اولاد
فرزند به معنای بچه و آنکه از دیگری زاده شده است.
اگر میّت اولاد نداشته باشد، نوه پسری او اگرچه دختر باشد، سهم پسر میّت را می‌برد ونوه دختری او اگرچه پسر باشد، سهم دختر میّت را می‌برد مثلاً اگر میّت یک پسر از دختر خود ویک دختر از پسرش داشته باشد، مال را سه قسمت می‌کنند، یک قسمت را به پسر دختر ودو قسمت را به دختر پسر می‌دهند.
عنوان مسئله:
اگر میّت اولاد نداشته باشد، نوه پسری او اگرچه دختر باشد، سهم پسر میّت را می‌برد ونوه دختری او اگرچه پسر باشد، سهم دختر میّت را می‌برد مثلاً اگر میّت یک پسر از دختر خود ویک دختر از پسرش داشته باشد، مال را سه قسمت می‌کنند، یک قسمت را به پسر دختر ودو قسمت را به دختر پسر می‌دهند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- گاهی زن و شوهری که صاحب اولاد نیستند پسر یا دختری را به فرزند خواندگی قبول می‌کنند بفرمائید چه راههائی برای محرم شدن پسر خوانده نسبت به این زن و همچنین دختر خوانده نسبت به این شوهر وجود دارد؟
- حدود یک قرن قبل در یکی از قریههای افغانستان شخصی بنام سیّد محمّد فرزند سیّد خواجه زندگی میکرده که از ایشان سه پسر بنامهای سیّد میرزا، سیّد حیدرعلی و سیّد حسن باقی مانده و یکی از پسران بنام سیّد حیدر علی در زمان حیات پدرش فوت نموده واز وی یک پسر بنام سیّد خداداد باقی مانده و یک دختر (این دختر حین فوت پدر هنوز به دنیا نیامده بود) مرحوم سیّد محمّد زمینهای خویش را طیّ یک سند در تاریخ 1304 به سه تقسیم مساوی بین دو پسرش سیّد میرزا و سیّد حسن و نوهاش سیّد خداداد تقسیم نموده است و این سند هم موجود است بعدها که سیّد محمّد فوت نمود و یکی دیگر از پسران وی مرحوم سیّد میرزا نیز فوت مینماید پسر سیّد میرزا یعنی سیّد عوض آخوند کربلایی بنا به تسلّط و نفوذی که داشته تقسیم نامه جدّش را نادیده گرفته و قسمت مربوط به خداداد را (یک سوّم مساوی بوده) به چهار قسمت تقسیم نموده و سه قسمت آن را به سیّد خداداد واگذار و یک قسمت آن را خود و برادرانش تصرّف و به زمینهای خویش ضمیمه نمود حال بیان فرمائید که آیا سیّد عوض آخوند کربلایی مجاز بوده که تقسیم نامه جدّش را نادیده بگیرد و آیا اکنون ورثه مرحوم سیّد خداداد میتواند یک چهارّم از زمینهایشان را که جبرادر تصرّف پسر عموهایشان قرار گرفته بازپس گیرد یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی از دنیا رفته و در هنگام فوت هیچ فرزندی نداشته است-وراث او چند نوه پسر هستند که از دو پسری که قبل از او فوت کرده اند داشته است آیا مال او ابتدا باید نصف شده و هر نیمه بین فرزندان هر یک از پسرانش تقسیم شود یا اینکه مالش بدون تنصیف بین نوه هایش تقسیم میشود؟ یعنی اگر میت از یک پسرش فقط یک نوه و از پسر دیگرش چهار نوه داشته باش- با فرض اینکه هر پنج نوه پسر باشند - نوه اول یک پنجم ارث می‌برد؟ یا اینکه نصف ارث مال اوست؟
