خرید و فروش
بیع، مبادله‌ی مال در برابر مال است. معنای یاد شده، معنای لغوی بیع است و در باب تجارت یا بیع- بنابر اختلاف تعبیر در کلمات فقها- به تفصیل از احکام، اقسام و شرایط آن سخن رفته است.
خرید و فروش ظرف طلا و نقره و پول و عوضی که فروشنده میگیرد احتیاطا حرام است.
عنوان مسئله:
خرید و فروش ظرف طلا و نقره و پول و عوضی که فروشنده میگیرد احتیاطا حرام است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر کسی با مال حلال مخلوط به حرام که وظیفهاش در مورد آن، پرداخت خمس است، قبل از پرداختن خمس، معامله و خرید و فروش کند، حکم وضعی و تکلیفی آن چیست؟
- اگر پولی را به شخصی بدهیم که با آن پول خرید و فروش انجام دهد و ماهانه مبلغی دریافت کنم ولی شرط نشود این مبلغ چقدر باشد یک ماه زیاد یک ماه کم و یک ماه دریافت نشود، آیا این پول حلال است؟
- اگر وام گرفتم و ماهانه قسط آن را پرداخت کردم (البته با توجه به موارد فوق و عدم توانایی در ذخیره یکباره پول) و از قِبَل آن توانستم منزل و یا ماشین و امثال آن خرید کنم آیا خمس به آن تعلق میگیرد؟
- اگر وام گرفتم و ماهانه قسط آن را پرداخت کردم (البته با توجه به موارد فوق و عدم توانایی در ذخیره یکباره پول) و از قِبَل آن توانستم منزل و یا ماشین و امثال آن خرید کنم آیا خمس به آن تعلق میگیرد؟
- بنده از آنجا که کارمند دولت هستم گاهی اوقات مبلغی پول از حقوقم را با فشار به خود و خانوادهام (مثلاً کمخوری یا حتی نخوردن برخی خوراکیها و میوهها علی رغم درخواست فرزندان و تمایل آن‌ها به خوردن آن میوه یا غذای خاص و یا خرید لباس و یا سایر ملزومات که همسالان آن‌ها دارند و...) به عنوان ذخیره برای فردای خود و فرزندانم در مواردی نظیر بیماریها و یا آیندة فرزندان نگه میدارم. حال با توجه به موارد فوق: 1 اگر این پول با شرح بالا و به طور مستقیم از حقوق صرفهجویی شود خمس به آن تعلق میگیرد؟ 2 اگراین پول صرف خرید منزل (با توجه به پرداخت ماهانه مالیات) برای خود و یا فرزندان و همسرم شود آیا خمس به آن تعلق میگیرد؟
- بنده از آنجا که کارمند دولت هستم گاهی اوقات مبلغی پول از حقوقم را با فشار به خود و خانوادهام (مثلاً کمخوری یا حتی نخوردن برخی خوراکیها و میوهها علی رغم درخواست فرزندان و تمایل آن‌ها به خوردن آن میوه یا غذای خاص و یا خرید لباس و یا سایر ملزومات که همسالان آن‌ها دارند و...) به عنوان ذخیره برای فردای خود و فرزندانم در مواردی نظیر بیماریها و یا آیندة فرزندان نگه میدارم. حال با توجه به موارد فوق: 1 اگر این پول با شرح بالا و به طور مستقیم از حقوق صرفهجویی شود خمس به آن تعلق میگیرد؟ 2 اگراین پول صرف خرید منزل (با توجه به پرداخت ماهانه مالیات) برای خود و یا فرزندان و همسرم شود آیا خمس به آن تعلق میگیرد؟
- بنده از آنجا که کارمند دولت هستم گاهی اوقات مبلغی پول از حقوقم را با فشار به خود و خانوادهام (مثلاً کمخوری یا حتی نخوردن برخی خوراکیها و میوهها علی رغم درخواست فرزندان و تمایل آن‌ها به خوردن آن میوه یا غذای خاص و یا خرید لباس و یا سایر ملزومات که همسالان آن‌ها دارند و...) به عنوان ذخیره برای فردای خود و فرزندانم در مواردی نظیر بیماریها و یا آیندة فرزندان نگه میدارم. حال با توجه به موارد فوق: 1 اگر این پول با شرح بالا و به طور مستقیم از حقوق صرفهجویی شود خمس به آن تعلق میگیرد؟ 2 اگراین پول صرف خرید منزل (با توجه به پرداخت ماهانه مالیات) برای خود و یا فرزندان و همسرم شود آیا خمس به آن تعلق میگیرد؟ 3 اگر وام گرفتم و ماهانه قسط آن را پرداخت کردم (البته با توجه به موارد فوق و عدم توانایی در ذخیره یکباره پول) و از قِبَل آن توانستم منزل و یا ماشین و امثال آن خرید کنم آیا خمس به آن تعلق میگیرد؟
