غسل
غُسل عملی عبادی در فقه اسلامی است به معنای شستن تمامی بدن از سر تا پا با کیفیتی خاص.
در صورتی که بدن را قبل از سر بشوید لازم نیست غسل کامل را دوباره انجام دهد، بلکه چنانچه بدن را دوباره بشوید، غسل او صحیح خواهد بود.
عنوان مسئله:
در صورتی که بدن را قبل از سر بشوید لازم نیست غسل کامل را دوباره انجام دهد، بلکه چنانچه بدن را دوباره بشوید، غسل او صحیح خواهد بود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا برای غسل کردن، بدن باید خشک باشد؟ و یا اینکه می توان پس از استحمام و شست وشوی بدن غسل کرد؟
- شخصی نذر کرده ده روز را پشت سر هم روزه بگیرد. اگر در بین ده روز عذری (مثل مریضی یا حیض) پیش‌آید، وظیفه اش چیست؟ آیا لازم است بعد از رفع عذر، روزه‌ها را از سر بگیرد یا لازم نیست؟
- اگر زن بعد از نزدیکی حیض شود، آیا غسل جنابت از او در ایام عادت ماهانه صحیح است؟
- آیا نصب پمپ فشار بر سر انشعاب ورودی منزل جهت استفاده از آب بیشتر، از نظر شرعی جایز است؟ و در صورت عدم جواز، وضو و غسل با آن آب چه حکمی دارد؟
- با توجه به اینکه در حال حاضر امکان قربانی کردن در منی و مناطق اطراف آن، جز در منطقه معیصم وجود ندارد، قربانی کردن در قربانگاههای منطقه معیصم چه صورتی دارد؟ آیا برای کسی که توانایی دارد هر چند با پرداخت هزینه بیشتر، قربانی را در روز عید یا غیر آن در خود منی انجام دهد، لازم است این کار را انجام دهد؟
- اگر از طرف حکومت عربستان حکم شود که فلان روز اول ماه ذی الحجه است و ما اطمینان به آن نداشته باشیم، تکلیف چیست؟ در صورتی که بتوان احتیاط کرد و وقوف عرفات و مشعر و اعمال منی را بدون محذور انجام داد تا مطابقت قطعی واقع شود، آیا این کار لازم است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] میدانیم که در غسل ترتیبی، میتوان بین شستن سر و گردن و شستن سمت راست و شستن سمت چپ فاصله انداخت. آیا این کار را در یک قسمت هم میتوان انجام داد؟ مثلاً آیا میتواند نیمی از سر و گردن را بشوید و پس از مدتی نیمه دیگر را بشوید و همین طور در طرف راست یا چپ بدن این کار را انجام دهد؟
- [سایر] غسل دادن چه جاهایی از بدن لازم است و غسل دادن چه جاهایی از بدن لازم نیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی در غسل جنابت، اول سمت راست بدن را از سر تا پا می شسته، پس از آن سمت چپ را، آیا غسلش صحیح است؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر اول، سر و گردن و بعد طرف راست و بعد طرف چپ بدن را در آب فرو ببریم، غسل ما صحیح است یا نه؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آب غساله بدن نجس در حال غسل چه صورتی دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا در غسل لازم است، به بدن دست بکشند؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا بر زن واجب است هنگام غسل، اطراف موهایش را هم بشوید؟ و آیا با توجه به این که آب به تمام پوست سر رسیده است، نرسیدن آب هنگام غسل به تمام مو، باعث بطلان غسل می شود؟
- [سایر] آیا در غسل، شستن موهای بلند بدن (مانند موهای سر خانم‌ها) واجب است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورتی که بدن میّت قبل از غسل نجس گردد تکلیف چه می باشد؟
- [آیت الله بهجت] در صورتی که شستن یک قسمت از بدن در غسل فراموش شود تکلیف چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- در غسل ترتیبی باید به نیت غسل، اول سر و گردن، بعد بدن را بشوید و بهتر، بلکه مطابق احتیاط استحبابی آن است که اول طرف راست بعد طرف چپ بدن را بشوید و اگر عمداً یا از روی فراموشی یا به واسطه ندانستن مسأله بدن را قبل از سر بشوید، غسل او باطل است.