- [آیت الله نوری همدانی] زنی، دختری نَسَبی داشته و سپس آن زن ازدواج مجدّد میکند و در زمانی که نزد شوهر دوّم بسر میبَرَد پسر بچهای به او می‌دهند که شیر به او دهد، حال بعد از انتشار حرمة رضاعی، آیا این پسر با دختر نسبی این زن که از شوهر قبلی داشته محرم است؟
- [آیت الله بروجردی] پسری دختری را به عقد ازدواج خود در آورده و تصرّف نکرده طلاق داده و به طلاق دهنده گفته: سه طلاق بده و طلاق دهنده میگوید: سه طلاق دادهام و نُه سال از این مُقَدَّمه گذشته که آن دختر شوهر نکرده، آیا همان پسر میتواند این دختر را بگیرد یا خیر؟
- [آیت الله بروجردی] شخصی مال خود را به شخصی صلح کرده و پس از ده سال برای ثالثی خیار فسخ قرار داده و ذوالخیار در زمان خیار فسخ نموده، در مدّت متخلّله بین صلح و فسخ که ده سال بوده بعضی از ورّاث طبقه اوّل - یعنی اولاد - فوت نموده و ملکی از آنها باقیست و آنهایی که فوت نمودهاند اولادی از آنها باقیست که نوه مُصالح میباشند، پس از فسخ صُلح محاباتی آیا تمام اموال را آن یک نفر طبقه اوّل می‌برد یا نوه هم سهم الإرث پدرش را می‌برد؟
- [آیت الله بهجت] مردی که دارای دو پسر و سه دختر و همسر بوده، بیست سال است از دنیا رفته، در زمان فوت وی یکی از دختران مبتلا به بیماری روانی و یکی از فرزندان پسرش صغیر بوده است. پسر بزرگ به اتّفاق مادر اموال باقی مانده متوفّی را بیش از سهم ارثیه برای خود قرار داده و به امضای همگان رسانده است؟ اکنون وارثین از جریان اطّلاع پیدا کرده اند، وظیفه ی وارثین دیگر چیست؟
- [آیت الله نوری همدانی] پسری با دختری پس از مشورت و جلسات متعدد تصمیم به ازدواج میگیرند و با رضایت پدر و مادر طرفین از یکنفر عاقد درخواست می‌کنند که عقد ازدواج آنها را بخواند، قبل از خواندنِ عقد، پدر پسر با این اعتقاد که چون زیاد با دختر (عروس او) و مادر دختر رفت و آمد دارند ابتداءً بخاطر آسان شدن رفت و آمدها یک صیغه به مدت 15 دقیقه بدون هیچ اقدامی (اعم از نزدیکی و...) فقط به نیّت محرم شدنِ پدر پسر با مادر دختر صیغه ازدواج موقتی بمدت 15 دقیقه این پدر با دختر ببندد و عاقد اینکار را میکند و بعد از بسته شدن صیغه و اتمام 15 دقیقه عاقد عقد ازدواجی بین دختر و پسر میبندد، حکم مسأله چیست؟
- [سایر] سلام؛ من دختری شیعه هستم که میخواهم با پسری اهل حق ازدواج کنم. ایشان یگانگی خدا(توحید) روز قیامت(معاد) و پیامبری حضرت محمد(نبوت) را قبول دارند و حضرت علی را هم خدا نمیدانند اما نماز نمی¬خوانند و سه روز روزه مخصوص خودشان را می¬گیرند. بسیار با اخلاق و خانواده دوست هستند. از نظر تحصیلات و سطح طبقه اجتماعی متناسب با هم هستیم. ایشان به اعتقادات من بسیار احترام می¬گذارند و بسیاری از مواقع مرا به خواندن نماز اول وقت و داشتن حجاب تشویق می‌کنند. درضمن برادر کوچکتر ایشان هم با یک دختر شیعه ازدواج کرده است. می-خواستم بپرسم ازدواج ما مشکلی ندارد؟ در سایت آیت ا... مکارم خواندم که اگر انکار ضروریات دین به انکار نبوت نیانجامد و خدا و پیامبر را قبول داشته باشد، ازدواج مانعی ندارد؟
