وقف
وقف عقدی است که ثمرۀ آن حبس کردن اصل، و رها کردن منفعت آن است.
اگر ملکی که وقف است خراب شود از وقف بودن بیرون نمی‌رود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- دو نفر شریک ملکی هستند، یکی از آنها سهم خود را می‌خواهد وقف جایی کند، اگر به دیگری در این جهت ضرر وارد شود چه باید کرد؟
- شخصی وصیّت کرده که وصیّ مختار است هر چه صلاح دانست در مورد ثلث تصمیم بگیرد، وصیّ هم ملکی خریده و وقف نموده تا از منافع آن برای متوفّی خیرات و مبرّات بفرستد، آیا صحیح است؟
- پدری ملکی را وقف اولاد نموده شهرداری برای تعریض خیابان آن را تصرّف کرده و پول را هم داده آیا موقوف علیهم می‌توانند پول را بین خود تقسیم کنند؟
- ملکی قولنامه شده و اکنون فروشنده پشیمان شده، حکم چیست؟
- آیا بچّه می‌تواند مایملک خود را وقف یا وصیّت به وقف نماید؟
- آیا در تحقّق وقف قبض لازم است؟ در وقف پدر بر فرزند چطور؟
- آیا در وقف صیغه لازم است یا وقف معاطاتی هم کفایت می‌کند؟
- اگر در زمین موقوفه، مدرسه ساخته شده است خراب کردن آن آیا صحیح است؟
- اگر موجر ملکی را اجاره داد ولکن حین العقد مغبون واقع شد، آیا حقّ فسخ دارد؟
- آیا در چیزی که وقف می‌شود لازم است در حین وقف کردن دارای منفعت باشد یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] شخصی در محلّی مدرسهای بنا نموده و ملکی برای طلّاب مشتغلین در آن مدرسه وقف نموده، آن مدرسه در اثر زلزله خراب و ویران شده و قابل سکونت طلّاب نیست، تکلیف متولّی نسبت به عواید ملکی که برای طلّاب آن مدرسه وقف شده چیست؟ آیا می‌تواند عایدی آن را برای طلّاب نجف یا قم بفرستد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] چنانچه چیزی که وقف شده خراب شود وقف باطل می گردد؟
- [آیت الله نوری همدانی] اگر ملک وقف خراب شود از وقف بودن خارج می‌شود یا خیر؟
- [آیت الله خوئی] شخصی ملکی وقف را از متولی اجاره می‌کند ولی میداند متولی اجاره را به مصرف معین نمیرساند، تکلیف مستأجر چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر ملکی را وقف مسجدی کنند که از منافع آن به مصرف مسجد و امام جماعت و اذان گو بکنند در این صورت چگونه باید عمل کرد؟
- [آیت الله بروجردی] ملکی مسلّم الوقفیّت است ولی به واسطه نبودن وقف نامه و غیره مصرف آن مجهول است، بیان فرمایید که منافع آن به چه راهی باید صرف شود؟
- [آیت الله بروجردی] موقوفهایست وقف بر مسجدی و فعلاً آن مسجد احتیاج به تعمیرندارد، آیا میتوان آن موقوفه را به مصرف تعمیر مسجد دیگر که خراب است رسانید؟
- [آیت الله بهجت] ملکی وقف روضه خوانی بوده است. واقف از ترس رضاخان ملعون که مبادا غصب کند، آن را فروخته است. عالمی به او گفته: نباید می فروختی، حالا به مقدار آن باید جای دیگری را خریداری و وقف کنی. این شخص دو دانگ منزل خود را وقف کرده و اکنون مرده است، ورثه می خواهند خانه را بفروشند. تکلیف مال وقفی چیست؟
- [آیت الله خوئی] زید در حال حیات و زندگی به ثلث مال خود وصیت نموده و شخص معینی را غیر از وارث، وصیّ قرار داده و مصارف را هم معین نموده و حال که از دنیا رفته وارث میگوید که زید در حال حیات به من گفته که یک قطعه از ملک را برایم وقف محل معینی قرار بدهید، وصی میگوید در وصیتنامهای که به دست ما است از وقف چنین ملکی نامی نیست و من به مصارفی که زید معین نموده میرسانم و ملکی را وقف نمیکنم، با فرض چنین مسئلهای وارث چه کند؟ آیا بگذارد وصی به وظیفه خود عمل کند یا آنکه در قسمت وقف، وارث دخالت کند؟ آنچه حکم است بیان فرمائید.
- [آیت الله خامنه ای] ملکی وجود دارد که در مسیر نهر آب واقع شده و صد سال پیش وقف عام شده است و بنا بر قانون ابطال بیع زمین های موقوفه، سند رسمی برای آن به عنوان وقف صادر شده است، ولی در حال حاضر این ملک برای استخراج سنگهای معدنی مورد استفاده دولت است، آیا الآن جزء انفال محسوب می شود یا آنکه وقف است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر ملکی را برای وقف معیّن کند و پیش از قصد انشأ وقف پشیمان شود، یا بمیرد، وقف درست نیست.
- اگر ملکی را برای تعمیر مسجدی وقف نمایند، چنانچه آن مسجد احتیاج به تعمیر ندارد وانتظار هم نمی‌رود که تا مدّتی احتیاج به تعمیر پیدا کند، نمیتوانند عایدات آن ملک را به مصرف مسجدی که احتیاج به تعمیر دارد برسانند بلکه باید ذخیره کنند مگر آن که احتمال تلف داده شود که در اینصورت جائز است به مصرف تعمیر مسجد دیگری برسانند.