- تمام شرطهایی که برای صحیح بودن وضو به صورت فتوا یا احتیاط (از هر قسم) گفته شد، در صحیح بودن غسل هم به همان صورت شرط است. ولی در غسل لازم نیست بدن را از بالا به پایین بشوید و نیز در غسل ترتیبی لازم نیست بعد از شستن سر و گردن فوراً بدن را بشوید، پس اگر بعد از شستن سر و گردن صبر کند و بعد از مدت زیادی بدن را بشوید اشکال ندارد، بلکه لازم نیست تمام سر و گردن یا بدن را یک مرتبه بشوید؛ پس جایز است که مثلاً سر را شسته و بعد از مدت زیادی گردن را بشوید، ولی کسی که نمی‌تواند از بیرون آمدن بول یا غائط خودداری کند، چنانچه به اندازه‌ای که غسل کند و نماز بخواند بول و غائط از او بیرون نمی‌آید، در صورتی که وقت تنگ باشد و نتواند پس از غسل وضو بگیرد، لازم است فوراً بدون فاصله غسل کند و بعد از غسل هم فوراً نماز بخواند و در غیر این صورت لازم نیست فوراً غسل کند.
- اگر بعد از غسل بفهمد که جایی را نشسته و نداند از بدن است یا سر و گردن، بنا بر احتیاط قسمتی از سر را که احتمال می‌دهد نشسته، بشوید و سپس دوباره همه بدن را بشوید.
- اگر پیش از تمام شدن غسل، در شستن مقداری از طرف چپ یا طرف راست شک کند، لازم است آن مقدار را بشوید و بنا بر احتیاط اگر در شستن مقداری از سر و گردن شک کند باید بعد از شستن آن، بدن را نیز بشوید.
- اگر بعد از غسل ارتماسی بفهمد به مقداری از بدن آب نرسیده، چه جای آن را بداند یا نداند، بنا بر احتیاط مستحب دوباره غسل کند؛ ولی بنا بر اقوی تمام یا قسمتی از سر و گردن را که می‌داند شسته است لازم نیست دوباره بشوید.
- اگر بعد از غسل بفهمد مقداری از بدن را نشسته، چنانچه از طرف چپ باشد شستن همان مقدار کافیست و اگر از طرف راست باشد احتیاط مستحب آن است که بعد از شستن آن مقدار، دوباره طرف چپ را بشوید و اگر بفهمد مقداری از سر و گردن را نشسته، باید بعد از شستن آن مقدار دوباره بدن را بشوید.
- در غسل شستن موهای بلند لازم نیست بلکه اگر آب را طوری به پوست برساند که موها‌تر نشود، غسل صحیح است؛ ولی اگر رساندن آب به پوست بدون شستن آنها ممکن نباشد، باید آنها را بشوید تا آب به بدن برسد.
- در غسل ارتماسی یا ترتیبی پاک بودن تمام بدن پیش از غسل لازم نیست، بلکه اگر به فرو رفتن در آب یا ریختن آب به قصد غسل، بدن پاک شود غسل انجام شده است.
- اگر در هنگام غسل خون قطع نشود غسل صحیح است؛ ولی اگر در بین غسل، استحاضه متوسطه کثیره شود، احتیاط آن است که غسل را از سر بگیرد.
- برای تحقق رکوع باید بعد از خم شدن سر و بدن آرام بگیرد و در حال ذکر واجب آن نیز باید سر و بدن آرام باشد و در ذکر مستحب هم اگر آن را به قصد ذکری که برای رکوع دستور داده‌اند بگوید، بنا بر احتیاط واجب آرام بودن سر و بدن لازم است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] در صورتی که بدن را قبل از سر بشوید ، لازم نیست غسل را اعاده کند بلکه چنانچه بدن را دوباره بشوید ، غسل او صحیح خواهد شد .
- [آیت الله خوئی] درصورتی که بدن را قبل از سر بشوید لازم نیست غسل را اعاده کند بلکه چنانچه بدن را دوباره پیش از آنکه حدثی از او سر بزند بشوید غسل او صحیح خواهد بود.
- [آیت الله سیستانی] تمام شرطهائی که برای صحیح بودن وضو گفته شد ، مثل پاک بودن آب و غصبی نبودن آن ، در صحیح بودن غسل هم شرط است ، ولی در غسل لازم نیست بدن را از بالا به پائین بشوید ، و نیز در غسل ترتیبی لازم نیست بعد از شستن سر و گردن فوراً بدن را بشوید ، پس اگر بعد از شستن سر و گردن صبر کند و بعد از مدتی بدن را بشوید اشکال ندارد ، بلکه لازم نیست تمام سر و گردن یا بدن را یک مرتبه بشوید ، پس جایز است مثلاً سر را شسته و بعد از مدتی گردن را بشوید . ولی کسی که نمی‌تواند از بیرون آمدن بول یا غائط خودداری کند ، اگر به اندازه‌ای که غسل کند و نماز بخواند ، بول یا غائط از او بیرون نمی‌آید ، باید فوراً غسل کند و بعد از غسل هم فوراً نماز بخواند .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] تمام شرطهائی که برای صحیح بودن وضو گفته شد؛ مثل پاک بودن آب و غصبی نبودن آن؛ در صحیح بودن غسل هم شرط است؛ ولی در غسل لازم نیست بدن را از بالا به پائین بشوید و نیز در غسل ترتیبی لازم نیست بعد از شستن سر و گردن فورا بدن را بشوید پس اگر بعد از شستن سر و گردن صبر کند و بعد از مدتی طرف راست و چپ را بشوید اشکال ندارد؛ بلکه لازم نیست تمام سر و گردن یا بدن را یک مرتبه بشوید پس جایز است مثلا سر را شسته و بعد از مدتی گردن را بشوید ولی کسی که نمی تواند از بیرون آمدن بول و غائط خودداری کند؛ اگر به اندازه ای که غسل کند و نماز بخواند؛ بول و غائط از او بیرون نمی آید؛ باید فورا غسل کند و بعد از غسل هم فورا نماز بخواند.