- [آیت الله بروجردی] چه میفرمایید در این مسأله شرعیه که: سه برادر محمّد علی و محمّدحسین و محمّد رضا جمع المال بودند، برادر وسط به نام محمّد حسین فوت میکند، دارایی سه برادر ضیاع و عقار و سرمایه تجاری و مستقلّات و غیرها و ازجمله شش دانگ یک دستگاه کارخانه با متفرّعات می‌باشد، بعد از فوت برادر وسطی بین دو برادر زنده و ورثه متوفّی برای تقسیم دارایی که بالمثالثه بودهاند اختلافاتی تولید میشود که دنباله اختلافات به محاکم دادگستری میکشد. ورثه متوفّی عبارتند از: مادر و یک عیال و چند پسر و دختر، در این مشاجرات مادر متوفّی که یکی از ورّاث است شرکت نکرده ورثه متوفّی مدّعی بودند سهم متوفّی از دو برادر زنده بیش از یک ثُلث دارایی بوده است، بعد از مدّتی مشاجره و مرافعه بالأخره بین محمّد رضا و ورثه متوفّی در قسمت کارخانه که مهمتر از سایر اقلام داراییست تسالم میشود به این نحو سهمی محمّد رضا از کارخانه که دو دانگ بوده نیم دانگ کمتر برده و ورثه هم در عوض پنجاه هزارتومان وجه به ایشان بپردازند و این تسالم در یکی از محاضر اسناد رسمی وزارت دادگستری به ثبت میرسانند. مدّت مدیدی پس از انجام این توافق، مادر متوفّی تمام حصّه از کل ما تَرَک را که به ارث می‌برد به موجب سند رسمی به دو پسر خود محمّد علی و محمّد رضا مصالحه کرده که اکنون مالک سُدس ماتَرَک متوفّی محمّد علی و محمّد رضا میباشند. موضوع نیم دانگ کارخانه - که به شرح معروضه جزء ماتَرَک متوفّی قرار گرفته - اختلاف نظر تولید شده به این طور ورثه میگویند: چون مادر متوفّی دراقامه دعوی شرکت نکرده سهمی نمیبرد و از طرف دیگر دو برادر - که مالک سُدس میباشند - اظهار میدارند: این نیم دانگ جزء ماتَرَک شده و حصّه مادر هم از کل ماتَرَک است که بین ورثه باید مطابق احکام مقدّسه اسلام تقسیم شود. آیا در این مسأله شرعیه که تا کنون حصّه مادر از ماتَرَک مجزّی و تسلیم نشده است نسبت به نیم دانگ سابق الذکر حق به جانب کدام طرف است؟ و آیا مادر هم از نیم دانگ سهم می‌برد یا خیر؟
- [سایر] با سلام من 19 سالمه و برای اولین بارعاشق شدم من در دانشگاه عاشق همکلاسیم شدم که اون هم همسن منه چون تا حالا عشق رو تجربه نکرده بودم متوجه احساسم نشده بودم و سعی کردم اونو فراموش کنم اما یکسال گذشت و من نتونستم این کار رو بکنم تا این که این مسئله رو با همکلاس پسر کلاسمون(دوست صمیمیم) در میون گذاشتم من خیلی خجالتی بودم و گفتم نمبتونم رودرو برم جلو و ازش خواستگاری گنم دوستمم سعی کرد شمارشو بگیره تا تلفنی بهش بگم که دوسش دارم اما به هر دری زد نشد دیگه داشتم نا امید میشدم و از خدا خواستم که به یاری من برسه تا اینکه دوستم مشکل منو به یکی از همکلاسی های دختر کلاس گفت و اونم رفت با دختری که من دوسش دارم صحبت کرد و گفت که فلانی بهت علاقه مند شده و اومد بهم گفت