در جواب، توجه شما را به سؤالی مشابه که توسط امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری جواب داده شده است؛ جلب می کنیم: س 868: چند سال پیش از بانک وام گرفته و آن را به مدّت یک سال به حساب بانکیام واریز کردم، و بدون آنکه موفق به استفاده از آن وام شوم، هر ماه قسط آن را میپردازم، آیا به این وام، خمس تعلق میگیرد؟ ج: خمس آن مقدار از وام مزبور که اقساط آن را تا سر سال خمسی از منفعت کسب خود پرداخت کردهاید، واجب است.[1] س 868: چند سال پیش از بانک وام گرفته و آن را به مدت یک سال به حساب بانکیام واریز کردم، و بدون آن که موفق به استفاده از آن وام شوم، هر ماه قسط آن را میپردازم، آیا به این وام، خمس تعلق میگیرد؟ ج:خمس آن مقدار از وام مزبور که اقساط آن را تا سر سال خمسی از منفعت کسب خود پرداخت کردهاید، واجب است.[2] پس در مورد شما: مقداری از مبلغ وام را که پرداخت کرده اید وآن مقدار هم تا سر سال خمسی باقی بماند و برای مؤنة(خرج زندگی ) مصرف نشود، خمس به آن تعلق می گیرد. [1] توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج2، ص: 71. [2] أجوبة الاستفتاءات (بالفارسیة)، ص: 181.
آیا به پولی که از یک نفر یا از بانکها قرض کرده ایم و هر ماه قسط آن را پرداخت می کنیم، خمس تعلق می گیرد؟
در جواب، توجه شما را به سؤالی مشابه که توسط امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری جواب داده شده است؛ جلب می کنیم: س 868: چند سال پیش از بانک وام گرفته و آن را به مدّت یک سال به حساب بانکیام واریز کردم، و بدون آنکه موفق به استفاده از آن وام شوم، هر ماه قسط آن را میپردازم، آیا به این وام، خمس تعلق میگیرد؟ ج: خمس آن مقدار از وام مزبور که اقساط آن را تا سر سال خمسی از منفعت کسب خود پرداخت کردهاید، واجب است.[1] س 868: چند سال پیش از بانک وام گرفته و آن را به مدت یک سال به حساب بانکیام واریز کردم، و بدون آن که موفق به استفاده از آن وام شوم، هر ماه قسط آن را میپردازم، آیا به این وام، خمس تعلق میگیرد؟ ج:خمس آن مقدار از وام مزبور که اقساط آن را تا سر سال خمسی از منفعت کسب خود پرداخت کردهاید، واجب است.[2] پس در مورد شما: مقداری از مبلغ وام را که پرداخت کرده اید وآن مقدار هم تا سر سال خمسی باقی بماند و برای مؤنة(خرج زندگی ) مصرف نشود، خمس به آن تعلق می گیرد.
[1] توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج2، ص: 71. [2] أجوبة الاستفتاءات (بالفارسیة)، ص: 181.
- [آیت الله خامنه ای] آیا به جایزه هایی که توسط بانکها و صندوق های قرض الحسنه به افراد پرداخت می شود، خمس تعلّق می گیرد یا خیر؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا جایزه بانکها و صندوقهای قرض الحسنه جزء ارباح است و به آنها خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا به وامی که باید طی چند سال قسط آن را پرداخت نماید، خمس تعلّق میگیرد؟ چه مقدار؟
- [آیت الله سیستانی] آیا وامهایی که مثلا برای خانه پرداخت می شود و در آن فاصله زمانی بین اولین قسط و دریافت وام 4 سال باشد خمس تعلق می گیرد ؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا به پولی که به مدت دو سال به صورت قرض الحسنه در بانک بوده، خمس تعلّق می گیرد؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا به پولی که بطور قرض الحسنه در ضمن قرار داد اجاره به صاحبخانه داده میشود خمس تعلّق میگیرد؟
- [سایر] آیا به پولی که از درآمد کسب تهیه شده و به عنوان رهن به صاحبخانه پرداخت میشود، خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا به پولی که بعنوان بیمه عمر، از طرف شرکت بیمه به وارث پرداخت میشود، خمس تعلّق میگیرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا پرداخت خمس لباس احرام، که معلوم نیست از پول خمس نداده تهیّه شده، یا از پولی که خمس به آن تعلّق نگرفته (مانند مال الارث) واجب است؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا به شهریه طلاب که در اول هر ماه به آنها پرداخت میشود، خمس تعلّق میگیرد؟
- [آیت الله بهجت] پولی را که انسان قرض میدهد، اگر سر سال، موعد وصول آن فرا رسیده باشد و وصول آن بدون عسر، ممکن باشد، به حکم موجودیِ اوست. در غیر این صورت، هر زمان آن را وصول کرد، با تحقق دیگر شرایط، باید خمس آن را بدهد و پولی را که انسان قرض میگیرد به اصل آن، خمس تعلق نمیگیرد، ولی منافع آن به حکم دیگر منافع است.