- [آیت الله بهجت] تمام شرطهایی که برای صحیح بودن وضو گفته شد، مثل پاک بودن آب، در صحیح بودن غسل هم شرط است، ولی در غسل لازم نیست بدن را از بالا به پایین بشوید، امّا در ترتیبی احوط است، و نیز در غسل ترتیبی لازم نیست بعد از شستن هر قسمت فوراً قسمت دیگر را بشوید، بلکه اگر بعد از شستن سر و گردن مقداری صبر کند و بعد طرف راست را بشوید و بعد از مدتی طرف چپ را بشوید اشکال ندارد.
- [آیت الله علوی گرگانی] تمام شرطهایی که برای صحیح بودن وضو گفته شد، مثل: پاک بودن آب وغصبی نبودن آن، در صحیح بودن غسل هم شرط است ولی در غسل لازم نیست بدن را از بالا به پایین بشوید و نیز در غسل ترتیبی لازم نیست بعد از شستن هر قسمت فوراً قسمت دیگر را بشوید بلکه اگر بعد از شستن سر و گردن مقداری‌صبر کند و بعد طرف راست را بشوید و بعد از مدّتی طرف چپ را بشوید اشکال ندارد.
- [آیت الله سیستانی] در غسل ترتیبی باید به نیّت غسل بنابر احتیاط لازم اول تمام سر و گردن و بعد بدن را بشوید ، و بهتر آن است که اول طرف راست ، بعد طرف چپ بدن را بشوید ، و تحقق غسل ترتیبی به حرکت دادن هریک از اعضاء سه گانه در زیر آب به قصد غسل بی اشکال نیست ، و احتیاط در اکتفا نکردن به آن است . و اگر عمداً بدن را قبل از پایان یافتن غسل تمام سر و گردن بشوید بنابر احتیاط ، غسل او باطل است .
- [آیت الله خوئی] در غسل باید موهای کوتاهی را که جزو بدن حساب می‌شود بشوید و شستن موهای بلند واجب نیست، بلکه اگر آب را طوری به پوست برساند که آنها تر نشود، غسل صحیح است، ولی اگر رساندن آب به پوست بدون شستن آنها ممکن نباشد، باید آنها را بشوید که آب به بدن برسد. (مسأله 386)- تمام شرطهایی که برای صحیح بودن وضو گفته شد؛ مثل پاک بودن آب و غصبی نبودن آن، در صحیح بودن غسل هم شرط است، ولی در غسل لازم نیست بدن را از بالا به پایین بشوید، و نیز در غسل ترتیبی لازم نیست بعد از شستن سر و گردن فوراً بدن را بشوید، بلکه اگر بعد از شستن سر و گردن صبر کند، و بعد مدتی بدن را بشوید اشکال ندارد. بلکه لازم نیست تمام سر و گردن یا بدن را یک مرتبه بشوید پس جائز است مثلًا سر را شسته و بعد از مدتی گردن را بشوید، ولی کسی که نمی‌تواند از بیرون آمدن بول و غائط خودداری کند، اگر به اندازای که غسل کند و نماز بخواند، بول و غائط از او بیرون نمی‌آید باید فوراً غسل کند و بعد از غسل هم فوراً نماز بخواند.
- [آیت الله خوئی] اگر بعد از غسل بفهمد جائی از بدن را نشسته و نداند کجای بدن است، دوباره شستن سر لازم نیست و فقط هر جائی را از بدن که احتمال می‌دهد نشسته باید بشوید.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر بعد از غسل بفهمد جائی از بدن را نشسته و نداند کجای بدن است؛ دوباره شستن سر لازم نیست و فقط هر جائی را از بدن که احتمال می دهد نشسته باید بشوید.