قرض الحسنه
قرض الحسنه یکی از اصطلاحات فقهی رایج در جامعه امروز است که در قرآن نیز از آن یاد شده است. در اینجا به بررسی قرض الحسنه از دیدگاه قرآن پرداخته می‌شود.
آیا به پولی که بطور قرض الحسنه در ضمن قرار داد اجاره به صاحبخانه داده می‌شود خمس تعلّق می‌گیرد؟
اگر نتواند خانه را از راه دیگری اجاره نماید به مبلغ مذکور خمس تعلق نمی‌گیرد.
اگر نتواند خانه را از راه دیگری اجاره نماید به مبلغ مذکور خمس تعلق نمی‌گیرد.
عنوان سوال:
آیا به پولی که بطور قرض الحسنه در ضمن قرار داد اجاره به صاحبخانه داده می‌شود خمس تعلّق می‌گیرد؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا جایزه بانکها و صندوقهای قرض الحسنه جزء ارباح است و به آنها خمس تعلق می‌گیرد؟
- آیا به پولی که به عنوان بازخرید و بازنشستگی به افراد داده می‌شود خمس تعلّق می‌گیرد؟
- آیا به پولی که پدر و مادر به فرزندانشان جهت هزینه تحصیل میدهند خمس تعلّق می‌گیرد یا نه؟
- در تحریر الوسیله (مسأله 6 در مورد قرض) چنین آمده که در صحت قرض این شرط معتبر است که قبض و اقباض صورت بگیرد، حال سؤال این است: صاحبخانه در قراردادی که در سؤال فوق مقداری ا متن آن آمده است شرط کرده است که 450 هزار تومان پولی که از مستأجر نزد صاحب خانه می‌باشد به عنوان قرض در نزد صاحبخانه باقی بماند. حال چون قبض و اقباض در حین قرض دادن صورت نگرفته بلکه گفته شده است پولی که از مستأجر نزد صاحبخانه می‌باشد به عنوان قرض در نزد صاحبخانه باقی بماند این قرض صحیح است؟ یا این که صاحبخانه باید پولی که سابقاً از مستأجر گرفته بود را به او برگرداند قرض دهد تا قبض و اقباض صورت بگیرد و این قرض صحیح باشد؟
- مبلغی به کسی قرض دادهام که هنوز پول به دستم نرسیده و سال خمسی نداشتهام آیا به این پول خمس تعلق می‌گیرد؟
- چیزی که خمس به آن تعلّق نمی‌گیرد، اگر قیمت سوقی آن اضافه شود، آیا به اضافه قیمت، خمس تعلّق می‌گیرد؟
- آیا کتبی که در مدّت یک سال مطالعه نشده خمس تعلّق می‌گیرد؟
- آیا به هدایا و جوایز مسابقات ورزشی و مسابقات قرآن نیز خمس تعلق می‌گیرد؟
- کسی که قبلاً سال خمسی نداشته آیا به پول فیش مکّهاش خمس تعلّق می‌گیرد؟
- اینجانب طلاجاتی به ارزش یک میلیون تومان را دارا میباشم آیا به آنها خمس تعلّق می‌گیرد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] آیا به پولی که از درآمد کسب تهیه شده و به عنوان رهن به صاحبخانه پرداخت می‌شود، خمس تعلق می‌گیرد؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا به پولی که به مدت دو سال به صورت قرض الحسنه در بانک بوده، خمس تعلّق می گیرد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا به حسابهای قرض الحسنه در بانکها خمس تعلّق می‌گیرد؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا اگر کسی مقداری پول در حساب قرض الحسنه داشته باشد و خمس به او تعلق بگیرد ولی به آن پول دست نزند و از پولی که نزد خودش است بخواهد خمس آن را بدهد، وظیفه اش چیست؟
- [آیت الله جوادی آملی] به فتوای حضرتعالی، در حسابرسی سال خمس به پول قرض یا وام، خمس تعلق می‌گیرد؟
- [آیت الله جوادی آملی] به فتوای حضرتعالی، در حسابرسی سال خمس به پول قرض یا وام، خمس تعلق می‌گیرد؟
- [آیت الله جوادی آملی] به فتوای حضرتعالی، در حسابرسی سال خمس به پول قرض یا وام، خمس تعلق می‌گیرد؟
- [آیت الله بهجت] در حسابرسی سالانه صندوق قرض الحسنه مقداری پول اضافه آمده است، آیا به این مبلغ خمس تعلق می گیرد؟
- [سایر] آیا به پولی که انسان برای ازدواج ذخیره کرده، خمس تعلق می‌گیرد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا به پولی که به عنوان بیمه عمر به شرکت بیمه داده می‌شود، خمس تعلّق می‌گیرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر زمینی را برای زراعت جو یاگندم یا محصول دیگر اجاره دهد ومال الاجاره یا گندم همان زمین قرار دهد ، اجاره صحیح نیست .