که اون فقط لبخند زده وهیچی نگفته که منو دوست داره یا نه(اینو فهمیدم که شاید اون با این لبخند بهم علاقه داره) بنابراین خودم دل به دریا زدم و رفتم جلو وازش خواستگاری کردم اون اول به من گفت دوسم داره وبه چشم برادر بهم نگاه میکنه منم بهش گفتم هیچ وقت به یه پسر نگو به چشم برادر تو رو نگاه میکنم بدجور اذیت میشه اون گفت نمیخواد با هیچ پسری دوست بشه چون این کار آخر عاقبت نداره و منم درجا بهش گفتم اصلا قصد دوستی با شما رو ندارم و واقعا هم نداشتم من بهش گفتم شما که بلاخره باید ازدواج کنی خوب چرا نمیخوای با کسی که دوستون داره ازدواج کنی اون گفت الان قصد ازدواج نداره و هر وقت وقتش که بشه میاد و به من میگه و اینم بگم که این خانوم تو کلاس تا حالا با هیچ پسری حرف نزده ودر طول این مدت تنها پسری که باهاش حرف زده من بودم حتی منم صحبتو شروع نکرده بودم باهاش خودش باهام حرف زده بود و درباره مسائل درسی باهم صحبت کرده بودیم حالا سوال من اینه اگه این خانوم مثلا یه دو سه سال دیگه بیاد به من بگه که آمادگی ازدواج دارم منی که کار فعلا ندارم و مادرم هم همیشه میگه تو تا 25 سالت نشه برات زن نمیگیرم چی باید جوابش بگم من واقعا دوسش دارم و نمیخوام از دستش بدم میترسم اگه بهش بگم که آمادگی ازدواج ندارم و مجبوریم صبر کنیم دیگه فراموشم کنه و با یکی دیگه ازدواج کنه لطفا کمکم کنید بذارید اینا رو هم بگم من یه آدمی هستم که نماز میخونم و روزه هامم میگیرم اونم همین و با حجابه و در کل بگم از نظر دینی و مذهبی و فرهنگی به هم میخوریم
- [سایر] سلام خسته نباشید پسری از دوستم خواستگاری کرد به طور رسمی که با مخالفت خانوادش مواجه شد ولی پسر دست بردار نبود منم برای راضی کردن پسر با خط خودم بهش تماس گرفتم و چند مرتبه ای باهاش صحبت کردم البته بدون اینکه بدونم دوستم در مورد من باهاش صحبت کرده و منو برای ازدواج معرفی کرده. قبلا این موضوع رو بهم گفته بود منم مخالفت کردم به این دلیل که از من 7 ماه کوچیکتره و من دوست ندارم. تا اینکه پسره از من خواستگاری کرد و من مخالفت کردم و تماس های زیادی با من می گرفت و ابراز علاقه زیادی می کرد و من همچنان مخالفت می کردم . من خیلی باهاش صحبت نمیکردم و گفتم فقط در حضور خانوادم باهاش حرف میزنم تا اینکه با کمال ناباوری دیدم اومد خونمون و از بابام خواست تا با من حرف بزنه و بابام که از موضوع اطلاع داشت و یه سوالاتی ازش کرد و بعد منو صدا کرد تا باهاش صحبت کنم بعد از این موضوع باز من جواب منفی دادم ولی اون دست بردار نبود. تا اینکه تیر ماه 92 به خاطر این جواب منفی من و تماسای اون با داداشم درگیری لفظی پیدا کردن و موضوع کمرنگ شد ولی بعد دو سه ماه دوباره شروع شد و همش میگفت که بدون من نمیتونه ولی من همچنان جوابم منفی بود چون از ابراز علاقه اش بدم می اومد ببخشید همش فکر می کردم از روی هوی و هوس باشه به خودش گفتم الان باید از روی عقل تصمیم گرفت نه