- شخصی خانه مسکونی خود را با پول مخمّس خریداری کرده است و یا این که خمس خانه را پس از خرید خانه پرداخته است و پس از چند سال، آن را به قیمت بالاتری فروخته است. آیا به مازاد قیمت، خمس تعلّق میگیرد؟ در صورت تعلّق خمس، بلافاصله پس از فروش یا پس از رسیدن سال خمسی؟
- قطعه زمینی توسط دوازده نفر خریداری می‌شود و سپس تعاونی تشکیل و قطعه زمین جهت احداث آپارتمان در اختیار تعاونی قرار میگیرد. پس از چند سال هیأت مدیره جدید بدون کسب اجازه و رضایت در موقع ساخت سهم یکی از افراد خریداری کننده زمین را به غیر میفروشد. البته هیأت مدیره بعنوان وکیل و نماینده اعضاء، دادن دو بار اخطار قانونی و طرح و تصویب در مجمع عمومی (که بر طبق ماده 17 اساسنامه از شرایط کنار گذاشتن عضو ناهماهنگ و مخالف است) را رعایت نکرده است. آیا چنین عملی را می‌شود فروش مال غیر از روی اجبار تلقّی کرد؟ آیا چنین عمل یعنی فروش مال غیر از روی اجبار، شرعاً مباح است یا حرام؟
- اگر از جایی مثل کتابفروشی کتابی بخریم که روی جلد آن تاریخ چاپ آن که در واقع بیانگر زمان تولید آن است به بیش از یک سال برسد اما این موضوع برای ما مشخص نباشد که این کتاب آیا چند دست جابجا شده یا نه و آیا از زمانی که کتابفروش آن را تحویل گرفته یکسال گذشته یا نه، لطفاً به سؤالات زیر در این مورد پاسخ دهید: الف) آیا در این مورد که به این کتاب خمس تعلق گرفته یا نه برای ما که قصد خرید آن را داریم نیاز به تفحص و جستجو است؟ ب) آیا به فرض گذشت بیش از یک سال بر کتابها آیا اصلاً به این کتابها با توجه به این که به نظر میآید سرمایة کتابفروش حساب شود، خمس تعلق میگیرد؟ ج) آیا به فرض اثبات تعلق خمس به کتاب، بر عهدة ما که به عنوان خریدار هستیم وظیفهای است یا این مسأله مربوط به فروشنده است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] خرید و فروش پول چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در خرید و فروش سکه طلا (در مقابل پول) آیا باید معامله نقدی بوده و در مجلس تبادل طلا و پول انجام شود؟ درخصوص پیش فروش یا پیش خرید سکه طلا (در مقابل پول) چگونه است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در خرید و فروش سکه طلا (درمقابل پول) آیا باید معامله نقدی بوده و در مجلس تبادل طلا و پول انجام شود؟ درخصوص پیش فروش یا پیش خرید سکه طلا (درمقابل پول) چگونه است؟
- [آیت الله بهجت] برخی ظروف مسی، آلومینیومی و رویی با وزن خرید و فروش می شوند، آیا فروشنده می تواند ظرف کهنه را از مشتری بگیرد و به جای آن ظرف نو به او بدهد و ما به التفاوت را نیز با او محاسبه نماید؟ اگر این معامله به صورت مبادله یا در دو معامله صورت پذیرد، آیا شرعا اشکال دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] حکم خرید و فروش موادّ مخدّر چیست و آیا شخص، در صورت فروش و یا خرید موادّ، مالک پول دریافتی یا مادّه خریداری شده می‌شود یا خیر؟
- [آیت الله سبحانی] آیا خرید و فروش دیش(بشقاب) ماهواره، حرمت وضعی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] خرید و فروش ماهیهای حرام گوشت چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا خرید و فروش با بهائیان حرام می باشد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] خرید و فروش پول به پول مثلافروش یک اسکناس هزار تومانی به هزار و یکصد تومان چه صورتی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا صحیح است که بگوییم خرید و فروش موادّ مخدّر مانند خرید و فروش شراب است به این معنا که خریدار مالک مواد نمی شود و فروشنده مالک ثمن و مبلغ آن مواد نمی باشد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- ساختن ظرف طلا و نقره و مزدی که برای آن میگیرند احتیاطا حرام است.