- اگر بخواهد پول حرام یا پولی که خمس آن را نداده به حمامی بدهد ، غسل او باطل است .
- اگر پیش از ابتدای مدّت اجاره ، ملک بطوری خراب شود که هیچ قابل استفاده نباشد ، یا قابل استفاده ای که شرط کرده اند نباشد ، اجاره باطل می شود ، و پولی که مستأجر به صاحب ملک داده به او برگردد ، بلکه اگر طری باشد که بتواند استفادة مختصری هم از آن ببرد ، می تواند اجاره را بهم بزند .
- اگر با عین پولی که خمس یا زکات آن را نداده لباس بخرد ، نماز خواندن در آن لباس باطل است . شرط سوم
- هرگاه چیزی راکه اجاره داده تحویل دهد ، اگر چه مستأجر تحویل نگیرد ، یا تحت اختیار او قرار گرفته و یا تحویل گرفته ولی تا آخر مدّت اجاره از آن استفاده نکند ، باید مال الاجارة آن را بدهد .
- اگر خانه ای را مثلاً یک سال اجاره دهند وابتدای آن را یک ماه بعد از خواندن صیغه قرار دهند اجاره صحیح است ، اگر چه موقعی که صیغه می خوانند خانه دراجاره دیگری باشد .
- اگر با عین پولی که خمس و زکات آن را نداده ملکی بخرد ، تصرف او در آن ملک حرام و نمازش هم در آن باطل است .
- ربا دادن مثل ربا گرفتن حرام است و کسی که قرض ربائی گرفته مالک آن نمی شود ونمی تواند در آن تصرّف کند . ولی چنانچه طوری باشد که اگر قرار ربا را هم نداده بودند ، صاحب پول راضی بود که گیرندة قرض در آن پول تصرّف کند ، قرض گیرنده ، می تواند در آن تصرّف نماید .
- اگر ولیّ ، یا قیّم بچّه مال او را اجاره دهد ، یا خود او را اجیر دیگری نماید اشکال ندارد . و اگر مدّتی از زمان بالغ شدن او را جزء مدّت اجاره قرار دهد ، بعد از آنکه بچّه بالغ شد ، می تواند بقیة اجاره را بهم بزند ، ولی هرگاه طری بوده که اگر مقداری از زمان بالغ بودن بچّه را جزء مدّت اجاره نمی کرد ؛ بر خلاف مصلحت بچّه بود ، نمی تواند اجاره را بهم بزند .
- مستأجر و کسی که چیزی را اجاره داده ، با رضایت یکدیگر می توانند معامله را بهم بزنند . و نیز اگر در اجاره شرط کنند که هر دو یا یکی از آنان حقّ بهم زدن معامله را داشته باشند ، می توانند مطابق قرار داد ، اجاره را بهم بزنند .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] پولی را که انسان قرض می‌دهد، اگر سر سال، موعد وصول آن فرا رسیده باشد و وصول آن بدون عسر، ممکن باشد، به حکم موجودیِ اوست. در غیر این صورت، هر زمان آن را وصول کرد، با تحقق دیگر شرایط، باید خمس آن را بدهد و پولی را که انسان قرض می‌گیرد به اصل آن، خمس تعلق نمی‌گیرد، ولی منافع آن به حکم دیگر منافع است.