از روی احساس و عقل من اونو بچه میدونه و چون از من کوچیکتره جواب من منفی و من و اون باهم هیچ سنخیتی نداریم تا اینکه آذر ماه دعوامون شد بهم گفت تو دختر بیمذهبی هستی که ادعای مذهبی بودن داری و باعث بدنامی مذهبیا هستی تو بدریخت و بدقیافه ای مغروری من فقط میخواستم از تو انتقام بگیرم به خاطر حرفای داداشت فکر کردی به تو علاقه دارم نه فقط میخواستم انتقام بگیرم من فقط در جواب بهش گفتم من ادعای نداشتم و ندارم تو همه این حرفا رو میزدی و به من ابراز علاقه میکردی تمام این حرفایی که بهم زده بود به مامانم هم گفت بعد خطمو خاموش کردم تا اینکه تابستون 93 خطمو روشن کردم دیدم خبری نیست خطمو روشن گذاشتم اما اسفند 93 دوباره شروع کرد و میگفت من نمیتونم فراموشت کنم و هیچ دختری به دلم نمیشینه و هر جا خواستگاری میرم نمیتونم قبول کنم بهش گفتم چقدر رو داری بعد از اون حرفا دوباره اومدی سراغم میگفت یادم نمیاد چی گفتم هر چی بود از روی عصبانیت بود و میخواست لج منو دربیاره و ابراز پشیمونی می کرد مامان و بابام از همون اول موافق بودن و تحقیق رفته بودن و فکر میکردن که من به خاطر اینکه وضع مالی خوبی نداره بهش جواب رد دادم الان نمیدونم چکار کنم بهش اعتماد کنم یا نه اجازه بدم بیاد خواستگاری یا نه حتی گفته که با هم بریم مشاوره و حرفامونو بزنیم راهنمایی شما خیلی میتونه کمکم کنه
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر وارث میّت فقط یکنفر از دسته اوّل باشد مثلاً پدر یا مادر یا یک پسر یا یک دختر باشد، همه مال میّت به او میرسد و اگر چند پسر یا چند دختر باشند همه مال بطور مساوی بین آنان قسمت میشود، و اگر یک پسر ویک دختر باشد مال را سه قسمت می‌کنند، دو قسمت را پسر ویک قسمت را دختر می‌برد و اگر چند پسر وچند دختر باشند، مال را طوری قسمت می‌کنند که هر پسری دو برابر دختر ببرد.
- اگر وارث میّت عمو وعمّه ودایی وخاله پدر وعمو وعمّه وداییوخاله مادر او باشند، مال سه سهم میشود، یک سهم آن را عمو وعمّه ودایی وخاله مادر میّت بطور مساوی بین خودشان قسمت می‌کنند ودو سهم دیگر آن را سه قسمت می‌کنند یک قسمت را دایی وخاله پدر میّت بطور مساوی بین خودشان قسمت مینمایند ودو قسمت دیگر آن را به عمو وعمه پدر میّت می‌دهند وعمو دو برابر عمّه می‌برد.
- اگر وارث میّت فقط پدر ومادر ویک دختر باشد، چنانچه میّت دو برادر یا چهار خواهر یا یک برادر ودو خواهر پدری نداشته باشد، مال را پنج قسمت می‌کنند، پدر ومادر هرکدام یک قسمت ودختر سه قسمت آن را می‌برد و اگر دو برادر یا چهار خواهر یا یک برادر ودو خواهر پدری داشته باشد، مال را شش قسمت می‌کنند، پدر ومادر هرکدام یک قسمت ودختر سه قسمت می‌برد ویک قسمت باقیمانده را چهار قسمت می‌کنند، یک قسمت را به پدر وسه قسمت را به دختر می‌دهند مثلاً اگر مال میّت را 24 قسمت کنند، 15 قسمت آن را به دختر و5 قسمت آن را به پدر و4 قسمت آن را به مادر می‌دهند.