- ملکی که مقداری از آن وقف است ومقداری از آن وقف نیست اگر تقسیم نشده باشد، حاکم شرع یا متولّی وقف می‌تواند با نظر خبره، سهم وقف را جدا کند.
- اگر ملکی را مثلاً بر فقرا یا سادات وقف کند، یا وقف کند که منافع آن به مصرف خیرات برسد، در صورتی که برای آن ملک متولّی معیّن نکرده باشد، اختیار آن با حاکم شرع است.
- معامله چیزی که وقف شده باشد باطل است ولی اگر به طوری خراب شود که نتوانند استفادهای را که مال برای آن وقف شده از آن ببرند، مثلاً حصیر مسجدی به طوری پاره شود که نتوانند روی آن نماز بخوانند، فروش آن اشکال ندارد و بنابر احوط وجوبی مراجعه به حاکم شرع در فروش آن بنمایند در صورتی که ممکن باشد، و احوط هم آن است که پول آن را در همان مسجد به مصرفی برسانند که به مقصود وقف کننده نزدیکتر باشد.
- اگر ملکی را اجاره کند، بعد از گذشتن مقداری از مدّت اجاره به طوری خراب شود که هیچ قابل استفاده نباشد، یا قابل استفادهای که شرط کردهاند نباشد، اجاره مدّتی که باقی مانده، باطل می‌شود و اگر استفاده مختصری هم بتواند از آن ببرد، می‌تواند اجاره مدّت باقیمانده را به هم بزند.
- اگر زن در کارهائی که در مسأله پیش گفته شد اطاعت شوهر را نکند، گناهکار است وحقّ غذا ولباس ومنزل وهمخوابی ندارد ولی مهر او از بین نمی‌رود.
- ساختن مسجد وتعمیر مسجدی که نزدیک به خرابی میباشد، مستحبّ است و اگر مسجد به قدری خراب شود که تعمیر آن ممکن نباشد، می‌توانند آن را خراب کنند ودوباره بسازند بلکه می‌توانند مسجدی را که خراب نشده، برای احتیاج مردم خراب کنند وبزرگتر بسازند.
- اگر ملکی را بر افراد مخصوصی مثلاً بر اولاد خود وقف کند که هر طبقهای بعد از طبقه دیگر از آن استفاده کنند، چنانچه متولّی ملک آن را اجاره دهد وبمیرد، اجاره باطل نمیشود در صورتی که مراعات مصلحت وقف وطبقه بعد شده باشد ولی اگر متولّی نداشته باشد ویک طبقه از کسانی که ملک بر آنها وقف شده، آن را اجاره دهند و در بین مدّت اجاره بمیرند اجاره باطل می‌شود مگر آن که طبقه بعدی اجاره دهند و در صورتی که مستأجر مال الاجاره تمام مدّت را داده باشد، مال الاجاره از زمان مردنشان تا آخر مدّت اجاره را از مال آنان میگیرد.
- اگر ملکی را بر افراد معیّنی مثلاً بر اولاد خود وقف نماید، چنانچه در آن ملک زراعت ودرختکاری کنند و از آن چیزی به دست آورند و از مخارج سال آنان زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهند بلکه اگر طور دیگری هم از ملک نفع ببرند، مثلاً اجاره آن را بگیرند، باید خمس مقداری را که از مخارج سالشان زیاد میآید، بدهند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] اگر ملک وقفی خراب شود، از وقف بودن بیرون نمی‌رود.
- [آیت الله خوئی] اگر ملک وقف خراب شود، از وقف بودن بیرون نمی‌رود مگر آنکه عنوانی را قصد کرده باشد که آن عنوان از بین برود مثل باغ را برای تنزه وقف کرده باشد که اگر آن باغ خراب شود وقف باطل می‌شود و به ورثة واقف برمیگردد.
- [امام خمینی] اگر ملک وقف خراب شود، از وقف بودن بیرون نمی‌رود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر ملک وقف خراب شود، از وقف بودن بیرون نمی‌رود بلکه اگر بتوان با تعمیرکردن از آن استفاده مورد وقف انجام گیرد باید آن را تعمیر کرد و در صورتی که با تعمیر هم استفاده مورد وقف ممکن نباشد، باید ولو با فروش آن ملک، آن را در نزدیکترین کار به نظر واقف صرف کرد و اگر آن هم ممکن نباشد، در کارهای خیر صرف کرد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر ملک وقف خراب شود ، از وقف بودن بیرون نمی رود .
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر ملک وقف خراب شود از وقف بودن بیرون نمی رود.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر ملکی را برای وقف معیّن کند و پیش از خواندن صیغة وقف پشیمان شود ؛ یا بمیرد ؛ وقف درست نیست .
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر ملکی را برای وقف معین کند و پیش از انشاء وقف پشیمان شود یا بمیرد وقف واقع نمی شود
- [آیت الله بروجردی] اگر ملکی را برای وقف معین کند و پیش از خواندن صیغهی وقف پشیمان شود یا بمیرد، وقف درست نیست.
- [آیت الله بهجت] اگر ملکی را برای وقف معین کند و پیش از خواندن صیغه وقف پشیمان شود یا بمیرد، وقف درست نیست.