بیت المال
بیت المال، اصطلاحی در فقه و نام یکی از نهادهای دولت اسلامی.
با توجه به ناعدالتی در تقسیم بیت المال (یارانه ها)، اگر شخص فقیری از دفترچه بیمۀ دیگران استفاده کند حکم آن چیست؟
استفاده از دفترچه بیمه درمانی فقط برای کسی جایز است که شرکت بیمه نسبت به ارائه خدمات، به او تعهد ‏کرده است، حال اگر خلاف تعهد عمل شود، موجب ضمان بوده و لازم است با مراجعه به اداره بیمه خسارت مربوطه جبران شود. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1] حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): استفاده از دفترچه بیمه درمانی فقط برای کسی جایز است که شرکت بیمه نسبت به ارائه خدمات به او تعهد ‏کرده است و استفاده دیگران از آن موجب ضمان است. حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): حضرت آیت الله العظمی سیستانی هر عمل خلاف قانون را جایز نمی دانند. حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): از قوانین و مقرّرات حکومت اسلامی تخلّف نکنید. [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، مکارم شیرازی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
استفاده از دفترچه بیمه درمانی فقط برای کسی جایز است که شرکت بیمه نسبت به ارائه خدمات، به او تعهد ‏کرده است، حال اگر خلاف تعهد عمل شود، موجب ضمان بوده و لازم است با مراجعه به اداره بیمه خسارت مربوطه جبران شود. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1] حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): استفاده از دفترچه بیمه درمانی فقط برای کسی جایز است که شرکت بیمه نسبت به ارائه خدمات به او تعهد ‏کرده است و استفاده دیگران از آن موجب ضمان است. حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): حضرت آیت الله العظمی سیستانی هر عمل خلاف قانون را جایز نمی دانند. حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): از قوانین و مقرّرات حکومت اسلامی تخلّف نکنید. [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، مکارم شیرازی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
عنوان سوال:
با توجه به ناعدالتی در تقسیم بیت المال (یارانه ها)، اگر شخص فقیری از دفترچه بیمۀ دیگران استفاده کند حکم آن چیست؟
پاسخ:
استفاده از دفترچه بیمه درمانی فقط برای کسی جایز است که شرکت بیمه نسبت به ارائه خدمات، به او تعهد کرده است، حال اگر خلاف تعهد عمل شود، موجب ضمان بوده و لازم است با مراجعه به اداره بیمه خسارت مربوطه جبران شود.
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1]
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
استفاده از دفترچه بیمه درمانی فقط برای کسی جایز است که شرکت بیمه نسبت به ارائه خدمات به او تعهد کرده است و استفاده دیگران از آن موجب ضمان است.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
حضرت آیت الله العظمی سیستانی هر عمل خلاف قانون را جایز نمی دانند.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
از قوانین و مقرّرات حکومت اسلامی تخلّف نکنید. [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، مکارم شیرازی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
- [سایر] با توجه به اینکه طبق قانون، بودجه یارانه از محل افزایش قیمت حاملهای انرژی تامین می‌شود و با توجه به اینکه همه مردم به نحوی در تامین بودجه یارانهها شریک هستند؛ 1-آیا سهم یارانه جزء بیت المال حساب می‌شود؟ 2-آیا قطعکردن یارانه عدهای بدون رضایت آنان از نظر شرعی جایز است؟