- اگر وارث میّت فقط پدر ومادر ویک پسر باشد، مال را شش قسمت می‌کنند، پدر ومادر هرکدام یک قسمت وپسر چهار قسمت آن را می‌برد، و اگر چند پسر یا چند دختر باشند، آن چهار قسمت را بطور مساوی بین خودشان قسمت می‌کنند و اگر پسر ودختر باشند، آن چهار قسمت را طوری تقسیم می‌کنند که هر پسری دو برابر دختر ببرد.
- اگر وارث میّت فقط پدر یا مادر با پسر و دختر باشد، مال را شش قسمت می‌کنند، یک قسمت آن را پدر یا مادر می‌برد وبقیه را طوری قسمت می‌کنند که هر پسری دو برابر دختر می‌برد.
- اگر وارث میّت یک دایی یا یک خاله وعمو وعمّه باشد، چنانچه عمو وعمّه، پدر ومادری یا پدری باشند، مال را سه قسمت می‌کنند، یک قسمت را دایی یاخاله می‌برد و از بقیّه دو قسمت به عمو ویک قسمت به عمّه می‌دهند، بنابراین اگر مال را نه قسمت کنند سه قسمت را به دایی یا خاله وچهار قسمت را به عمو ودو قسمت را به عمّه می‌دهند.
- اگر وارث میّت فقط پدر ویک پسر، یا مادر ویک پسر باشد، مال را شش قسمت می‌کنند، یک قسمت آن را پدر یا مادر وپنج قسمت را پسر می‌برد.
- اگر وارث میّت یک دایی یا یک خاله، یک عمو یا یک عمّه مادریوعمو وعمّه پدر ومادری یا پدری باشد، مال را سه قسمت می‌کنند، یک قسمت آن را به دایی یا خاله می‌دهند ودو قسمت باقیمانده را شش قسمت می‌کنند، یک قسمت را به عمو یا عمّه مادری وبقیّه را به عمو وعمّه پدر ومادری یا پدری می‌دهند وعمو دو برابر عمّه می‌برد، بنابراین اگر مال را نه قسمت کنند، سه قسمت را به دایی یا خاله ویک قسمت را به عمو وعمّه مادری وپنج قسمت دیگر را به عمو وعمّه پدر ومادری یا پدری می‌دهند.
- اگر وارث میّت فقط جدّ وجدّه پدری باشد، مال سه قسمت میشود، دو قسمت را جدّ ویک قسمت را جدّه می‌برد و اگر جدّ وجده مادریباشد، مال را بطور مساوی بین خودشان قسمت می‌کنند.
- اگر وارث میّت فقط پدر ویک دختر یا مادر ویک دختر باشد، مال را چهار قسمت می‌کنند، یک قسمت آن را پدر یا مادر وبقیه را دخترمیبرد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] اگر میّت فرزند نداشته باشد، نوه پسری او اگرچه دختر باشد سهم پسر میّت را می‌برد و نوه دختری او اگرچه پسر باشد سهم دختر میّت را می‌برد؛ مثلاً اگر میّت (یک پسر) از دختر خود و( یک دختر) از پسر خود داشته باشد، مال را سه قسمت می‌کنند، یک قسمت را به پسر دختر و دو قسمت را به دختر پسر می‌دهند.
- [آیت الله مظاهری] اگر میّت اولاد نداشته باشد، نوه پسری او گرچه دختر باشد سهم پسر میّت را می‌برد و نوه دختری او گرچه پسر باشد سهم دختر میّت را می‌برد بنابراین مال را سه قسمت می‌کنند یک قسمت را به نوه دختری و دو قسمت را به نوه پسری می‌دهند و نوه دختری یا پسری اگر متعدد باشند هر کدام سهمی که به آنها میرسد طوری قسمت می‌کنند که هر پسری دو برابر دختر ارث ببرد.
