزش مانند یک پرِ کاه باطل است.
- اگر چیزی را که میشود استفاده حلال از آن ببرند، به این قصد بفروشند که آن را در حرام مصرف کنند، حرام و باطل بودن آن معامله معلوم نیست، مگر این که عرفا فروش آن را کمک رساندن به انجام عمل حرام بدانند و اگر فروش آن به قصد استفاده حرام نباشد، جایز است؛ بنابر این خرید و فروش چیزهایی مانند تلویزیون، ویدئو و دستگاه گیرنده ماهواره که زمینه کاربرد حرام نیز دارند، اگر به قصد استفاده حرام نباشد، اشکال ندارد و در انگور اگر آن را به این قصد بفروشند که از آن شراب تهیّه نمایند، معامله آن حرام و باطل است.
- اگر کسی سفته حقیقی را از بدهکار بگیرد تا با دیگری به مبلغی کمتر مبادله کند، اگر به صورت قرض باشد، حرام و باطل است و اگر به صورت معامله و خرید و فروش باشد، جایز است.
- در چند مورد معامله باطل است: اوّل: خرید و فروش عین نجسی که از آن منفعت حرام برده میشود، مثل مشروبات الکلی؛ ولی خرید و فروش چیزهایی مثل مدفوع جهت کُود کشاورزی و سگ شکاری تعلیم دیده و خون انسان برای تزریق به بیمار که منفعت حلال دارند، اشکال ندارد. دوم: خرید و فروش مال غصبی، مگر آن که صاحب آن، معامله را بپذیرد. سوم: خرید و فروش چیزهایی که مالیّت و ارزش عقلایی ندارند. چهارم: معامله چیزی که منافع معمولی آن حرام باشد، مثل آلات قمار. پنجم: معاملهای که در آن ربا باشد و (غِشّ) در معامله یعنی فروختن جنسی که با چیز دیگری مخلوط است، در صورتی که آن چیز معلوم نباشد و فروشنده هم به خریدار نگوید مثل شیری که در آن آب ریخته است حرام است. از پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم منقول است که فرمود: (از ما نیست کسی که در معامله با مسلمانان غِشّ کند (و این فرمایش را سه بار تکرار فرمودند) و هر که با برادر مسلمان خود غشّ کند، خداوند برکت روزی او را میبرد و راه معاش او را میبندد و او را به خودش و اگذار میکند.)(1)
- خرید و فروش گوشت و پیه و چرمی که از ممالک غیر اسلامی میآورند یا از دست کافر گرفته میشود، باطل است؛ ولی اگر انسان بداند که آنها از حیوانی است که به دستور شرع کشته شده، خرید و فروش آنها اشکال ندارد.
- کسی که اعتکاف میکند، باید در روز از انجام آنچه روزه را باطل میکند بپرهیزد؛ همچنین امور زیر در شب باشد یا روز موجب باطل شدن اعتکاف میشود: 1 جماع. 2 بنابر احتیاط واجب اِستمناء؛ چه به شکل حرام آن یا در اثر نگاه یا لمس همسر باشد. 3 اِستشمام بوی خوش. 4 خرید و فروش، مگر آن که ضرورتی در بین باشد، بلکه احتیاط واجب آن است که در غیر حالت ضرورت، اعمال تجاری دیگر (غیر از خرید و فروش) را نیز انجام ندهد. 5 مجادله و بحث به منظور برتری و خودنمایی؛ در امور دینی باشد یا دنیایی.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] خرید و فروش آلات لهو مثل تار و ساز حتّی سازهای کوچک حرام است.
- [امام خمینی] خرید و فروش آلات لهو مثل تار و ساز حتی سازهای کوچک حرام است.
- [آیت الله علوی گرگانی] خرید و فروش آلات لهو مثل تار وساز حتّی سازهای کوچک حرام است.
- [آیت الله نوری همدانی] خرید و فروش آلات لهو مثل تار و ساز حتی سازهای کوچک حرام است .
- [آیت الله سبحانی] خرید و فروش آلات لهو و لعب مانند تار و ساز حتّی سازهای کوچک حرام است، مگر این که بازیچه باشد و از آلات لهو حساب نشود.
- [آیت الله وحید خراسانی] خرید و فروش دواهای نجس خوردنی در صورتی که منفعت عقلایی حلالی غیر از خوردن نداشته باشند باطل است و در صورتی که داشته باشند صحیح است ولی باید نجاستش را به مشتری بگویند و اگر خوردنی نباشد خرید و فروشش جایز است ولی باید به طوری که در مساله قبل گذشت به مشتری اعلام شود
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر روباه را به غیر دستوری که در شرع معین شده کشته باشند، یا خودش مرده باشد، خرید و فروش پوست آن در صورتی که هیچ استفاده مشروع و حلالی از آن برده نشود حرام و معامله آن باطل است.
- [آیت الله نوری همدانی] خرید و فروش مُسکرات حرام و معاملة آن باطل است .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . خرید و فروش مسکرات حرام، و معامله آنها باطل است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] خرید و فروش تمام انواع مسکرات حرام و باطل است.