- [سایر] نحوه تقسیم بیت المال از دیدگاه اسلام چگونه است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] سلام علیکم سؤالی در مورد کار دولت مبنی بر پرداخت متفاوت یارانه بر اساس میزان درآمد افراد با توجه به ماجرای امام علی(ع) و برادرشان که سهم بیشتری از بیت المال می خواست ........ پرسیدم که جواب حضرت عالی این بود (ظاهرا منظورشان این است که آن‌ها که درآمد کمتری دارند یارانه بیشتری بگیرند.) آیا امام علی(ع) از فقر برادر خویش و ثروت خاندان ابوسفیان آگاه نبود که جواب برادر خویش را چنین دادند ؟ آیا این تقسیم نابرابرانه بیت المال (به گفته عملی امام علی(ع) )پاداشی جز آتش دوزخ دارد؟ حال از حضرت عالی تقاضا دارم جوابی واضح به این سؤال من بدهید ؟ اگر عمل امام علی(ع) در تقسیم بیت المال درست بوده(که شکی بر آن نیست) آیا نباید دولت را در این تصمیم راهنمایی کنید؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] استفاده از پول واریز شده یارانه و پولی که به کودکان در بدو تولد توسط دولت پرداخت می گردد و هر دو از منبع بیت المال است چه حکمی دارد؟
- [آیت الله سبحانی] راه جبران مصرف غیرصحیح بیت المال و توبه کم کاری در اداره و یا مصرف بیت المال چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] این روزها بحث قطع یارانه بعضی افراد در دولت بالاگرفته است. سوال من این است که قطع یارانه فرد در حالی که ایرانی است و از این آب و خاک سهمی دارد (چه غنی و چه فقیر) بدون رضایت شخص اشکالی ندارد؟ چون گفته می شود امام علی (ع) فقیر و غنی را به یک اندازه از بیت المال سهم می دادند ؛ می خواستم حکم شرعی آن را بدانم ؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] استفاده از دفترچه بیمه دیگران چگونه است؟ آیا تحقیق و تفحّص توسّط پزشک لازم است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا پاداش پایان خدمت (حق سنوات نه بیمه عمر) جزء ماترک میت محسوب می شود و بر اساس قانون ارث بین ورثه تقسیم می شود؟ (با توجه به این که شخص در زمان حیات نیز می تواند آن رامطالبه کند)
- [آیت الله سبحانی] آیا همان گونه که در قتل مباشری، در صورت عدم شناسایی قاتل، دیه ی مقتول از بیت المال پرداخت می شود، در قتل تسبیبی نیز این گونه است؟ به عنوان مثال، اگر شخص ناشناسی پوست موزی در خیابان بیندازد و شخصی در اثر گذاشتن پا روی پوست و لغزیدن و به زمین خوردن بمیرد، آیا بیت المال ضامن دیه ی اوست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا می توان از دفترچه بیمه اجتماعی دیگران، برای مراجعه به پزشک و تهیه دارو استفاده کرد؟
- [آیت الله جوادی آملی] .بنا بر احتیاط واجب برای یاد دادن احکام واجبِ نماز مزد نگیرند و مسئول اموال بیت المال باید نیاز یاد دهنده احکام واجب نماز را برطرف نماید. دریافت مزد برای یاد دادن احکام مستحبِ نماز, جایز است.
- [آیت الله بهجت] مؤذّن در مقابل اذان گفتن بنابر احتیاط واجب نباید مزد بگیرد و امّا چیزی که عنوان مزد ندارد، جایز است، مثل اِرتزاق از بیتالمال و یا موقوفهای که از درآمد آن برای مؤذّن سهمی در نظر گرفته شده است.
- [آیت الله خوئی] بیمه انواع و اقسام متعددی دارد: بیمة حیات و سلامت بدن- بیمة اموال چه اموالی که از خارج خریداری شده باشد و یا موجود در انبارهای کالای شخصی و یا عمومی و یا اثاث البیت- بیمة خطر آتش سوزی و غرق در آب و نقص حاصل در کالا و حصول عیب و خرابی در آن- بیمة ماشین شخص ثالث یا تمام بدنه- بیمة کشتیهای تجارتی و آنچه از این قبیل است و بیمه اقسام دیگری نیز دارد و چون حکم آن‌ها یکی است لزومی ندارد که تمام آن‌ها ذکر شود.
- [آیت الله مظاهری] بیمه عقدی است بین بیمه کننده و بیمه‌گر (دولت، شرکت، شخص) و لازم الاجرا میباشد و با هر لفظی چه عربی و یا غیر عربی یا با هر کاری نظیر کتابت، اجرا می‌شود، و آن عقد این است که بیمه‌گر در برابر پولی که میگیرد خسارتهای وارده را جبران می‌کند و آن اقسامی دارد: بیمه تجارتی، ساختمانی، وسایل نقلیه، کارمندان و کارگران، بیمه عمر و مانند آن، که همه اقسام آن صحیح و لازم الاجرا است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] سادات فقیری که مخارج آن‌ها بر دیگری واجب است اگر آن شخص نتواند خرج او را بدهد می توان به او خمس داد، مثلاً زن سیده ای که شوهرش قادر به اداره زندگی او نیست می تواند خمس بگیرد.
- [آیت الله اردبیلی] مخارج خوراک، پوشاک و مسکن شخص ورشکسته و کسانی که تحت سرپرستی او میباشند با مراعات شئون آنان تا هنگام تقسیم، از اموال او برداشته می‌شود و اگر بمیرد، هزینه کفن و دفن او بر بدهیهای او مقدّم میباشد.
