موقوفه
به مال مورد وقف موقوفه گفته میشود.
اگر در زمین موقوفه، مدرسه ساخته شده است خراب کردن آن آیا صحیح است؟
در صورتی که زمین موقوفه در جهت خاصّی وقف نشده باشد، تخریب مدرسه اشکال دارد و اگر در مورد خاصّ وقف گردیده و بانی شخصی است، می‌توان آن را تخریب کرد و اگر ساخت آن به شکل عمومی است، تخریب مدرسه مشکل است.
در صورتی که زمین موقوفه در جهت خاصّی وقف نشده باشد، تخریب مدرسه اشکال دارد و اگر در مورد خاصّ وقف گردیده و بانی شخصی است، می‌توان آن را تخریب کرد و اگر ساخت آن به شکل عمومی است، تخریب مدرسه مشکل است.
پاسخ:
در صورتی که زمین موقوفه در جهت خاصّی وقف نشده باشد، تخریب مدرسه اشکال دارد و اگر در مورد خاصّ وقف گردیده و بانی شخصی است، می‌توان آن را تخریب کرد و اگر ساخت آن به شکل عمومی است، تخریب مدرسه مشکل است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا در زمین موقوفه، ساختن مدرسه صحیح است؟
- شخصی مدرسه علمیّه بنا نهاده و از سهم امام و کمکهای مردمی زمین خریده آیا میتواند محلّ دفن خود را مدرسه علمیّه قرار دهد، البته زمین مدرسه وقفی نیست؟
- آیا بیع و شرای اراضی موقوفه صحیح است؟
- شخصی 40 نخل با زمین آن را وقف حسینیه نموده که مخارج آن را صرف حسینیه دیگری که در زمین دیگر است نماید، بعد از جنگ نخلها از بین رفته حالا صاحب حسینیه آمده حسینیه و خانه مسکونی خود را در آن زمین موقوفه ساخته آیا جایز است؟
- شخصی چشمهای در بالای زمین خود دارد که سیلاب آن را خراب میکند و آن چشمه سر از زمین کس دیگری بیرون میآورد آیا آب از آن صاحب اوّلی میباشد یا از آن کسی است که چشمه از زمین او سر در آورده است؟
- اگر کسی در ملک موقوفه ساختمانی را با پول خود بنا کرد و آن را اجاره داد، آیا مال الاجاره از آنِ موقوفه است یا خود شخص؟
- اگر به مرور زمان مال الاجاره اراضی وقفی زیاد شود و مستأجرین حاضر به پرداخت حقوق واقعی بر طبق زمان نباشند آیا متولیّ چه وظیفهای نسبت به موقوفه دارد در ضمن موقوفه جز موقوفات عامّ است؟
- آیا میشود از منافع و درآمد موقوفهای صرف موقوفه دیگر نمود؟
- آیا متولّی موقوفه مجاز است در مال الاجارْ وقفی تخفیف قائل شود؟
- آیا تیمّم در زمینهایی که زمین شهری از صاحبانشان میگیرد و در اختیار دیگران میگذارد، صحیح است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر شخصی زمین موقوفه ای را از متولّی اجاره نماید، سپس چاه آبی در آن زمین حفر نماید. آیا مستأجر می تواند از آب زمین موقوفه به صورت مجانی استفاده نماید، یا باید برای آب هم اجاره بپردازد؟
- [آیت الله بهجت] مدرسه ای است که ملک آن موقوفه است و وزارت خانه آموزش و پرورش آن را از سازمان اوقاف اجاره کرده است. وضو گرفتن و نماز خواندن معلمان و مدیران آن مدرسه چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بهجت] بنده مسؤول مدرسه ای هستم که ملک آن موقوفه می باشد، و آموزش و پرورش از سازمان اوقاف اجاره نموده است، لطفا بفرمایید وضو گرفتن و نماز خواندن من در مدرسه چه صورتی دارد؟
- [آیت الله بروجردی] موقوفهایست وقف بر مسجدی و فعلاً آن مسجد احتیاج به تعمیرندارد، آیا می‌توان آن موقوفه را به مصرف تعمیر مسجد دیگر که خراب است رسانید؟
- [آیت الله بهجت] آیا زمین موقوفه برای قبرستان یا غیر آن را می توان مسجد کرد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر متولیِ وقف بدون رعایت مصلحت موقوف علیهم، زمین موقوفه را اجاره دهد، چه حکمی دارد؟
- [سایر] با سلام در چه صورت خرید و فروش زمین موقوفه ای جایز است ؟
- [آیت الله خامنه ای] منافع و محصولات زمین و اموال موقوفه، از جهت خمس و زکات چه حکمی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] پدرم ثلث زمین خود را برای ساخت مسجد وصیّت کرده است، ولی با توجه به وجود دو مسجد در مجاورت این زمین و نیاز مبرم به ساخت مدرسه، آیا جایز است به جای مسجد، مدرسه در آن بسازیم؟
- [آیت الله خامنه ای] چند ماه قبل یکی از علما در زمین موقوفه ای با اجازه وقف کنندگان آن دفن شده است و در حال حاضر عدّه ای به این کار اعتراض دارند و ادعا می کنند که دفن در زمین موقوفه جایز نیست، این مسأله چه حکمی دارد؟ و بر فرض عدم جواز، آیا اشکال با پرداخت مبلغی به عنوان عوض زمین موقوفه ای که آن عالم در آن دفن شده، برطرف می شود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- ساختن مسجد وتعمیر مسجدی که نزدیک به خرابی میباشد، مستحبّ است و اگر مسجد به قدری خراب شود که تعمیر آن ممکن نباشد، میتوانند آن را خراب کنند ودوباره بسازند بلکه میتوانند مسجدی را که خراب نشده، برای احتیاج مردم خراب کنند وبزرگتر بسازند.