- [آیت الله مظاهری] بانکها و صندوقهای قرض الحسنه که مقداری از سرمایه خود را که از مردم گرفتهاند در کارهای تجاری یا تولیدی به کار میگیرند، این کار جایز است ولی سزاوار نیست پولی را که از مردم به عنوان قرض الحسنه گرفتهاند تا به دیگران قرض الحسنه بدهند آن را در کارهای تجاری یا تولیدی به کار گیرند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر برای زیاد کردن مال یا خریدن ملکی که به آن احتیاج ندارد قرض کند دادن آن قرض از مخارج زندگی که خمس به آن تعلق نمی گیرد حساب نمی شود، ولی اگر مالی را که قرض کرده و چیزی را که از قرض خریده از بین برود ادای قرض جزو مخارج سال حساب می شود و خمس ندارد.
- [امام خمینی] آنچه اشخاص از بانکها میگیرند به عنوان معامله قرض یا غیر قرض، در صورتی که معامله به وجه شرعی انجام بگیرد حلال است و مانع ندارد، اگر چه بداند که در بانکها پولهای حرامی است و احتمال بدهد پولی را که گرفته است از حرام است، ولی اگر بداند پولی را که گرفته است حرام است، یا بعض از آن حرام است، تصرف در آن جایز نیست، و باید با اذن فقیه معامله مجهول المالک با آن بکند اگر مالک آن را نتواند پیدا کند، و در این مسأله فرقی میان بانکهای خارجی و داخلی و دولتی و غیر دولتی نیست.
- [آیت الله سیستانی] اگر برای زیاد کردن مال ، یا خریدن ملکی که به آن احتیاج ندارد ، قرض کند ، اگر از منافع سالش بدون پرداخت خمس آن قرض را ادا نماید ، باید پس از رسیدن سال خمس آن عین را بپردازد مگر اینکه مالی را که قرض کرده ، و یا چیزی را که با قرض خریده در عرض سال از بین برود .
- [آیت الله بهجت] کسی که زکات یا خمس یا واجبات مالیه دیگری که به عین مال تعلق میگیرد و هم کفّاره یا قرض و مانند آنکه به عین مال تعلق نمیگیرد بدهکار است، اگر بمیرد و اموالش برای ادای همه آنها کافی نباشد، ادای زکات و خمس و واجبات مالی که به عین مال تعلق میگیرد، مقدم است.
- [آیت الله سیستانی] اگر در تمام سال منفعتی نبرد و برای مخارج خود قرض کند ، نمیتواند از منافع سالهای بعد مقدار قرض خود را کسر نماید و خمس آن را ندهد ، ولی اگر در اثناء سال برای مخارج خود قرض کند و پیش از تمام شدن سال منفعتی ببرد ، میتواند مقدار قرض خود را از آن منفعت کسر نماید . و همچنین در صورت اول میتواند قرض خود را از ارباح اثناء سال اداء نماید ، و به آن مقدار خمس تعلق نمیگیرد .
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر در تمام سال منفعتی نبرد و برای مخارج خود قرض کند نمیتواند از منافع سالهای بعد مقدار قرض خود را کسر نماید، بلکه اگر در اوّل سال برای مخارج خود قرض کند و پیش از تمام شدن سال منفعتی ببرد، ظاهر این است که نمیتواند مقدار قرض خود را از آن منفعت کسر نماید، مگر این که قرض بعد از منفعت کردن باشد، ولی در هر صورت میتواند قرض خود را از منافع اثناء سال بپردازد و در صورت پرداخت به آن مقدار خمس تعلّق نمیگیرد.
- [آیت الله بهجت] در مواردی که برای کم کردن اجاره منزل، پرداخت قرض شرط میشود، اگر بدون این پول نیاز مسکن او تأمین نمیشود، این قرض خمس ندارد حتی اگر چند سال در دست صاحب منزل باقی بماند.
- [امام خمینی] سپردههای در بانک اگر به عنوان قرض باشد و نفعی در آن قرار نشود، اشکال ندارد، و جایز است از برای بانکها که در آن تصرّف کنند، و اگر نفع، قرارداد شود، قرارداد نفع حرام و باطل است ولی اصل قرض صحیح است و بانکها میتوانند در آنچه میگیرند تصرف کنند.