- [آیت الله بهجت] کسی که زکات یا خمس یا واجبات مالیه دیگری که به عین مال تعلق می‌گیرد و هم کفّاره یا قرض و مانند آنکه به عین مال تعلق نمی‌گیرد بدهکار است، اگر بمیرد و اموالش برای ادای همه آنها کافی نباشد، ادای زکات و خمس و واجبات مالی که به عین مال تعلق می‌گیرد، مقدم است.
- [آیت الله مظاهری] بانکها و صندوقهای قرض الحسنه که مقداری از سرمایه خود را که از مردم گرفتهاند در کارهای تجاری یا تولیدی به کار میگیرند، این کار جایز است ولی سزاوار نیست پولی را که از مردم به عنوان قرض الحسنه گرفتهاند تا به دیگران قرض الحسنه بدهند آن را در کارهای تجاری یا تولیدی به کار گیرند.
- [آیت الله مظاهری] چون بانک سپردههایی را به عنوان قرض الحسنه می‌گیرد میتواند در آنها تصرّف کند و در صورت تلف شدن، بانک ضامن است، چه قبل از تصرفّ تلف شود یا بعد از تصرّف.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] به طور کلی قرض داشتن مانع تعلق خمس نمی شود. 1 مثلاً کسی که یک میلیون تومان قرض دارد اگر سر سال خمسی یک میلیون تومان درآمد مازاد داشته باشد باید خمس آن را بدهد و نمی تواند آن را بابت بدهی خود کسر کند. 2 اگر عین پولی که قرض کرده موجود باشد یا آن را تبدیل به چیز دیگری کرده باشد لازم نیست خمس آن را بدهد. 3 اگر عین پولی که قرض کرده موجود باشد یا آن را تبدیل به چیز دیگری کرده باشد که مؤونه او نیست چنانچه مقداری از قرض خود یا تمام آن را از درآمد خود باز پرداخت کرده باشد باید به میزان باز پرداخت خمس آن را بپردازد. 4 اگر مبلغی را که خرج کرده صرف مؤونه خود کرده باشد یا تلف شده باشد می تواند از درآمد سال بدون پرداخت خمس قرض خود ادا کند.
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی بخواهد پولی قرض کند و ربا بدهد و یا قرض بدهد و ربا بگیرد و با انجام کاری از ربا فرار کند جایز نیست. مثلاً صد هزار تومان قرض الحسنه بدهد و لباسی که قیمت آن هزار تومان است به ده هزار تومان بفروشد.
- [آیت الله بهجت] در تعلق خمس به سودی که به مال طفل تعلق می‌گیرد، اشکال است و ظاهر عدم تعلق خمس است به مال طفل، ولی احوط ادای خمس بعد از بلوغ است و وقت تعلق آن گذشتن سال بر اولین سودی است که علم به وقت آن دارد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر برای زیاد کردن مال یا خریدن ملکی که به آن احتیاج ندارد قرض کند دادن آن قرض از مخارج زندگی که خمس به آن تعلق نمی گیرد حساب نمی شود، ولی اگر مالی را که قرض کرده و چیزی را که از قرض خریده از بین برود ادای قرض جزو مخارج سال حساب می شود و خمس ندارد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] سرمایه (یعنی هر چه انسان برای کسب درآمد از آن استفاده می کند مثل زمین کشاورزی، گاو و گوسفند، ماشین سواری یا مغازه و خانه برای اجاره دادن) تا مقداری که انسان برای امرار معاش خود به آن نیاز دارد خمس ندارد و لو از درآمد سال خود یا از پولی تهیه شده که اگر باقی بماند، خمس به آن تعلق می گیرد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . جوایزی که بانک ها برای تشویق صاحبان حساب قرض الحسنه می دهند حلال است.