- اگر غذایی را که در ظرف طلا و نقره است به منظور پرهیز از حرام در ظرف دیگری بریزند، این استعمال اشکال ندارد؛ ولی اگر بخواهند در ظرف دوم غذا بخورند، چنانچه خالی کردن ظرف طلا و نقره به این خاطر نباشد که غذا خوردن از ظرف طلا و نقره جایز نیست، این استعمال حرام می‌باشد.
- در خرید و فروش لازم نیست صیغه عربی بخوانند، مثلاً اگر فروشنده به فارسی بگوید: (این مال را در عوض این پول فروختم) و مشتری بگوید: (قبول کردم) معامله صحیح است، ولی خریدار و فروشنده باید قصد انشاء داشته باشند، یعنی با گفتن این دو جمله مقصودشان خرید و فروش باشد.
- اگر ظرف طلا و نقره را برای استفاده حرام عاریه بدهند، باطل است و بنابر احتیاط واجب عاریه دادن آن‌ها برای زینت اتاق نیز اشکال دارد.
- معامله (بیع شرط) که در آن مثلاً خانه یک میلیون تومانی را به دویست هزار تومان میفروشند و قرار میگذارند که اگر فروشنده سر مدّت پول را بدهد بتواند معامله را به هم بزند، در صورتی که خریدار و فروشنده قصد خرید و فروش داشته باشند، معامله صحیح است.
- وزن یا حجم خونی که مورد خرید و فروش قرار میگیرد، باید معلوم باشد، ولی در صورتی که وزن و مقدار آن را ندانند، میتوانند مصالحه نمایند.
- خرید و فروش مست کنندهها و مواد مخدر، حرام و معامله آن‌ها باطل است.
- چیزی را که با وزن خرید و فروش میکنند، با پیمانه هم می‌شود معامله کرد؛ مثلاً اگر میخواهد ده من گندم بفروشد، با پیمانهای که یک من گندم میگیرد، ده پیمانه بدهد.
- خرید و فروش آلاتی که برای خصوص لهو به کار میروند و استفاده عقلایی حلالی برای آن‌ها وجود ندارد، حرام و باطل است.
- اگر جنسی که میفروشد و عوضی که میگیرد از یک چیز عمل آمده باشند، باید در معامله زیادی نگیرد؛ پس اگر یک کیلو ماست بفروشد و در عوض آن یک کیلو و نیم شیر بگیرد، ربا و حرام است و احتیاط واجب آن است که اگر میوه رسیده را با میوه نارس معامله میکند، زیادی نگیرد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [امام خمینی] خرید و فروش ظرف طلا و نقره و پول عوضی هم که فروشنده می گیرد، حرام نیست.
- [آیت الله نوری همدانی] خرید و فروش ظرف طلا و نقره و پول و عوضی که فروشنده می گیرد ، حرام است .
- [آیت الله علوی گرگانی] خرید و فروش ظرف طلا و نقره و پول و عوضی هم که فروشنده میگیرد جائز است اگرچه احتیاط استحبابی ترک او است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] خرید و فروش کاسه طلا و نقره و پول و عوضی که فروشنده میگیرد حرام نیست، همچنین استعمال غیر ظرف شرب هر چند از طلا و نقره ساخته شده باشد مانعی ندارد، اگر چه احتیاط استحبابی در اجتناب از تمام آن‌ها است.
- [آیت الله بهجت] خرید و فروش ظرف طلا و نقره برای غیر استعمالات حرام اشکالی ندارد و پول و عوضی هم که فروشنده می گیرد حرام نیست.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . خرید و فروش ظرف طلا و نقره به قصد خوردن و آشامیدن و سایر استعمالات محرمه و پول و عوضی هم که فروشنده می گیرد حرام است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] خرید و فروش ظرف طلا و نقره و پولی را که فروشنده می گیرد حرام نیست.
- [آیت الله سبحانی] از خرید و فروش ظرف طلا و نقره و سودی هم که فروشنده می گیرد، بنابر احتیاط باید اجتناب کرد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] خوردن و آشامیدن از ظرف طلا و نقره حرام است؛ ولی زینت نمودن اطاق و مانند آن و نگاه داشتن آن‌ها مانعی ندارد و همچنین است ساختن ظرف طلا و نقره و خرید و فروش آن‌ها برای زینت نمودن یا نگاه داشتن.
- [آیت الله بروجردی] خرید و فروش دواهای نجس حرام است، ولی اگر پول را برای ظرف آن، یا برای زحمت دوا فروش بدهند، اشکال ندارد.