معامله
معامله ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • معامله (اخص)، عقود و ایقاعات• معامله (اعم)، امور بی‌نیاز از قصد قربت
اگر کسی مالی را غصب کند و به قصد آن که بهای آن، از آن خودش باشد آن را بفروشد، چنانچه صاحب مال معامله را اجازه نکند، معامله باطل است؛ ولی اگر برای کسی که مال را غصب کرده اجازه نماید، معامله صحیح است.
عنوان مسئله:
اگر کسی مالی را غصب کند و به قصد آن که بهای آن، از آن خودش باشد آن را بفروشد، چنانچه صاحب مال معامله را اجازه نکند، معامله باطل است؛ ولی اگر برای کسی که مال را غصب کرده اجازه نماید، معامله صحیح است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- بنده چند ماه پیش یک ماشین سواری از شرکت ایران خودرو به قیمت 15 میلیون تومان خریدم و 10میلیون تومان پرداختم تا چند ماه دیگر تحویل دهد الان که موقع تحویل خودرو شده با توجه به اینکه قیمت خودرو را در هنگام فروش قطعی با بنده تمام کردند از لحاظ شرعی اجازه افزایش 44 درصدی خودرو را دارند؟ ایا خرید اینجانب از لحاظ غش در معامله توسط ایشان صحیح است یا معامله را باطل کنم؟
- زمینم را حدود 6 سال پیش به خریدار فروختهام و ایشان دو سوم را نقدی و مابقی را تاکنون پرداخت نکرده و دلیل آن را مشکلات مالی بیان میکند، به همین دلیل از واگذاری زمین به ایشان خودداری نمودهام که موجب ناراحتی و ادعای شکایت خریدار و در نهایت منجر به توافق نامهای با محدودیت زمانی شده که حدود دو سال از آن میگذرد که خریدار، مورد توافق را اجرا نکرده است. با توجه به تورم، کاهش ارزش پول و افزایش چندین برابری بهای زمین نسبت به گذشته مورد معامله، آیا اینجانب حق فسخ معامله را دارم؟
- آیا نماز خواندن با لباسی که خمس به آن تعلّق پیدا کرده یا با لباسی که از مالی تهیه شده که خمس آن را ندادهاند، صحیح است یا باطل؟
- زمینم را حدود 6 سال پیش به خریدار فروختهام و ایشان دو سوم قیمت را نقدی پرداخته و مابقی را تاکنون پرداخت نکرده است و دلیل آن را مشکلات مالی بیان میکند. به همین دلیل از واگذاری زمین به ایشان خودداری نمودهام که موجب ناراحتی و ادعای شکایت خریدار و در نهایت منجر به توافقنامهای با محدودیت زمانی شده که حدود دو سال از آن میگذرد که خریدار، مورد توافق را اجرا نکرده است. با توجه به تورم، کاهش ارزش پول و افزایش چندین برابری بهای زمین نسبت به گذشته، آیا اینجانب حق فسخ معامله را دارم؟
- زمینم را حدود 6 سال پیش به خریدار فروختهام و ایشان دو سوم قیمت را نقدی پرداخته و مابقی را تاکنون پرداخت نکرده است و دلیل آن را مشکلات مالی بیان میکند. به همین دلیل از واگذاری زمین به ایشان خودداری نمودهام که موجب ناراحتی و ادعای شکایت خریدار و در نهایت منجر به توافقنامهای با محدودیت زمانی شده که حدود دو سال از آن میگذرد که خریدار، مورد توافق را اجرا نکرده است. با توجه به تورم، کاهش ارزش پول و افزایش چندین برابری بهای زمین نسبت به گذشته، آیا اینجانب حق فسخ معامله را دارم؟