- [آیت الله بهجت] شخص مفقودالاثری که زنده بودنش معلوم نیست و وارث هم دارد مالش را کنار میگذارند و بنابر اظهر تا مدت چهار سال وضعیت او را پیگیری میکنند، سپس مالش را بین ورثه تقسیم میکنند، ولی اگر بعداً زنده بودن او معلوم شد آن تقسیم مال از بین میرود و تمام مال به خود او برمیگردد، و احتیاط مستحب آن است که منتظر بمانند تا وقتی که علم عادی یا اطمینانی به مردن او پیدا شود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که مکلف و عاقل است، اگر چهار نخود و نیم طلای سکهدار یا چیز دیگری را که به این مقدار ارزش دارد دزدی کند، چنانچه شرایطی را که در شرع برای آن معین شده دارا باشد، در دفعه اول، باید چهار انگشت دست راست او را از بیخ ببرند، و کف دست و شست او را بگذارند، و در دفعه دوم بنابر احتیاط باید پای چپ او را از وسط قدم ببرند، و در دفعه سوم باید او را حبس کنند تا بمیرد، و چنانچه مال دارد، خرج او را از مال خودش، و اگر ندارد، از بیت المال بدهند، و در صورتی که در زندان دزدی کند، باید او را بکشند.
- [آیت الله اردبیلی] چنانچه پدر و مادر هر دو بمیرند، حقّ حضانت به جدّ پدری میرسد و در صورت نبودن او، هرکدام از نزدیکانش که عرفا برای حضانت وی سزاوارتر محسوب میشوند، میتوانند حضانت او را به عهده بگیرند و اگر کسی که حضانت وی را قبول کند نبود یا صلاحیت لازم را نداشت، چنانچه بچّه از خود مالی داشته باشد، حاکم شرع از مال او فرد صالحی را جهت حضانت وی انتخاب می‌کند و اگر مالی نداشته باشد، حاکم شرع باید مخارج حضانت وی را از بیتالمال بپردازد.
- [امام خمینی] سفته دوستانه را که شخص میدهد به دیگری که نزد ثالثی تنزیل کند و شخص ثالث، در موعد مقرر حق رجوع داشته باشد به صاحب سفته که شخص اول است به چند وجه میتوان تصحیح نمود: اول، آن که این امر برگشت کند به این که شخص اول، وکیل نموده شخص دوم را که در ذمه او معامله کند با شخص سوم، و بفروشد به عهده او مقداری اسکناس را که همان مقدار سفته است به معادل همان مقدار و وکیل باشد شخص دوم پولی را که گرفته است به قرض بردارد، و شخص اول که قرض دهنده است در موعدی که قرار میدهند، برای مطالبه قرض به شخص دوم رجوع کند، بنا بر این پس از معامله صاحب اول سفته که بدهکار نبود واقعاً، بدهکار می‌شود به شخص سوم، و پس از قرض نمودن شخص دوم، مقداری را که گرفته است از شخص سوم به صاحب اول سفته بدهکار می‌شود، بنا بر این پس از معامله شخص ثالث در موعد مقرر می‌تواند به شخص اول، رجوع کند و طلب خود را بگیرد و شخص اول پس از قرض می‌تواند رجوع کند به شخص دوم در موعد مقرر و طلب خود را بگیرد و اگر متعارف در این سفتهها آن است که اگر شخص اول، طلب را نداد شخص ثالث به شخص ثانی می‌تواند رجوع کند، با توجه به این امر شرط ضمنی است و می‌تواند رجوع کند. وجه دوم، آن که دادن سفته دوستانه را به شخص دوم که با شخص ثالث معامله کند و شخص سوم هم حق داشته باشد رجوع کند به دومی موجب دو امر است. یکی آن که به واسطه دادن سفته، گیرنده صاحب اعتبار می‌شود نزد سومی، از این جهت با خود او معامله می‌کند، و شخص دوم بدهکار می‌شود به شخص سوم دوم: آن که به واسطه معهود بودن در نزد این اشخاص شخص اول ملتزم میباشد که مقدار معلوم را اگر شخص دوم ندهد، او بدهد، بنا بر این پس از معامله، شخص ثالث در موعد می‌تواند رجوع کند به شخص دوم و اگر او نداد رجوع کند به شخص اول، و شخص اول اگر پرداخت، رجوع کند به شخص دوم، و چون این امور معهود است، قراردادهای ضمنی است و مانع ندارد، و بعض وجوه دیگر نیز برای صحت هست.