- [آیت الله بروجردی] اگر میت اولاد نداشته باشد، نوهی پسری او اگر چه دختر باشد، سهم پسر میت را می‌برد و نوهی دختری او اگر چه پسر باشد، سهم دختر میت را می‌برد، مثلاً اگر میت یک پسر از دختر خود و یک دختر از پسرش داشته باشد، مال را سه قسمت می‌کنند، یک قسمت را به پسر دختر و دو قسمت را به دختر پسر می‌دهند.
- [آیت الله سیستانی] اگر میّت اولاد نداشته باشد ، نوه پسری او اگر چه دختر باشد ، سهم پسر میّت را می‌برد ، و نوه دختری او اگر چه پسر باشد ، سهم دختر میّت را می‌برد ، مثلاً اگر میّت یک پسر از دختر خود ، و یک دختر از پسرش داشته باشد ، مال را سه قسمت می‌کنند : یک قسمت را به پسرِ دختر ، و دو قسمت را به دخترِ پسر می‌دهند . و در ارث بردن نوهها ، نبودن پدر و مادر شرط نیست . ارث دسته دوم
- [امام خمینی] اگر میت اولاد نداشته باشد، نوه پسری او اگر چه دختر باشد، سهم پسر میت را می‌برد و نوه دختری او اگر چه پسر باشد، سهم دختر میت را می‌برد مثلًا اگر میت یک پسر از دختر خود و یک دختر از پسرش داشته باشد، مال را سه قسمت می‌کنند، یک قسمت را به پسر دختر و دو قسمت را به دختر پسر می‌دهند.
- [آیت الله سبحانی] اگر میت اولاد نداشته باشد، نوه پسری او اگرچه دختر باشد، سهم پسر میت را می برد و نوه دختری او اگرچه پسر باشد، سهم دختر میت را می برد مثلاً اگر میت یک پسر از دختر خود و یک دختر از پسرش داشته باشد، مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت را به پسر دختر و دو قسمت را به دختر پسر می دهند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر میت اولاد نداشته باشد نوه پسری او اگرچه دختر باشد سهم پسر میت را می برد و نوه دختری او اگرچه پسر باشد سهم دختر میت را می برد مثلا اگر میت یک پسر از دختر خود و یک دختر از پسرش داشته باشد مال را سه قسمت می کنند یک قسمت را به پسر دختر و دو قسمت را به دختر پسر می دهند
- [آیت الله بهجت] اگر میت اولاد نداشته باشد، نوه پسری او، اگرچه دختر باشد، سهم پسر میت را می برد و نوه دختری او، اگرچه پسر باشد، سهم دختر میت را می برد؛ مثلاً اگر میت یک پسر از دختر خود و یک دختر از پسرش داشته باشد، مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت را به پسر دختر و دو قسمت را به دختر پسر می دهند. ارث طبقه دوم
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر میّت اولاد نداشته باشد، نوه پسری او اگر چه دختر باشد سهم پسر میّت را می‌برد و نوه دختری او اگر چه پسر باشد سهم دختر میّت را می‌برد، مثلاً اگر میّت یک پسر از دختر خود و یک دختر از پسرش داشته باشد سهم پسر دختر 13 و سهم دختر پسر 23 خواهد بود و در صورت متعدّد بودن نوادگان، سهم پسر دو برابر سهم دختر است، بنابراین نوادگان دختری 13 سهم خود را به گونهای تقسیم می‌کنند که هر پسر دو برابر هر دختر ببرد و نوادگان پسری هم 23 سهم خود را به این شکل تقسیم می‌کنند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر میّت اولاد نداشته باشد ، نوة پسری او اگر چه دختر باشد ، سهم پسر میّت را می برد و نوة دختری او اگر چه پسر باشد ، سهم دختر میّت را می برد ، مثلاً اگر میّت یک پسر از دختر خود و یک دختر از پسرش داشته باشد ، مال را سه قسمت می کنند ، یک قسمت را به پسر دختر ، و دو قسمت را به دختر پسر ، می دهند . ارث دستة دوّم