- زمینم را حدود 6 سال پیش به خریدار فروختهام و ایشان دو سوم قیمت را نقدی پرداخته و مابقی را تاکنون پرداخت نکرده است و دلیل آن را مشکلات مالی بیان میکند. به همین دلیل از واگذاری زمین به ایشان خودداری نمودهام که موجب ناراحتی و ادعای شکایت خریدار و در نهایت منجر به توافقنامهای با محدودیت زمانی شده که حدود دو سال از آن میگذرد که خریدار، مورد توافق را اجرا نکرده است. با توجه به تورم، کاهش ارزش پول و افزایش چندین برابری بهای زمین نسبت به گذشته، آیا اینجانب حق فسخ معامله را دارم؟
- تعهد سرمایه پذیر در قرارداد مشارکت به پرداخت حداقل 35 درصد سود در دو ماه به اصل سرمایه و قید این نکته که سرمایهگذار تعهدی نسبت به ضرر و زیان وارده ندارد، آیا این معامله ربوی است؟ آیا کل قرارداد صحیح است یا باطل؟
- اینجانب صاحب 12% سهم الشرکه شرکت تجاری بودهام .به منظور اداره شرکت وکالتنامه رسمی به پدرم که مالک اکثر سهم الشرکه شرکت میباشد تفویض نمودهام. در وکالتنامه تنظیمی نیابت در انتقال سهام به صورت قطعیه یا مصالحه قطعیه با اسقاط کلیه خیارات قانونی به وکیل موصوف به خود و یا هر کسی که صلاح بداند اعطا گردیده است متعاقباً وکیل موصوف در اثر اختلافات حاصله بدون رضایت و غبطه و مصلحت حقیر اقدام به انتقال مورد وکالت که بالغ بر یک میلیارد تومان ارزش داشته در چارچوب عقد صلح به ثمن ناچیزی به مبلغ دویست هزار تومان به نام خود مینماید. آیا تصرف وکیل موصوف در مورد وکالت به نحو مذکور شرعا جایز و نافذ میباشد؟ به عبارت دیگر عقد صلح واقع شده صحیح است یا فضولی و باطل میباشد و از لحاظ شرعی تصرفات وکیل در مورد وکالت مباح میباشد یا حرام؟
- با توجه به اینکه قرض دادن به شرط سپردهگذاری ربای حکمی بوده و حرام است؛ بعضی بانکها اخیراً قراردادی را تنظیم کرده و اجرا میکنند به این صورت که مشتری یک سپرده سرمایه گذاری افتتاح میکند که طبق قرارداد و بر اساس وکالتی که به بانک میدهد بانک سپرده او را به همراه سرمایه خود بانک و سپردههای سایر سپردهگذاران در کارهای اقتصادی سودآور شرعی و قانونی به کار میگیرد و از سود حاصله به صورت علیالحساب 10% به او سود میدهد و ضمن همین قرارداد توافق میکنند اگر مشتری بخواهد میتواند کل سود یا بخشی از آن را با دریافت یک تسهیلات مثلاً فروش اقساطی به مبلغی چهار برابر آنچه وی سرمایه گذاری کرده معاوضه کند. در صورت درخواست سپرده گذار، سودهای سپرده به وی پرداخت نشده و مال بانک خواهد بود و به وی یک تسهیلات مثلاً فروش اقساطی داده میشود و هر وقت اقساط این تسهیلات به پایان رسید، مشتری میتواند پولی را که به عنوان سرمایه گذاری در آن بانک گذاشته بردارد و یا سود آن را دوباره خودش دریافت کند. با توجه به این که ماهیت این سپرده وکالت است نه قرض، آیا انجام چنین معاوضه و معامله صحیح است یا نه؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر شخصی مالی را به عنوان مال خودش به دیگری با سند عادی بفروشد و بعداً به جهت تعهدی که با شخص ثالث داشته، همان مال را با سند رسمی به شخص ثالث انتقال دهد، آیا معامله دوم شرعاً صحیح است؟ و در هر صورت کدام یک از دو معامله فوق شرعاً صحیح است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] چنانچه مال غصب شده توسط شخص دیگری غصب شود و تلف گردد، صاحب مال از چه کسی می تواند مطالبه کند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] چنانچه مال غصب شده توسط شخص دیگری غصب شود و تلف گردد، صاحب مال از چه کسی می تواند مطالبه کند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] چنانچه غاصب تغییراتی در مال غصب صورت دهد، آیا غاصب می تواند برای زحمت خود مزدی از صاحب مال بگیرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورتی که غاصب تغییری در مال غصب شده ایجاد کند و صاحب مال نپذیرد وظیفه غاصب چیست؟
- [آیت الله بهجت] آیا تصرف در مال و پول والدین بدون اجازه آنان حکم سرقت و غصب را دارد؟
- [آیت الله مظاهری] من مالی را غصب کرده ام و اکنون می خواهم به صاحب آن برگردانم ولی در صاحب مال بودن بین چند نفر تردید دارم و مطمئن نیستم آن مال متعلق به کدام یک است و خود آنان هم نمی دانند حال باید چه کنم؟
- [سایر] شخصی بدون اجازه صاحب مال، مال معینی را از او برداشته و بعد از مدتی به صاحب مال مراجعه کرده و می گوید من به فلان مال محتاجم، آیا می توانم آن را بردارم؟ اگرصاحب مال اجازه دهد، آیا این اجازه اشکال شرعی تصرف قبل را حل می کند؟
- [آیت الله سبحانی] گر پدر ملک دختر یازده ساله اش را بدون رعایت غبطه و نفع دختر و بدون اجازه وی به مبلغ ناچیزی بفروشد یا هبه کند آیا معامله وی صحیح است؟
- [آیت الله بهجت] اگر فردی در مناقصه و مزایده ای تقلب کند و صاحب مالی شود و چند سال از این وضعیت بگذرد، برای جبران این خطا باید چه کاری انجام دهد و آیا معامله در این صورت باطل بوده است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر کسی مالی را غصب کند و بفروشد و بعد از فروش، صاحب مال معامله را برای خودش اجازه دهد، معامله صحیح است و احتیاط واجب آن است که مشتری و صاحب مال در منفعتی که برای جنس و عوض آن در مدت زمان بین فروش و اجازه معامله توسط صاحب مال حاصل شده، با یکدیگر مصالحه کنند.
- اگر انسان مال کسی را بدون اجازه او بفروشد، چنانچه صاحب مال به فروش آن راضی نشود و اجازه ندهد، معامله باطل است.
- خریدن چیزی که از راه قمار یا غصب و دزدی یا از راه معامله باطل تهیّه شده، باطل و تصرّف در آن مال حرام است و اگر کسی آن را بخرد، باید به صاحب اصلی آن برگرداند.
- مالی که نزد کسی گرو گذاشتهاند، اگر دیگری آن را غصب کند، صاحب مال وطلبکار میتوانند چیزی را که غصب کرده از او مطالبه نمایند و چنانچه آن چیز را از او بگیرند، باز هم در گرو است و اگر آن چیز از بین برود و عوض آن را بگیرند، آن عوض هم مثل خود آن چیز گرو میباشد.
- اگر بدهکار مالی نزد طلبکار داشته باشد و پس از مطالبه طلبکار از دادن بدهی خود بدون عذر کوتاهی کند، طلبکار میتواند به مقدار طلب خود از مال او بردارد، همچنین اگر کسی مال شخص دیگری را غصب نماید، صاحب حق میتواند به مقدار حقّ خود از مال غاصب بردارد.
- اگر در هنگام معامله صیغه نخوانند، ولی فروشنده در مقابل مالی که از خریدار میگیرد، مال خود را ملک او کند و او هم بگیرد، معامله صحیح است و هر دو مالک میشوند.
- انسان مالی را میتواند گرو بگذارد که شرعاً بتواند در آن تصرّف کند و اگر مال کس دیگری را گرو بگذارد، در صورتی صحیح است که صاحب مال بگوید: (به گرو گذاشتن راضی هستم).