- تیمّم به دیوار گلی صحیح است و احتیاط مستحبّ آن است که با بودن زمین خشک، به زمین یا خاک نمناک، تیمّم نکند.
- سجده بر چیزهائی که از زمین میروید وخوراک حیوان است مثل علف وکاه صحیح است.
- سجده بر گلهایی که خوراکی نیستند، صحیح است ولی سجده بر دواهای خوراکی که از زمین میروید مانند گل گاو زبان صحیح نیست.
- باید بر زمین و چیزهای غیر خوراکی که از زمین میرویند مانند چوب و برگ درخت، سجده کرد و سجده بر چیزهای خوراکی و پوشاکی و معدنی صحیح نیست.
- اگر مسجد خراب هم شود نمیتوانند آن را بفروشند، یا داخل ملک وجادّه نمایند.
- اگر ملکی که وقف است خراب شود از وقف بودن بیرون نمیرود.
- اگر جایی از مسجد نجس شود که تطهیر آن بدون کندن مختصری از آن یا خراب کردن جزئی از آن ممکن نیست، باید آنجا را بکنند یا خراب نمایند وپر کردن جایی که کندهاند وساختن جایی که خراب کردهاند، واجب نیست ولی اگر چیزی مانند آجر مسجد نجس شود، در صورتی که ممکن باشد بنابر احتیاط واجب باید بعد از آب کشیدن، به جای اوّلش بگذارند.
- اگر کافر ذمّی موقع خریدن زمین شرط کند که خمس ندهد یا شرط کند که فروشنده خمس آن را بدهد، شرط او صحیح نیست و باید خمس را بدهد ولی اگر شرط کند که فروشنده مقدار خمس را از طرف او به صاحبان خمس بدهد، اشکال ندارد ولی حقّ خمس از زمین ساقط نمیشود مگر بعد از دادن خمس.
- کسی که نمیتواند پیشانی را به زمین برساند، باید به قدری که میتواند خم شود ومهر یا چیز دیگری را که سجده بر آن صحیح است روی چیز بلند گذاشته وطوری باید پیشانی را بر آن بگذارد که بگویند سجده کرده است، ولیباید کف دستها وزانوها وانگشتان پا را بطور معمول به زمین بگذارد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر در جایی که ماندن در ان حرام است مثلا زیر سقفی که نزدیک است خراب شود نماز بخواند اگر چه معصیت کرده ولی نمازش صحیح است
- [آیت الله مظاهری] اگر مسجد خراب شود فروختن آن و درب و پنجره و چیزهای دیگر آن بدون اذن حاکم شرع جایز نیست و اگر مسجد طوری خراب شود که تعمیر آن ممکن نباشد میتوانند آن را خراب کنند و دوباره بسازند بلکه میتوانند مسجدی را که خراب نشده برای احتیاج مردم خراب کنند و بزرگتر بسازند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر پیشانی را عمداً یا سهواً به زمین نگذارد، سجده نکرده است. اگرچه جاهای دیگر به زمین برسد ولی اگر پیشانی را به زمین بگذارد و سهواً جاهای دیگر را به زمین نرساند، یا سهواً ذکر نگوید سجده صحیح است.
- [آیت الله سبحانی] اگر پیشانی را عمداً یا سهواً به زمین نگذارد، سجده نکرده است. اگرچه جاهای دیگر به زمین برسد. ولی اگر پیشانی را به زمین بگذارد و سهواً جاهای دیگر را به زمین نرساند، یا سهواً ذکر نگوید سجده صحیح است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر پیشانی را عمدا یا سهوا به زمین نگذارد؛ سجده نکرده است؛ اگرچه جاهای دیگر به زمین برسد؛ ولی اگر پیشانی را به زمین بگذارد و سهوا جاهای دیگر را به زمین نرساند یا سهوا ذکر نگوید؛ سجده صحیح است.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر پیشانی را عمداً یا سهواً به زمین نگذارد ، سجده نکرده است ، اگر چه جاهای دیگر به زمین برسد ، ولی اگر پیشانی را به زمین بگذارد و سهواً جاهای دیگر به زمین نرساند ، یا سهواً ذکر نگوید سجده صحیح است .
- [آیت الله اردبیلی] اگر زمینی را غصب کند و در آن ساختمان بسازد، چنانچه مالک به فروش یا مبادله آن راضی نشود و عین زمین خود را مطالبه نماید، غاصب باید ساختمان را خراب کند و زمین را به حالت اوّل برگرداند و تحویل صاحبش بدهد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] ساختن مسجد و تعمیر مسجدی که نزدیک به خرابی میباشد مستحب است و اگر مسجد طوری خراب شود که تعمیر آن ممکن نباشد، میتوانند آن را خراب کنند و دوباره بسازند بلکه میتوانند مسجدی را که خراب نشده، برای احتیاج مردم خراب کنند و بزرگتر بسازند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر جائی از مسجد نجس شود که تطهیر آن بدون کندن یا خراب کردن ممکن نیست باید آنجا را بکنند، یا اگر خرابی زیاد لازم نمی آید خراب نمایند. و پرکردن جائی که کنده اند و ساختن جائی که خراب کرده اند واجب نیست، بلی اگر آن کس که نجس کرده بکند یا خراب کند در صورت امکان باید پر کند و تعمیر نماید.
- [آیت الله سبحانی] ساختن مسجد و تعمیر مسجدی که نزدیک به خرابی می باشد مستحب است و اگر مسجد طوری خراب شود که تعمیر آن ممکن نباشد، می توانند آن را خراب کنندو دوباره بسازند بلکه می توانند مسجدی را که خراب نشده، برای نماز خواندن در آن خراب کنند و بزرگتر بسازند.