- اگر صاحب ملک اجازه نماز خواندن بدهد، ولی انسان بداند که قلبا راضی نیست، نماز خواندن در ملک او باطل است و اگر اجازه ندهد و انسان یقین کند که قلبا راضی است، نماز صحیح است.
- اگر پول طلا و نقره را به صورت سلف بفروشد و عوض آن را پول طلا و نقره بگیرد، معامله باطل است؛ ولی اگر کالایی را سلف بفروشد و عوض آن را جنس دیگری یا پول بگیرد، معامله صحیح است و احتیاط مستحب آن است که در عوض کالایی که میفروشد، پول بگیرد وجنس دیگری نگیرد.
- اگر انسان نداند معاملهای که انجام داده صحیح است یا باطل، نمیتواند در مالی که گرفته تصرّف نماید؛ ولی چنانچه در هنگام معامله، احکام آن را میدانسته و بعد از معامله در صحّت آن شک کرده، تصرّف او در آن مال اشکال ندارد و =============================================================================== 1 وسائل الشیعة، چاپ آل البیت، کتاب التجارة، باب 1 از (أبواب مقدّماتها)،ج17،ص9 - 13. 2 همان، باب 4،ح5،ص21. 3 همان، (أبواب آداب التجارة)،ص381 به بعد. معامله صحیح است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر کسی مالی را غصب کند و بفروشد، به قصد اینکه پول آن مال خودش باشد، چنانچه صاحب مال، معامله را اجازه نکند، معامله باطل است، و اگر اجاره نماید، معامله صحیح است و پول، مال مالک میشود.
- [آیت الله بروجردی] اگر کسی مالی را غصب کند و بفروشد به قصد این که پول آن مال خودش باشد، چنانچه صاحب مال معامله را اجازه نکند، معامله باطل است و اگر برای کسی هم که مال را غصب کرده اجازه نماید، صحیح بودن معامله اشکال دارد.
- [امام خمینی] اگر کسی مالی را غصب کند و بفروشد به قصد این که پول آن، مال خودش باشد، چنانچه صاحب مال معامله را اجازه نکند معامله باطل است، و اگر برای کسی هم که مال را غصب کرده اجازه نماید صحیح بودن معامله اشکال دارد
- [آیت الله سبحانی] اگر کسی مالی را غصب کند و بفروشد و بعد از فروش صاحب مال معامله را برای خودش اجازه دهد، معامله صحیح است. شرائط جنس و عوض آن
- [آیت الله نوری همدانی] اگر کسی مالی را غصب کند و بفروشد و بعد از فروش صاحب مال معامله را برای خودش اجازه دهد ، معامله صحیح است .
- [آیت الله بهجت] اگر کسی مالی را غصب کند و بفروشد و بعد از فروش، صاحب مال معامله را برای خود اجازه دهد، معامله صحیح است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کسی مالی را غصب کند و بفروشد به قصد این که پول آن، مال خودش باشد، چنانچه صاحب مال معامله را اجازه ندهد معامله باطل است، و حتی اگر برای غاصب هم اجازه نماید، معامله اشکال دارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه مالی را که غصب کرده بفروشد و صاحب مال بعداً آن را برای خودش اجازه دهد معامله او صحیح است.
- [آیت الله سیستانی] اگر کسی مالی را غصب کند و بفروشد به قصد اینکه پول آن مال خودش باشد ، چنانچه صاحب مال ، معامله را اجازه بکند ، معامله صحیح است ولی پول مال مالک میشود نه مال غاصب . شرایط جنس و عوض آن
- [آیت الله نوری همدانی] اگر کسی مالی را غصب کند و بفروشد به قصد اینکه پول آن ، مال خودش باشد ، چنانچه صاحب مال معامله را اجازه بکند ، معامله صحیح است ولی پول مالک مشود نه مال غاصب . شرائط جنس و عوض آن